โรคแท้งติดต่อ (Brucellosis) ระบาดวิทยาและสาเหตุ • เป็ นโรคสั ตว์ ติดคน B. abortus undulant fever, B. melitensis Malta fever • เกิดจากเชื้อแบคทีเรียชนิด gram-negative, cocci และมี 4 ชนิดที่ ทาให้ เกิดโรคในปศสั ตว์ – – – – Brucella abortus.
Download ReportTranscript โรคแท้งติดต่อ (Brucellosis) ระบาดวิทยาและสาเหตุ • เป็ นโรคสั ตว์ ติดคน B. abortus undulant fever, B. melitensis Malta fever • เกิดจากเชื้อแบคทีเรียชนิด gram-negative, cocci และมี 4 ชนิดที่ ทาให้ เกิดโรคในปศสั ตว์ – – – – Brucella abortus.
โรคแท้งติดต่อ (Brucellosis) ระบาดวิทยาและสาเหตุ • เป็ นโรคสั ตว์ ติดคน B. abortus undulant fever, B. melitensis Malta fever • เกิดจากเชื้อแบคทีเรียชนิด gram-negative, cocci และมี 4 ชนิดที่ ทาให้ เกิดโรคในปศสั ตว์ – – – – Brucella abortus มีการระบาดในโค กระบือ ทัว่ โลก Brucella melitensis มีการระบาดในแพะ* แกะเกือบทั่วโลก esp. เอเซีย Brucella ovis มีการระบาดในแกะทัว่ โลก Brucella suis มีการระบาดในสกรเกือบทัว่ โลก 14/7/00 โรคแท้งติดต่อ 1 • จากการตรวจซีรั่มโคจานวน 46630 ตัว พบผลบวก 272 ตัวอย่าง คิด เป็ น 0.6% การติดต่ อ • สัตว์ติดโรคโดยการกิน หรื อได้รับการสัมผัสต่อสิ่ งขับจากมดลูก รก ซากลูกที่แท้ง คนติดจากสัตว์โดยการสัมผัสสิ่ งดังกล่าว สาหรับสุ กร พบว่าการติดต่อที่สาคัญคือ การผสมพันธุ์ การติดต่ อ • การเอารก ซากลูกสัตว์ที่แท้งให้สุนขั กิน ทาให้สุนขั ติดโรคได้ (aberrant host) • เชื้อที่ยงั virulent อยู่ จะมีความสามารถ ในการ บุกรุ กเข้าทางเยือ่ บุ/ เยือ่ เมือก หรื อผิวหนังที่มีบาดแผล • เมื่อเชื้ออยูน่ อกตัวสัตว์ จะทนต่อสภาพแวดล้อมได้ไม่นาน • การจัดการมีผลต่อการติดต่อและการระบาดของโรคด้วย เช่น seasonal calving 14/7/00 โรคแท้งติดต่อ 3 • หลังจากที่ได้รับเชื้อเข้าไปในร่ างกาย เชื้อจะไปอยูท่ ี่ต่อมน้ าเหลือง ม้าม เต้านมและมดลูก หรื อใน sex glands ของเพศผู ้ • ในสุ กรเชื้อมักจะไปอยูท่ ี่ขอ้ และกระดูกร่ วมด้วย • การที่เชื้อไปอยูใ่ นเต้านม ก็จะทาให้เชื้อถูกขับออกมาทาง น้ านม และทาให้ผบู ้ ริ โภคติดเชื้อ โดยการดื่มนม ซึ่งไม่ ได้ ผ่านการฆ่ าเชื้อได้ 14/7/00 โรคแท้งติดต่อ 4 อาการและวิการ • อาการของโรคมีความผันแปรตามปริ มาณเชื้อที่ได้รับ ทางที่เชื้อเข้าสู่ ร่ างกาย และระยะของการตั้งท้อง • สัตว์เพศเมียจะเกิดการแท้ง โดยมีระยะฟักตัวของโรค > 2 เดือนใน โค (แต่ในโคท้องแรกมักแท้งในระยะตอนปลายของการตั้งท้อง), ~3-4 อาทิตย์ในแพะ, ~5 อาทิตย์ในสุ กร • สัตว์เพศผูเ้ กิดอาการอัณฑะอักเสบ (epididymitis) และอักเสบใน accessory sex glands • complication อื่นๆ เช่น ผสมติดยาก มดลูกอักเสบเรื้ อรัง • ในสุ กรมักมีรายงานเรื่ องฝี และข้ออักเสบร่ วมด้วย 14/7/00 โรคแท้งติดต่อ 5 สั ตว์ เพศผู้บางตัวมีอาการอัณฑะอักเสบหรือ ข้ ออักเสบ แต่ ส่วนใหญ่ จะ ไม่ แสดงอาการ ภาพหน้าตัดอัณฑะโค ข้างซ้ายมีลกั ษณะ granuloma ที่มา2 ภาพซ้าย: สถาบันสุ ขภาพสัตว์ 14/7/00 โรคแท้งติดต่อ 6 ลักษณะมดลูกอักเสบในโค เพศเมีย ซึ่ งเป็ นสาเหตุให้เกิด การผสมติดยาก ต่อมน้ าเหลืองอักเสบ ที่มาภาพ: สถาบันสุ ขภาพสัตว์ โรคแท้งติดต่อ ลูกสัตว์ที่แท้ง มักแท้งในช่วงปลายของการตั้งท้อง และแท้ง เฉพาะในท้องแรก แต่สิ่งขับจากมดลูกทาให้เกิดการแพร่ ระบาดของโรคไปยังวัวตัวอื่นในฟาร์ม ลูกที่แท้ง รกอักเสบมีจุดเนื้อตายและจุดเลือดออก ที่มาภาพ ซ้าย: สถาบันสุ ขภาพสัตว์ กรมปศุสัตว์ ขวา:www.calf.vetmed.ucdavis/ edu 14/7/00 โรคแท้งติดต่อ 8 การชันสู ตรโรคอย่ างง่ าย โดยใช้ วธิ ี plate agglutination test ใช้เลือด 1หยด ผสมกับ antigen 1 หยด ถ้ามีภมู ิคุม้ ต่อโรค จะเกิดการตกตะกอนขึ้น หากทาวัคซี นป้ องกันโรคมาก่อน จะมีภมู ิคุม้ ทาให้เกิดการตกตะกอนได้เช่นกัน เพราะฉะนั้น จะต้องทราบ ประวัติการทาวัคซี น และ หากให้ผลสงสัย จะต้อง ตรวจซ้ าด้วยวิธีอื่นที่มี ความจาเพาะมากขึ้น ลักษณะตะกอน 14/7/00 โรคแท้งติดต่อ 9 การวินิจฉัยโรค • 1. อาการอัณฑะอักเสบในสัตว์เพศผู ้ และการแท้งในสัตว์เพศเมีย สุกรจะมีอาการขออั ้ กเสบ ร่ วมด้วย • 2. การเก็บตัวอย่างซีรั่มเพื่อตรวจโรค – อย่าลืมประวัติการทาวัคซี น – ในกรณี ที่ให้ผลสงสัย ควรเก็บซี รั่มตรวจซ้ า ห่างจากครั้งแรก 1 เดือน (paired serum) • 3. เก็บตัวอย่างจากรกหรื อลูกที่แท้งเพื่อตรวจหาเชื้อ การรักษา • การรักษาโดยใช้ยาปฏิชีวนะทัว่ ไปไม่ได้ผลเนื่องจากเชื้อมีลกั ษณะ โรคแท้งติดต่อ 14/7/00 10 intracellular characteristic การเก็บตัวอย่างลูกที่แท้งจาก stomach content แล้ว นาไปย้อมดูเชื้อที่อยูใ่ น macrophage ที่มาภาพ: สถาบันสุ ขภาพสัตว์ โรคแท้งติดต่อ การควบคมและป้องกันโรค 1. โดย screening test คือ เจาะเลือดเพื่อเก็บซีรั่มตรวจหาภูมิค้ มุ โรค ก่อนนาสัตว์ใหม่เข้ าฝูง • ดังนั้นโคนมทุกตัวจึงจำเป็ นต้ องมีกำรตรวจสอบโรคนีก้ ่ อนนำเ้้ ำูง และจะต้องซักประวัติการทาวัคซี นประกอบด้วย เนื่องจากภูมิคุม้ ที่ได้จากการ ทาวัคซี นไม่สามารถแยกจากภูมิคุม้ ที่เกิดจากการติดโรค โดยการใช้วิธีตรวจ ธรรมดา 2. การใช้ พอ่ พันธุ์รับจ้ างต้ อง ทราบประวัติปลอดโรคนี ้ 14/7/00 โรคแท้งติดต่อ 12 3. ทาวัคซีนในการเลี ้ยงสัตว์ในแหล่งที่มีการระบาดของโรค – ใช้ killed B.abortus strain 45/20 หรื อ – ใช้ attenuated B.abortus strain 19 (ในภาคใต้ ไม่ต้องทาวัคซีน) 4. ดูแลทาคลอดสัตว์ในคอกคลอด เป็ นรายตัวอย่างถูกสุขลักษณะ 5. มีขบวนการฆ่าเชื ้อในน ้านม ก่อนส่งออกไปสูผ่ ้ บู ริโภค 14/7/00 โรคแท้งติดต่อ 13