Transcript Samenvatting bespreking Reynaert de Vos

Samenvatting bespreking Reynaert de Vos: lees en/of beluister zeker nog eens het verhaal!
1. De structuur van R.
De structuur is drieledig:
a. Drie klachten: Isengryn, Cortoys, Canticleer
b. Drie dagvaardingen: Bruun, Tybeert, Grimbeert
c. Biecht, daging voor hof, terdoodveroordeling (die op zich weer uit biecht,
schat, pelgrimstocht bestaat)
De structuur is een parodie op de structuur van de ridderroman, en komt
overeen met het verloop van een Frankisch proces.
2. Overeenkomsten met (hoofse) ridderroman:
a. Gelijkenissen: er komen christelijke elementen in voor (hulp van God inroepen
bij gevaar), trouw aan de vorst, queeste, we volgen ridder tijdens zijn tocht en
horen zijn overpeinzingen (net zoals in Karel ende Elegast)
b. Verschillen: geen respect voor vrouw, geen verfijnde levenshouding, onhoofs
taalgebruik
3. Drie aspecten uit ridderroman worden hier geparodieerd:
a. Dapper het kwade bestrijden – trouw aan de vorst
i. Nobel legt zijn onderdanen dagvaarding op, kiest een ‘dappere’ ridder
die een queeste moet ondernemen.
ii. De eerste 2 ‘ridders’ die op queeste gaan worden belachelijk gemaakt
in hun zwakte: gulzigheid (het tegenovergestelde van ‘mate’) en
goedgelovigheid. Tybeert wordt getypeerd als geleerde edele held,
maar hij laat zich inpakken door R. Hij is ook laf en niet trouw aan de
vorst: hij probeert onder de opdracht van de koning uit te komen. De
derde die op queeste gaat is Grimbeert, die R. kan overtuigen omdat
hij familie is. Grimbeert overtuigt de vorst om nog een derde
dagvaarding te doen, omdat het de wet is, en ‘een nobele vorst
gehoorzaamt toch altijd de wet?’ .
iii. De dieren worden ‘dorpers’ genoemd, maw de boeren, de lagere
stand. De dieren maken dus deel uit van de hoofse maatschappij.
Besluit: Willem stelt de algemene hypocrisie aan de kaak.
b. Zich onderscheiden van dorpers door verfijnde levenshouding
i. Taalgebruik: is hoofs (men spreekt elkaar aan met ‘Heer’), maar de
dieren verglijden nogal snel in hun echte taal (dubbelzinnigheden zoals
‘verhoert’ wat ‘verhoord’ maar ook ‘verhoerd’ kan zijn.
ii. De aanklacht tegen R. : hij heeft Haersint/Hersinde verkracht en
kinderen blindgepist. Is uiteraard een ordinaire misdaad. Willem
suggereert echter dat R. Hersinde niet verkrachtte, maar bevredigde
(Haersint = haar zinde het)
iii. Cortoys is een hondje dat zich hoffelijk voordoet en Frans spreekt. Hij
klaagt over diefstal nadat hij zelf gestolen heeft. Willem suggereert dat
iedereen in deze maatschappij oneerlijk is.
iv. Op een bepaald moment moet R. zo lachen dat hij er winderig van
wordt. De etiquette wordt niet gevolgd. De hoofse regels zijn
dubbelzinnig.
c. Zich overgeven aan de minne
i. R. heeft de vrouw verkracht, of is ingegaan op haar vraag: dat staat ver
van het beeld van de geïdealiseerde liefde. R. heeft overigens
blijkbaar al zeven jaar een verhouding. (niet toevallig zeven jaar: zeven
is een heilig getal dat hier in verband gebracht wordt met overspel =
ironisch)
ii. Woordspelingen parodiëren dit ook: een e kan een verlenging zijn van
de klank (vb ‘verhoerd’). Ook de wolvensoort is opzettelijk gekozen als
figuur: wolven, ‘lupus’, de vrouwelijke vorm daarvan is ‘lupa’ wat ‘hoer’
betekent. En ‘ghenezen’ wordt ook dubbelzinnig gebruikt: genezen van
passionele koorts, de koorts wordt geblust: de seksuele appetijt wordt
bevredigd. Coppe was een scharrelkip (rondscharrelen =
buitenechtelijke relaties onderhouden). Yswende is hetzelfde
personage als Haersint; Ys- verwijst naar verbintenis met haar man,
wende = veranderen, veranderlijkheid van vrouw. Herswint =
aarswind; weinig flaterende benaming voor nog eens hetzelfde
personage.
In de proloog wordt de hoofse dame beschreven als iemand die
‘gherne pleeght der eere’, maar in West- en Oost-Vlaams wordt de h
niet altijd aangeblazen. Al van in het begin maakt Willem dus duidelijk
hoe hij denkt over vrouwen.
iii. Tybeert heeft in paniek de pastoor ‘zijn beurs zonder naad’
afgebeten.Zijn vrouw Julocke (ook een woordspeling = ‘ik lok je’ ;
willem is zeer negatief over vrouwen en stelt hen voor als belust op
lust) beklaagt zich en zit er vooral mee in dat hij haar niet meer zal
kunnen bevredigen.
iv. Ondanks de eerdere klacht beveelt Ysengryn zijn vrouw (Haersint,
Yswende, Aerswinde of Aersende) bij R. te blijven, omdat hij absoluut
iemand nodig heeft om R. in het oog te houden (= dom natuurlijk). Hij
vraagt haar ‘bi haren live’ op hem te letten, maar dat betekent zowel
‘bij haar leven’ als ‘bij haar lief’. Die woorden doen denken aan de
belofte bij het huwelijk.