Transcript (Acute) enkelverstuiking – evidentie – vergelijking van

20-3-2014
“Multidisciplinaire samenwerking in de
sportzorgketen regio Twente”
‘(acute) enkelverstuiking van alle kanten bekeken’
Jeffrey Jansen
NVFS
Bas Veger
VSG
Hoeveel sportblessures zijn er jaarlijks in
Nederland?
Petje op: 3,7 miljoen
Petje af: 600.000
http://www.veiligheid.nl/onderzoek/cijfers-over-sportblessures
In welke leeftijdsgroep komen de meest
sportblessures voor?
Petje op: 10-14 jaar
Petje af: 15-19 jaar
1
20-3-2014
Bij welke sport komen de meeste enkelblessures
voor ?
Sporttakken met veel enkelblessures
Veldvoetbal:
Hardlopen:
Bewegingsonderwijs:
Petje op: hardlopen
Petje af: bewegingsonderwijs
Sporttakken enkelblessures op SEH
Veldvoetbal:
Bewegingsonderwijs :
Volleybal:
Hockey:
Zaalvoetbal:
Bij welke sport heb je de meeste KANS op een
enkelblessure ?
Hoe groot is de kans op een herhaalde
enkelverstuiking na een eerste enkelverstuiking?
Petje op: twee keer zo groot
Petje af: drie keer zo groot
Sport algemeen:
Zaalvoetbal:
Squash:
Basketbal:
Korfbal:
Schaatsen:
41%
11%
5%
5%
5%
Aantal enkelblessures per 1000 uur:
Petje op: basketbal
Petje af: zaalvoetbal
28%
15%
13%
0,35
3,7
1,5
1,3
1,2
1,2
Kans op een herhaalde verstuiking is verdubbeld
in het jaar na de eerste verstuiking
50% vd herhaalde enkelverstuikingen leidt tot
◦ chronische pijnklachten
◦ instabiliteit
◦ verhoogde zorgconsumptie
2
20-3-2014
Als ik sport met een enkelbrace of tape, dan wordt
mijn enkel slapper!
Petje op: Waar
Petje af: Niet Waar
Naar schatting 770.000 enkelblessures in 2012
17% van alle sportblessure
Tweede plaats na knieletsel (19%)
720.000 acute enkelletsels
290.000 enkelletsels medisch behandeld:
Huisarts:
Fysiotherapeut:
SEH:
Ziekenhuis:
120.000
110.000
25.000
800
Tijdens het sporten is de belasting op het
enkelgewricht dermate groot dat er veel krachten
worden gevraagd van de spieren (en het kapselband apparaat) rondom het enkelgewricht). De
brace/tape zal een ondersteunende
(stabiliserende) werking hebben, maar de spieren
zullen zelf al het werk moeten doen!!
Bestaande Triage SEH-HAPRadiologie
KNGF CBO Multidisciplinaire
Richtlijn Lateraal inversieletsel van
de Enkel
Enkel Registratie Kaart Noord
Holland
VSG Richtlijn Acute Inversietrauma
1,4 miljoen geblesseerden
zien wij (artsen/fysio’s) niet!
Waar jullie er 350.000 van zien!
3
20-3-2014
•
•
•
•
•
•
Blessuredatum
Sprake van recidief
Wie 1ste behandelaar
De Bie functiescore
Ottawa Ankle Rules
Advies aan sporter
•
•
•
•
•
Niet tegenstrijdig met CBO richtlijn
Complementiar
Sportspecifieke revalidatie
Verschillen
• Leidraad normaal weefselherstel
• Ottawa Ankle Rules door sportarts
• Triple hoptest
tape
oefeningen
trainingsaanpassingen
medicatie
verwijzing
• Toestemming sporter
• Opsturen kaart
•
•
•
•
•
•
Buitenzijde
Beoordeling
EHBSO
Herbeoordeling
Behandeling
Evaluatie
Follow up
• Triage
• Ottawa Ankle Rules
• Functiescore vlgs De Bie
Binnenzijde
Pijn rondom de malleolus PLUS
• Onvermogen 4 stappen te lopen zonder hulp, OF
• Pijn bij palpatie van dorsale of caudale (6 cm) zijde van de
laterale maleolus.
Buitenzijde
Binnenzijde
Pijn rondom de malleolus PLUS
• Pijn bij palpatie van dorsale of caudale (6 cm) zijde van de
mediale maleolus, OF
• Pijn bij palpatie van basis os metatarsale V, OF
• Pijn bij palpatie van os naviculare.
4
20-3-2014
• Betrouwbaarheid sterk
afhankelijk van deskundigheid
beoordelaar
• Verlaat nooit je pluis/ niet pluis
gevoel!
• Altijd vervolgen/
herbeoordelen
• Zorg dat de sporter weet waar
hij/zij terecht kan
• Opleiding sportmasseurs /
verzorgers?
• In het algemeen, bij normaal beloop en
herstel, is geen specifieke
fysiotherapeutische behandeling
noodzakelijk; eventueel tapen en een
controle afspreken.
• In het geval van sportspecifieke revalidatie
kan behandeling tot terugkeer naar
competitie geïndiceerd zijn.
• Diagnose
• ≤ 40 punten doorverwijzen naar een
sportfysiotherapeut.
• > 40 punten bij instroom binnen 5 dagen
na het trauma: licht letsel.
Verwachting: binnen 14 dagen hervatten
normale alledaagse activiteiten.
(P)RICE
• Protection = tape/brace
• Rest = rust
• Ice = koelen
• Compression = drukverband
• Elevation = hoog houden
Bij ernstige enkelbandruptuur:
Gips of rigide brace < 5 dagen
• HOE VAAK?
• HOE LANG?
• EN WAT DAARNA?
• Pijnstillers
– Zo nodig paracetamol 4x per dag 2 tabletten
van 500mg (volwassenen)
– Geen NSAID’s (ibuprofen, naproxen,
diclofenac)
• Remt ontstekingsreactie, die tevens nodig is voor
herstel
• Tenzij er sprake is van hevige pijn
5
20-3-2014
• Direct belasten op geleide van pijn (eventueel
met krukken)
• Actief bewegen enkel, voet en tenen
– Bv 3x/dag hele alfabet schrijven in de lucht
• Herbeoordeling/ controleafspraak na 1 week
• Bij afgenomen zwelling tapen
– Ervaring vereist
•
•
•
•
Voorste schuiflade test
Zwelling
Drukpijn
Bij twijfel herbeoordeling
door sportfysiotherapeut,
huisarts of eventueel
tweede lijn
• TAPEN OF BRACE?
• BEHANDELEN?
• VSG: JA
• KNGF: JA, maar ?
• Vergeet niet de
sportspecifieke
revalidatie!
• Risico op een
herhaalde
enkelverstuiking is
nog verhoogd
gedurende ongeveer
een jaar
6
20-3-2014
Uitvoering:
• 3 opeenvolgende hops
• na elke hop 2 sec. stilstaan
• Anamnese =
verhaal vd sporter
Niet succesvol bij:
• aanraken grond met andere voet
• balansverlies
• extra hop na de landing
• Triple Hop Test
• WIE VOERT DEZE UIT?
• WAT ZIJN DE CRITERIA?
• EN WAT ALS…?
Meet de totale afgelegde afstand
• Anamnese
• Evaluerend onderzoek
• BIJ AANHOUDENDE
KLACHTEN VERWIJZEN:
• Huisarts
• Sportfysiotherapeut
• Sportarts
• Sportspecifieke revalidatie
• Sportfysiotherapeut
• Sportmasseur
Eerder onderzoek toonde aan dat
tapen een reductie van herhaalde
enkelverstuikingen geeft van 50%
Met name door verbeterde propriocepsis
(positiezin)
Het is een hardnekkige fabel dat het
dragen van tape tijdens sport de
enkelbanden zwakker zou maken
7
20-3-2014
Voordelen:
◦ Indien ervaren verzorger, redelijk snel aan te
brengen
◦ Weinig beperking in de beweging, voet past goed in
de schoen
Nadelen:
◦ Werking is afhankelijk van de kunde vd verzorger
◦ Zelfs bij goede applicatie verlies van stabiliserende
functie na 24 minuten, waardeloos na 40 minuten
◦ Huidproblemen
◦ Duur bij langdurig gebruik (6mnd – 1jr!)
Eerder onderzoek toonde aan dat de
sportbrace, net als tapen, een reductie van
herhaalde enkelverstuikingen geeft van 50%
Voordelen:
◦ Snel aan te brengen
◦ Ook bij langer dragen blijft de werking behouden
◦ Op de lange termijn goedkoper dan tapen
Nadelen:
◦ Afhankelijk vd soort brace is het comfort minder
◦ Meer beweegbeperking dan bij tapen
◦ Huidproblemen, drukplekken
Eerder onderzoek toonde aan dat
6-8 weken balanstraining voldoende is
◦ 3 keer 20 minuten oefenen per week
Optimaal weefselherstel en herstel van
propriocepsis (positiezin)
Na balanstraining is kans op een recidief
vergelijkbaar met de situatie voor de
enkelverstuiking
◦ mits goede sportspecifieke revalidatie!
8
20-3-2014
Letsel Informatie Systeem 2011, VeiligheidNL;
Ongevallen en Bewegen in Nederland 2012,
VeiligheidNL; Letsellastmodel 2011, VeiligheidNL
i.s.m. Erasmus Medisch Centrum.
Dia’s Kasper Janssen
Enkelkaart Regio Noord Holland
Versterk je Enkel: 2BFit studie van het EMGO /
VUmc
9