Lezing Onregelmatige Werktijden

Medezeggenschapsdag

Utrecht, 6 november 2014

Shift-Instituut Onregelmatig Werk is een paritaire stichting, die staat voor een gezamenlijke aanpak als voorwaarde voor succesvol innoveren.

• • • • • • Introductie: Stichting Shift-Instituut Onregelmatig Werk is een kennis- en adviesplatform gericht op het verdiepen en verspreiden van kennis over de gevolgen van het werken in onregelmatige diensten. Het Shift-Instituut adviseert sociale partners in organisaties over innovaties gericht op het verbeteren van duurzame inzetbaarheid in onregelmatige roosters. Met als visie; door herkennen, erkennen en optimaal afstemmen van belangen werknemers en werkgevers ontstaan succesvolle innovaties met draagvlak op de werkvloer. Shift-Instituut gebruikt praktijkervaringen met oplossingen in de Zorgsector en Industrie voor het aanjagen van bewustwording en het realiseren van concrete oplossingen. Stichtingsbestuur wordt gevormd door vertegenwoordiging werkgevers, werknemers en domein human resources. Erwin van Zandvoord is samen met Ernst Steffen bedenker, oprichter en adviseur van het Instituut en werkt tevens als beleidsmedewerker Arbeidstijden bij FNV Bondgenoten. 2

Gevolgen Onregelmatige Werktijden

Normaal dag/nacht ritme is terug te zien in fysiologie en prestaties….

… wereldreizen verstoren het normale dag-nacht ritme van mensen….

Door een ander dag/nacht ritme gaat de fysiologie zich aanpassen. Verschillende lichamelijke processen doen dat in hun eigen tempo. Er treedt een toestand van fysiologische desynchonisatie op.

Een jetlag

. Het kan tot 13 dagen duren voor je fysiologie weer helemaal “gelijk” loopt

…werknemers in onregelmatige werktijden hebben permanent een jetlag…

Diensten zijn kleine “wereldreizen” …en de zon reist ook niet mee.. …je privé leven blijft echter gewoon thuis…

Bioritme Verstoring

…en dat heeft gevolgen voor de gezondheid en vitaliteit…

Rooster Leefstijl Bioritme Verstoring Alertheid Gezondheid

Optredende klachten…

1.

2.

3.

4.

Slaap stoornissen Overgewicht en diabetes Hart- en vaat ziekten Prostaat, borst- en eierstok kanker

…die meetbaar zijn….

…af nemende vitaliteit

…tegelijkertijd ben je minder alert en dat kan onveilig zijn….

Rooster Leefstijl Bioritme verstoring Alertheid Gezondheid

…want tijdens de nacht ben je minder scherp .

Fysiologische oorzaak…

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Vermoeidheid Verslechtering coördinatie Verminderde reactiesnelheid Verminderd bewustzijn van de omgeving Minder goed in staat logisch na te denken en complexe situaties in te schatten Verminderd vermogen om beslissingen te nemen en te communiceren

…kunnen we ook meten

Een afgestemde leefstijl heeft een positief effect….

Rooster Leefstijl Bioritme verstoring Alertheid Gezondheid

…want tijdens de nacht moet je anders eten en drinken…

Slim eten en drinken…

1. Licht verteerbaar 2. Soep en salade 3. Fruit met weinig suiker 4. Niet al te veel brood, liefst koolydraten arm brood 5. Pas op met koffie.

…is anders dan dit!

…en een goede roosterergonomie kan de gevolgen verminderen….

Rooster ergonomie Leefstijl Bioritme verstoring Alertheid Gezondheid

…door te werken met duidelijke roosterregels .

Roosterergonomie…

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Aantal nachtdiensten achter elkaar, Lengte van een aaneengesloten reeks diensten, Rotatie richting, Rotatie snelheid, Aantal rustdagen na een reeks diensten, Aantal rustdagen na een reeks nachtdiensten, Lengte van een dienst,

…voorbeelden Industrie

1 2 3 4

M D W D

O O M M - N - N - - O M M O - N

V

N O M M - - O N

Z

N -

Z

- - 1 2 3 4

M D W D

V - V - V - - L - N V - V - V -

V

N L - L

Z

N L N L

Z

N - N L

Samenvattend model voor gevolgen en oplossingen van onregelmatig werk

.

Rooster ergonomie Leefstijl Bioritme verstoring Alertheid Gezondheid

Duurzame Inzetbaarheid 15

Toegift Voorwaarden voor een Optimaal Rooster

Een optimaal ROOSTER moet aan meer voorwaarden voldoen….

… die een optimale balans en speelruimte beschrijven.

• • • •

VERANTWOORDELIJKHEID

. Uitgangspunt : werknemers en werkgevers zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de kwaliteit en effectiviteit van werktijden. Streef naar vitale roosters gericht op fit en gezond doorwerken voor jong en oud. Normeer daar waar nodig met als uitgangspunt beperking van werkdruk en – belasting. Streef naar gelijke verdeling van (on)aangename roosters voor iedereen. Collegialiteit en Loyaliteit staan voorop. Streef naar bedrijfseconomisch gezonde roosters die de bezetting slim afstemmen op capaciteitsvraag. BALANS • • •

VRIJHEID

Uitgangspunt : zo groot mogelijke zeggenschap werknemers over hun eigen werktijden. Streef naar maximale vrijheid voor individuele werknemer om zijn eigen rooster te maken en zijn eigen grenzen aan sociale en fysieke belasting te formuleren Streef naar maximale speelruimte voor werknemers om samen het afdelingsrooster te maken en zelf te zorgen voor optimale afstemming capaciteit en benodigde bezetting en benodigde flexibiliteit

CV – Erwin van Zandvoord – Medeoprichter/Adviseur

Innovatief Roosteren

• • • • • • • Studierichting Sociologie en afgestudeerd op het thema ‘Arbeid en Bewustzijn’. Toegevoegd Docent en coördinator veld Arbeid van de studierichting ASW in Utrecht. Onderzoeker voor de FNV gericht op Arbeidstijdverkorting en nieuwe roosters. Beleidsmedewerker Arbeidstijden bij FNV Bondgenoten. Stichting Shift-Instituut Onregelmatig Werk mede opgestart in 2011. Hij heeft diverse roosterprojecten uitgevoerd in de zorgsector en industrie. Erwin is creatief , analytisch en durft inhoudelijke risico’s te nemen.

“Rooster technisch hebben we de afgelopen jaren voor vrijwel elk probleem een oplossing ontwikkeld. In de praktijk wordt succes echter vooral bepaald door de mate waarin een innovatie bruikbaar is voor de werkvloer en geaccepteerd wordt door betrokken werknemers en direct leidinggevenden”

19

Ernst Steffen [email protected] 06 – 20 076 301 Erwin Van Zandvoord [email protected] 06 – 51 405 644 www.shift-instituut.nl

Shift-Instituut en haar keurmerk partners

Shift-Instituut Onregelmatig Werk is een paritaire stichting met als doel bewustwording en kennis over de gevolgen van onregelmatige werktijden en oplossingen te bevorderen. Aan Shif-Instituut zijn keurmerk partners verbonden. De keurmerk partners ondersteunen bedrijven en instellingen door advies vanuit de visie en aanpak van Shift-Instituut. Adviesopdrachten worden uitgevoerd als een paritaire aanpak is geborgd. Het stichtingsbestuur verleent het keurmerk en ziet toe op naleving daarvan door de keurmerk partners. Adviesopdrachten worden aangenomen en uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van een keurmerk partner. 21