Transcript Zelfreflectie als basis voor de lerende organisatie

Audits bij stichting Surplus en stichting Flore
Zelfreflectie als basis voor de lerende organisatie
In ieder rapport of advies over het verbeteren van de Nederlandse
onderwijskwaliteit kom je steevast hetzelfde tegen: het is belangrijk
dat organisaties transparant besturen en dat er een ‘van elkaar leren’cultuur heerst. Stichting Surplus in Schagen en stichting Flore in
Heerhugowaard kunnen zich hier volledig in vinden en geven daar
onder meer vorm aan door het inzetten van de interne audit.
van de audits deel uit van een
organisatiebrede ontwikkeling.
De directeuren Organisatieontwikkeling Ap Strampel en
Martin Schouten vertellen: ‘Wij
hebben binnen Surplus zeven
speerpunten vastgelegd, één
daarvan is opbrengstgericht
werken. Daar is een procesteam
OGW voor ingesteld. Onze
dertig directeuren hebben we
onderverdeeld in vier clusters
en van ieder cluster zit er een
vertegenwoordiger in het team.
Zij hebben de pilot voor de audits
opgezet. Het inspectieproof maken
van de scholen is één aspect,
daarom maken de inspectiekaders
deel uit van de audit. Maar
belangrijkste insteek van de audits
Inspectieproof
Bij Surplus maakte het invoeren
was toch echt het ‘leren van en
met elkaar’. Dankzij de
opzet met clusters gaat
dat in belangrijke mate op
basis van vertrouwen en
openheid.’
Inspectieproof zijn was
ook voor Flore een van de
doelstellingen maar ook
hier blijkt de reikwijdte
van de audits veel groter
te zijn. Directeur Siebrand
Konst en coördinator
Annemiek Ruyter van
stichting Flore: ‘We
hebben ons gerealiseerd
dat het inspectiekader
eigenlijk een minimaal
niveau van kwaliteit
V.l.n.r.: Ap Strampel, Emile Goossens, Martin Schouten
Met een audit meet een bestuur
niet alleen de kwaliteit van het
onderwijs; door directeuren zelf de
audits te laten afnemen, leren zij
van elkaar. Zij nemen op basis van
documentatie en een schoolbezoek
een systematisch onderzoek af
naar de onderwijskwaliteit op een
collega-school. Het schoolbezoek
verloopt aan de hand van een
kijkwijzer en wordt altijd afgesloten
met een gesprek. Niet alleen de
ontvangende school leert van de
aanbevelingen; ook de afnemende
directeur leert veel van zijn of haar
auditafname. Het mes snijdt aan
twee kanten en houdt iedereen
scherp.
8
aangeeft waar je in ieder geval
aan moet voldoen. Je kunt je
eigen lat natuurlijk hoger leggen
en dat doen we in de audits dan
inmiddels ook; daarin hebben onze
eigen aanvullende Flore-doelen een
belangrijke plek in genomen.’
Uitvoering
Beide besturen zetten de audits op
met hulp van OBD Noordwest. De
door te lopen cyclus komt bij beide
besturen dan ook overeen. Maar
omdat het traject maatwerk is,
verschilt de wijze van uitvoering.
Stichting Flore koos ervoor álle
directeuren te trainen in het
afnemen van een audit. In eerste
instantie met twaalf van de dertig
directeuren. Annemiek Ruyter:
‘In drie groepjes van drie gaan zij
aan de slag en bij de uitvoering
wisselen ze van rol. Twee nemen
de audit af, waarbij één rapporteert
en de ander het gesprek voert; de
derde wordt geauditeerd. Door
deze aanpak merken we dat er
een hechte groep ontstaat en er
ontzettend veel informatie wordt
uitgewisseld.’ Stichting Surplus
koos voor een ‘olievlek’-aanpak.
Martin Schouten: ‘De auditering
begint bij het procesteam; het
team wordt getraind en voert
audits uit op elkaars scholen.
Daarna gaan zij naar de andere
scholen en iedere geauditeerde
directeur maakt vervolgens deel
uit van het volgende auditteam.
Zo verspreid je de kennis als een
olievlek binnen de organisatie.’
Bij stichting Flore merken ze
dat dankzij de audits vooral het
besef is gegroeid van wat de
verwachtingen van de inspectie
Siebrand Konst en Annemiek Ruyter
zijn. Siebrand Konst: ‘Door zelf
te auditeren leren directeuren
beter wat er áchter de inspectieeisen schuilt. Dankzij dat inzicht
krijgen zij meer grip op de invulling
ervan. Bovendien leidt zelfreflectie
tot een grotere betrokkenheid
bij de interventies die plaats
moeten vinden om te verbeteren.’
Martin Schouten en Ap Strampel
benadrukken dat zij de audit niet
als controle-instrument maar
als ontwikkelinstrument zien.
‘Je leert van elkaar, signaleert
dingen tijdig, bespreekt zaken
binnen een team en helpt elkaar
naar mogelijke oplossingen
te zoeken. Het verbeteren van
de onderwijskwaliteit is een
doorlopend leerproces dat je sámen
oppakt.’
Professionele cultuur
Beide stichtingen werken regelmatig met onderwijskundige
Alex van Emst, die zich richt op
de professionele cultuur en
organisatieontwikkeling. ‘De
krachtigste vorm van leren is het
samen doen’, is een uitspraak die
Siebrand Konst is bijgebleven.
‘Daarvan zijn de audits een mooie
uitwerking’, vindt hij. ‘Je leert professioneel naar elkaar te kijken,
van elkaar te leren en sámen te
ontwikkelen.’
Emile Goossens: ‘Audits leren je kritisch te kijken’
Emile Goossens, directeur van Surplus-school de Triangel, maakt
deel uit van het procesteam OGW en was dan ook één van de eerste
directeuren die geauditeerd werd én zelf een audit afnam. ‘Het
afnemen van de audit vond ik best spannend en wat ik er van geleerd
heb, is kritisch te kijken. Naar andere scholen, maar daardoor óók
naar mijn eigen school. Ik vond het best pittig om zelf geauditeerd
te worden. Het is natuurlijk een opsteker om te horen hoe een
buitenstaander de sterke punten benoemt, die je soms voor normaal
aanneemt. Aan de andere kant ben je snel geneigd verbeterpunten als
kritiekpunten te beschouwen, maar dat heb ik inmiddels afgeleerd.
De punten die we als school meekregen, waren enorm waardevol en
door ze op te nemen in het komende schoolontwikkelplan kunnen we
het weer een stapje beter doen.’
Siebrand Konst: ‘Proef met hoge mate van zelfreflectie’
Door de audits goed uit te voeren, kun je uiteindelijk de rollen omdraaien: in plaats van dat de inspectie de school controleert en onder
de loep neemt, heb je dat als school zélf al gedaan en kun je de
inspectie de resultaten laten zien. Bij stichting Flore krijgt dit nadrukkelijk invulling door deelname aan een proef van de Kwaliteitsinspectie met tien besturen die in hoge mate aan zelfreflectie doen.
Einddoel is dat deze scholen geen inspectiebezoek meer krijgen, maar
zelf rapporteren aan en overleggen met de inspectie.
Resultaten na een audittraining
Na het volgen van een audittraining
• kunt u de opbrengsten analyseren
• kunt u een audit uitvoeren naar opbrengst- en kwaliteitsgericht
leiderschap
• kunt u de visie op de ontwikkeling van uw school presenteren,
gebaseerd op de analyse van de opbrengsten en de uitkomsten van
de audit
• kunt u de belangrijke speerpunten en prioriteiten voor uw school
formuleren en onderbouwen
• kunt u uw eigen rol bij het leidinggeven aan uw school op het gebied
van opbrengst- en kwaliteitsgericht leiderschap kritisch beschouwen
en heeft u uw competenties op dit gebied verder ontwikkeld
9