Transcript ESF affiche A3-formaat

www.limburger.nl
horizon
E11
Zaterdag 9 augustus 2014
wetenschap
Hollman
door Emile Hollman
Gold City
D
e tranen komen pas in
de auto op de terugweg.
Voor het eerst ga ik niet
mee op vakantie. Ik slik
mijn adem, mezelf, ik slik alles in
als ik hen afzet voor de vertrekhal
van de luchthaven. Het is niet anders. Ook wij hadden gedacht nooit
te zullen ontsporen.
Zeker, zelf heb ik vaker alleen gereisd. Op reportage in het buitenland voor krant of tijdschrift. Zocht
ik in de laatste uren voor vertrek
nog gauw een voetbalshirt voor
mijn vriend en zoon in Sao Paulo of
een chekeré voor Maasje in Cotonou. Ik moet denken aan mijn vader.
Soms gingen we naar Cadzand in
Zeeland waar de overburen een
huisje hadden genaamd Klavertje
Vier. We waren de straat nog niet
uit, of de blauwe rook van zijn eerste Lexington zonder filter bereikte
de achterbank waar ik en mijn drie
zussen drie zitplaatsen deelden ter-
wijl mijn broertje op onze schoenen lag. Het duurde nooit lang of
een van ons werd misselijk. En dus
stopte pap met aangespannen jukbeenderen langs de kant van de
weg tot het over was. Soms moesten we even stoppen bij de Amercentrale in Geertruidenberg waar
hij inktpatronen moest afleveren.
Die lagen tussen de koffers achterin. Pas daarna reden we door naar
Zeeland. Hij bleef meestal één dag
en keerde een weekend later terug.
Maar dit is anders. Ik blijf zelfs
geen weekeinde. Uit Gold City komen mondjesmaat foto’s en berichten. Maasje en de vriend lijken onafscheidelijk. Samen op een boot of
op een glijbaan zo breed als een
straat. Samen scheurend op een
jetski. Maas wil bij een bingoclub
om een vlucht paragliden te winnen. Op de achtergrond bergen en
zee en nog verder weg de toekomst. ‘Hoi pap, mis je ook. En wat
heb jij allemaal gedaan?’
Reünie
door Guus Urlings
aanmelden: [email protected]
Reünie Broeksittardse Jongeren
D
e BSJ (Broeksittardse
Jongeren) was een
jongerenvereniging, die
al in de jaren ’60 werd
opgericht voor de jeugd van Broeksittard. In de jaren ’70 ging de club
zich ook richten op teenagers, zodat ook die de gelegenheid kregen
om gezellig met vrienden uit te
gaan, te dansen, te flirten en naar
goede muziek te luisteren.
De BSJ - of ‘de bar aan de Dorpstraat’, zoals het vaste honk van de
club ook wel werd genoemd - kende al snel een grote schare aanhangers, niet alleen uit Broeksittard,
maar uit de verre omgeving, tot in
de Selfkant. Beroemd waren de tentfeesten, met optredens van onder
meer Earth and Fire, The George
Baker Selection, BZN.
Diverse oud-leden hebben in de afgelopen jaren gevraagd of er niet
eens een reünie zou kunnen komen. Een aantal oud-medewerkers
van de BSJ heeft dat idee opgepakt.
En de reünie komt er, op 1 november in zaal Ties Willems, Achter de
Kerk 28 in Broeksittard. Met muziek van Em. Jee Sound & Light
(enkel de sound van de jaren ’60 en
’70) en een gastoptreden van de
voormalige BSJ-deejays Ad en
Henk. Going back in time.
Aanmelden kan tot uiterlijk 4 september via de Facebookpagina BSJ
de Reünie. Mensen zonder Facebook kunnen ook een formulier afhalen bij Ad van Beek aan de Tuddernderweg 53 in Sittard bij de
shop van het tankstation. Deelname kost 10 euro.
Let op: de reünie is uitsluitend bedoeld voor oud-leden en -bezoekers. Geen partners, dus, tenzij die
bij de BSJ zijn gevonden...
Na een odyssee van ruim 6 miljard kilometer arriveerde
Rosetta afgelopen woensdag bij komeet Churyumov-Gerasimenko. De Europese ruimtesonde vliegt niet alleen lange
tijd met de komeet mee, maar zet ook een lander op de
kosmische ijsklomp af.
door Servé Vaessen
„R
osetta is op afstand de
meest sexy ruimtemissie
van dit moment.” Matt
Taylor, projectwetenschapper van de kometenverkenner, steekt zijn enthousiasme niet onder stoelen of banken. En
met reden, want nooit eerder begeleidde
een ruimtesonde voor langere tijd een komeet in zijn baan rond de zon. „En als kers
op de taart laten we ook een lander neer op
het komeetoppervlak. Rosetta zet een nieuwe standaard in de exploratie van het zonnestelsel”, zegt Taylor. Met een laatste
rendez-vousmanoeuvre werd het ruimteschip op 6 augustus in een baan rond komeet Churyumov-Gerasimenko gebracht.
Taylor: „De eerste scherpe beelden van het
komeetoppervlak geven genoeg stof tot
nadenken.”
De kosmische odyssee van Rosetta, een project van de Europese ruimteorganisatie
ESA, begon in maart 2004. Tien jaar lang
legde de ruimtesonde een kronkelige weg
door het zonnestelsel af om via scheervluchten langs de aarde en Mars extra snelheid te
winnen en zo in dezelfde baan als zijn reisdoel te komen. Komeet Churyumov-Gerasimenko, een vier kilometer grote klomp van
ijs, gruis en stof, beschrijft een langgerekte
baan tussen de aarde en de planeet Jupiter
en is vernoemd naar de Russische sterrenkundigen die de komeet in 1969 ontdekten.
Tijdens zijn reis verkeerde Rosetta langere
tijd in ‘winterslaap’ om energie en bedrijfskosten te sparen. Sinds januari zijn alle systemen aan boord weer actief en enkele
maanden later begon de eerste van in totaal
tien manoeuvres die de sonde uiteindelijk
in een baan rond de komeet brachten. Intussen komt Churyumov-Gerasimenko geleidelijk aan dichter bij de zon. De komeet
warmt op waardoor het oppervlakte-ijs verdampt en in de vorm van gas ontsnapt. Met
de vrijkomende waterdamp wordt ook stof
uitgestoten. Naarmate de afstand tot de zon
kleiner wordt, neemt de activiteit van Churyumov-Gerasimenko verder toe. „Al die
tijd vliegt Rosetta met de komeet mee en
kunnen we een jaar lang volgen hoe hij
zich ontwikkelt”, zegt Taylor.
Net zoals inscripties op de steen van Rosetta twee eeuwen geleden het Egyptische
hiëroglyfenschrift hielpen ontcijferen, zo
kan de Rosetta-sonde licht werpen op onze
eigen herkomst. Kometen worden gezien
als restmateriaal dat overbleef na de vorming van de aarde en haar zusterplaneten
4,5 miljard jaar geleden. Gedurende het
grootste deel van hun bestaan verkeerden
ze in de ijzige buitenregionen van het zonnestelsel, stijf bevroren bewaard gebleven
in hun oorspronkelijke staat. „Het bestuderen van kometen opent een venster naar
het verre verleden en verschaft inzicht in
het geboorteproces van het zonnestelsel”,
legt Taylor uit. „Kometen bestaan voor een
groot gedeelte uit waterijs. Waarnemingen
met de Herschel-ruimtetelescoop hebben
uitgewezen dat de waterdamp van sommige kometen hetzelfde gehalte aan deuterium (zwaar waterstof) bevat als het water
in de aardse oceanen. Bovendien is kometenstof rijk aan organische moleculen, de
bouwstenen van levende organismen. Zowel het water op onze planeet als de aanzet
tot het ontstaan van het leven gaan mogelijk terug op inslaande kometen.”
Al eerder werden kometen door ruimtesondes van nabij onderzocht, maar deze missies bleven beperkt tot kortdurende scheervluchten. Rosetta daarentegen zal Churyumov-Gerasimenko ruim een jaar vergezellen. „Momenteel beschrijft Rosetta een wijde, piramidevormige baan rond de komeet
op een afstand van honderd kilometer”,
legt Taylor uit. „Geleidelijk aan wordt de
baan steeds nauwer tot de sonde tien kilometer boven het komeetoppervlak zweeft.
De grootste uitdaging daarbij is de uitstoot
van gas en stof door Churyumov-Gerasimenko, waardoor de sonde voortdurend
weggeduwd wordt.” In de tussentijd speuren de boordcamera’s van Rosetta naar
een geschikte landingsplaats voor de meegevoerde robot Philae. Als alles meezit,
daalt de lander in november af naar de
komeet. Eenmaal geland, zorgen harpoenen voor een stevige verankering, want de
zwaartekracht op Churyumov-Gerasimenko is honderd miljoen keer zwakker dan
op aarde. Philae maakt foto’s van de omgeving en onderzoekt de bodemgesteldheid.
Intussen volgt Rosetta de toenemende activiteit van de komeet op de voet en meet
onder meer de samenstelling van het vrijkomende gas en stof. In december 2015 bereikt Churyumov-Gerasimenko zijn kleinste afstand tot de zon en maakt de steeds
sterkere uitstoof van gas en stof een einde
aan de missie.
RENDEZ-VOUS
MET EEN
KOSMISCHE
paddenstoel
Impressie van de Europese
ruimtesonde Rosetta bij komeet
Churyumov-Gerasimenko. De
lander Philae daalt af naar het
komeetoppervlak.
De afbeedling is niet op schaal.
De komeet heeft een doorsnede
van vier kilometer, terwijl de
spanwijdte van de zonnepanelen
van Rosetta 32 meter
bedraagt.
bron: ESA
baan Aarde
baan Mars
Churyumov-Gerasimenko ‘dubbelkomeet’?
Churyumov-Gerasimenko bestaat uit
twee delen, zo blijkt uit Rosettafoto’s:
een groter en kleiner brokstuk, verbonden door een ‘nek.’ Op de ‘nek’ bevindt zich een raadselachtige heldere
vlek.
De dubbelstructuur kan wijzen op
twee afzonderlijke fragmenten die na
een botsing aan elkaar zijn blijven
plakken. Het oppervlak van de komeet
Groepsportret uit het fotoalbum van de Broeksittardse Jongeren (BSJ).
is waarschijnlijk bedekt met stof dat
gemakkelijker opwarmt onder invloed
van het zonlicht dan ijs. Daardoor bedraagt de temperatuur er ongeveer
min 70 graden, nog altijd dertig graden warmer dan het op een afstand
van 500 miljoen kilometer van de zon
zou moeten zijn. Ook van andere kometen is bekend dat ze met stof bedekt zijn.
Ontmoeting,
augustus 2014
baan Churyumov-Gerasimenko’s
kortste afstand
tot de zon
einde missie,
eind december 2015
landing,
november 2014
GO-E10R