Studie Jongeren en Gezondheid

Een Vlaamse en internationale studie

• •

Achtergrond

Internationale scholierenbevraging: 43 landen en regio's binnen Europa en Noord-Amerika 11, 13 en 15 jaar • Om de 4 jaar: 1989/1990 – 1993/94 – 1997/98 – 2001/02 – 2005/06 – 2009/10 – 2013/14 ****

Achtergrond

• Internationaal netwerk van onderzoekers • Gefinancierd door Vlaamse gemeenschap • Samenwerking WereldGezondheidOrganisatie

Thema’s

 Gezondheid en mentale gezondheid  Middelengebruik  Voedingsgedrag en lichaamsbeeld  Ongevallen  Pesten en vechten  Fysieke activiteit en sedentair gedrag  School en schoolomgeving  Relaties met familie en vrienden  Seksueel gedrag  De socio-economische omgeving …

Methodologie

• School survey met zelf-gerapporteerde vragenlijst afgenomen in de klas • Internationaal onderzoeksprotocol wordt opgesteld – Vragenlijst – Wetenschappelijke rationale voor de vragen – Technische uitleg voor dataverzameling en datamanagement • Goedgekeurd door ethisch comité Universitair Ziekenhuis Gent

Opbouw vragenlijst:

– Mandatory: vaste vragen die worden opgenomen in elk land – Optional: pakketten die internationaal worden aangeleverd maar de landen zijn vrij om ze op te nemen of niet – Vlaamse vragen: stakeholders worden aangeschreven om de vragen te bekijken en eventueel aan te vullen (Agentschap Zorg en Gezondheid, VIGeZ, VAD, SENSOA, Departement onderwijs, …)

•

Vragen waarop de studie een antwoord wil bieden:

Gezondheidsgedrag: universeel of regionaal verschillend?

Vragen waarop de studie een antwoord wil bieden:

• Is er een positieve of negatieve trend in gezondheidsgedrag?

•

Vragen waarop de studie een antwoord wil bieden:

Zijn er risicogroepen in Vlaanderen?

Vragen waarop de studie een antwoord wil bieden:

• Zijn er verklaringen voor het gezondheidsgedrag van jongeren?

Zwaktes

 Geen causale verbanden  Alleen schoolgaande jongeren (spijbelen, speciaal onderwijs, zieke kinderen, …)  Monitoren maar geen details  Zelf-gerapporteerde gegevens  Lage response op schoolniveau

Sterktes

 Grote groepen jongeren worden bevraagd  Veel thema’s  Internationale vergelijking mogelijk  Trends over de tijd  Basis voor verder onderzoek, detectie pijnpunten

Family Affluence Scale : een indicator van SES ?

Structure

1. Socioeconomische status (SES) en gezondheid 2. SES meten bij kinderen 3. Mechanismen: waarom ?

4. Absolute or relatieve welvaart?

5. Een uitdaging voor de toekomst

Structure

1. Socioeconomische status (SES) en gezondheid 2. SES meten bij kinderen 3. Mechanismen: waarom ?

4. Absolute or relatieve welvaart?

5. Een uitdaging voor de toekomst

3 intergerelateerde indicatoren: Economische status Sociale status Werk status Adler, N. E., et al. (1994). "Socioeconomic status and health: the challenge of the gradient." American Psychologist 49(1): 15-24.

Life expectancy according to educational level for men (age 25) 46 44 42 56 54 52 50 48 47,56 49,29 51,33 52,52 55,03 No degree Degree elementary school Degree lower Degree higher Degree higher secondary school secondary school education

Source HIS Belgium: Van Oyen, Deboosere, Lorant e.a., 2010.

“If one imagines that a change in the latent variable should lead to a change in all indicators, the indicators are effect indicators”

“If one imagines that a change in an indicator should result in a change in the latent variable, then the indicators should be treated as causal indicators”

Structure

1. Socioeconomische status (SES) en gezondheid 2. SES meten bij kinderen 3. Mechanismen: waarom ?

4. Absolute or relatieve welvaart?

5. Een uitdaging voor de toekomst

FAS = Family Affluence Scale

4-item index van materiële welstand

• Somscore van 0 tot 9 • Cut-points: “low” (0 to 2), “medium” (3 to 5) and “high” (6 to 9) affluence groups • Validatie van de FAS schaal: Gemiddelde FAS per land is gerelateerd aan BNP per land, levensverwachting en mortaliteit

Problemen?

1) Item drift over tijd en context

vb1. computer item in 2002 versus 2014 vb2. auto in Copenhagen versus Istanbul -> eenzelfde FAS score van 4 kan hoge SES zijn in arm land en lage SES in rijk land

2) Item drift zelfs binnen eenzelfde jaar en context

vb1. jongens en oudere adolescenten hebben vaker computer vb2. oudere adolescenten gaan minder vaak mee op reis

3) Absolute welstand versus relatieve welstand

Oplossingen?

-

1) Item drift over tijd en context

z-scores Ridit transformation and standardization -

2) Item drift zelfs binnen eenzelfde jaar en context

MIMIC analysis Multiple group analysis Rasch modeling

3) Absolute welstand versus relatieve welstand

Slope Index of inequality (SII) versus Relative index of inequality (RII)

The way we conceptualize FAS is essential…

Structure

1. Socioeconomische status (SES) en gezondheid 2. SES meten bij kinderen 3. Mechanismen: waarom ?

4. Absolute or relatieve welvaart?

5. Een uitdaging voor de toekomst

De manier waarop we de FAS conceptualiseren is bepaald door de manier waarop we de relatie tussen FAS en gezondheid verklaren.

Explanations can be grouped into 3 categories:

Research focus ?

Line 1:

individual social class (SES)

Carpiano, Link & Phelen (2008)

Line 2: income inequality

Kawachi (2000) Wilkinson & Pickett (2006)

Line 3: neighborhood effects

Diez-Roux (2001) Pickett & Pearl (2001)

Line 1:

individual social class (SES)

Carpiano, Link & Phelen (2008)

Line 2: income inequality

Kawachi (2000) Wilkinson & Pickett (2006)

Line 3: neighborhood effects

Diez-Roux (2001) Pickett & Pearl (2001)

Psychosocial interpretation Materialist interpretation Fundamental cause interpretation

Structure

1. Socioeconomische status (SES) en gezondheid 2. SES meten bij kinderen 3. Mechanismen: waarom ?

4. Absolute or relatieve welvaart?

5. Een uitdaging voor de toekomst

Wilkinson, R. G. (1997). "Health inequalities: relative or absolute material standards?" British Medical Journal 31: 591-595.

3 central arguments why health in developed countries is affected more by relative than absolute living standards: 1) Mortality is related more closely to relative income within countries than to differences in absolute income between them.

2) National mortality rates tend to be lowest in countries that have smaller income differences and thus have lower levels of relative deprivation.

3) Most of the long term rise in life expectancy seems unrelated to long term economic growth rates.

3 central arguments why health in developed countries is affected more by relative than absolute living standards: 1) Mortality is related more closely to relative income within countries than to differences in absolute income between them.

3 central arguments why health in developed countries is affected more by relative than absolute living standards: 1) Mortality is related more closely to relative income within countries than to differences in absolute income between them.

Mean FAS scores do not relate to mean psychosomatic symptoms But there is social gradient in psychosomatic symptoms between levels of FAS

Similarly, mean FAS does not relate to mean life satisfaction There is a steep social gradient in life satisfaction across levels of FAS

Structure

1. Socioeconomische status (SES) en gezondheid 2. SES meten bij kinderen 3. Mechanismen: waarom ?

4. Absolute or relatieve welvaart?

5. Een uitdaging voor de toekomst

Take home message… It’s all about how we conceptualize FAS as a measure of socioeconomic status.