Literatuurbulletin 103 definitief afscheid moeten nemen van hun kinderwens. Dat afscheid betekent een rouwproces; het leren ac cepteren van het gemis van een (genetisch eigen) kind dat er nooit is geweest.

Het boek biedt een zelfhulpprogramma, welke is in gedeeld in vijf hoofdstukken die er op zijn gericht om uiteindelijk weer nieuwe doelen in het leven te vinden. Het programma wordt ingevuld aan de hand van een werkschema en duurt 4 weken. Het is gebaseerd op veel gebruikte, vigerende theorieën uit de psychologie. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat het volgen van dit zelfhulpprogramma de stemming van de proef personen verbeterd.

In hoofdstuk I wordt de rationale van het program ma uitgelegd, waarna in hoofdstuk II het werkschema wordt beschreven inclusief een beschrijving van de oe feningen). In hoofdstuk III staat het leren van lichame lijke ontspanning centraal. Vervelende ervaringen lei den vaak tot lichamelijke spanning. Veel en langdurige stress is slecht voor het lichaam, aldus de auteurs. Het doorbreken van de cirkel door het om zetten in ont spanning levert prettige gevoelens op. Ook het lichaam heeft daar dan baat bij. Hoofdstuk IV leert je baas wor den over je eigen gedachten. Door negatieve gedach ten te herkennen en te veranderen, maar ook door juist positieve gedachten op te leren roepen. Hoofdstuk V stuurt tenslotte aan op het vinden van nieuwe doelen in het leven. Waar jarenlang de kinderwens met bijbe horend verwacht leven voorop heeft gestaan, moeten nu andere doelen gevonden worden. Tot besluit in het boek nog enkele algemene tips en bijlagen met oefe ningen.

Het boek is zeker bruikbaar voor personen die on gewenst kinderloos zijn. Voorin staat een korte test om een ernstige depressie uit te sluiten, zodat die mensen de huisarts kunnen raadplegen voor gepaste zorg.

Wat is de waarde van dit boek voor de seksuoloog? De theorieën en oefeningen in het boek zijn heel al gemeen inzetbaar, dus zeker niet specifiek voor alleen deze doelgroep. De voorbeelden echter wel. Als voor malig fertiliteitarts krijg ik regelmatig paren verwezen die bezig zijn in een behandeltraject en problemen ervaren rondom seksualiteit en intimiteit. Voor hen is dit boek echter nog een stap te ver; ze zijn nog niet uit behandeld en zullen niet blij zijn met de voorbeelden. Ik verwacht dan ook dat vooral mensen die werkzaam zijn binnen de voortplantingsgeneeskunde (artsen, verpleegkundigen, poli-assistentes) kans hebben om deze mensen te zien en te kunnen wijzen op het boek. Prima om zelfstandig te gebruiken of misschien met een steuntje in de rug van een hulpverlener?

Mariken van Horen, arts Steenhart, V. (2014).

Lust of last?

Verhalen uit de praktijk van een seksuoloog.

Amsterdam: Artemis & Co., 213 pag, € 17,95 (paperback) / € 9,99 (e-book).

therapie.

Vera Steenhart is al jaren een gewaardeerde collega met een eigen praktijk voor rela tietherapie en seksuologie in Amsterdam. Zeer recent verscheen een boek van haar hand over de ervaringen in haar praktijk. Het boek is ge schreven voor het grote pu bliek en uit het voorwoord begrijp ik dat het niet alleen een informatief, maar ook een zelfhulpboek kan zijn. Er is een tweedeling gemaakt in het boek met in het eerste deel verhalen over patiënten en hun therapie. Aan het eind van elk verhaal worden tips, adviezen en leessug gesties gedaan. In het tweede deel is er ruimte voor een meer theoretische uiteenzetting over het ‘kwan tummodel’ van David Schnarch. Voor wie zijn werkwij ze enigszins kent, is doorheen het boek goed te mer ken dat de auteur zijn theorie en werkwijze sterk heeft verwerkt in haar manier van analyseren en behandelen. De praktijkverhalen lopen enigszins langs de lijn van de seksuele responscyclus. Er is een verhaal over verschil in verlangen, over erectieklachten, over vagi nisme en ook over problemen met opwinding. Verder is er een verhaal over een relatietherapie na het bekend worden van een affaire en een verhaal over opnieuw hervonden seksualiteit in een langdurige relatie waar bij een van beiden vroeger seksueel misbruikt is. Een mooi overzicht van de diversiteit van het vak en de re aliteit van een praktijk voor relatie- en seksuologische Een klein kijkje in de keuken aan de hand van een paar verhalen. Het verhaal over verschil in verlangen geeft goed weer hoe verschillende onuitgesproken verwachtingen een onbedoeld negatief effect kunnen hebben. Een mix van cognitieve factoren, voorgeschie denis en (gewenste) relatiepatronen wordt beschreven als oorzakelijke en in standhoudende factoren voor het huidige verschil in verlangen. Heel duidelijk wordt hier een systemisch denkkader gekoppeld aan een cogni tief kader en een seksueel patroon. In het ander verhaal komt de hechtingsgeschiedenis naar voren als belangrijke factor voor de huidige seksu ele klacht. Tevens komt differentiatie aan bod, zoals het in veel andere verhalen ook zal doen.

Een verhaal over de relatiecrisis naar aanleiding van een affaire laat goed zien wat de impact is van een af faire, hoe de individuele geschiedenissen meespelen en hoe seksuele voorkeuren een rol spelen. Het is een voorbeeld van hoe crisis aangepakt kan worden en wat een ‘intensive’ kan doen. Niet iedereen zal de luxe heb ben om deze aan te kunnen bieden en je kunt je afvra-

104 www.tijdschriftvoorseksuologie.nl

gen of het echt noodzakelijk is. Hier wordt omschreven wat het voor dit koppel heeft toegevoegd en hoe je als therapeut om kunt gaan met afwisselend individuele en gezamenlijke consulten. Tot slot, geeft een verhaal over ‘het oudere echtpaar’ goed weer dat voorwaarden om seksueel te kunnen functioneren belangrijk zijn. Zo komen doorheen de verschillende verhalen veel belangrijke aspecten van seksualiteit en relatie aan bod. Het tweede deel, waarin het Kwantummodel van David Schnarch wordt uitgelegd, is helder en combi neert ook kennis uit andere hoeken, zoals verschillen in belang van context of verschillende stimuli bij man en vrouw en de invloed van fysieke factoren. Ook in dit stuk wordt met behulp van vragen die je jezelf kunt stellen een handvat geboden voor inzicht en verande ring. Een goede eerste stap, maar ik denk dat er veel mensen zijn die het moeilijk vinden om de vragen te beantwoorden en/of de inzichten daaruit te kunnen in zetten. Er zal voor die mensen zeker nog verdere hulp nodig zijn van een therapeut. Een paar zaken vallen mij op. Huiswerkopdrachten worden vaak globaal gegeven en niet altijd concreet gemaakt. Uit de verhalen wordt duidelijk dat dit be doeld is om een beroep te doen op de eigen creativi teit van het stel of als diagnosticum dient. Een voor beeld hiervan is: ‘Stap uit je comfortzone, doe eens iets nieuws’ of ‘Ga het gewoon proberen en zie waar je uitkomt’. Ik merk dat ik hier ambivalent over ben. Ook ik ben systemisch opgeleid en ben geneigd veel aan mensen zelf over te laten, toch merk ik ook vaak dat dat spaak loopt. Een goed diagnosticum, zeker, maar soms ook reden voor het paar om gedemotiveerd te raken. Een goede balans tussen opdrachten inkaderen en het paar vrijheid geven om het zelf in te vullen is belangrijk en niet altijd even makkelijk te vinden. Een ander opvallend punt is dat er bij een stel een consult op zondagmiddag wordt gepland en dat er soms consulten van 2 uur zijn. Dit zal niet iedereen doen en hierover valt te twisten of het raadzaam is. En een foutje: het boek ‘Mijn lijf is me lief’ is nog te ver krijgen via Movisie. Iets om aan te passen in de tweede druk. Het boek is vlot geschreven en vlot te lezen. Theorie is goed geïntegreerd in de hoofdstukken en ook reflec ties van de therapeut komen aan bod. Toch denk ik dat voor mensen die niet ingevoerd zijn in de theorie het nog best veel is om op te nemen en te begrijpen. Er is zeker enig reflectief vermogen nodig en ook enige ont wikkeling om met dit boek aan de slag te kunnen gaan. Het boek is aan te raden voor professionals wanneer zij meer willen weten over het integreren van syste misch denken/werken en seksuologisch werken. Voor het grote publiek geeft het boek inzicht in het werken van een seksuoloog-relatietherapeut. Dit is naar mijn mening niet altijd even duidelijk voor ieder een en kan om die reden een drempel opwerpen om zich aan te melden voor hulp. De tips en adviezen die bij elk hoofdstuk gegeven worden zijn over het alge meen praktisch en redelijk gedetailleerd beschreven. Het is zeker ook een zelfhulpboek te noemen. Toch denk ik dat het niet voor iedereen even makkelijk in de praktijk te brengen is (het gaat veel over differenti atie, heel belangrijk, maar erg moeilijk voor velen) of dat sommige voorbeelden mensen zullen afschrikken (BDSM website bijvoorbeeld). Maar goed, daar kan ie dereen natuurlijk mee doen wat hij of zij wil. Tot slot is het een mooi kijkje in de keuken van een ervaren collega die duidelijk haar eigen stijl heeft ge vonden en verschillende theorieën en werkwijzen heeft weten te integreren, waardoor een op maat gemaakte behandeling mogelijk is. Zeker aan te raden dus.

Hester Pastoor, psychotherapeut BIG