1

Aan de slag met het Business Model Canvas

www.dwvdo.nl

De Wereld van de Ondernemer Gerard Aaftink November 2014

2

Inhoud Deel 1: Het Business Model Canvas

Het Business Model Canvas

Wat is het? Hoe werkt het? Hoe is het ontstaan? Waarom is het ook voor mij belangrijk?

De voordelen van het Business Model Canvas

De voordelen voor uw leerling of student De voordelen voor u als docent

Ondernemen en het Business Model Canvas

Wat is nodig voor ondernemend onderwijs? Een gouden combinatie!

Deel 2: De 9 bouwstenen van het Business Model Canvas

Bouwsteen 1: Waarde propositie Bouwsteen 2: Klanten Bouwsteen 3: Kanalen Bouwsteen 4: Klantrelaties Bouwsteen 5: Activiteiten Bouwsteen 6: Benodigdheden Bouwsteen 7: Samenwerkingspartners Bouwsteen 8: Investeringen en kosten Bouwsteen 9: Opbrengsten

Deel 3: Aan de slag!

Zo werkt u met het Business Model Canvas Probeer het zelf Workshop

www.dwvdo.nl

3

Deel 1: Het Business Model Canvas

Wat is het?

Het Business Model Canvas is een canvas, een afbeelding. Het biedt een visuele opzet die geschikt is om op een interactieve, overzichtelijke en creatieve manier tot een zakelijk idee, een nieuw project of een nieuw plan te komen. Het canvas is overzichtelijk doordat het alle aspecten van het idee, het project of het plan in samenhang afbeeldt. Het is een creatieve manier omdat de personen die er mee werken worden gestimuleerd en geprikkeld om alle aspecten te bespreken en uit te werken. Het Business Model Canvas kan op verschillende manieren gebruikt worden. Het kan gebruikt worden bij het uitwerken van een eerste idee. Daarnaast kan het gebruikt worden om een bestaand idee, project of plan tegen het licht te houden en het te verbeteren. U kunt het Business Model Canvas op drie manieren gebruiken: individueel, in een groepje van 2-3 personen of in teamverband.

Hoe werkt het?

Het Business Model Canvas bestaat uit 9 bouwstenen die visueel zijn weergeven in een model. Dit canvas is op A3- of A4-formaat te gebruiken als er individueel mee wordt gewerkt. Als u in een team werkt of u wilt het gebruiken in een grotere groep dan heeft een A0 formaat de voorkeur. Deelnemers kunnen hun ideeën/input op een post-it schrijven en in het vak van de betreffende bouwsteen plakken. Deelnemers bespreken elkaars bijdragen. Op deze manier ontstaat er snel een beeld van het resultaat van de brainstorm en is discussie en interactie mogelijk. Het BMC is daarnaast ook uitermate geschikt om resultaten eenvoudig en overzichtelijk te presenteren aan een groep.

www.dwvdo.nl

4

Hoe is het ontstaan?

Het Business Model canvas is in 2009 ontstaan. Verschillende mensen wilden een nieuwe manier ontwikkelen om een idee praktisch uit te werken als alternatief voor het ondernemingsplan. De klassieke manier om een idee uit te werken leidt tot een zogenaamd business- of ondernemersplan. Dit is een beschrijving en opsomming van alle aspecten van het plan en de ondernemer[s] Dit is een goede en soms noodzakelijke manier om een onderneming te beschrijven. Maar hoe kom je tot een idee dat goed genoeg is om uit te werken tot een volledig ondernemingsplan? Het Business Model Canvas legt de basis voor een klassiek ondernemersplan. In veel gevallen, bij voorbeeld voor ZZP-ers, bij kleinere projecten of bedrijfsplannen, is het zelfs een goed alternatief. In het Business Model Canvas staat toegevoegde waarde centraal bij het beschrijven, analyseren en ontwerpen van nieuwe ondernemende ideeën. De opzet van het Business Model Canvas past goed in het onderwijs. Het model biedt structuur, samenhang en overzicht. Diverse MBO- en HBO- opleidingen gebruikt het als een instrument om docenten en studenten te faciliteren bij het ontwikkelen van hun ondernemend gedrag en ondernemerschap.

Waarom is het ook voor mij belangrijk?

Inspiratie en uitdaging zijn belangrijke aspecten van Ondernemend onderwijs. Dat vraagt om creatieve, vernieuwende methodieken waarmee u uw student inspireert en uitdaagt. Het Business Model Canvas biedt u de mogelijkheid om die nieuwe, creatieve lessen te bedenken en te ontwikkelen. Met het resultaat krijgt u de mogelijkheid in uw les op een andere manier het thema ondernemerschap bij uw studenten te ontwikkelen en te doceren.

De voordelen van Business Model Canvas

De voordelen voor u als docent

Het Business Model Canvas is een ideale tool voor u zelf en uw collega’s om tot nieuwe plannen of projecten te komen in uw les, uw afdeling of de school. Het is een inspirerende, creatieve manier van werken om alleen, met een paar collega’s of met het hele team tot nieuwe concrete ondernemend onderwijs ideeën te komen.

www.dwvdo.nl

5 Verder is het Business Model Canvas een handzaam instrument bij het invulling geven aan ondernemerschap in het curriculum. Het biedt inzicht, overzicht, samenhang en structuur waardoor het een goed didactisch instrument is.

De voordelen voor uw leerling of student

Veel studenten ervaren het schrijven van een ondernemingsplan als een erg saaie, individuele en vooral theoretische exercitie. Het ontbreekt hen vaak aan inzicht, overzicht en samenhang. En voor de meeste studenten is het schrijven van een ondernemingsplan een veel te zwaar instrument in hun beroepsperspectief. Het Business Model Canvas faciliteert om met elkaar te brainstormen en tot ideeën te komen voor ondernemende projecten of eigen ondernemerschap. Het model zorgt ervoor dat de samenhang tussen de verschillende thema’s van het ondernemerschap goed zichtbaar is en er veel interactie ontstaat tussen de studenten. De ervaring is dat studenten die met het Business Model Canvas werken sneller tot concrete plannen komen en deze beter kunnen uitwerken in vergelijking met het schrijven van een traditioneel ondernemingsplan.

Ondernemend Onderwijs en het Business Model Canvas

Wat is nodig voor ondernemend onderwijs?

Ondernemend gedrag kan je op school leren. Maar je leert het niet uit een boekje. Ondernemend gedrag leer je door te doen, door je kennis eigen te maken, door te ervaren en door te voelen. Dat geldt voor iedere leerling of student in deze tijd. Ook van medewerkers wordt een ondernemende houding gevraagd. Vaste arbeidscontracten bestaan nauwelijks meer. Steeds meer leerlingen zullen als zelfstandig ondernemer of als ZZP-er aan de slag gaan, soms tijdelijk maar vaak ook voor lange tijd. Ondernemend gedrag is daarmee een basiscompetentie geworden. Als docent en als school wilt u inspelen op deze ontwikkeling. U wilt de leerling of student de gelegenheid bieden ondernemend te handelen. Kennis aanbieden op een manier die bij de leerling past, door hen te laten ervaren en door hen te laten voelen. De leerling stuurt zijn eigen leerproces binnen de grenzen die u als docent stelt. Als docent maakt u gebruik van uw kennis. Daarnaast werkt u op basis van uw coachende, begeleidende en reflecterende didactische vaardigheden.

Een gouden combinatie!

Het Business Model Canvas is bij uitstek geschikt om te gebruiken bij onderwijs over ondernemend gedrag en ondernemerschap. Leren door te doen, begeleiding op maat en kennis aanleren zodra het nodig is. Met recht is dit een ideale combinatie!

www.dwvdo.nl

6

Deel 2: De 9 bouwstenen van het Business Model Canvas

Het Business Model Canvas bestaat uit 9 bouwstenen. Hieronder werk ik ze verder uit.

Bouwsteen 1: Waarde Propositie

De Waarde Propositie staat centraal in dit model. Wat is uw geschenk aan uw klant? Ofwel: wat is de onderscheidende of toegevoegde waarde die uw onderneming biedt aan de klant? Definieer waarin u daadwerkelijk verschilt van de concurrentie. Bepaal dus in welke markt u zich begeeft en specificeer daarin weer wat u aanbiedt. Uw product, goed of dienst, moet natuurlijk als eerste functioneel zijn. Maar tegelijkertijd beter of uitgebreider zijn dan de diensten of producten van uw concurrenten Het product moet aantrekkelijk zijn in gebruik, financieel voordeel bieden en de klant dient er waarde aan te hechten, zodat het nogmaals wordt besteld. Een belangrijk onderdeel hierbij is de service die u biedt, het is een cruciale factor die bijdraagt aan klanttevredenheid.

Bouwsteen 2: Klanten ( klantsegmenten)

Dit is de doelgroep ( doelgroepen) die u wilt bedienen met uw Waarde Propositie.

www.dwvdo.nl

7 Het bepalen van de doelgroep die u wilt bedienen is essentieel. Breng in kaart welke specifieke klanten u wilt bedienen en onderzoek wat de behoefte is van deze doelgroep. Dit wordt ook wel het segmenteren van de markt genoemd, omdat u de doelgroep afbakent. Specificeer de wensen van de doelgroep. Als er geen vraag naar uw producten is, verkoopt u niets. Zodra u weet waar de potentiële klanten behoefte aan hebben kunt u hier uw product: goederen of diensten op aanpassen.

Bouwsteen 3: Kanalen

Bij kanalen beschrijft u hoe u communiceert met uw klant. Dit gaat o.a over het creëren van zichtbaarheid bij uw klant via internet, social media etc. Ook beschrijft u onder andere uw marketing- en distributiestrategie.

Bouwsteen 4: Klantrelaties

Bij klantrelaties beschrijft hoe u de relatie met uw klant aangaat en onderhoudt. organiseert u bijeenkomsten, gaat u op bezoek of belt u regelmatig? Creëert u communities met en voor uw klanten?

Bouwsteen 5: Activiteiten (Kernactiviteiten)

Dit zijn de activiteiten die u daadwerkelijk verricht om uw Waarde Propositie te kunnen realiseren. Het zijn dus de dingen die je doet, je uitvoerende activiteiten. Op productgebied draait dit om het ontwikkelen van een kwalitatief sterk product dat beter is dan dat van de concurrenten. Wees servicegericht en investeer daarmee in de

www.dwvdo.nl

8 klantrelatie. Niet alleen het werven van nieuwe klanten is belangrijk voor startende ondernemers, maar het behouden van klanten is zeker zo essentieel.

Bouwsteen 6: Benodigdheden ( Key Resources)

Dit zijn de middelen en faciliteiten die u nodig heeft om uw activiteiten te kunnen verrichten. Kortom, alles wat u nodig heeft om uw plan te realiseren. Hieronder worden de belangrijkste bedrijfsmiddelen verstaan, die nodig zijn om de waardepropositie waar te kunnen maken. Denk hierbij aan fysieke middelen als bedrijfsapparatuur en computers, en m enselijke “middelen’ als personeel of ZZP-ers.

Bouwsteen 7: Samenwerkingspartners ( Key Partners)

Eén plus eén maakt drie, is een bekend gezegde. Het geheel is meer dan de som der delen. Beschrijf in dit deel van het model welke samenwerkingen belangrijk zijn om succesvol te zijn en om te kunnen groeien en concurrerend te zijn. Door te beschrijven welke strategische partners u kunt gebruiken, weet u precies welke kennis en expertise nodig is om u aan te vullen.

Bouwsteen 8: Investeringen en kosten (Kostenstructuur)

Elk nieuw plan vraagt om investeringen en er worden kosten voor gemaakt. Letterlijk in geld, maar ook in aandacht en tijd. Welke investering moet u doen en welke kosten moeten er worden gemaakt om het plan te realiseren? En hoe realiseert u dan die investering en hoe dekt u de kosten?

Welke kosten zijn vast en welke zijn variabel. Bekijk welke bedrijfsmiddelen kostbaar zijn en waar er nog (schaal)voordeel te behalen valt, of waar er besparingen mogelijk zijn.

www.dwvdo.nl

9

Bouwsteen 9: Opbrengsten ( Inkomstenstromen)

Hier brengt u in kaart welke daadwerkelijk opbrengsten er zijn bij realisatie van uw plan. Met uw verdienmodel maakt u duidelijk waar uw inkomsten vandaan komen. Niet alleen nu, maar ook in de toekomst. Bij opbrengsten gaat het erom dat u meerwaarde creëert, meestal geld, maar dit kan ook plezier of voldoening zijn. In een verdienmodel schrijft u op hoe u dat gaat bereiken.

www.dwvdo.nl

10

Deel 3: Aan de slag!

Zo werkt u met het Business Model Canvas

U kunt eenvoudig snel zelf aan de slag met het Business Model Canvas, bijvoorbeeld met een groep studenten. Voor het gemak volgt hier een stappenplan. Voorbereiding:  Print een canvas op het gewenste formaat.  Zorg voor voldoende post-its, of soortgelijk.  Zorg voor een ruimte waar mensen kunnen lopen, praten etc. Start:  Inventariseer ideeën.  Maak groepen van 3 tot maximaal 5 mensen. Drie werkt het beste.  Kies eén idee per groep. Begin met uitwerken:  U kunt beginnen met het bedenken van Waarde Proposities  Daarna legt u de link met de beoogde klantgroepen.  Vervolgens vult u de andere bouwstenen in. Een ander manier van werken is beginnen bij uw klanten als u daar al een helder beeld van heeft. U kunt dan bedenken aan welke Waarde Proposities zij behoefte hebben en die u kunt realiseren. Opdracht aan de deelnemers:  Werk met steekwoorden en schrijf zoveel mogelijk op.  Het is handig om met een groter formaat BMC te werken (A0 of A1 of digitaal geprojecteerd) en met post-its te werken.  Schrijf per post-it een item op en plak het op de juiste bouwsteen.  Discussieer met elkaar over de input en laat de ideeën steeds concreter worden.  Indien meerdere groepen aan een BMC werken is het leuk en inspirerend aan elkaar het canvas te presenteren.

Probeer het zelf

U weet nu voldoende over het Business Model Canvas om er zelf mee aan de slag te gaan. U weet hoe het model is opgebouwd en hoe u er zelf mee aan de slag kunt. Als u aan de slag gaat, wat is uw rol als begeleider? Bent u vakspecialist, of bent u coach? Wanneer grijpt u in, wanneer geeft u uw mening? De rol van begeleider is zowel cruciaal als delicaat. Als begeleider draagt u veel bij aan het resultaat!

www.dwvdo.nl

11

Haal meer resultaat met deze workshop!

Er is veel meer uit een Business Model Canvas te halen dan een globale beschrijving van een plan of een idee! Veel docenten willen met collega-docenten van gedachten wisselen en gericht ervaring opdoen met het werken met het Business Model Canvas individueel of in de les. Helaas wordt de potentie van het Business Model Canvas vaak nauwelijks benut, omdat het resultaat te globaal is. Voor docenten die zich willen verdiepen organiseren we regelmatig workshops. In deze workshop gaat u zelf aan de slag:  U krijgt diepgaandere kennis van de opbouw en samenhang van het Business Model Canvas.  U oefent diverse manieren van werken met het Business Model Canvas.  U werkt aan een eerste opzet van een ondernemende les, curriculum of project.  U wisselt ervaring uit met collega docenten Hier meldt u zich aan voor onze workshop Business Model Canvas.

www.dwvdo.nl