Transcript Benigne Prostaat Hyperplasie (BPH).indd

De prostaat is een klier die uitmondt in het plaskanaal net aan de uitgang van de blaas, onder de
blaashals. Benigne prostaathyperplasie of ‘BPH’ is
een goedaardige vergroting van de prostaat door
vermeerdering van cellen en het aanspannen van
het glad spierweefsel van de prostaat.
Vanaf de leeftijd van 40 jaar gaat bij de meeste mannen de prostaat toenemen in volume. Het tempo
van volumetoename is bij elke man verschillend.
Bij deze volumetoename gaat de prostaat geleidelijk het plaskanaal vernauwen zodat een traag
toenemende hinder ontstaat voor de urinestroom
door het plaskanaal.
EPIDEMIOLOGIE
BPH komt voornamelijk voor bij mannen van middelbare en
meer gevorderde leeftijd. Tussen de 60-69 jaar heeft zo’n 1020% er last van, en in de leeftijd van 70-79 jaar stijgt dit naar zo’n
25-35%. Boven de 80 heeft ongeveer de helft van de mannen
BPH.
Het is belangrijk om niet met de klachten te blijven lopen omdat deze verholpen kunnen worden. Men neemt nu aan dat bij
patiënten met een BPH de last bij 55% verergert, bij 15% verbetert en bij 30% stabiel blijft. Ook belangrijk om weten is, dat er
geen verband is tussen BPH en prostaatkanker.
SYMPTOMEN
De meest voorkomende klachten zijn:
- Vertraagd starten van het plassen.
- Verlengde duur van de plasbeurten.
- Verminderde plasstraal (in kracht en volume).
- Onderbreken van de plasstraal.
BENIGNE PROSTAAT HYPERPLASIE (BPH)
Benigne Prostaat Hyperplasie (BPH).indd 1
Door deze traag toenemende hinder zal de blaas zich na verloop
van tijd niet meer volledig kunnen ledigen en dus ook sneller vol
zijn met als gevolg:
- Frequentere plasbeurten overdag.
- Nachtelijke plasbeurten.
- Moeilijker ophouden van de urine bij plasdrang.
- Verlies van wat urine bij dringende plasdrang.
In een verder gevorderd stadium kan de vergrote prostaat de
blaashals volledig afsluiten, zodat plassen totaal onmogelijk wordt
en de blaas overvuld geraakt: hier spreekt men van urineretentie.
Dit is een zeer pijnlijke, spoedeisende situatie. In deze gevallen zal
de uroloog in de overvolle blaas een blaassonde plaatsen langs het
plaskanaal of dwars door de buikwand (een suprapubische sonde).
OORZAKEN EN RISICOFACTOREN
Over het ontstaan van BPH is nog veel niet bekend. Wel bekend
is, dat met het toenemen van de leeftijd hormonale veranderingen en veranderingen van groeifactoren een rol spelen bij de groei
van bepaalde cellen van de prostaat. Maar welke hoeveelheden
hormonen en groeifactoren verband zouden houden met het ontwikkelen van BPH zijn niet bekend. Hormonen kunnen beïnvloed
worden door wat we eten: ook de mate waarin de spiertjes (glad
spierweefsel) van de prostaat de urinebuis dicht knijpen, is enigszins
beïnvloedbaar door voeding. Er is echter weinig goed onderzoek
gedaan naar de rol van specifieke voedingsmiddelen bij het ontstaan
van BPH. Onderzoek naar de rol die sport/activiteit, lifestyle factoren en andere aandoeningen spelen bij het ontstaan van BPH
heeft weinig opgeleverd.
DIAGNOSE
Bij klachten zoals omschreven bij “Symptomen” zullen over het
algemeen verschillende onderzoeken uitgevoerd worden:
- een rectaal onderzoek (met de vinger voelen langs de anus) om
de vorm, grootte en consistentie van de prostaat te bepalen.
- een plastest om de kracht van de straal na te kijken.
- een transrectale echografie om het juiste volume van de prostaat
te bepalen.
BENIGNE PROSTAAT HYPERPLASIE (BPH)
- een PSA bepaling in bloed om uit te sluiten dat het om
prostaatkanker zou kunnen gaan.
- een cystoscopie (met een kleine camera kijken via de plasbuis)
om de prostaat van binnenuit te kunnen observeren en de
graad van obstructie te beoordelen.
BEHANDELING
BPH is zelden levensbedreigend. Het is vooral wanneer de
symptomen écht hinderlijk worden dat één of andere behandeling
zich opdringt.
Bij milde symptomen wordt door de Europese Vereniging van
Urologen (EAU) een waakzame, afwachtende houding aanbevolen. Dit betekent dat de patiënt regelmatig wordt gecontroleerd,
maar dat geen medische interventie wordt gestart tenzij de symptomen verergeren.
Algemene maatregelen zoals vermijden van cafeïne-houdende
dranken en verminderde vochtinname ‘s avonds kunnen nuttig zijn.
Bij mannen met matig ernstige symptomen kan medicamenteuze
behandeling overwogen worden.
Bij mannen met ernstige symptomen of met complicaties, en bij
mannen bij wie medicamenteuze behandeling niet doeltreffend is,
is chirurgie de beste aanpak
a.Geneesmiddelen
Een aantal medicamenten heeft een gunstige invloed op de
klachten:
-Alfa-blokkers zoals Tamsulosine (Omic Ocas®), Terazosine
(Hytrin®) en Alfuzosine (Xatral®) gaan het glad spierweefsel van
de prostaat doen ontspannen en de blaashals dus openzetten.
Daardoor vermindert de graad van obstructie en gaat het plassen
gemakkelijker.
De studies bij mannen met symptomen van benigne prostaathypertrofie, wijzen op een verbetering van de symptomen met
30 tot 45% en een stijging van de urinestroomsnelheid met 15
tot 30%. Studies tonen ook een daling van het risico van acute
urineretentie.
Een alfa-blokker kan geprobeerd worden bij mannen met matig
ernstige symptomen bij wie algemene maatregelen niet helpen. 2
tot 4 weken na starten van de behandeling of wijzigen van de dosis,
BENIGNE PROSTAAT HYPERPLASIE (BPH)
20/01/14 10:52
moeten de effecten gecontroleerd worden.
De belangrijkste ongewenste effecten, en ook de meest zorgwekkende bij ouderen, zijn orthostatische hypotensie (daling van
de bloeddruk bij opstaan) en duizeligheid. Andere ongewenste effecten zijn moeheid en sedatie.
De eerste dosis wordt best genomen bij het naar bed gaan, gezien
het risico van bloeddrukdaling met eventueel syncope (flauwvallen) in zeer uitgesproken gevallen. Om dit risico te verminderen
wordt ook aangeraden te starten met een lage dosis en deze
geleidelijk op te drijven. Er zijn ook preparaten met vertraagde
vrijstelling. Men moet gaan liggen wanneer duizeligheid, moeheid
of zweten optreden. Het effect op de seksuele functie is minimaal.
De alfa-blokkers zijn afgeraden bij patiënten met orthostatische
hypotensie en/of een voorgeschiedenis van syncope.
-5-alfa-reductase remmers zoals Finasteride (Proscar®) en
Dutasteride (Avodart®) hebben een hormonale invloed waardoor de prostaat niet verder gaat groeien en soms zelfs gaat
krimpen met opnieuw minder obstructie en gemakkelijkere mictie
tot gevolg.
Studies tonen in ± 40 % van de patiënten een gunstig effect op de
symptomen en een daling van het risico van acute urineretentie en
van de noodzaak van chirurgie.
Bij iets meer dan 1% van de patiënten op een 5-alfa-reductaseinhibitor, treden ongewenste effecten op zoals impotentie, verminderde libido, ejaculatiestoornissen, jeuk... Overgevoeligheidsreacties en testiculaire pijn zijn eveneens gerapporteerd.
Finasteride en Dutasteride zijn teratogeen. Gezien hun aanwezigheid in sperma, dient een condoom gebruikt te worden in geval
van seksuele betrekkingen met een zwangere vrouw of een vrouw
die zwanger zou kunnen worden. Een zwangere vrouw mag geen
tabletten op basis van Finasteride of Dutasteride manipuleren.
Dutasteride (Avodart) zou anderzijds het risico op prostaatkanker
kunnen verkleinen.
Van dergelijke middelen is Serenoa repens (Saw Palmetto, Serenoa
serrulata, Sabal) het best bestudeerd. Dit komt in de meeste preparaten voor. Studies tonen een gunstig effect op de symptomen,
nachtelijk plassen, urinestroomsnelheid en het residuele volume.
De prostaatgrootte wordt niet beïnvloed. In de studies waarin
Serenoa repens werd vergeleken met Finasteride, was het effect
op de symptomen vergelijkbaar, maar veroorzaakte Serenoa repens
minder invloed op de potentie.
Als deze medicamenten onvoldoende verlichting brengen, kan een
prostaatoperatie worden overwogen.
b.Operatie
- Transurethrale heelkunde. Deze operatie verloopt via de plasbuis
en er is dus geen uitwendige incisie nodig. Klassiek spreekt men
over een TransUrethrale Resectie van de Prostaat of ‘TURP’. Zie
brochure “Kijkoperatie bij prostaatvergroting”.
In plaats van de klassieke TURP kan het prostaatweefsel ook “verdampt” worden met behulp van een diode-laser. Dit verloopt dus
ook via de plasbuis en geeft over het algemeen minder bloedverlies.
Vaak moeten bloedverdunners zoals Aspirine dan ook niet gestopt
worden. Zie brochure “Laserevaporisatie van de prostaat”.
INFORMATIE
VOOR DE PATIËNT
BENIGNE
PROSTAAT
HYPERPLASIE
(BPH)
- Open heelkunde. Als de prostaat te groot is, is heelkunde via de
plasbuis niet mogelijk en dient een operatie te gebeuren via een
snede in de onderbuik. Via deze “open” toegangsweg wordt de
prostaat dan benaderd en wordt het binnenste van de prostaat
verwijderd. Nadien hebt U eveneens een sonde via de penis om de
blaas te spoelen, evenals een wonddrain die via de buik naar buiten
komt. De hospitalisatie is hier iets langer en bedraagt klassiek een
6-tal dagen.
- Combinatie van beide bovenstaande medicamenten (Combodart ®) met dubbele werking.
-Meerdere geneesmiddelen op basis van planten worden
voorgesteld voor de behandeling van prostaatlijden. Hun werkingsmechanisme is onduidelijk.
BENIGNE PROSTAAT HYPERPLASIE (BPH)
Benigne Prostaat Hyperplasie (BPH).indd 2
Dr. Joost A. Baert - Dr. Marc Claessens
Dr. K. Robert Hente - Dr. Geert G. Tailly
AZ KLINA - Augustijnslei 100, 2930 Brasschaat
SECRETARIAAT UROLOGIE - T: 03/650.50.56
www.urologiena.com
BENIGNE PROSTAAT HYPERPLASIE (BPH)
20/01/14 10:52