Transcript Nederlandse taal vmbo tl/gl
Wijziging 3-9-2014: lijst gelezen werken inzenden vóór 1 april i.p.v. 1 mei!
NEDERLANDSE TAAL VMBO TL/GL VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2015
Juni 2014
Nederlandse taal vmbo tl/gl | Vakinformatie staatsexamen 2015 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de staatsexamens voortgezet onderwijs en draagt zorg voor de kwaliteit en het niveau van de examens. De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) is belast met de praktische uitvoering en organisatie van de staatsexamens. Met vragen over deze vakinformatie kunt u contact opnemen met de afdeling Examendiensten van DUO: (050) 599 89 33 of [email protected]
.
pagina 2 van 14
Nederlandse taal vmbo tl/gl | Vakinformatie staatsexamen 2015
Inhoud
1 2 3 4 Opzet van het examen De examenstof Beschrijving examenprogramma Het centraal examen
Het college-examen Kennis van bestudeerde werken (NE/K/6, NE/K/8 en NE/V/3):
De beoordeling van het college-examen 9 Het eindcijfer
10 Bijlage 1 Voorblad literatuurlijst
11 Bijlage 2 Lijst van aanbevolen boeken
11.2 Lijst B: adolescenten en volwassenen literatuur
12 Bijlage 3 NE/K/4, NE/K/5, NE/K/8 en NE/V/1 NE/V2, NE/V/3
pagina 3 van 15
Nederlandse taal vmbo tl/gl | Vakinformatie staatsexamen 2015
1 Opzet van het examen 2
Het examen bestaat uit een centraal examen en een college-examen. Het centraal examen is gelijk aan het centraal examen van de scholen. Het college-examen bestaat uit een examen dat mondeling wordt afgenomen.
De examenstof 3
Nederlandse taal NE/K/1 Oriëntatie op leren en werken NE/K/2 Basisvaardigheden NE/K/3 Leervaardigheden voor het vak Nederlands NE/K/4 Luister- en kijkvaardigheid NE/K/5 Spreek- en gespreksvaardigheid NE/K/6 Leesvaardigheid NE/K/7 Schrijfvaardigheid NE/K/8 Fictie NE/V/1 Verwerven, verwerken en verstrekken van informatie NE/V/2 Schrijven op basis van documentatie NE/V/3 Vaardigheden in samenhang
Beschrijving examenprogramma
centraal examen X X X college examen X X X X X X X X X X X
4
De beschrijving van de programmaonderdelen: NE/K/3: Leervaardigheden voor het vak Nederlands, NE/K/6: Leesvaardigheid, NE/K/7: Schrijfvaardigheid is te vinden op: www.examenblad.nl > kies jaarring 2015 > vmbo TL > Nederlands > Syllabus 2015 Nederlands, vmbo > 3b. Specificatie van de globale eindtermen voor het CE en bijlage B. Referentieniveau 2F Luisteren, Lezen zakelijke teksten, Schrijven en taalverzorging. In bijlage 3 bij deze vakinformatie staat de beschrijving van de programmaonderdelen: NE/K/4: Luister- en kijkvaardigheid, NE/K/5: Spreek- en gespreksvaardigheid, NE/K/8: Fictie, NE/V/1: Verwerven, verwerken en verstrekken van informatie, NE/V/2: Schrijven op basis van documentatie, NE/V/3: Vaardigheden in samenhang. Domein NE/K/1 Oriëntatie op leren en werken wordt alleen geëxamineerd in combinatie met het sectorwerkstuk.
Het centraal examen
Het centraal schriftelijk examen bestaat uit één zitting van 120 minuten (zie examenrooster). Het gebruik van het basispakket hulpmiddelen is toegestaan. Voor basispakket hulpmiddelen, zie Regeling toegestane hulpmiddelen. Bij het maken van de schrijfopdracht mag gebruik gemaakt worden van een briefsjabloon. Alleen de briefsjabloon die te downloaden is via een link in de septembermededelingen, is toegestaan.
Tijdens het centraal examen worden de volgende vaardigheden getoetst: pagina 5 van 15
Nederlandse taal vmbo tl/gl | Vakinformatie staatsexamen 2015
5
a:
Leesvaardigheid
Het uitvoeren van een leesopdracht. Het betreft de exameneenheden NE/K/3 en NE/K/6
(zie syllabus 3b)
. b:
Schrijfvaardigheid
Het uitvoeren van een schrijfopdracht op basis van documentatie. Het betreft de exameneenheden NE/K/7
(zie syllabus 3b)
. Bij het onderdeel schrijfvaardigheid krijgt de kandidaat verschillende opdrachten voorgelegd, die hij moet maken. De opgaven gaan over aangeboden teksten. Het examen vmbo tl Nederlands bestaat uit de volgende onderdelen: teksten met tekstbegripvragen een samenvattingopdracht een advertentie met vragen naar beeld en opmaak 1 schrijfopdracht Het centraal examen wordt afgenomen volgens het referentieniveau 2F (zie bijlage B van de syllabus).
Het college-examen 6
Het college-examen bestaat uit een mondeling examen van 25 minuten en vindt plaats in de maand juli (op scholen voor vso eind juni/begin juli). Direct vóór het mondeling examen krijgt de kandidaat 20 minuten de tijd om zich voor te bereiden aan de hand van door de examinator aangeleverde teksten. De teksten betreffen onderwerpen uit een actuele zaak of over praktische zaken uit het dagelijks leven of een beroep. Aan de hand van de voorbereide tekst(en) wordt met de kandidaat een gesprek gevoerd. Tijdens de voorbereiding van het mondeling examen mag gebruik gemaakt worden van het basispakket hulpmiddelen. Bij het mondeling examen wordt aandacht besteed aan: 1. Basisvaardigheden kijk-, lees- en luistervaardigheid 2. Spreekvaardigheid NE/K/5 3. Kennis van bestudeerde werken Hierbij wordt aandacht besteed aan de exameneenheden NE/K/1 t/m 7 en NE/V/3. Verslag uitbrengen van en reageren op bestudeerde en bekeken fictiewerken.
Kennis van bestudeerde werken (NE/K/6, NE/K/8 en NE/V/3):
De kandidaat dient ten minste 10 boeken van oorspronkelijk Nederlandse literatuur te lezen. Een van de gekozen werken mag vervangen worden door een verfilming van of een toneelstuk gemaakt op basis van een Nederlands literair (jeugd)boek. 1.
Van de 10 gekozen boeken mogen
maximaa
l 4 boeken jeugdliteratuur zijn (zie bijlage 2 lijst A); de lijst dient
minimaal
6 boeken adolescenten- /volwassenenliteratuur te bevatten (zie bijlage 2 lijst B). Let wel: de boeken op deze lijst worden aanbevolen en zijn dus niet verplicht. Altijd geldt de regel dat wanneer de door de kandidaat aangeleverde boekenlijst niet aan de eisen die in de vakinformatie gesteld zijn voldoet, de kandidaat aan het examenonderdeel “Kennis van bestudeerde Werken” begint met het cijfer 1. 2.
Na dit startcijfer verloopt het examen verder op de gebruikelijke wijze. Ook mag 1 boek vervangen worden door 3 gedichten. De gedichten mogen uit één dichtbundel komen, maar het mogen ook gedichten zijn van verschillende dichters. Als de kandidaat gedichten op zijn lijst heeft wordt hij verondersteld de gebruikte pagina 6 van 15
Nederlandse taal vmbo tl/gl | Vakinformatie staatsexamen 2015
7
3.
4.
5.
6.
rijmsoorten, rijmschema’s, gedichtsoorten, voor zover ze betrekking hebben op het gelezene, te beheersen. Boeken mogen niet worden vervangen door niet-fictionele artikelen. De werken moeten worden gespreid over verschillende auteurs: 2 werken per auteur mag maar is slechts 1 maal toegestaan. Over de bestudeerde werken kunnen vragen gesteld worden over genre, thema, plaats, ruimte, tijd, perspectief, onderwerp, opbouw, verhaallijn, personen, inhoud en eigen mening. Gebruik als voorblad bijlage 1; Voor Lijst van aanbevolen boeken, zie bijlage 2.
De kandidaat dient een exemplaar van zijn literatuurlijst en drie exemplaren van de gedichten mee te nemen naar het examen.
Inzenden lijst gelezen werken
De lijst met gelezen werken (en eventuele gedichten) moet in tweevoud vóór 1 april van het jaar waarin het examen wordt afgenomen, worden opgestuurd naar: Dienst Uitvoering Onderwijs, Examendiensten, Afdeling staatsexamens vwo/havo/vmbo, Postbus 30158, 9700 LK Groningen. N.B. De lijst dient op papier te worden aangeleverd. In digitale vorm ingezonden werkstukken niet geaccepteerd. De regeling over het inzenden de lijst met gelezen werken geldt alleen voor de staatsexamenkandidaten. De lijst, enz. van vso-kandidaten moeten op 1 april gereed zijn, maar hoeven niet te worden opgestuurd. Van de lijst met gelezen werken en eventuele gedichten die Examendiensten ontvangt, krijgt de kandidaat binnen drie weken een ontvangstbevestiging. Als de kandidaat na 3 weken nog geen ontvangstbevestiging heeft ontvangen, moet hij/zij contact opnemen met Examendiensten. Als de kandidaat voor in het geheel geen lijst met gelezen werken instuurt, krijgt hij schriftelijk bericht dat hij voor dat vak niet wordt opgeroepen voor het mondeling examen. Als de kandidaat na het insturen van de boekenlijst nog wijzigingen of aanvullingen aanbrengt in de boekenlijst, dient hij de gewijzigde literatuurlijst in drievoud in te leveren. pagina 7 van 15
Nederlandse taal vmbo tl/gl | Vakinformatie staatsexamen 2015
8
Dit betreft ten hoogste één werk. Deze wijziging dient op de dag van het examen vóór 9.30 uur bij het secretariaat te worden afgegeven. Indien er geen wijziging wordt afgegeven, wordt de kandidaat geëxamineerd en beoordeeld aan de hand van de lijst die hij vóór 1 april heeft ingestuurd.
De regeling over het inzenden de lijst met gelezen werken geldt alleen voor de staatsexamenkandidaten. De lijst, enz. van vso-kandidaten moeten op 1 april gereed zijn, maar hoeven niet te worden opgestuurd.
De beoordeling van het college-examen 9
Voor het mondeling examen worden de volgende deelcijfers gegeven: één deelcijfer voor de beheersing van de basisvaardigheden exameneenheden NE/K/1 t/m 7 en NE/V/3 (o.a. kijk-, lees- en luistervaardigheid): deelcijfer a één deelcijfer voor het gesprek over de bestudeerde en bekeken werken (NE/K/8): deelcijfer b één deelcijfer voor de mondelinge taalvaardigheid (spreek- en gespreksvaardigheid), (NE/K/5): deelcijfer c Het cijfer voor het college-examen wordt als volgt berekend: (2a + 4b + 4c) : 10 = cijfer voor het college-examen afgerond op 1 decimaal nauwkeurig.
Het eindcijfer
Het eindcijfer wordt als volgt berekend: (het cijfer voor het centraal examen + het cijfer voor het college-examen) : 2, afgerond op een geheel getal . pagina 8 van 15
Nederlandse taal vmbo tl/gl | Vakinformatie staatsexamen 2015
10 Bijlage 1 Voorblad literatuurlijst
Literatuurlijst
Nederlandse taal Staatsexamen vmbo gl/tl (inzenden vóór 1 april 2015)
Gegevens kandidaat:
ED-nummer:………………………………………………………………………………………………………..… (indien aanwezig) examennummer:……………………………………………..…………………….. (meisjes)naam en voorletters:…………………………………………………………………………….. Woonplaats:………………………………………………………………………………………………………….. pagina 9 van 15
Nederlandse taal vmbo tl/gl | Vakinformatie staatsexamen 2015
11 Bijlage 2 Lijst van aanbevolen boeken
VMBO – GL en TL: maximaal 4 boeken jeugdliteratuur en minimaal 6 boeken adolescenten/volwassenen literatuur
11.1
Lijst A: jeugdliteratuur
L. van Asseldonk Zoeken naar de waarheid E. Beerten M. Boelsums Allemaal willen we de hemel Slangen aaien E. v.d. Bogaart K. Boudou N. Boumaâza De gele scooter Krassen Pizzamaffia Cyberlief D. Bracke C. Cazemier F. Deen T. Dragt B. van Ede V. Farkas Henna op je huid Als olifanten vechten Te snel Familiegeheim Glazen hart De brief voor de koning De mensenkenner Dik in mijn hoofd P. Feller E. de Groen E. Hartman T. Hoogstraten S. de Jong A. Kranendonk A. Mijnders M. Mostert M. Mous S. Oosterveen V. Post D. van Ranst R. Schoenmans C. Slee T.H. Streng J. Terlouw E. v.d. Vendel D. Visser S. Vogel H. Vreeswijk Chatgevaar Waar is Hamid Tuig Oorlog zonder vrienden Blind date Hot spot Loverboy Bitterzoet Alles is weg Kleur bekennen Echte mannen eten geen kaas Boy 7 Nee! Pass word Hoofdbrekens Bad boys for life Dun Fataal Lover of loser, your choise Uitgebroken Koning van Katoren Oorlogswinter De dagen van de bluegrassliefde Patchouli Het levenswerk van een talentloos meisje Chatroom (en andere titels) A. de Vries M. Wallis de Vries Blauwe plekken Vals Waanzin pagina 10 van 15
Nederlandse taal vmbo tl/gl | Vakinformatie staatsexamen 2015
11.2
Lijst B: adolescenten en volwassenen literatuur
K. Abdolah De reis van de lege flessen C. Accord R. Anker R. Appel N. el Bezaz A. van Dis M. Bloem K. Boudou B. Buch A. Frank C. Friedman R. Giphart K. Glastra van Loon H. Haasse M. 't Hart H. Koch Kluun T. Krabbé T. de Loo V. v.d. Meer M. Minco S. Noort J. Oberski S. v.d. Stap Ch. den Tex M. Uphof E. Verhoef S. v.d. Vlugt J. Wolkers A. v.d. Zijl De koningin van Paramaribo Hajar en Daan Loverboy Zinloos geweld De weg naar het noorden Nathan Sid Geen gewoon Indisch meisje Het schnitzelparadijs De kleine blonde dood Het achterhuis Tralievader Twee koffers vol Phileine zegt sorry De passievrucht Oeroeg De kroongetuige Zomerhuis met zwembad Red ons, Maria Montanelli Komt een vrouw bij de dokter Het gouden ei Een tafel vol vlinders Het rookoffer De tweeling Eilandgasten Het bittere kruid Terug naar de kust Kinderjaren Meisje met negen pruiken Cel Gemis Alles te verliezen Op klaarlichte dag (en andere titels) Zomerhitte Turks fruit Sonny boy pagina 11 van 15
Nederlandse taal vmbo tl/gl | Vakinformatie staatsexamen 2015
12 Bijlage 3 NE/K/4, NE/K/5, NE/K/8 en NE/V/1 NE/V2, NE/V/3
NE/K/4 Luister- en kijkvaardigheid
Onderwerpen van de teksten De teksten hebben betrekking op alledaagse onderwerpen, die veelal aansluiten bij de leefwereld en de intellectuele en emotionele ontwikkeling van de kandidaten. Bij de tekstkeuze is rekening gehouden met de variatie in culturele achtergrond van de kandidaten. Tekstkenmerken De teksten voor de KB-kandidaten zijn ten opzichte van de teksten voor de BB kandidaten wat meer complex qua opbouw. De structuur is helder, waarbij verbanden en denkstappen duidelijk worden aangegeven. De teksten kunnen redelijk informatiedicht zijn. Tekstsoorten Kandidaten luisteren en kijken naar teksten zoals uitleg en instructies voordrachten of toespraken (nieuws)berichten, documentaires, reclameboodschappen en discussieprogramma’s films en televisieseries Opdrachten De opdrachten bieden de kandidaten steun door een zekere mate van voorstructurering De kandidaat kan 1 luister- en kijkstrategieën hanteren: - globaal luisteren / kijken - zoekend luisteren / kijken - intensief luisteren / kijken 2 compenserende strategieën kiezen en hanteren wanneer de eigen taalkennis tekortschiet: - informatie afleiden uit de context 3 het doel van de makers van een programma aangeven: - vragen naar betekenis - informatie geven - overtuigen - een mening geven - tot handelen aanzetten
-
amuseren 4 de belangrijkste elementen van een programma weergeven: - gevoelens oproepen / uitdrukken - hoofdonderwerp - hoofdgedachte - relatie tussen tekst en beeld Bij de relatie tussen tekst en beeld gaat het om het herkennen, analyseren en interpreteren van elementen van een programma, waaronder gesproken tekst, geschreven tekst, overige geluidselementen (zoals intonatie, achtergrondgeluid, muziek), overige beeldelementen (zoals mimiek, gebaren, rekwisieten) 5 uit een programma de betekenis afleiden van een voor de strekking van het programma belangrijke uitspraak pagina 12 van 15
Nederlandse taal vmbo tl/gl | Vakinformatie staatsexamen 2015 6 een oordeel geven over een programma en dit toelichten op grond van aanwijsbare tekst-, beeld- en geluidsgegevens
7 een instructie uitvoeren
NE/K/5 Spreek- en gespreksvaardigheid
De kandidaat kan 1 strategieën hanteren ten behoeve van de spreek- of gesprekssituatie - zich voorbereiden - informatie verwerven - informatie verwerken - informatie verstrekken - reflecteren op de eigen deelname 2 compenserende strategieën kiezen en hanteren wanneer de eigen taalkennis tekortschiet 3 het spreek-/luisterdoel in de situatie tot uitdrukking brengen - omschrijvingen gebruiken - parafraseringen gebruiken - non-verbale middelen benutten - informatie geven - informatie vragen - overtuigen - een mening geven - tot handelen aanzetten 4 het spreek-/luisterdoel en taalgebruik richten op verschillende soorten publiek - taalgebruik . woordkeus . intonatie . tempo . articulatie . houding . publiek . directe omgeving . instanties . gesprekspartners met een hogere status 5 het spreekdoel van anderen herkennen en de reacties van anderen inschatten 6 het verschijnsel van in Nederland voorkomende taalvarianten onderkennen en er in spreek- en gesprekssituaties op inspelen - taalvarianten . dialecten . groepstalen . talen van allochtone en andere minderheden . Nederlands als standaardtaal. Het betreft bij deze eindtermen spreek- en gesprekssituaties als - monoloog met vragen en/of discussie erna voor een bekend publiek . een persoonlijke belevenis navertellen . een situatie beschrijven . een uitleg geven . een mening geven . een boek of film bespreken . verslag uitbrengen pagina 13 van 15
Nederlandse taal vmbo tl/gl | Vakinformatie staatsexamen 2015 - dialoog . informatie vragen aan instanties, ook telefonisch - polyloog Voor de basisberoepsgerichte leerweg is in de opdrachten een grote mate van sturing aanwezig met betrekking tot doel, publiek, vorm en inhoud van de te produceren gesproken teksten. Voor de overige drie leerwegen is in de opdrachten een zekere mate van sturing aanwezig met betrekking tot doel, publiek, vorm en inhoud van de te produceren gesproken teksten. De taaluitingen van de kandidaten voldoen overwegend aan eisen van publiekgerichtheid en formele correctheid. . een vraaggesprek houden met een bekende of onbekende . deelnemen aan een groeps-, kring- of klassengesprek
NE/K/8 Fictie
De kandidaat kan 1 verschillende soorten fictiewerken herkennen 2 het denken en handelen van de personages in het fictiewerk beschrijven 3 de in het fictiewerk beschreven situatie onder woorden brengen 4 de relatie tussen het fictiewerk en de werkelijkheid toelichten 5 een persoonlijke reactie geven op een fictiewerk en deze toelichten met voorbeelden uit het werk 6 kenmerken van fictie in een fictiewerk herkennen met betrekking tot tijd, ruimte, opbouw en thema 7 relevante achtergrondinformatie verzamelen en selecteren 8 compenserende strategieën gebruiken wanneer de eigen taalkennis tekortschiet - informatie afleiden uit de context - vragen naar betekenis - woordenboek gebruiken 9 een fictiedossier samenstellen, waarin hij/zij verslag uitbrengt van en reageert op gelezen/bekeken fictiewerken. Het betreft bij deze eindtermen fictiewerken als - gedicht - kort verhaal - (jeugd)roman - stripverhaal - televisieserie - film - dagboek - toneelstuk - cabaret. De werken sluiten aan bij de intellectuele en emotionele achtergrond van de kandidaten. Bij de keuze ervan wordt ingespeeld op de variatie in culturele achtergrond tussen de kandidaten. De opdrachten voor de basisberoepsgerichte leerweg bieden de kandidaten steun door een grote mate van voorstructurering. pagina 14 van 15
Nederlandse taal vmbo tl/gl | Vakinformatie staatsexamen 2015
NE/V/1 Verwerven, verwerken en verstrekken van informatie
De kandidaat kan zelfstandig informatie verwerven, verwerken en verstrekken in het kader van het sectorwerkstuk. De kandidaat kan - In de voorbereidingsfase . onderwerp, doel en publiek van het sectorwerkstuk bepalen - In de uitvoeringsfase . relevante vragen formuleren, die hij/zij met het sectorwerkstuk wil beantwoorden . informatie verwerven uit schriftelijke, mondelinge en audiovisuele bronnen, mede met behulp van informatie- en communicatietechnologie . uit deze informatiebronnen relevante inhoudselementen kiezen en deze passend ordenen en verwoorden - In de afsluitingsfase . strategieën hanteren, die op het bereiken van de benodigde lees-, schrijf- en luister-/kijkdoelen zijn afgestemd . de bewerkte informatie presenteren op een doel- en publiekgerichte wijze - In de evaluatiefase . reflecteren op het proces van het werken aan het sectorwerkstuk en het product, het sectorwerkstuk . het belang aangeven van het gemaakte sectorwerkstuk voor vervolgstudie, toekomstige beroepspraktijk of algemene vorming.
NE/V/2 Schrijven op basis van documentatie
De kandidaat kan, onder gebruikmaking van documentatie die hij/zij heeft verzameld in het kader van het sectorwerkstuk, voor een te schrijven tekst - onderwerp, doel, publiek en tekstsoort bepalen dan wel aflezen uit een verstrekte schrijfopdracht - relevante inhoudselementen selecteren en deze passend ordenen en verwoorden - strategieën hanteren, die op het bereiken van de benodigde lees- en schrijfdoelen zijn afgestemd - de informatie presenteren op een doel- en publiekgerichte wijze en overeenkomstig de voor de tekstsoort geldende conventies.
NE/V/3 Vaardigheden in samenhang
De kandidaat kan de vaardigheden uit het kerndeel in samenhang toepassen. pagina 15 van 15
Nederlandse taal vmbo tl/gl | Vakinformatie staatsexamen 2015 pagina 16 van 15