Transcript 000is lyceum `

LUCHTDICHT BOUWEN:
normatief kader (TV + STS)
& frequente werffouten (LBAZ)
ir.-arch. Filip Dobbels
WTCB
Structuur
1. Praktijk: frequente werffouten?
2. Onderzoek
3. Normatief kader
4. Praktijk: hoe kwaliteit realiseren?
Luchtdicht bouwen = belangrijk
• Essentieel voor energiezuinigheid en comfort
• Eis in het lastenboek
• Niet berekenbaar maar perfect meetbaar
• Juridische aspecten
Luchtdicht bouwen: een uitdaging!
BEN-niveau
v50 ≤ 1 … 3
0
default-waarde EPB (2006)
12
3
6
9
12
v50 [m³/h.m²]
n50 [h-1]
0
PH label
≤0,6 h-1
3
6
studie Ugent (2010)
gemiddelde: ca. 6
9
12
SENVVIV-studie (1997)
gemiddelde: ca. 12
Hoe?
Thermische
isolatie
Ontwerp
Luchtdichtheid
Continuïteit van luchtdichtheid !
Ventilatie
Uitvoering (nieuwbouw – hsb)
Luchtdicht bouwen - 17/09/14 - Pagina 33
Uitvoering (nieuwbouw – massief)
Uitvoering
(renovatie – massief)
do
Uitvoering (na-isolatie)
Uitvoering (renovatie – massief)
Tertiaire gebouwen, staalconstructie
●
Plintdetail
– Vaststellingen:
●
IR-fotografie
Horizontale snede
wandpanelen
Buiten
binnen
zonder drukverschil
met drukverschil (50 Pa)
Tertiaire gebouwen, staalconstructie
Technische installaties
Impact van noodzakelijke ventilatie-openingen
●
CV: installatie- en stookruimten
– Verwarmingsketel met open verbrandingscircuit (type B)
●
●
Een niet afsluitbare opening rechtstreeks
naar buiten toe is vereist voor de
luchttoevoer voor verbranding.
De sectie is functie van het type
en het vermogen van het apparaat.
Ter illustratie: Een woning met een oppervlakte van 180 m² met een
gasketel van 20 kW en type B1 volgens de norm:
 vereiste opening stemt overeen met een debiet van 0,2 vol/h
Buitenschrijnwerk
• Impact buitenschrijnwerk in luchtdichtheid
– Voorbeeld:
• Woning met 4 gevels – 10m x10m – gelijkvloers en verdieping
• Inwendig volume = 528 m³
• Oppervlakte ramen en deuren = 29,3m²
n50 (1/h)
Klasse 3 Klasse 4 Klasse 5 Klasse 6
6
5,3%
1,8%
0,7%
0,4%
3
10,5%
3,5%
1,4%
0,7%
1
31,6%
10,5%
4,2%
2,1%
0,5
63,2%
21,1%
8,4%
4,2%
Grootte-orde van luchtlekken?
●
Ter illustratie van de grootte-orde van luchtlekken:
enkele meetresultaten van specifieke lekken uit de
praktijk ( niet veralgemenen!)
1 cm² ≈ 2 m³/h bij 50 Pa
Vb woning 500 m³,
deurspleet 5 mm
 lek +/- 0,2/h
≈ 5cm ² ≈ 10 m³/h @ 50 Pa Groootte-orde: voor een woning van 2*100m² vloeroppervlakte en
een volume van 500m³ en en eis van:
n50=3  Max. Lekdebiet = 1500 m³
n50=2  Max. Lekdebiet = 1000 m³
n50=1  Max. Lekdebiet = 500 m³
[onderzoek Etanch’air, WTCB, 2011-2013]
een zolderruimte...
●
Een zolder (70 m² vloeropp.) met niet-gepleisterde topgevels,
spijkerflensdekense, geen enkele aansluiting luchtdicht afgewerkt
Grootte-orde: 2200 m³/h
een garage...
●
Een garage (26m² vloeroppervlakte) met een poort, een venster, een luik
naar een kruipruimte, schoorsteen, leidingdoorvoeren. De muren zijn niet
gepleisterd.
Grootte-orde: 1000 m³/h
Een zolderluik...
●
Zolderluik met enkel dichtingsprofiel
Grootte-orde: 54 m³/h
Een venster...
●
●
Venster PVC van 1m op 1m, klasse 4, opendraaiend
Geen aansluitingsmembraan, noch soepele voeg; het pleisterwerk loopt tot
tegen het raamkader
Grootte-orde: 6 m³/h
Doorvoeren elektriciteitsleidingen...
●
Elektrische stekkerdozen, niet luchtdicht en zonder mortel aan de achterzijde, in
een buitenwand van het beschermd volume
Grootte-orde: 7,5 m³/h
Grootte-orde: 27 m³/h
Doorvoeren lichtarmaturen...
Grootte-orde: 3,5 m³/h
Grootte-orde: 11 m³/h
Een aansluiting hellend dak - muur...
●
Scheur in het pleisterwerk
Grootte-orde: 4 m³/(h.m)
Een aansluiting muur – vloer...
●
Muurvoet: aansluiting pleisterwerk – tegelvloer onderbroken
(verdieping)
Grootte-orde: 0,8 m³/(h.m)
 32 m³/h voor het geheel
van de beschouwde woning
Een aansluiting muur – vloer...
Muurvoet: aansluiting dekvloer – pleisterwerk
●
(op de verdieping)
Grootte-orde: 0,6 m³/(h.m)
 24 m³/h voor het geheel van de
beschouwde woning
Een aansluiting muur – vloer...
●
Muurvoet: siliconevoeg tussen tegelvloer en plint
Grootte-orde: 0 m³/(h.m)
Visuele schatting van het lekdebiet?
Aanpak:
– Visuele identificatie van de lekken
– Aan elk type lek een lekebiet q50 verbinden
type1: wanden, vloeren en plafonds
metselwerk, bepleisterd
metselwerk uit baksteen, onbepleisterd of ongeschilderd
metselwerk uit betonblokken, onbepleisterd of ongeschilderd
gipskartonplaat (verbinding gepleisterd)
gipskartonplaat (verbinding niet gepleisterd)
sandwichpanelen (afgewerkte voeg)
sandwichpanelen (niet afgewerkte voeg)
planchetten met dampscherm (luchtdicht uitgevoerd: voegen gekleefd)
planchetten, aaneengesloten zonder dampscherm
q50 in m3/h per m2
1
3
6
1
3/10/(20)
1,5
3/10/(20)
1,5
3
q
lekken
50
 Q50
Visuele schatting van het lekdebiet?
18000
50% overschatting
16000
Schatting = meting
14000
Q50 visuele schatting
12000
10000
8000
6000
50% onderschatting
4000
2000
0
0
2000
4000
6000
8000
10000
Q50 gemeten
12000
14000
16000
18000
Structuur
1. Praktijk: frequente werffouten?
2. Onderzoek
3. Normatief kader
4. Praktijk: hoe kwaliteit realiseren?
Luchtdicht bouwen: actuele WTCB-activiteiten
bij oplevering
na veroudering
Etanch’Air
In situ
In labo
Luchtdicht bouwen van A tot Z
DREAM
Vensteraansluitingen
Technische voorlichting
STS
Oproep 2 Nieuw Industrieel Beleid | Nieuwe Fabriek voor de Toekomst - 2012
'Luchtdicht bouwen van A tot Z’
WTCB – Confederatie Bouw – Bouwunie - NAV
01/03/2013 - 29/02/2016
Methodiek
Hoofdactiviteit: van nabij opvolgen van twintig bedrijven op het
vlak van luchtdicht bouwen (moeilijkheden? oplossingen?)
evenwichtige spreiding in functie van kennisniveau,
geografische ligging, bouwsysteem, bedrijfstype, …
Focus: procesoptimalisatie | nieuwbouw | grote bouwbedrijven
| hoge prestatieniveaus
Daarnaast zullen ook alle andere bedrijven beroep kunnen
doen op de kennis die binnen het project opgebouwd wordt
via punctueel advies.
RESULTATEN WORDEN COLLECTIEF VERSPREID
ZODAT ZE TEN GOEDE KOMEN AAN DE HELE SECTOR
Structuur
1. Praktijk: frequente werffouten?
2. Onderzoek
3. Normatief kader
4. Praktijk: hoe kwaliteit realiseren?
NEW
NORMATIEF KADER LUCHTDICHT BOUWEN
• Hoe luchtdicht bouwen?
• TV Thermische isolatie van hellende daken
• TV Luchtdicht bouwen
• Hoe de luchtdichtheid van een gebouw meten?
• NBN
• EPB-document
• STS
TV Thermische isolatie
van hellende daken
NEW
CLASSIFICATIE
LUCHTDICHTHEIDSKLASSEN VAN GEBOUWELEMENTEN
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEX
Hoe onderdak en lucht- en dampscherm op elkaar afstemmen?
NEW
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEX
Welk type lucht- en dampscherm? I LUCHTDICHTHEID
NEW
NEW
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEX
Welk type lucht- en dampscherm? I LUCHTDICHTHEID
LUCHTDICHTHEIDSKLASSE L0
do
not
NEW
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEX
Welk type lucht- en dampscherm? I LUCHTDICHTHEID
LUCHTDICHTHEIDSKLASSE L1
do
NEW
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEX
Welk type lucht- en dampscherm? I LUCHTDICHTHEID
LUCHTDICHTHEIDSKLASSE L2
do
LUCHTDICHTHEIDSKLASSE?
do
not
NEW
Thematisch WTCB-contact
Technische Voorlichting
Luchtdicht bouwen - 17/09/14 - Pagina 71
Objectief en doelgroep
◘ Realistische oplossingen
 hoge eisen bv. passiefgebouwen ook behandeld,
maar niet het voornaamste objectief van deze TV
◘ Zowel richtlijnen voor uitvoering als ontwerp;
◘ Hoofdzakelijk voor residentiële gebouwen,
zowel voor nieuwbouw als renovatie
Luchtdicht bouwen - 17/09/14 - Pagina 72
Vorm van publicatie
Twee delen
◘ Papieren document: “Traditionele” TV
Publicatie van de TV in 2014
Luchtdichtheid
van gebouwen
◘ Online bibliotheek van details
Publicatie van groep van details naarmate vordering
Inhoud TV
Voorwoord
1 Inleiding
2 Basisgegevens
3 Kwantificering van de luchtdichtheid en eisen
4 Benadering voor een kwalitatieve luchtdichtheid
5 Ontwerp van een luchtdicht gebouw
6 Luchtdichte materialen en producten
7 Ontwerp en uitvoering van bouwknopen
8 Evaluaties van de prestaties
Inhoud
Voorwoord
1 Inleiding
 Schrijnwerk
 Luchtdoorlatendheidsklasse van het schrijnwerk
 Aandeel in de n50-waarde dat toegeschreven moet worden aan het
schrijnwerk naargelang van de luchtdichtheidsklasse van de vensters
 Impact van ventilatieroosters
 Inkomdeuren
 Positionering van het luchtscherm
2 Basisgegevens
1
2
Kwantificering van de luchtdichtheid en eisen
Benadering voor een kwalitatieve luchtdichtheid
5 Ontwerp van een luchtdicht gebouw
6 Luchtdichte materialen en producten
7 Ontwerp en uitvoering van bouwknopen
8 Evaluaties van de prestaties
 Ontwerp van de verbindingsdetails die de luchtdichtheid verzekeren
Detaillering Muurvoet
 Aandachtspunten:
 Membraan of cementering
 Indien mogelijk vermijden
van leidingen in
buitenmuur
 Dichten van de opening
rondom leidingen met
PUR-schuim
 Mortelbrug overheen
leidingen om verkleven
folies mogelijk te maken
…
Detaillering
Technische spouw
 Technische spouw
 Vermijden van doorboring
luchtscherm!
 Min. diepte lengte
bevestiging (circa 50 mm)
of inbouwbehuizing (circa
75 mm)
 Beperken bevestiging
binnenafwerking
 Plaatselijke onderbreking
van het luchtscherm bij
inbouwspots vermijden
Luchtdicht bouwen - 17/09/14 - Pagina 78
Gaine technique
La gaine technique doit permettre d’éviter les percements de la
barrière à l’air  prévoir une gaine de minimum 50 mm
d’épaisseur et limiter la longueur des vis qui seront utilisées
pour fixer les finitions intérieures
Source: Isover
Luchtdicht bouwen - 17/09/14 - Pagina 79
Detaillering
Sarkingdak
METING
NBN
EPB-document
+
STS 71-3 -P
NEW
Voor een meting in EPB-context
●
Norm NBN EN 13829
Beschikbaar op
www.wtcb.be
●
Aanvullende specificaties
Beschikbaar op
www.epbd.be
Voorbereiding van de metingen
NEW
STS 71-3 -P
Luchtdichtheid van
gebouwen
pressurisatietest
Instrumenten voor kwaliteitsbewaking
Wetgeving
Normen
Technische specificaties
Technische informatie
Technische goedkeuring
Certificatie
Opleiding
…
18/09/20
13
85
Nieuw in de STS
o Definities
• ‘typeproef’
• Onderscheid « Kleine & grote » gebouwen
• Meetmodi
o Beschrijving van de voorbereiding van een gebouw
voor de methodes A & B
• Mogelijkheid om ventilatie-openingen af te kleven
o Opsplisting van de pressurisatietest in 14 stappen,
1 van de stappen is de meting zelf
• Beschrijving van de rol van de aanvrager en meter
Nieuw in de STS
oVersoepeling van bepaalde criteria uit de norm
NBN EN 13829 om het aantal gebouwen uit te
breiden waar de test kan uitgevoerd worden
• Randvoorwaarde DP bij nul-debiet
• Mogelijkheid om in bepaalde randvoorwaarden een
meting uit te voeren in slechts één mode 
Vermeerdering van het resultaat met een
conventionele factor (x1.2)
oInhoud van het proefrapport:
• In het bijzonder wat betreft de indicatoren (n50, v50)
• Foto van de geïnstalleerde meetopstelling
•…
Nieuw in de STS
o Bijlagen
●
●
●
Numerieke test van de rekentools
Informatieve bijlage (Bijlage 2) om op een
systematische manier luchtlekken op te sporen
Informatieve bijlage (Bijlage 6): beschrijving van een
kwaliteitskader
STS luchtdichtheid
Kwaliteitskader
luchtdichtheid
De STS in de praktijk
o STS = basis kwaliteitskader
pressurisatiemetingen
●
M.B. 18 mei 2014: vanaf 01.01.2015 in EPB-context
enkel metingen conform de STS
●
STS 71-3-P, met inbegrip van de informatieve bijlage 6
is geïntegreerd in de nieuwe versie van het EPBdocument
o BCCA bezig kwaliteitskader concreet uit te werken
• Document STS P71-3?
alle STS: zie http://economie.fgov.be/
• Opleidingen?
zie agenda op WTCB-site
Structuur
1. Praktijk: frequente werffouten?
2. Onderzoek
3. Normatief kader
4. Praktijk: hoe kwaliteit realiseren?
Checklist ontwerper
 Bepalen ambitieniveau
 Keuze beschermd volume
 Impact moeilijkheidsgraad uitvoering luchtscherm
 Garage, zolder, …
 Problematische detailleringen vermijden
 Keuze/positionering technieken:
 Vermijden contradictie met ventilatie (verwarmingstoestellen,
gasinstallaties, leidingkokers, liften,…)
 Doorboringen vermijden (eli-kast, ventilatiesystemen,
warmwaterdistributie,…)
 Tracé leidingen zodat vlotte afdichting mogelijk is
(loodrecht op wanden, 10 cm van wanden, uit de hoeken,…)
 Keuze luchtscherm in de lopende delen, incl. schrijnwerk
 Continuïteit luchtscherm thv. de bouwknopen
 Communicatie vóór de start van de werf en coordinatie tussen de
verschillende actoren
Checklist aannemer
Bij aanbesteding:
 alle betrokkenen bewust van hun rol
 tijdig overleg; bouwteamformule ideaal
 voldoende communicatie vóór de start van de werf > goede
afspraken tussen alle betrokkenen (taken, prestatie-eisen &
verantwoordelijkheden)
 correcte, transparante prijszetting
Bij uitvoering:
 ondergrond kleefverbinding: stofvrij en droog
 inzicht en engagement van de uitvoerders noodzakelijk (!!!)
 werkvoorbereiding en werfleiding belangrijk
 controleer de luchtdichtheid vóór afwerkingsfase
Economische optimalisatie?
◘ Less is more?
 Specifieke maatregelen voor luchtdichtheid
(folies, kitten, …): altijd nodig?
▪ Muurvoet
▪ Opleg welfsels
▪ Raamaansluitingen
▪ …
Economische optimalisatie?
◘ Muurvoet: onderzoek
 Plaatselijke testen met de Flowfinder 4
Economische optimalisatie?
◘ Opleg welfsels: onderzoek
Economische optimalisatie?
◘ Opleg welfsels: onderzoek
Economische optimalisatie?
◘ Besluiten uit het onderzoek werf:
an
v
ad
a
r
eg n
d
 Nu voldoet men al aan passiefeis e(zonder
ting neme
m
te
e
s
n
binnenbepleistering)
d
j
e
r
ti
el
e
n
g
e
e
e
m
ss aatr
u
n
t
e
e
en tra m
p
?
e
o
D
ia welfsels
E en opleg
 Als opstort
zorgvuldig
v
ex
en
N
r
R
e
n
l
e
e
e
e
EA
d
u
u
j
L
l
t
i
a
n
is Ngebeurd:
luchtdichte
aansluiting
S
v eve
rm
e
e
:
O
v
S
js ens
i
S
rk en.
E
w
e
r
L
e
w uw
g alvo
s
g
i
p
o
d
b
ta eid
o
s
t
n
 Als
waterdichte
afdichting
tegen de
h
n
rk chth
c
o
i
e
er chtd
W tdi
m
ezorgvuldig
muurvoeten
is gebeurd
lu
n
r
n
luch
e
aa
ni
a
e
dhetedragend
m
(tot op
metselwerk), geen
n
a
h
k
sc
i
o
Z
m
bijkomende
ingrepen langs binnen noodzakelijk
o
n
o
ec
PRN onderzoek Vensteraansluitingen
Spouwmuur: plaatsing met ankers
PRN onderzoek Vensteraansluitingen
C: Zonder folie – met acrylaatvoeg en stopprofiel
PRN onderzoek Vensteraansluitingen
D: Met folie – met acrylaatvoeg en stopprofiel
PRN onderzoek Vensteraansluitingen
Duurzaamheid – zonder acrylaatvoeg en zonder stopprofiel
Debiet bij 50 Pa
Voor veroudering
1
Na veroudering
0,9
0,8
0,7
Overdruk
Onderdruk
0,6
Debiet
m3/hm
0,5
0,4
Grensklasse bij 50 Pa
0,3
0,2
0,1
0
A
B
A
Met
folie
B
Met
folie
PRN onderzoek Vensteraansluitingen
Duurzaamheid – met acrylaatvoeg en met stopprofiel
Debiet bij 50 Pa
Voor veroudering
1
Na veroudering
0,9
0,8
0,7
Overdruk
Onderdruk
0,6
Debiet
m3/hm
0,5
0,4
Grensklasse bij 50 Pa
0,3
0,2
0,1
0
C
D
C
Met
folie
D
Met
folie
Luchtdicht bouwen: hoe?
●
Zorgvuldig ontwerp (type-details!)
●
Zorgvuldige uitvoering (opleiding arbeiders!)
●
Communicatie & samenwerking
●
Kwaliteit leveren
●
Efficiënt en betaalbaar
01/03/2013 - 29/02/2016
kostenloos advies
www.luchtdichtbouwen.net
Objectief 2020
= evident!