Transcript Vroege selectie en veel differentiatie: slecht voor

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt
Vroege selectie en veel differentiatie:
slecht voor de gelijkheid
maar goed voor de prestaties?
Jaap Dronkers
Nieuwe ontwikkeling in onderzoek onderwijsstelsels
Effecten onderwijsstelsels: analyseren zonder of met schoolkenmerken = 2 of 3 niveau analyses?
Allison Dunne, 2010 Proefschrift EUI
prestaties
Veel differentiatie &
vroege selectie
Sterke
SES-effecten
Geen differentiatie &
late selectie
Huidige
consensus
zwakke(re)
SES-effecten
Geen SESschoolcompositie
Dus geen scholen!
Alleen
Systeemkenmerken
Geen SES-schoolcompositie
Veel differentiatie
&vroege selectie
Geen differentiatie
& late selectie
prestaties
Zwakke
SES effecten
Sterke
SES-effecten
Sterke
schooleffecten
SES-schoolcompositie+
bron: Dunne, 2010
zwakke
schooleffecten
SES-schoolcompositie+
Stelsel & schoolkenmerken
Verandering in uitkomsten met schoolkenmerken  Prestaties op lage SES scholen hoger in geïntegreerde stelsels;
 Prestaties op hoge SES scholen hoger in gedifferentieerde stelsels;
 Geïntegreerde stelsels scoren gemiddeld hoger door hogere prestaties op lage SES scholen, waarop meer leerlingen zitten.
 Binnen scholen in gedifferentieerde stelsels: kleine SES‐
effecten, want selectie heeft al plaats gevonden.  Tussen scholen in gedifferentieerde stelsels: grote SES‐
effecten, want selectie heeft al plaats gevonden.  Binnen scholen in geïntegreerde stelsels: grote SES‐effecten, want selectie heeft nog niet plaats gevonden.
 Tussen scholen in geïntegreerde stelsels: kleine SES‐effecten, want selectie heeft nog niet plaats gevonden.
• Andere voorbeelden 3‐niveau analyses: Dronkers, van der Velden & Dunne, 2012 (autochtonen & allochtonen); Korthals, 2012;
Bol, Witschge, van de Werfhorst & Dronkers, 2014 (centrale examens); Dronkers & Korthals, 2014 (migranten).
• Recente toepassingen 3‐niveau in European Sociological Review: Le Donné; Borgna & Contini
• 3‐niveau analyse niet beter dan 2, wel inzichtelijker (sortering tussen scholen)
Mogelijke interpretatie van deze tegengestelde uitkomsten: stelseleffecten met en zonder schoolkenmerken
 Geïntegreerd stelsel verhoogt score van lage SES leerlingen, omdat zij een grotere kans hebben op scholen met betere SES‐ & ability schoolcompositie. Daardoor hogere gemiddelde prestatie.
 Maar geïntegreerd stelsel “verstopt” individuele SES‐effect
binnen scholen: onzichtbaar zonder schoolkenmerken.
 Gedifferentieerd stelsel verhoogt score van hoge SES leerlingen, omdat zij een grotere kans hebben op een hoog onderwijs type en dus op scholen met betere SES‐ & ability schoolcompositie.
 Maar gedifferentieerd stelsel maakt individuele SES‐effect tussen
onderwijstypen zichtbaar, ook zonder schoolkenmerken.
 Hoe kan dat systematisch verklaard worden?
Bronnen ongelijke onderwijskansen,
in volgorde van belang
1. Vroege opvoeding & verschillen in cognitieve capaciteiten
2. Kenmerken ouderlijk milieu: cultuur belangrijker dan geld
3. Ongelijke onderwijscondities tussen en binnen scholen: verschillen in onderwijs & leertijd door sociaal‐economische schoolsegregatie & kwaliteit leerkrachten
4. Openlijke en verborgen differentiatie in voortgezet onderwijs, al dan niet in combinatie met weinig mogelijkheden voor opstroming & stapelen en curriculum verschillen
5. Dubbelzinnige relatie tussen bereikt onderwijsniveau en de arbeidsmarktkansen
Bron: Dronkers, 2007. Ruggengraat van ongelijkheid. SES
primary
effects
ability
learning
achievement
primair SES effect (Boudon)
Bron: Esser 2014
other
influences
SES
primary
effects
ability
learning
schools
school effects
achievement
curriculum
& verschillen tussen scholen
quality/effort
ability peers
Bron: Esser 2014
other
influences
SES
primary
effects
ability
& ruimtelijke
segregatie en schoolkeuze
schools
school effects
learning
achievement
curriculum
social sorting
residential
segregation
Bron: Esser 2014
quality/effort
ability peers
other
influences
primary
effects
SES
& selectie op
eerdere prestaties door scholen
ability
ability sorting
schools
learning
school effects
achievement
curriculum
social sorting
residential
segregation
Bron: Esser 2014
quality/effort
ability peers
other
influences
primary
effects
SES
secondary/tertia
ry effects
& 2de en 3de
SES effecten (Boudon) ability
learning
ability sorting
schools
school effects
achievement
curriculum
social sorting
residential
segregation
Bron: Esser 2014
quality/effort
ability peers
other
influences
SES
ability
schools
achievement
Vereenvoudigd model maar nu met relatieve gewicht van causale pijlen & onverklaarde variantie (rode pijlen)
SES
ability
schools
Integratie stelsel
achievement
Integratie onderwijsstelsels:
Geen vroege selectie, groot tertiair SES effect
SES
ability
schools
differentiatie stelsel
achievement
Differentiatie onderwijsstelsels vroege prestaties selectie: Nederland, Beieren. Groot primair SES effect SES
ability
schools
differentiatie stelsel
achievement
Differentiatie onderwijsstelsels schoolkeuze ouders: Noord Duitse staten. Groot secundair SES effect
3‐niveau model getoetst in Nederlands onderwijs: vroege prestaties PO & SES Vijf consequenties uit 3‐niveau model:
1. Stevige invloed SES op prestaties in PO.
2. Prestaties in PO zijn belangrijker voor selectie in tracks in voortgezet onderwijs dan SES.
3. Door combinatie 1 & 2: grote verschillen in SES‐ & prestatie‐compositie van scholen & tracks.
4. Prestaties in PO zijn belangrijker voor latere prestaties VO dan SES, SES‐schoolcompositie, prestatie‐
schoolcompositie of track.
5. SES heeft nog alleen maar invloed op latere prestaties VO binnen niet‐selectieve tracks.
Bron: Dronkers, ROA Technical Report 2014/1
Wat is belangrijker voor selectie in tracks: SES of prestaties in VO? (Odds‐Ratios)
In alle tracks zijn schoolprestaties in PO belangrijker dan SES (maar wel significant), EN SES effect op vroege prestaties is hoog (pearson= 0.35). Bron: Dronkers 2014
Prestaties PO, SES‐ of prestatie‐schoolcompositie
goede voorspellers van prestaties VO?
 Prestaties PO zijn beste voorspeller van prestaties VO, ongeacht controles.
 Individueel SES significant, ongeacht controles (2de SES effect Boudon).
 SES‐compositie niet significant, na controle voor prestaties PO & SES.
 Zonder Prestaties PO: overschatting van SES en SES‐compositie.
 Prestatie‐compositie niet significant na controle voor track.
Bron: Dronkers, 2014
Tracks goede voorspellers van prestaties VO, na controle voor prestatie PO & SES  Verschillen in onderwijstypen ≠ presta e PO, composi e, SES: zwakker curriculum, futiliteitcultuur, zwakke leerkrachten  Geldt alvast voor Beroepsonderwijs, iets minder Middenschool, LBO&MAVO
 Alle AVO combinaties als HAVO, behalve HAVO&VWO.
Bron: Dronkers, 2014
Heeft SES nog alleen maar invloed op prestaties VO binnen niet‐selectieve onderwijs typen?
 Alleen extra directe SES‐effecten binnen tracks met onvoltooide selectie.
 Geen directe SES‐effecten niet kenmerkend voor VO met weinig differentiatie.
Bron: Dronkers, 2014
Hebben prestaties PO nog alleen maar invloed op prestaties VO binnen niet‐
selectieve onderwijs typen?
• Sterke extra effecten prestaties PO binnen alle tracks met voltooide of onvoltooide selectie.
• Prestaties PO blijven belangrijk ongeacht differentiatie.
Bron: Dronkers, 2014 Voor ‐ & nadelen gedifferentieerd stelsel
+ Betere aansluiting manifeste schoolgeschiktheid & onderwijs/curriculum aanbod.
+ Verhogen onderwijsprestaties bovengemiddelde leerlingen.
‐ /+ Gemiddeld lage prestaties, maar niet automatisch (FL; NL; sommige kantons & Länder)
‐ / + Track selectie op SES in plaats van prestaties PO. ‐ Concentratie van zwakke leerlingen (schoolgeschiktheid; SES) in aparte scholen en tracks (zwakke curricula; afvalputje).
‐ Concentratie slechte scholen bij ondergemiddelde leerlingen.
‐ Meeste hulpbronnen naar bovengemiddelde scholen (leerkrachten, faciliteiten, etc.).
‐Verlagen onderwijsprestaties ondergemiddelde leerlingen.
Stelselkenmerken hebben tegengestelde effecten voor verschillende functies van onderwijs (NWO‐project)
NWO Program 2011‐2015 Educational systems and four central function of education (Amsterdam/Maastricht)
Onderwijsstelsels en arbeidsmarkt
• Analyse over landen (macro)
• Volwassenen verschillen in geleerde vaardigheden (skills)
• Productiviteit geleerde vaardigheden: samenhang skills
& inkomen.
• Betrouwbaarheid onderwijsselectie: samenhang skills & aantal jaren onderwijs. • Doorlaatbaarheid secondair onderwijs: % tertiair geschoolden 16‐65
• Flexibiliteit arbeidsmarkt: Inverse EPL.
• Data set: IALS 1992‐1998
• Bron: Van der Velden, 2011
Betrouwbaarheid onderwijsselectie & skill productiviteit
Doorlaatbaarheid onderwijs & skill productiviteit
Flexibiliteit arbeidsmarkt & skill productiviteit
Multivariate analyse: skill productiviteit als afhankelijke
variabele
Variabele
Beta
t
Sig.
Betrouwbaarheid selectie
0,53
3,23
0,004
-0,33
-1,45
0,165
0,58
2,55
0,020
Doorlaatbaarheid
onderwijs
Flexibiliteit arbeidsmarkt
N
adj. R Square
23
0,43
Voor ‐ & nadelen geïntegreerd stelsel
+ Ondergemiddelde leerlingen hebben langer een gunstiger school context: SES & ability compositie.
+ Kleinere verschillen tussen scholen in kwaliteit & compositie.
+ Meer gelijke verdeling van hulpbronnen.
+ Ondergemiddelde leerlingen presteren gemiddeld beter: overachievement?
+/‐ Gemiddeld hogere prestaties, maar niet automatisch (USA)
‐ Onzichtbare selectie streams & placement: meer SES?
‐ Slechtere aansluiting tussen manifeste geschiktheid & belangstelling met uniform onderwijsaanbod
‐ Underachievement van bovengemiddelde leerlingen.
‐ Aansluiting tussen geleerde skills/kennis & behoeften arbeidsmarkt: scholing in bedrijven, sterker SES effect op arbeidsmarkt Conclusies over differentiatie in stelsels
 Onderwijsstelsels beïnvloeden onderwijsuitkomsten, maar niet voor iedereen op dezelfde wijze.  Schoolkenmerken zijn belangrijker dan stelselkenmerken.
 Stelselkenmerken gaan hoofdzakelijk via schoolkenmerken.
 Effecten van onderwijsstelsels zijn mede afhankelijk van andere aspecten: kwaliteit van scholen met lage SES & prestatie PO, kwaliteit curriculum, centrale examinering, selectie op prestaties
PO ipv SES, doorlaatbaarheid van tracks.
 Euro maar 1X uit te geven: gerichte schoolverbetering goedkoper of duurder dan algemene stelselverandering?  Effect van SES op prestaties PO is substantieel en lijkt toe te nemen, ongeacht stelsel = donkere zijde meritocratie.
 Effectief in standgehouden sociale ongelijkheid in en door het onderwijs: onderwijs als maatschappelijk strijdperk.
Voorbehoud onderwijssysteem onderzoek
Waargenomen verschillen in effecten (SES) & gemiddelde onderwijs prestaties tussen verschillende landen wordt niet automatisch veroorzaakt door hun onderwijs.
‐ 1. Merry (2013): Canada‐USA difference is not produced
by educational system, but by general societal macro‐
characteristics (health care, child health, racial/ethnic
composition, family structure)”
‐ 2. Verschillen herkomstlanden migranten in verschillende bestemmingslanden: Dronkers & Korthals (2014).
‐ 3. grote verschil prestaties Vlaanderen/Wallonie
nauwelijks verklaarbaar door SES, etniciteit, tracks, grades, etc.: Prokic & Dronkers (2012); Danhier & Martin (2014).
Appendix: Belgie & Vlaanderen in vergelijking met EU landen op grond van PISA;
autochtone leerlingen
Verschillen in lezen score van 15 jaar oude leerlingen in in EU lid‐staten
Source: PISA 2009, own computation. Only native pupils. OECD average= 500; OECD stand. dev. of pupils = 100 Verschillen in socio‐economische ongelijkheid
(ESCS) bij lezen score tussen EU lid‐staten
Source: PISA 2009, own computation. Only native pupils. Reading‐score dependent variable. Gradient = ESCS parameter, in OLS regression separate for each EU member‐state. Verschillen in wiskunde score of 15 jaar oude leerlingen
in landen met hoog gestratificeerde onderwijsstelsels
Source: Prokic & Dronkers, 2012. PISA 2006. Only native pupils. OECD average= 500; OECD stand. dev. of pupils = 100 Verschillen in socio‐economische ongelijkheid (ESCS) in wiskunde score tussen landen met hoog
gestratificeerde onderwijsstelsels
Source: Prokic & Dronkers, 2012. PISA 2006. Only native pupils. Math‐score dependent variable. Gradient = ESCS parameter, in OLS regression separate for each region. Appendix: centrale
examens in 2 of 3 niveau analyse
Gedifferentieerde onderwijsstelsels (tracking) en centrale examens zonder scholen
Conclusie: middenschoolstelsels zonder centrale examens kleinste SES‐
effect, gedifferentieerde stelsels zonder examens grootste SES‐effect
(bron: Bol, Witschge, van de Werfhorst & Dronkers, 2014)
Gedifferentieerde onderwijsstelsels (tracking) en centrale examens met scholen
Andere conclusie: in middenschoolstelsels zijn grotere SES‐
effecten, maar SES‐effecten zijn kleiner dan in gedifferentieerde onderwijsstelsels centrale examens bestaan
(bron: Bol, Witschge, van de Werfhorst & Dronkers, 2014)
Appendix: Tracking effecten
voor 1ste & 2de generatie
migranten in vergelijking met autochtone leerlingen
Systeem & prestatie lezen met toelatingseisen scholen; 1ste generatie
5
0
1
2
3
4
5
‐5
‐10
‐15
never
sometimes
‐20
always
‐25
‐30
‐35
‐40
• Negatieve effecten van veel tracks op lezen scores, maar alleen als scholen voorafgaande prestaties NOOIT meenemen.
• Geen verschillen bij weinig tracks. (Bron: Dronkers & Korthals, 2014)
Systeem & prestatie lezen met toelatingseisen scholen; 2de generatie
20
10
0
1
‐10
2
3
4
5
never
sometimes
‐20
always
‐30
‐40
‐50
• Negatief significant effect van tracking op lezen score, maar alleen als scholen voorafgaande prestaties NOOIT meenemen bij toelating.
• Geen verschil bij 1 track. (Bron: Dronkers & Korthals, 2014)
Systeem & prestatie lezen met toelatingseisen scholen; autochtonen
READ: natives (15 cnts)
10
5
0
1
‐5
2
3
4
5
never
sometimes
‐10
always
‐15
‐20
‐25
• Positieve effecten van veel tracks op lezen scores, maar alleen als scholen voorafgaande prestaties ALTIJD meenemen bij toelating.
• Geen verschillen bij weinig tracks.
• 1 track & voorafgaande selectie negatief. (Bron: Dronkers & Korthals, 2014)