Transcript Vallen als symptoom - H.

h.-hartziekenhuis vzw
Vallen als symptoom:
een alarmteken?
Dr. C. Mertens
geriater
www.hhzhlier.be
1
Vallen als symptoom…
Val bij ouderen meer
dan een
traumatologisch probleem !
www.hhzhlier.be
Valevaluatie
intrinsieke risicofactoren
•
•
•
•
•
•
leeftijd
vrouwelijk geslacht
frailty
locomotorisch probleem
comorbiditeit
gedragsfactoren
www.hhzhlier.be
3
Valevaluatie
intrinsieke risicofactoren
•
•
•
•
leeftijd
vrouwelijk geslacht
frailty
locomotorisch
probleem
• comorbiditeit
• gedragsfactoren
www.hhzhlier.be
verminderde spierkracht
musculoskeletale problemen
pijn
problemen met evenwicht
4
Valevaluatie
intrinsieke risicofactoren
•
•
•
•
•
•
leeftijd
vrouwelijk geslacht
CVA
frailty
locomotorisch probleem ziekte van Parkinson
depressie
comorbiditeit
dementie
ziekte van Menière
gedragsfactoren
(orthostatische) hypotensie
cerebrovasculaire insufficientie
urinaire (urgentie) incontinentie
slecht gezichtsvermogen
www.hhzhlier.be
5
Valevaluatie
Intrinsieke risicofactoren
•
•
•
•
•
•
leeftijd
vrouwelijk geslacht
sedentair bestaan
frailty
foutief gebruik loophulpmiddelen
locomotorisch probleem
alcoholabusus
Medicatie:
comorbiditeit
sederend effect -met EPS –
gedragsfactoren
diuretica -antihypertensiva
Onveilig gedrag
(stoel ipv (trap)ladder)
onaangepast schoeisel
elektrische fiets
www.hhzhlier.be
6
Valevaluatie
Extrinsieke
risicofactoren
• omgevingsgebonden
factoren
• schoeisel
• vrijheidsbeperkende
maatregelen
www.hhzhlier.be
7
Valevaluatie
Intrinsieke risicofactoren
•
•
•
•
•
•
leeftijd
vrouwelijk geslacht
frailty
locomotorisch probleem
comorbiditeit
Gedragsfactoren
Uitlokkende factor
• struikelen, schuiven
• drop attack
• syncope
• draainis
• acute ziekte
VAL
Extrinsieke risicofactoren
• omgevingsgebonden factoren
• schoeisel
• vrijheidsbeperkende
maatregelen
www.hhzhlier.be
8
Vallen als symptoom
• Casus E J C, mannelijk ° 1926
antecedenten
bestraling rechteroog
gekend verhoogd PSA
tabagisme (rookstop 1985 )
Reden aanmelding spoed
Die middag gestruikeld en gevallen op linkerzij, kon zelf
niet rechtstaan en niet steunen op linkerbeen.
Geen bewustzijnsverlies, geen nausea of braken, geen
fotofobie, geen hoofdpijn.
Nu pijn t.h.v. linker heup en linker thorax.
www.hhzhlier.be
9
Vallen als symptoom
Systeemanamnese
7-8 maanden geleden ook een keer gestruikeld met val ,
toen enkele ribben gebroken
Chronische hoest met witte sputa en ernstige dyspnoe
d'effort zonder orthopnoe.
23 kg vermagerd op 7 maanden (van 83 naar 60kg)
Klinisch onderzoek
sat 93% met 2L O2, temp 37.3°C
cor: systolische souffle
resp: ronchi, demping links
extremiteiten: bilateraal beperkt malleolair pitting
oedeem, pijnlijke mobilisatie linker heup zonder
exorotatie noch verkorting, drukpijn linkerheup.
www.hhzhlier.be
10
Vallen als symptoom
Technische onderzoeken
RX bekken
www.hhzhlier.be
11
Vallen als symptoom
Technische onderzoeken
Botscintigrafie: Sekwellen van
claviculafractuur rechts en sacrumfractuur
DD. Posttraumatische contusie. Coxartrose,
links meer uitgesproken dan rechts.
Fissuur t.h.v. de iliopubische tak links.
www.hhzhlier.be
12
Vallen als symptoom
Technische onderzoeken
Rx thorax
www.hhzhlier.be
13
Vallen als symptoom
Besluit
– mechanische val met pubistakfractuur
• waarvoor 1week immobilisatie en analgesie
• pluridisciplinaire gangrevalidatie met goed resultaat:
mijnheer stapt met loophulpmiddel en kan naar huis
– stemband- en bronchustumor met
• dyspnoe d’ effort en verminderde inspanningstolerantie
• cachexie en spierzwakte
VAL
als aspecifiek ziekte teken “prodroom”
van acute ziekte met verzwakking
toestand en verhoging valrisico!
www.hhzhlier.be
14
Vallen als symptoom
• Acute ziekte met verzwakking en verstoring
homeostase
– infectie
– cachexie door gastro-intestinaal probleem of
oncologisch probleem
– ontregelde diabetes
– anemie door chronische ziekte of acute bloeding
• Vasculair – cardiaal – neurologisch
– sinus carotis overgevoeligheid
– aritmie of ischemisch hartlijden
– orthostatisme of wisselende bloeddrukken
– TIA - CVA
– drop attaque of syncope
– acute vertigo
www.hhzhlier.be
15
Valevaluatie
•
•
•
•
•
•
Anamnese (auto en hetero)
– grondige valanamnese
Wat was je aan het doen?
– opsporen comorbiditeit
Heb je het voelen aankomen?
– nagaan omgevingsfactoren
Ben je bewusteloos geweest?
– medicatielijst
Kon je nog zelf rechtkomen?
Klinisch onderzoek
Frequentie valincident.
– neurologisch en cardiovasculair nazicht
– orthostatische hypotensie opsporen
– zicht via lineaire E-test
– gehoor nagaan
Technische onderzoeken enkel bij duidelijke indicatie
– EKG, holter, telemetrie, echocardiografie, tilt test, sinus carotismassage
– Duplex halsvaten
– CT of MRI hersenen, EEG
Functionele evaluatie door ergotherapeuten
– Activiteiten Dagelijks Leven
– Instrumentele Activiteiten Dagelijks Leven
Cognitieve evaluatie door psycholoog
Evaluatie mobiliteit door kinesisten
– Get-up-and-go
– Tinetti
www.hhzhlier.be
16
Besluit
• Oorzaak opsporen = recidief voorkomen
• Brede multifactoriële aanpak
– intrinsieke factoren
– extrinsieke elementen
– uitlokkende oorzaak
• Kritische evaluatie
= essentieel
www.hhzhlier.be
17