Transcript Interview Friesch Dagblad

36
Woensdag 15 januari 2014
Martinikerk
Moederkloek van alle
tijden
De verhuizing van een goede vriendin
bracht de Sneker beeldend kunstenaar
Anneke van der Werff (Schoonebeek,
1956) op het spoor van haar nieuwste
project: Rondom de Martini.
n Gerbrich van der Meer
I
neke Faber, vriendin van Anneke van der Werff, was vorig jaar
nog maar net verhuisd naar de
kosterswoning van de Sneker Martinikerk, toen er een berichtje oplichtte op de mobiel van Anneke. ‘Weet
je wel wat hier allemaal rondom de
Martini gebeurt?’ Faber had een foto
toegevoegd van winkelend publiek,
lopend over het zebrapad van de
Galigapromenade richting Martiniplein. De foto had ze thuis vanuit
haar woning, die geïntegreerd is in
de Martinikerk, genomen.
Faber had het goed bekeken. Van
der Werff schildert graag mensen.
,,Mijn ontroering over het unieke
én het universele in ieder mens kan
ik met schilderen gewoon het beste
weergeven”, vertelde ze twee jaar
geleden nog in deze krant.
Van der Werff ging meteen naar
de plek toe waarover haar vriendin
berichtte. ,,Nu woon ik al 34 jaar
in Sneek, maar nog nooit had ik zo
gericht gekeken naar de naaste om-
Die machtige
Martinikerk heeft
zoveel in zijn mars.
Je ziet hoe
de geschiedenis
vat heeft gehad
op dit gebouw
geving van de Martinikerk”, biecht
ze op. Observator in hart en nieren
besloot ze het onderwerp Rondom
de Martini als uitgangspunt te nemen voor haar afstudeerproject bij
de Foudgumse school van beeldend
kunstenaar Peter B. van Houten.
Tijdspanne: van Pasen 2013 tot Pasen 2014.
Het project is een grote verrassing, vertelt ze. ,,Ik fietste altijd achteloos om het kerkgebouw heen. Nu
kijk ik. En dan zie je plotseling hoe
prachtig blauw de deuren van de
Martinikerk zijn, hoe mooi het gebouw van alle kanten is, en ook gek.
Je kunt zien dat er brand geweest is,
waar de pilaren uit eerdere eeuwen
hebben gestaan.”
Opnieuw kijken
Juist de voortdurende aanwezigheid
van mensen rondom het gebouw
triggerde de beeldend kunstenaar.
,,Er is geen dag hetzelfde op zo’n
plek. Tijdens de Sneekweek zie je
mensen lopen met een oliebol langs
de oliebollenkraam, met Kerst wordt
er gezeuld met kerstinkopen, de
vierdaagse komt voorbij, Advendo
repeteert met de majorettes, de leugenbank is druk bezet, de kerk komt
uit, mensen staan nog een beetje na
te kletsen. Het regent, de zon schijnt,
de wind giert door de straten, noem
maar op. Het zijn allemaal thema’s
die ik prachtig kon gebruiken.” Het
project bleek nog veel leuker te zijn
dan Van der Werff had kunnen verzinnen. ,,Je gaat opnieuw kijken.
Wat ik met mijn tekencursussen wil
bereiken - goed kijken, doe ik nu zelf
ook weer.”
Als de beeldend kunstenaar een
boodschapje doet of naar de bieb
moet, fietst ze nu steevast ook even
naar de Martini: om beelden te verzamelen in haar hoofd. ,,Daarnaast
is Ineke mijn uitkijkpost. ‘Er komt
een dweilorkest aan!’, belt ze me
dan snel. ‘Je moet nu komen!’ Of ze
stuurt me een snapshot toe via haar
mobieltje.” Toch kan de beeldend
kunstenaar het niet alleen met foto’s doen. ,,Ik moet het zelf ter plekke zien om het uiteindelijk op doek
te krijgen. Hoe het licht in de Oude
Koemarkt valt, hoe het perspectief
van de Grote Kerkstraat is, hoe het
Oud Kerkhof in elkaar steekt. Kijk,
een foto vervormt de werkelijkheid.
Je ziet direct dat iemand een werk
van een foto heeft gemaakt. Een fotograaf kijkt met één lens, jij met
twee ogen. Dat maakt het perspectief al anders.”
Nooit helemaal
Op de twintig doeken die ze tot nog
toe gemaakt heeft, is de Martinikerk
bijna onopgemerkt als een trouwe
moederkloek op de achtergrond aanwezig. Wat opvalt: je ziet hem nooit
helemaal. ,,Nee, ik kan hem maar
niet in zijn geheel pakken. Alsof hij
de draak met me steekt. Als ik weer
een werk af heb, zegt Henk, mijn
man: ‘Je krijgt hem er weer niet helemaal op, hè?’ Dat is inderdaad een
illusie, maar misschien wil ik het
ook wel niet. Ik kan wel een statieportret van de kerk maken, maar ik
denk dat ik zo dichter bij de essentie
kom.”
En zo vormt een klein stukje Martini op een doek de achtergrond van
de Dodenherdenking op 4 mei, op
een ander doek zit een gezinnetje
gezellig te picknicken op het groene
gras met - opnieuw - de bakstenen
muur van de Martini, nu zonovergoten, als decor. ,,Dat is ook het bijzondere van onze kerk. Waar je in
Voor mij is het
niet per ongeluk
deze centrumkerk
geworden. Zijn
aanwezigheid
beroert mijn gevoel
voor zingeving
Lwd2018, meitsje
ús gek
Skroeier
Abe de Vries
I
t is alwer in pear moanne stil
om Lwd2018 hinne. It lêste
nijsberjocht op de site fan
de organisaasje dy’t ferline jier
foar Ljouwert de titel ‘Kulturele
Haadstêd fan Europa 2018’ binnensleepte, datearret fan 28 oktober
2013. De klup sit yn in oergongsfase nei in nije organisaasjefoarm.
It baanbrekken hat west, no komt
it op it útfieren oan. En dat binne
oare dúmkes.
Mar dy stilte mei ik net lije.
Der is mear as ien stilte. Nim om
te begjinnen de omfoarming fan
de organisaasje. Soks fynt allegear
plak achter sletten doarren en yn
it djipste geheim. Wa’t der oer
meiprate, wa’t der oer beslute, wat
de oerweagings binne, wa’t yn ’e
beneaming komme om in rol te
spyljen yn in nij Lwd2018, wêrom
krekt dy minsken; jo en ik moatte
der mar nei riede.
Dan is der de stilte fan it projekt
sels. Twa jier lang is besocht om
de befolking fan Fryslân dúdlik
te meitsjen dat de útferkiezing ta
Kulturele Haadstêd it belangrykste
barren foar Ljouwert en Fryslân
wêze sil sûnt de earste stien fan
de Aldehou lein waard. No is it safier, en it hele projekt liket yn ien
klap net mear te bestean. ‘Wegens
verbouwing gesloten’. It klapfee
hat syn wurk dien en moat no mar
ôfwachtsje wannear’t it wer fuorre
wurde sil. Dat is wat swier oanset
fansels, mar men moat de lodde
hjir op ’e klaai no ienris altyd in
ekstra traap meijaan sil er wat
úthelje yn ’e grûn.
Ferjit net de mediale stilte, de
diskusjelijte, de ideeëleechte. It
jubeljier 2013 hat by de rûs krantestikken en soundbites brocht
Sneek ook bent, je ziet hem nooit
helemaal, je ziet een vertrouwd
stukje echter altijd wel opdoemen
tussen de straten.”
Door haar project komt ook aan
het licht hoe verbonden mensen
zich voelen met het kerkgebouw.
,,Als ze het werk bij me thuis zien,
gaat hun hart open. De taferelen en
de plek doen iets met ze. Ze herkennen iets vertrouwds in de beelden
rondom de Martini; kunnen er zelfs
emotioneel van worden.”
,,Een historicus zei eens op Omrop Fryslân: ‘Om de globalisering
het hoofd te bieden hebben we historische plekken nodig waarmee
we ons kunnen verbinden.’ Dat
herken ik zo. Die machtige Martinikerk heeft zoveel in zijn mars. Je
ziet hoe de geschiedenis vat heeft
gehad op dit gebouw en kunt jezelf zo mooi in perspectief zien van
al die geslachten die in het verleden in en rondom de Martinikerk
rondscharrelden.”
Verbondendheid
Nee, zo’n project had ze niet rondom Hema op kunnen starten. ,,Voor
mij is het niet per ongeluk deze centrumkerk geworden. Zijn aanwezigheid beroert mijn gevoel voor zingeving. In mijn werk dringt zich onbewust de vraag op: zet je alleen je fiets
tegen de muur van de Martini of kan
het ook meer zijn. Ik ben nog steeds
aan het uitzoeken wat dit project
met me doet. Het woord verbondenheid past daarin in. Heilig komt ook
naar boven, alhoewel die term ook
een beetje besmet is. Maar uiteindelijk gaat het om de verbinding die ik
wil leggen tussen het kleine en het
grote verhaal, met hoofdletters dan.
Beide verhalen zijn op deze plek zo
mooi met elkaar verweven, ze raken
en spiegelen elkaar gebroederlijk,
hebben elkaar ook nodig. Zo’n bakstenen gebouw uit 1498 is ook zo
geruststellend. Net alsof hij goedmoedig bromt: ‘Geloof me maar, dat
grote verhaal is er ook, hoor.’ Ja, dat
is het wel, geloof ik.”
gezien. Als ik schilder of teken,
voel ik hetzelfde, maar de middelen verschillen. Bij het schilderen wordt er iets heel geheimzinnigs in werking gezet en dat is
de factor verf. De punt van een
potlood doet wat ik wil, maar
een kwast doet iets anders. Een
toevallige dikke klodder verf
kan een betekenis krijgen die
ik niet had voorzien.” Ze is net
bezig met het schilderij: De kerk
gaat uit. ,,Je kunt niet zeggen dat
ik van te voren al precies weet
hoe het wordt. Ja, ik heb een
foto, maar ik heb ook beelden
in mijn hoofd van de momenten dat ik daar later nog ben
p Het programma Geloven op 2 (EO)
zoomt van 21 tot en met 25 januari in op Sneek. Op 21 januari
om 17.00 uur vertelt Anneke van
der Werff op Nederland 2 over
haar project Rondom de Martini
Cd-recensie
n Arjan Hut
p www.annekevanderwerff.nl
gaan staan of langs fietste. Op
een bepaald moment wordt de
afbeelding een tweespraak tussen jou en het schilderij. Bij een
tekening kun je zeggen: het is
zo geworden zoals ik het in mijn
hoofd had. Bij een schilderij ligt
het anders. Op een bepaald moment denk ik: nu is het klaar. De
verf kan me dan een heel andere
kant uitgestuurd hebben in afbeelding, kleur of sfeer.” Ja, ze
is zelf ook veranderd door het
werken met verf. ,,Misschien dat
anderen het niet merken, maar
ik merk dat ik vastigheden gemakkelijker loslaat. Ik verander,
en vooral richting vrolijkheid. Ik
merk dat ik meer kleur gebruik,
terwijl ik van een heel sober palet was. Kleur was geen keus, nu
denk ik: rood of oranje, waarom
niet?”
Ondertussen heeft Anneke
van der Werff haar eerste schilderij gemaakt van een koorrepetitie in de Martinikerk. En er
gaan nog meer werken volgen
vanuit het kerkgebouw zelf. ,,Ik
merk dat ik nog niet klaar ben
met dit project. Misschien ga ik
na Pasen nog wel een poos door.
Misschien blijft deze plek hier
in en rond de Martini zelfs wel
mijn plek. Wie zal het zeggen.
Het is in ieder geval nooit saai.”
dêr’t út bliken die dat Ljouwert in
boppeslach dien hie. Mar no komt
it oan op it oersetten fan goede
bedoelingen en ideeën yn werklike
inisjativen. Hoe tefoarren te kommen dat Lwd2018 aansen net folle
mear is as in grut eveneminteburo?
Hoe de saak sá yn kalk en semint te
krijen dat werklik maatskiplike effekten berikt wurde?
Men moat de lodde
hjir op ’e klaai
no ienris altyd in
ekstra traap meijaan
sil er wat úthelje
yn ’e grûn
Fansels, it nije jier is noch jong. De
krystbeam is noch mar kwalik ta
de doar út, de oaljekoeken binne
skjin op, de bubbels op ’e resepsjes
wiene tige, en fan de goede foarnimmens is de earste glâns noch
net ôf. It jier 2014 is út ein set. It
jier nei de útferkiezing. Lwd2018,
meitsje ús gek.
p Reagearje?
[email protected]
Degelijkheid met
een snufje calypso
De vrije hand van verf
Anneke van der Werff tekende
als kind al graag. Toch ging ze
eerst een andere weg. Haar verbondenheid met mensen gaf ze
jarenlang vorm als verpleegkundige; ze stond aan de wieg van
de hospice in Sneek en werkte er
een aantal jaren als coördinator.
Zeven jaar geleden gooide ze
het roer om een besloot ze zich
helemaal te richten op het schilderen. De beeldend kunstenaar
geeft inmiddels teken- en schildercursussen en zit in de eindfase van de Foudgumse school.
,,In feite gaat het bij tekenen
en schilderen om observeren.
Je wilt laten zien wat je hebt
37
Woensdag 15 januari 2014
Boven: Fietsers voor de kerk van Anneke van der Werff. Foto: Simon Bleeker
Onder: Vaandeldragers
Een naar een labrador genoemde
bluesgroep uit Nederland, dat is de
Bobby Bingo Band. Het debuutalbum Shades of Blue heb ik drie jaar
geleden gemist, maar cd nummer
twee No Delay verschijnt bij Bluescompany, het nieuwe rootslabel van
Marista en dat zal de verspreiding
en promotie goed doen. De Bobby
Bingo Band verdient dat ook. Het
is geen verzameling groentjes die
hier staat te rocken, vooral de naam
van Carel Copier zal menig belletje
doen rinkelen. Hij was de originele
drummer van Doe Maar, en is ook
een verdienstelijk zanger.
De blikvangers van deze band
zijn echter frontvrouw Linda Jane
Jarvis en zanger en gitarist John Dirven. De bas wordt gehanteerd door
Gertjan Exters. Vreemd genoeg
staat in de binnenhoes de oude lineup vermeld, met drummer Paul Delforterie en zonder Copier en Exters.
Beetje verwarrend. De muziek is
dat gelukkig niet. Nederblues, een
smeuïge stamppot van blues, jazz
en rock met een flinke bijsmaak van
Brainbox en Cuby & The Blizzards.
De band omschrijft zijn eigen geluid als een dampende stoomlocomotief en dat is ongeveer het gevoel
dat opener My no. 1 oproept, hoewel
meer in een midtempo, pakkend
ritme, gekleurd met fijne, onderkoelde gitaaraccenten en lekker
gezongen door Jarvis. Dirven neemt
zelf de leadzang voor zijn rekening
op In the city, met ronkend baswerk
van Exters.
Let eens op gastmuzikant Stefan Moors, die op de trompet het
nummer extra ‘ziel’ inblaast! Hij
schittert ook op Cry me a river, een
evergreen uit 1953 die op single is
vooruitgeschoven. Naast twee verdere covers (van T-Bone Walker en
Dr. Feelgood) speelt de band louter
eigen composities. Die zijn meestal
degelijk en prima te smaken, terwijl zo nu en dan een snufje calypso
of een drupje psychedelica voor verrassende resultaten zorgt. Maar de
meeste indruk maakt No Delay op
de momenten waar gitarist Dirven
flink van leer trekt.
p No delay. Bobbi Bingo Band,
Bluescompany, 15,90 euro