Transcript Mentale Veerkracht Spinoza ontmoet Darwin

De Neurobiologie van
Stress(management)
- Darwin ontmoet Spinoza -
Dr. Victor Kallen
TNO | Earth, Life, & Social Sciences
Het Evolutionair Stress-model
3. ‘COGNITIES’: Bewustzijn
• Beoordeling situatie
• Toetsen situatie aan eerdere ervaringen
• Selecteren / aanpassen gedrag
-------------------------------------------------------------------= Coping strategieën & leren
2. Mobiliseren!: Hormonen
Energetische middellen voor
gecontinueerde stress reactie
Bescherming individu tegen effecten
van eerste (fysieke) reactie.
1. ‘REFLEXEN’
‘Fight or flight’: onmiddellijke
veiligheid
1. Reflexen
Vanuit ruggengraat & hersenstam
Bij stress: (onmiddellijk) enorme
hoeveelheden nor-adrenaline
geproduceerd door de Locus
Coeruleus:
‘Kick-start’ voor allerhande
reacties in het lichaam:
Sympathische (re)activiteit
Sympatisch:
Parasympatisch:
• “Fight or flight”
• “To rest and digest”
• “Staat van paraatheid”:
Optimaal gebruik van
beschikbare middelen
• Hartslag, bloedruk
omhoog
• Zweten
• Ademhaling sneller
• Maar bijvoorbeeld
spijsvertering neemt af
• Extra bloed naar
organen, minder naar
spieren
• Hartslag, ademhaling,
bloeddruk dalen
• Spijsvertering start weer
op.
HOMEOSTASE
2. Hormonen
Cortisol curve
16
14
12
10
Cort.con.
8
6
4
2
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Time of day
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
Maar, ….
Glucose metabolisme: het zorgen voor extra energetische middelen
… de belangrijkste bijdrage in stress regulering!
Voorname rol in het functioneren van het immuun systeem
De (negatieve) link met gezondheid!
Van stress word je ziek,
en dat wordt vooral verklaard door de rol van cortisol in zowel stressmanagement als metabole en inflammatoire processen.
(OVER) BELASTING
•
Executieve functies (b.v. concentratie) verstoord
•
Gedragsstoornissen (“sensation seeking”)
•
Demotivatie / dysfunctioneren
•
Angst, Depressie, burn-out
•
Immuun functioneren
HERSTEL
•
Zingeving
•
Psychoeducatie
•
Perspectief veranderen
•
Sociale Steun
•
‘Locus of control’
•
Slaap / waak ritme (vakantie?)
Metabole aandoeningen
•
Dieet / Voeding (metabolisme!)
(diarree, diabetes, obesitas)
•
Farmacie (‘pillen’)
•
Sociale steun (LEIDERSCHAP!)
(infecties: b.v. acne)
•
&
•
Piekeren / slapeloosheid
•
Depressie, angststoornissen
•
•
…. en heel specifiek: PTSS
Cardiovasculaire aandoeningen
•
…knuffelen!
•
Sporten / bewegen(!)
•
Hyper-arousal
•
Biofeedback
•
Slapeloosheid (inslapen)
•
Ontspanningsoefeningen
•
Koolhydraten behoefte
•
Let op dieet (eten & drinken)
•
~ Depressie & angststoornissen
•
….
STRESS SYMPTOMEN
&
(BIO)MARKERS
•
Executieve functies (b.v. concentratie verstoord)
•
Geirriteerd / stemmingsstoornissen
•
Gedragsproblemen (“sensation seeking”)
•
Concetratie stoornissen
•
Demotivatie / disfunctioneren
•
Verlies interesse
•
Angst, Depressie, Burn-out
•
Cynisme
•
Immuun verstoringen
•
(b.v. infecties, eczeem, etc.)
•
Cortisol concentraties
(8 a 9, maar steeds meer).
Metabole verstoringen
•
(nor) adrenaline concentraties
(diarree, diabetes, obesitas)
•
Cort / DHEA balans
•
Piekeren / slapeloosheid
•
…???
•
Depressie, angst stoornissen
•
Afgeleiden huidgeleiding
•
…. En specifiek (!): PTSS
•
Mid-frequency band van SBP
•
Cardiovasculaire aandoeningen
•
Specifieke ECG afgeleiden (PEP)
•
Hyper-arousal
•
Heart Rate Variability:
•
Slaapproblemen (moeite in slaap vallen)
•
Inter Beat Interval (IBI) (b.v. RMSSD)
•
Koolhydraten behoefte (dieet!)
•
Respiratory Sinus Arrhythmia (RSA)
•
~ Depressie & Angststoornissen
•
HF component ECG uit Pow. S.
STRESS SYMPTOMEN
&
ASSESSMENT
•
Executieve functies
•
Cognitieve taken
•
Gedragsproblemen
•
Gedragsobservaties
•
Demotivatie / disfunctioneren
•
Prestatie maten
•
Angst, Depressie, Burn-out
•
Vragenlijsten (zelf, anderen)
•
Gestandaardizeerde interviews
•
Immuun verstoringen
•
Metabole symptomen
•
Piekeren / slapeloosheid
•
Depressie, angst
•
Trauma
•
Cardiovasculaire symptomen
•
Hyper-arousal
•
Huidgeleiding (afgeleiden)
•
Inslaap problemen
•
ECG / afgeleiden
•
Specifieke dieet behoeftes
•
Bloeddruk (& afgeleiden)
•
~ Depressie & Angst
•
α-amylase / adrenaline concentraties
•
Kwaliteit van slaap: Vragenlijsten,
radar technologie, HRV bepalingen,
overige.
•
HPA-axis (speeksel samples):
CAR, AUC, dexa-suprr., stress
•
Andere endocriene parameters:
α-amylase, adrenaline, cytokines,
testosterone, others.
Hartelijk dank voor uw
aandacht!
Voor meer informatie:
[email protected]
Klinisch psychofysioloog, TNO Earth, Life, & Social Sciences