Transcript Het Rijksmuseum te Amsterdam wordt jaarlijks druk

Een opvallend object in de twee atria van het
gerenoveerde Rijksmuseum: de Chandelier.
Daglichtk
Het Rijksmuseum te Amsterdam wordt jaarlijks druk bezocht en is een
ware trekpleister voor toeristen. Na 100 jaar intensief gebruik was het
pand toe aan een grondige renovatie van zowel het exterieur als het
interieur. Dit bood het instituut de gelegenheid om een bijzondere (dag)
lichtoplossing te installeren: de Chandelier. Auteur: Henk-Jan Hoekjen.
andelaar
Het Nationaal Historisch Museum, zegt u
dat nog wat? Zo heette het initiatief dat in
2006 geïnitieerd werd door toenmalig SPleider Jan Marijnissen. Na vele ruzies over
de vestigingsplaats, het gebouwontwerp en
de inhoud van het museum en wat al niet,
werd eind vorig jaar bekend dat het NHM
definitief van de baan is. Of dat erg is, valt
te betwijfelen. We hebben in ons land immers al tal van musea die de vaderlandse
geschiedenis (of in ieder geval in het oog
springende aspecten daarvan) op aantrekkelijke wijze in beeld brengen. Wat te denken van het Rijksmuseum in Amsterdam?
Ontstaan in een periode waarin ons land
zich (net als nu?) in een identiteitscrisis leek
te bevinden, heeft het museum de afgelopen 100 jaar heel wat landgenoten en toeristen wat wijzer gemaakt over bijvoorbeeld
onze roemrijke Gouden Eeuw. Of er voor
ons land ooit een nieuwe gouden periode
zal aanbreken, valt nog te bezien. Maar ons
verleden wordt in het Amsterdamse museum ook de komende tientallen jaren op
aantrekkelijke wijze tot leven gebracht. Dit
is onder meer te danken aan een ingrijpende renovatie die momenteel haar afronding
nadert.
Over de renovatie van het Rijksmuseum
valt veel te zeggen. Maar vanuit (dag)
lichtoogpunt is ongetwijfeld de bijzondere
Chandelier, die in twee atria is geïnstalleerd,
het meest in het oog springend. De twee
gigantische hangende constructies werden
geïnstalleerd door Verwol Projectafbouw
uit Delft. “De gedachtengang van de opdrachtgever was om iets te maken dat in
het oude beeld van het museum zou passen”, aldus een woordvoerder van het bedrijf. De Chandelier werd ontworpen door
architectenbureau Cruz y Ortiz Arquitectos.
Het object oogt als een grote lampenkap
In de Chandelier zijn in totaal 306 LEDlines, 32 Fugato
Compact 35W en 41 Fugato Compact 70W aangebracht.
Column
Goederede, Foute lichtbeleving
In tegenstelling tot velen ga ik altijd
met plezier op nieuwjaarsdag naar mijn
schoonouders, mede omdat zij in het
prachtige Goederede wonen. Dit stadje
heeft veel historische panden en een
beschermd stadsgezicht. Het mooie van
Goederede is dat elke schroef, die er in
een muur wordt gedraaid, eerst door de
welstandscommissie moet worden goed
bevonden. In mijn werk heb ik daar ook
nogal eens mee te maken. Dan is de confrontatie met de welstandscommissie niet
altijd even fijn. Maar als je in Goederede
bent, weet je dat daar in ieder geval zorgvuldig met bouwprojecten wordt omgegaan. En dat levert een prachtig eindresultaat op: alles is in de stijl van weleer.
bestaande uit drie ringen, die elk voorzien
zijn van circa 630 baffles gemaakt van
akoestisch plaatmateriaal. In de baffles zit
zowel in de onder- als bovenkant verlichting.
In de Chandeliers is zowel LED-verlichting
als ‘conventionele’ verlichting gebruikt. Zo
werd onder meer LED-line van Philips toegepast. Franklin Maniran, projectleider namens installateur Homij, legt uit: “Dit is een
‘Ons verleden
wordt tot leven
gebracht’
energiezuinige lichtbron met gelijkmatig
strijklicht. Dit product gebruiken we voor
het gelijkmatig uitlichten van de verticale
akoestische baffles.” Ook zijn er compacte
ontladingslampen (CDM-T 35 Watt en 70
Watt) gebruikt, vanwege de hoge lichtstroom, de goede kleurweergave en de
energiezuinigheid. Deze lichtbronnen zijn
ondergebracht in Fugato Compact-armaturen van Philips. Maniran: “We kozen voor
deze armaturen vanwege de compacte
afmeting. De uitvoering van 35 Watt met
spot-optiek wordt toegepast als accentverlichting voor het aanlichten van de balie en
hoogteverschillen op vloerniveau, de Fugato Compact 70 Watt met floodoptiek is
bedoeld voor de algemene verlichting.”
werk op hoogte in elkaar gezet. De betonnen kolommen in het atrium maakte dit er
niet gemakkelijker op en het was een hele
uitdaging de Chandeliers naar wens op
te hangen.” De engineering, productie en
montage van de bijzondere objecten nam
in totaal 20 weken in beslag. De bijzondere
elementen zijn met ingang van 2013 in hun
volle glorie te bewonderen. Dan wordt het
gerenoveerde Rijksmuseum namelijk officieel heropend. Nu maar hopen dat we
tot die tijd zonder ons broodnodige portie
vaderlandse geschiedenis kunnen.
De gehele constructie begint op 17 meter
hoogte en de baffles zijn 5 meter lang.
Verwol: “We hebben de Chandelier als
bouwpakket ontwikkeld en deze in het
www.verwol.nl
www.homij.nl
www.philips.nl
Tijdens de heenreis moest ik denken aan
de successen van Lichtvormgevers van
het afgelopen jaar. We hebben immers in
2011 als eerste ter wereld maar liefst vier
nieuwe LED-innovaties van Philips in concrete projecten geïntegreerd. Wat is het
toch fantastisch om nu in de lichtbranche
te werken met al die kansen om beter licht
te maken, met meer gebruikersgemak
tegen lagere exploitatiekosten!
Bij aankomst in Goederede werd ik direct
aan mijn jasje meegetrokken naar de
kerktoren. Daar waren nieuwe klassieke
straatlantaarns geplaatst. Ik begon al wat
argwaan te krijgen. Men wilde mijn professionele mening. Wat ik zag, was verrassend en tegelijk teleurstellend of beter gezegd: fout. Er stonden prachtige klassieke
koperen lantaarns van een hoogwaardige
kwaliteit, passend in het stadsbeeld. De
fabrikant van deze lantaarns had blijkbaar
ook de toepassing van LED-verlichting
ontdekt. Het zag er echter verschrikkelijk
uit. Het binnenwerk had een technische
uitstraling en paste qua afmeting en uitstraling niet in de lantaarn. Een LED-balkje
zorgde voor het lichtniveau op straat en
een LED-kaarslampje was er voor de show.
Het licht was verblindend, niet evenwichtig
en ongelijkmatig, met lichtvlekken als gevolg. De kaarslamp was te klein en niet in
verhouding met de lantaarn. Dat dit juist
in Goederede zo fout kon gaan!
Goederede is overigens niet de enige
gemeente die zich niet goed heeft laten
adviseren over LED-verlichting in de openbare ruimte. Laten we hopen dat 2012 het
kanteljaar is, waarbij nieuwe innovaties
worden omarmd, maar echte lichtspecialisten mogen nadenken over het lichtbeeld, de lichtbeleving en de vormgeving.
Filip van der Heijden
(De auteur is directeur van Lichtvormgevers)