DST, Decision Support Tool voor energiezuinig en duurzaam renoveren van woningen Wat is een DST? • DST is een tool met simpele richtlijnen energiezuinige en.

Download Report

Transcript DST, Decision Support Tool voor energiezuinig en duurzaam renoveren van woningen Wat is een DST? • DST is een tool met simpele richtlijnen energiezuinige en.

DST, Decision Support Tool voor
energiezuinig en duurzaam renoveren
van woningen
Wat is een DST?
• DST is een tool met simpele richtlijnen
energiezuinige en duurzame woningrenovatie.
voor
• Het DEMOHOUSE project is gericht op het ontwikkelen van
minimum standaarden voor energiezuinige en duurzame
woningrenovatie.
• Belangrijke beslissingen in relatie tot ambities voor
enerziezuinig renoveren, duurzaamheid, economische
haalbaarheid en betrokkenheid van de bewoners worden
genomen in de eerste, ofwel initiatieffase.
Voor wie is de DST?
• The Decision Support Tool is ontwikkeld voor decision
makers (bijvooorbeeld managers woningbouwcorporatie,
vereniging van eigenaren, etc. ).
Waarom energiezuinige renovatie ? • De tool bevat eveneens praktische en diepgaande
informatie relevant voor: architecten, energiespecialisten,
Hoe energiezuinig renoveren ?
bouwondernemingen, en woninggebruikers.
Barrières en mogelijkheden
Welk type beslissingen wordt ondersteund door de
Demohouse Renovatie Projecten
DST?
• Besluitvormingsprocessen gericht op het faciliteren van
enerziezuinige en duurzame woningrenovatie.
Waarom energiezuinig en duurzaam
renoveren?
Kwaliteitsindicatoren als voordelen geassocieerd met dit
type renovatie.
DST home page
Vastgoedwaarde Verhuurbaarheid
Comfort
Vastgoedwaarde
Verhuurbaarheid
Energie Labeling
Comfort
Sociale Status
Kosten
Milieu
Hoe energiezuinig renoveren ?
Waarom energiezuinig renoveren ?
Milieu
Sociale Status
Kosten
Energie Labeling
Verhoogde Eigendomswaarde
• Energie efficientie wordt snel een bepalende factor in de
waarde of verkoopprijs van woningen.
• Klanten zijn in toenemende mate bereid om te betalen
voor verbeterd wooncomfort.
• De EPBD, Energy Performance Building Directive,
energielabel van de woning heeft invloed op de
marktwaarde.
DST home page
• Een ‘goed’ EPBD energie label resulteert in een positief
imago voor marketing en verkoopdoeleinden.
Eigendomswaarde
Verhuurbaarheid
Energie Labeling
Comfort
Sociale Status
Kosten
Milieu
Hoe energiezuinig renoveren ?
Waarom energiezuinig renoveren ?
Verbeterde verhuurbaarheid
• Indien huurders kunnen kiezen tussen een label A of label
C woning, zal label A de voorkeur genieten.
• In een milde huursector zal energiezuinigheid (het EPBD
energie label) de verhuurbaarheid beinvloeden.
• Tevreden bewoners zijn de
energiezuinige woningrenovatie.
DST home page
Eigendomswaarde
Verhuurbaarheid
Energie Labeling
Comfort
Sociale Status
Kosten
Milieu
Hoe energiezuinig renoveren?
Waarom energiezuinig renoveren ?
beste
reclame
voor
Verbeterd Energie Label van de woning
Na renovatie
• EPBD, Energy Performance Building Directive label is
een maat voor de energiezuinigheid van een woning op een
schaal van A tot G.
• Label A staat voor de beste energieprestatie van een
woning en label G voor de slechtste.
Voor renovatie
• Energzuinig renoveren levert een beter energielabel op.
DST home page
Eigendomswaarde
Verhuurbaarheid
Energie Labeling
Comfort
Sociale Status
Kosten
Environment
Hoe energiezuinig renoveren ?
Waarom energiezuinig renoveren ?
Energie label van de woning
• Woningeigenaren zijn verplicht om het energieprestatie
certificaat over te dragen bij verhuur of verkoop van een
woning. In dit certificaat staat de energieprestatie van de
woning vermeld met bijbehorend energielabel.
Aanbevolen leesmateriaal
D13 Nieuw management
Strategieën. Om het rapport te lezen selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Comfort
• Een comfortabel binnenklimaat als gevolg van het
elimineren van warmteverliezen en koudebruggen
gecombineerd met een hoge isolatiewaarde en
luchtdichtheid van de woning, met name rondom ramen.
• Geleuidsreductie, gebruik makend van energiezuinige en
luchtdichte kozijnen en deuren om tocht te voorkomen.
DST home page
• Voorkomen van condensatie
voorkomen van schimmels.
binnenshuis,
dus
het
• Voorkomen van binnenlucht welke binnendringt in de
bouwmassa, welke condenstatie kan aanrichten met
mogelijke schade (door corrosie / bevriezing) als gevolg.
• De continue luchtverversing met en mechanisch
ventilatiesysteem zorgt voor een goed binnenklimaat.
Eigendomswaarde
Verhuurbaarheid
Energie Labeling
Comfort
Sociale Status
Kosten
Milieu
Hoe energiezuinig renoveren ?
Waarom energiezuinig renoveren ?
• Thermisch comfort voor bewoners. Comfortabele
kamertemperaturen gedurende het gehele jaar.
Sociale Status
• Duurzame renovatie ondersteund het image van de
woonomgeving en heeft een aantrekkingskracht op
huurders met goede sociale achtergrond.
• Duurzame renovatie ondersteund identificatie met de
woonomgeving.
DST home page
Eigendomswaarde
Verhuurbaarheid
Energie Labeling
Comfort
Sociale Status
Kosten
Milieu
Hoe energiezuinig renoveren ?
Waarom enerziezuinig renoveren ?
Lagere kosten en betaalbaarheid
•
Lagere energielasten betekent lagere kosten om te
voorzien in het levensonderhoud voor
woningeigenaren en huurders.
•
Door lage energielasten kunnen ook de lagere
inkomensklassen een energiezuinige woning betalen.
•
Het verlagen van de kosten om te kunnen voorzien
in levensonderhoud is een belangrijke doelstelling
voor huurcorporaties..
•
Een energiezuinige woning is ‘toekomstbestendig’
tegen hogere energieprijzen.
DST home page
Eigendomswaarde
Verhuurbaarheid
Energie Labeling
Comfort
Sociale Status
Kosten
Milieu
Hoe energiezuinig renoveren ?
Waarom enerziezuinig renoveren ?
Milieu
• Een laag energiegebruik na renovatie resulteert in een
lagere CO2 emissie en heeft daarom geringere impact op
het milieu.
• Het
gebruik
van
duurzame
bouwmaterialen,
waterbehandeling en hergebruik zorg ook voor een lagere
milieubelasting.
DST home page
• In alle Demohouse renovation projects is aangetoond dat
een energiebesparing kan worden gerealiseerd van 50 to
85%.
Image source:
http://energypicturesonline.com
Eigendomswaarde
Verhuurbaarheid
Energie Labeling
Comfort
Sociale Status
Kosten
Milieu
Hoe energiezuinig renoveren ?
Waarom enerziezuinig renoveren ?
D9 Life Cycle Optimisation
and CO2 Reduction.
Om het rapport te lezen selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
D16.1Demohouse renovation
projects assessment of
environmental, economical
and social impacts.
Om het rapport te lezen selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Barrières en kansen voor een energiezuinige
en duurzame renovatie
DST home page
Architectuur
Architectuur
Financieel
Wettelijk
Sociaal
Technisch
Hoe energiezuinig renoveren ?
Waarom energiezuinig renoveren ?
Sociaal
Financieel
Technisch
Wettelijk
D1C Barriers to
sustainable renovations.
Om het rapport te lezen selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Barrières en kansen voor een energiezuinige
en duurzame renovatie
Architectuur
• Het behoud van de originele gevel van een momentaal
pand kan extern isoleren onmogelijk maken.
DST home page
Deense Demohouse
Voor renovatie
• Interne isolatie is vaak mogelijk maar vereist een
doordacht ontwerp ivm mogelijke condensatie in de gevel.
• Het behoud van het karakter van de originele gevel brengt
kansen met zich mee voor innovatieve ontwerpen.
Architectuur
Financieel
Wettelijk
Sociaal
Technisch
Hoe energiezuinig renoveren ?
Waarom energiezuinig renoveren ?
Deense Demohouse
na renovatie
Barrières en kansen voor een energiezuinige
en duurzame renovatie
Financieel
• Winst: een hogere investering wordt beschouwd als een
barrière, terwijl verhoogde marktwaarde tegelijkertijd juist
een kans kan zijn.
DST home page
• Financiële consequenties voor de huurder: huurverhoging
(barrière) versus lagere energiekosten (kans).
• Marketing: extra promotie nodig (barrière) versus hogere
aantrekkingskracht voor potentiele kopers (kans).
• Langere terugverdientijden en hoger economisch risico
kan een barrière zijn, terwijl banken energiezuinigheid juist
zien als nieuw interessegebied.
Architectuur
Financieel
Wettelijk
Sociaal
Technisch
Hoe energiezuinig renoveren ?
Waarom energiezuinig renoveren ?
Barrières en kansen voor een energiezuinige
en duurzame renovatie
Financieel
• Eén van de belangrijkste barrières voor energiezuinig
renoveren is de extra investering die is vereist in
vergelijking met ‘standaard’ of ‘business as usual’
renovatie.
DST home page
• Er zijn meerdere manieren om financiële barrières te
overwinnen, bijvoorbeeld nieuwe financiële constructies:
ESCO, Energy Service Company
Low Cost componenten bijvoorbeeld HRV-unit
Roof top appartement
Architectuur
Financieel
Wettelijk
Sociaal
Technisch
Hoe energiezuinig renoveren ?
Waarom energiezuinig renoveren ?
Barrières en kansen voor een energiezuinige
en duurzame renovatie
Wettelijke en bestuurlijke beperkingen
• Wettelijke en bestuurlijke beperkingen (vergunningen,
procedures) kunnen een barrière zijn.
• Gebrek aan bestaande wetgeving kan een barrière zijn.
DST home page
Architectuur
Financieel
Wettelijk
Sociaal
Technisch
Hoe energiezuinig renoveren ?
Waarom energiezuinig renoveren ?
• Overheidsinstanties die duurzaamheid aanmoedingen zijn
een mogelijkheid voor duurzame en energiezuinige
renovatie.
Barrières en kansen voor een energiezuinige
en duurzame renovatie
Sociaal
• Gewoonlijk is er veel eensgezindheid nodig tussen de
huidige huurders voor het uitvoeren van collectieve
maatregelen.
DST home page
• Zelfs wanneer consensus tussen de huurders niet
formeel is vereist, kan meer medewerking van de
huurders worden verwacht indien zij kunnen bijdragen
aan het renovatieproces. Dit leidt eveneens tot meer
tevredenheid over het eindresultaat.
• Indien huurders worden betrokken bij het zoeken naar
oplossingen, zullen deze eerder worden geaccepteerd.
Architectuur
Financieel
Wettelijk
Sociaal
Technisch
• Gebrek aan kennis kan een motivatieprobleem zijn.
Voorbeelden van energiezuinige renovatie kunnen
worden gebruikt om huurders te informeren.
• Tijdelijke woonruimte tijdens renovatiewerkzaamheden
kan een extra barrière zijn voor de support van de
huidige huurders.
• Het zo kort mogelijk houden van de renovatieperiode
zorgt ervoor dat huurders niet te lang in een tijdelijke
woonruimte hoeven te leven. Coupons voor locale
Hoe energiezuinig renoveren ?
atrracties en parken kunnen worden aangeboden ter
Waarom energiezuinig renoveren ?
compensatie
Barrières en kansen voor een energiezuinige
en duurzame renovatie
Technisch
• Enkele oplossingen vereisen complexe technologieën die
minder gebruiksvriendelijk zijn met als gevolg een mogelijk
lagere
energiebesparing.
Probeer
zoveel
mogelijk
gebruiksvriendelijke technologieën in te zetten.
DST home page
• Ervaring leert, dat in elk renovatieproces fouten worden
gemaakt. Kwaliteitscontrole helpt deze fouten op te sporen
en te corrigeren.
Meer informatie over de Infrarood cameratest
Meer informatie over de Blower Door test
Architectuur
Financieel
Wettelijk
Sociaal
Technisch
Hoe energiezuinig renoveren ?
Waarom energiezuinig renoveren ?
• Gebrek aan kennis en technische know-how kan een
barrière zijn in het renovatieproces. Echter, wanneer deze
kennis is vergaard kan dit worden beschouwd als een
concurrentievoordeel.
Hoe energzuinig, betaalbaar en duurzaam
renoveren?
Drie belangrijke aspecten spelen een rol:
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
Financieel
Technisch
Sociaal
Technisch aspect
• De eerste stap in een renovatieproces is een doel stellen
voor het energiegerbuik. Een goede indicatie hiervoor is de
hoeveelheid energie nodig voor verwarming per m2 per jaar
(kWh/m2a).
• Een m3 aardgas of 1 liter olie staat gelijk aan ongeveer 10
kWh warmte. Het energiegebruik van een huis van 100 m2
van 1500 m3 aardgas per jaar is 1500 x 10 kWh/a/ 100 m2
of 150 kWh/m2a, (de a staat voor annual of jaarlijks).
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
• Een gemiddeld huishouden gebruikt 300-500 m3 aardgas
voor warm tapwater ofwel DHW (Domestic Hot Water).
Indien de totale hoeveelheid gasgebruik bekend is, kan het
energiegebruik voor ruimteverwarming eenvoudig worden
berekend.
• Enkele lage waarden voor ruimteverwarming:
- 15 kWh/m2a volgens de Duitse
Best beschikbare technologieën
nieuwbouwstandaard voor passiefhuizen.
Low-cost technische oplossingen
- 25-30 kWh/m2a voor renovatie
volgens het Duitse passiefhuisprincipe.
Groene Vragenlijst
- 50 kWh/m2a voor woningen met laag
energiegebruik.
IR Camera Test
100
kwh/m2a volgens huidige
Blower Door Test
standaard.
Energiesignatuur
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
Technisch
•
De eerste stap in energiezuinig renoveren is het
minimaliseren van de energievraag door:
1.
Isolatie van de gebouwschil (gevel, glas).
2.
Minimaliseren
van
koudebruggen
en
infiltratieverliezen (ongewenste koude lucht dat de
woning binnendringt).
3.
Warmteterugwinnin in het ventilatiesysteem.
•
De tweede stap is het toepassen van duurzame
energie (zonnecollectoren, PhotoVoltaisch of PV
cellen)
•
The laatste stap is het toepassen van energiezuinige
apparatuur, zoals Hr-ketel of warmtepomp.
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
Best beschikbare technologieën
Low-cost technische oplossingen
Groene Vragenlijst
IR Camera Test
Blower Door Test
Energiesignatuur
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
Wanneer het doel voor toekomstige energiegebruik is
vastgesteld en er een algemeen idee is in welke
maatregelen
wordt
geinvesteerd,
kan
het
ontwerpteam de technische specificaties van de
renovatie gaan invullen.
Technical aspect
Further information and guidance
• ‘Vuistregels’ voor energiezuinigheid, toepassen
van duurzame energie, nieuwe technologieën en
streefwaarden met betrekking tot:
• Gebouwschil
• Gebouwservices
Best Available Technologies, BAT
Low-cost Technical Solutions
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
Best beschikbare technologieën
Low-cost technische oplossingen
Groene Vragenlijst
IR Camera Test
Blower Door Test
Energiesignatuur
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
• Bouwkwaliteitscontrole: Tools
Thermographische Camera Test
Blower Door Test
• Bewustwordings Tools
The Green Questionnaire
• Evaluatie Tools
Energy Signatuur
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
• Demohouse Renovatie Projecten
Geleerde lessen
Best beschikbare technologieën voor energiezuinige renovatie
Informatie over de huidige status van elke best beschikbare technologie in Europa
voor energiezuinig renoveren is beneden weergegeven. Het bevat de
streefwaarden voor 2011, het jaar waarin strengere eisen worden gesteld op
basis van de EPBD, Energy Performance Building
Directive.
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
Europa is onderverdeeld in drie zones gebaseerd op klimaatregio’s:
Zone I: Noord Europe
Zone II: Centraal Europe
Zone III: Zuid Europe
Best beschikbare technologieën:
Om elk beschikbaar item te zien ga naar:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/best-available-technologies/
Best beschikbare technologieën - Isolatie
Low-cost technische oplossingen - Energiezuinige ramen
- Luchtdichte constructies
Groene Vragenlijst
- Balansventilatie met warmteterugwinning
- Hr-ketels
IR Camera Test
- Wijkverwarmingssystemen
Blower Door Test
- Gecombineerde warmte en elektriciteitsproductie
Energiesignatuur
- Warmtepompen
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
- Natuurlijke, hybride en ventilatie met behulp van PV
- Zonnecollectoren voor warm tapwaterbereiding
- PV installaties
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
D1 State of the Art.
Voor het rapport selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
D6 Catalogue of Best Available
Technologies. Voor het rapport selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Low-cost Technische Oplossingen
• Als onderdeel van het Deens renovatieproject, is een
kosten effectieve balansventilatie unit ontwikkeld met
warmteterugwinning. Een hoge thermische efficiency, lage
elektriciteitsconsumptie
en
laag
geluidsniveau
zijn
gerealiseerd. Bovendien is de venitlatieunit eenvoudig aan te
sluiten op het bestaande uitlaatsysteem.
Filterbox in keuken met twee filters.
• De unit kan worden geintegreerd langs de muren of onder
het dak op een eenvoudige manier met weinig onderhoud
(bijvoorbeeld filtervervanging).
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
• Het verbeterde ontwerp van de venitlatieunit maakt
installatie in een appartement mogelijk voor minder dan 3000
EURO.
Drie onderdelen voor low-cost HRV unit.
Best beschikbare technologieën
Low-cost technische oplossingen
Groene Vragenlijst
IR Camera Test
Blower Door Test
Energiesignatuur
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
HRV kanalen in de keuken (moet
nog worden witgeverfd).
D1 State of the Art.
Voor het rapport selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
D6 Catalogue of Best Available
Technologies. Voor het rapport selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Low-cost technische oplossingen
Lichtgewicht en energiezuinig CO2 Neutraal Prefab
topappartement
• Prototype ontwikkeld als onderdeel van het Deense
Demohouse renovatie project.
DST home page
• Verkoop van dit type appartement voor een goede prijs
kan (voor een deel) extra investeringen voor energiezuinige
renovatie compenseren.
Top apartement meer informatie
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
Best beschikbare technologieën
Low-cost technische oplossingen
Top apartement demonstratie
Groene Vragenlijst
IR Camera Test
Blower Door Test
Energiesignatuur
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
Top apartement
Technische informatie:
• Hoogwaardige prefab componenten tegen lage kostprijs.
• Voordelen: goed geisoleerd, luchtdichte prefabricatie.
Laag totaalgewicht (geplaatst op bestaande dakconstructie
van een bestaand betonnen woning).
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
Best beschikbare technologieën
Low-cost technische oplossingen
Groene Vragenlijst
IR Camera Test
Blower Door Test
Energiesignatuur
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
Inclusief:
-Ventilatieunit met warmteterugwinning geplaatst in
een tussenmuur. (EcoVent)
-Ventilatie lucht wordt voorverwarmd in een metale
dak, lucht zonnecollector (Rannilla)
-13 m² PV module om te voorzien in het
energiegebruik voor ventilatie en verlichting met
behulp van zonne energie
-Een luchtdichte timber-frame constructie met
papier
granulaat
isolatie
en
minimale
koudebruggen ( U-value: 0.15 – 0.18 W/m²K)
- HR++ glas.
Top apartement demonstratie.
Deens Demohouse project.
De Groen Bouwen Vragenlijst
• De groen bouwen vragenlijst is gebaseerd op de in
Denemarken ontwikkelde “Green Build Tool”, gericht op
milieu en energie.
• De tool is ontwikkeld door Cenergia, Denemarken.
• De vragenlijst beoordeeld alle van toepassing zijnde
renovatiemaatregelen van project.
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
Best beschikbare technologieën
Low-cost technische oplossingen
• Dit omvat maatregelen betreffende duurzaamheid
gerelateerd aan:
- Water, regenwater en riolering
- binnenklimaat (lucht)
- Materialen en constructies
- Afval
- Energie
- Gebouw en wijkontwikkeling
• De gebruiker kan de vragenlijst gebruiken in twee fasen:
- 1. Begeleiding ter beoordeling van voorgenomen
renovatiemaatregelen.
IR Camera Test
- 2. Geeft een advies over een optimum aantal
Blower Door Test
renovatiemaatregelen aan de start van een
Energiesignatuur
renovatieproces, indien alle details bekend zijn.
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
Groene Vragenlijst
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
• Als resultaat wordt een puntenscore berekend voor zowel
milieu als energie onderverdeeld naar label A tot en met G.
The Green Build Questionnaire
Om de vragenlijst te zien selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/other/
Bouwkwaliteitscontrole methoden
Infrarood Camera Test
• Wordt gebruikt
detecteren.
om
koudebruggen
in
gebouwen
te
• De foto wordt gemaakt met een infrarood camera
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
Best beschikbare technologieën
Low-cost technische oplossingen
Groene Vragenlijst
• Op de infrarood foto worden verschillende kleuren
aangegeven, welke een andere temperatuursrange
aannduiden.
• Op deze manier kunnen warme en koude delen van een
gebouw zichtbaar worden gemaakt en geidentificeerd.
• De IR foto’s kunnen worden gebruikt om warmtestraling
aan te tonen en aan te geven waar isolatie ontbreekt in de
gebouwschil.
• De methode kan ook worden gebruikt om schade als
gevolg van vocht aan te tonen, met name in oude gebouwen.
IR Camera Test
Blower Door Test
Energiesignatuur
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
Before renovation
After renovation
D8.1 Monitoring Programme in
Demohouse renovation buildings.
Voor het rapport selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Bouwkwaliteitscontrole methoden
Infrarood Camera Test
• Bouwkwaliteitscontrole
in
de
loop
van
een
renovatieproces blijkt erg belangrijk om mogelijke fouten in
de constructie zichtbaar te maken.
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
• In het Oostenrijkste Demohouse project, zijn IR foto’s
gemaakt na de renovatie. Hierdoor kon ontbrekende
isolatie in de gebouwschil worden vastgesteld. As a result
the contractor was responsible for repair. Als gevolg, werd
de bouwonderneming verantwoordelijk gesteld.
• De prijs van een thermografische controle door een
specialist is slechts een fractie van de totale bouwkosten.
(ongeveer 1000 €).
• De lange termijn voordelen van het corrigeren van
Best beschikbare technologieën ontbrekende isolatie en koudebruggen compenseren de
Low-cost technische oplossingen kosten voor het uitvoeren van een IR kwaliteitscontrole.
Groene Vragenlijst
IR Camera Test
Blower Door Test
Energiesignatuur
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
Ontbrekende isolatie bij de ingang gedetecteerd met thermographie,
rechtgezet door de bouwonderneming.
D8.1 Monitoring Programme in
Demohouse renovation buildings.
Voor het rapport selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Bouwkwaliteitscontrole methoden
Blower Door Test
• Bij
energiezuinige
renovatie
moeten
warmteverliezen door ongewenste luchtstromingen
worden
geminimaliseerd.
Een
luchtdichte
gebouwschil is essentieel.
DST home page
• In een blower door test, wordt de woning onder een
druk gezet van 50 Pa (0.0005 van normale luchtdruk)
De bijbehorende lucht flow wordt gemeten. Hoe meer
luchtdicht de woning is, hoe later de lucht flow.
Blower door om de
luchtdichtheid van een
woning te bepalen.
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
•De lucht flow is gerelateerd aan de grootte van de
woning en wordt uitgedrukt in een infiltratieratio n50
(het subscript 50 betekent 50 Pa). Een n50 van 1 per
uur betekent dat elk uur de luchthoeveelheid gelijk
Best beschikbare technologieën aan het volume van de woning wordt ‘ververst’ (bij
Low-cost technische oplossingen een overdruk van 50 Pa).
Groene Vragenlijst
• Onder
normale
omstandigheden
is
het
luchtdrukverschil binnen en buiten de woning minder
IR Camera Test
dan
50
Pa.
Als
vuistregel,
geld
een
Blower Door Test
luchtverversinggraad van n50/20 (door wind op de
Energiesignatuur
gevel).
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
• De Duitse Passiefhuis standaard vereist een n50
van 0.6 per uur of minder.
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
•In de praktijk levert goede renovatie een n50 op van
2.0 per uur of minder.
Doorlopende luchtdichtheidslaag (rood)
Over de gehele bouwstructuur.
D5 Securing air tightness
in buildings. Om het rapport te lezen selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
D8.1Monitoring Programme in
Demohouse renovation buildings.
Om het rapport te lezen selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Bouwkwaliteitscontrole methoden
Blower Door Test
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
• D5 Securing air tightness in buildings (Executive
Summary)
het rapport gaat in op instructies om
woningen luchtdicht te maken en hierop te testen. Er
worden aanbevelingen gedaan over het uitvoeren van
van testen in renovatieprojecten. Tevens worden de
resultaten van alle Demohouse projecten gepresenteerd,
met betrekking tot uitgevoerde maatregelen om de
luchtdichtheid te verbeteren.
Blower door om de
luchtdichtheid van een
woning te bepalen.
• In het Deense Demohouse project hebben
herhaaldelijke blower door testen geholpen de
woning beter luchtdicht te maken door ‘lekkages’
op te sporen.
Best beschikbare technologieën
Low-cost technische oplossingen
Groene Vragenlijst
IR Camera Test
Blower Door Test
Energiesignatuur
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
Doorlopende luchtdichtheidslaag (rood)
Over de gehele bouwstructuur
D5 Securing air tightness
in buildings. Om het rapport te lezen selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
D8.1Monitoring Programme in
Demohouse renovation buildings.
Om het rapport te lezen selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Energiesignatuur
DST home page
•
Energiesignatuur is een procedure om het totale
energiegebruik
voor
woning
en
warm
tapwaterbereiding vast te stellen.
•
De procedure omvat het wekelijk (of maandelijks)
vastleggen van het energiegebruik per m2
vloeroppervlak
tegen
de
gemiddelde
omgevingstemperatuur in die periode (week of
maand).
•
Hoe lager de omgevingstemperatuur, hoe hoger het
energiegebruik voor ruimteverwarming. De stijlheid
van de lijn is een indicatie voor de thermische
kwaliteit van de woning. (lagere steilheid is beter)
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
•
In de zomer (gemiddelde omgevingstemperatuur van
15°C of meer), zou er geen energievraag voor
ruimteverwarming
moeten
zijn.
De
enige
energievraag zou voor warm tapwaterbereiding
moeten zijn, ongeveer 10 kWh/m2. Hogere waarden
Groene Vragenlijst
zouden
kunnen
aanduiden
dat
het
verwarmingssysteem niet goed werkt.
IR Camera Test
Voorbeeld van de Energiesignatuur.
Blower Door Test
Om het voorbeeld te bekijken selecteer:
Energiesignatuur
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol http://www.demohouse.net/reports/monitoring/other/
Best beschikbare technologieën
Low-cost technische oplossingen
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
Wordt
gebruikt als basis voor de evaluatie van
woningbouwprojecten in termen van verbeteren van
duurzaamheid, energie en sociaal economische
aspecten.
Het evaluatie protocol omvat drie delen:
1. Het informatie deel.
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
2. Het evaluatie deel.
De evaluatie is onderverdeeld naar:
Maatregelen voor het uitvoeren van de renovatie
Evaluatie gedurende het renovatieproces
Evaluatie na het uitvoeren van de renovatie
Best beschikbare technologieën
3. Vergelijking van de evaluaties voor en na de renovatie
Low-cost technische oplossingen
Groene Vragenlijst
IR Camera Test
Blower Door Test
Energiesignatuur
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
D23 Applicability of the Common Evaluation Protocol.
Om het rapport te lezen selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
DEMOHOUSE Renovatie Projecten
Gebouwen gerenoveerd volgens duurzame criteria en
‘geleerde lessen’ van de renovaties.
DST home page
Oostenrijkse Demohouse
Deense Demohouse
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
Best beschikbare technologieën
Low-cost technische oplossingen
DEMOHOUSE brochure.
Voor de brochure selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/other/
Groene Vragenlijst
Griekse Demohouse
IR Camera Test
Blower Door Test
Energiesignatuur
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
Hongaarse Demohouse
Spaaanse Demohouse
D1C Barriers for sustainable and energy conscious
renovation.
Voor het rapport selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Paper: ”Energy efficient renovation of dwellings:
lessons learned”.
Voor het artikel selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/other/
Oostenrijkse Demohouse
Land,
Stad
Bouwjaar
Kenmerken
Belangrijkste
besparingsmaat
regelen
Oostenrij
k, Graz
1975-76
Twee flats,
Sociale huur
Stadsverwarming
Isolatie van gevel
Biomassa-WKKKwaliteitscontrole
(o.a. IR-camera)
Voor renovatie
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
Resultaten van het renovatie project:
Lessons learned_Austrian renovation project
•Wat ging goed
•Wat ging niet goed
•Geleerde lessen
•Monitoring
Oostenrijks Demohouse gebouw:
- Selectie van het bouwmateriaal is
van grote invloed op de ecologische
prestatie.
- Innovatieve financieringsmodellen
(ESCO) zou het split-incentive
probleem kunnen oplossen
Best beschikbare technologieën
Low-cost technische oplossingen
Groene Vragenlijst
IR Camera Test
Blower Door Test
Oostenr
ijk
Energiesignatuur
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
Austria,
geen
WKK
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
Netto
vloerop
pervlak
[m2]
Na renovatie
Simpele
TVT [jaar]
renovatie
kosten
[€/m2]
ruimteverwa
rming +
DHW
[kWh/m2a]
CO2besparin
g [%]
14
130
102
52%
8
118
102
22%
9860
9860
DEMOHOUSE brochure.
Voor de brochure selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/other/
Deense Demohouse
Land,
Stad
Bouwjaar
Kenmerken
Belangrijkste
besparingsma
atregelen
Denmark,
Copenhag
en
1965-1969
3 (van 12)
gebouwblokken,
Prefab
betonnen
stadsverwarmin
g
Isolatie van de
gebouwschil,
luchtdichtheid,
Ecovent WTW
voor elk
appartement
Ecovent WTW
unit
Topappartement
Voor renovatie
Na renovatie
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
Best beschikbare technologieën
Low-cost technische oplossingen
Resultaten van het renovatieproject:
Lessons learned_Danish renovation project
•Wat ging goed
•Wat ging niet goed
•Geleerde lessen
•Monitoring
Groene Vragenlijst
IR Camera Test
Blower Door Test
Energiesignatuur
Denemark
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
en
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
Netto
vloeropp
ervlak
[m2]
Simpele
TVT [jaar]
Deense Demohouse gebouw:
- Low-cost versie van ventilatiesysteem
met warmteterugwinning, eenvoudige
implementatie.
renovatieko
sten [€/m2]
21
218
ruimteverwarming
+ DHW [kWh/m2a]
40
CO2bespari
ng [%]
50%
2880
DEMOHOUSE brochure.
Voor de brochure selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/other/
Griekse Demohouse
Land,
Stad
Bouwja
ar
Kenmerken
Belangrijkste
besparingsmaat
regelen
Griekenla
nd,
Athene
20052007
Nieuwbouw,
Betonnen
structuur met
bakstenen gevels
Isolatie van
gevels,
bodemwarmtewis
selaars voor
koeling,
vraaggestuurde
ventilatie (CO2)
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
Resultaten van het renovatieproject:
Lessons learned_Greek (newbuilt) project
•Wat ging goed
•Wat ging niet goed
Best beschikbare technologieën •Geleerde lessen
Low-cost technische oplossingen •Monitoring
Groene Vragenlijst
IR Camera Test
Blower Door Test
Griekenla
Energiesignatuur
nd
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
Netto
vloeroppervla
k [m2]
Simpele
TVT [jaar]
17
renovatiek
osten
[€/m2]
115
Tijdens de bouw
Grieks Demohouse gebouw
-Informeer toekomstige bewoners in
een vroeg stadium over energiezuinige
maatregelen en hun effect.
- In Zuideuropese landen is isolatie van
de buitengevel een effectieve
maatregel.
ruimteverwarm
ing + DHW
[kWh/m2a]
46
CO2besparin
g [%]
48%
2787
DEMOHOUSE brochure.
Voor de brochure selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/other/
Hongaarse Demohouse
Land,
Stad
Bouwjaar
Hongarije
,
Boedape
st
1955-1960
Kenmerken
Belangrijkste
besparingsma
atregelen
Voormalig militair
gebouw 3 (van
11) blokken van
drie woonlagen
DST home page
Isolatie van
gebouwschil
Zonnecollectore
n + PV
top apartment
Technisch ascpect
Financieel aspect Resultaten van het renovatieproject:
Lessons learned_Hungarian renovation project
Sociaal aspect
•Wat ging goed
Best beschikbare technologieën •Wat ging niet goed
Low-cost technische oplossingen •Geleerde lessen
•Monitoring
Groene Vragenlijst
IR Camera Test
Blower Door Test
Energiesignatuur
Hongarij
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
e
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
Netto
vloeropp
ervlak
[m2]
Simpele
TVT [jaar]
30
renovatieko
sten [€/m2]
117
Voor renovatie
Voorgesteld
Hongaarse Demohouse gebouw:
- Lange termijn overheids of locale
subsidies zijn nodig voor de
implementatie van energiezuinige
renovatie.
- Verspreiding van informatie naar
besluitnemers is cruciaal.
ruimteverwar
ming + DHW
[kWh/m2a]
22
CO2bespari
ng [%]
73%
6300
DEMOHOUSE brochure.
Voor de brochure selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/other/
PV daksysteem
Spaanse Demohouse
Land,
Stad
Bouwjaar
Kenmerken
Belangrijkste
besparingsm
aatregelen
Spanje,
Bilbao
1910,
gedeeltelijk
gerenoveerd
in 1960
Oude
stadsgedeelte, 4laagse gevel,
schuin dak
Isolatie van
gebouwschil
zonnecollector
en + PV
Gebouw
Management
Systeem
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect Results of the renovation project:
Lessons learned_Spanish renovation project
Sociaal aspect
•Wat ging goed
Best beschikbare technologieën •Wat ging niet goed
Low-cost technische oplossingen •Geleerde lessen
•Monitoring
Voor renovatie Na renovatie
Spaanse Demohouse gebouw:
- Historische gebouwen vereist
specifiek onderzoek om duurzame
maatregelen te implementeren om te
voldoen aan aanvullende
criteria(bijvoorbeeld esthetiek).
- Financiële ondersteuning van lokale
overheid is essentieel voor renovatie.
Groene Vragenlijst
IR Camera Test
Blower Door Test
Energiesignatuur
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
Spanje
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
Netto
vloerop
pervlak
[m2]
496
Simpele TVT
[jaar]
26
renovatiek
osten
[€/m2]
1463
ruimteverwarmin
g + DHW
[kWh/m2a]
80
CO2besparing
[%]
64%
DEMOHOUSE brochure.
Voor de brochure selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/other/
Monitoring of Demohouse Renovation Projects
Informatie beschikbaar eind 2008.
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
Best beschikbare technologieën
Low-cost technische oplossingen
Groene Vragenlijst
IR Camera Test
Blower Door Test
Energiesignatuur
Gemeenschappelijk Evaluatie Protocol
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
Financieel aspect
Een van de balangrijkste barrières voor energiezuinig
renoveren is de extra investering die is vereist, in
vergelijking tot een ‘standaard’ renovatie.
Er zijn meerdere opties voor handen om deze financiële
barrière te helpen overwinnen.
Nieuwe financiële modellen: ESCO Energy
Service Company
De
terugverdientijden
van alle Demohouse
renovatie
projecten
varieren tussen de 15 en
35 jaar, hoewel de
meeste rond de 25 jaar
bedragen.
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
• ESCO kan worden gebruikt vooor ontwerp, financiering,
onderhoud en financiële adminstratie van gerenoveerde
gebouwen.
• Door het uitbesteden van energiezuinige installatie, hoeft
de woningbouwcorporatie minder te investeren en loopt
hiermee minder financieel risico.
• De energy service companies hebben budget om te
investeren in zonnedaken, windmolens, biobrandstoffen,
warmteopslagvoorzieningen etc.
D9 Life Cycle Optimisation
and CO2 Reduction.
Voor het rapport selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
D13 New management strategies.
Voor het rapport selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Financieel aspect
Een van de balangrijkste barrières voor energiezuinig
renoveren is de extra investering die is vereist, in
vergelijking tot een ‘standaard’ renovatie.
Er zijn meerdere opties voor handen om deze financiële
barrière te helpen overwinnen.
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
Nieuwe financiële modellen:
ESCO, Energy Service Company
vs
EPC, Energy Performance Contracting
• Een ESCO, Energy Service Company is een onderneming
die wordt ingehuurd door de eigenaar van een gebouw die
de energieprestatie van het gebouw wil verbeteren en/of de
energiekosten wil reduceren.
• De ESCO is de organisatie welke de energiedoelen
realiseert in het project.
• De ESCO en de gebouweigenaar ondertekenen een
contract (gewoonlijk voor 5-10 jaar).
• EPC, Energy Performcance Contracting is een activiteit of
algemener, een concept.
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
• Met de EPC, wordt de jaarlijkse doelstelling van de
energieprestatie in een contract vastgelegd. Vandaar de
naam energy performance contracting.
D9 Life Cycle Optimisation
and CO2 Reduction.
Voor het rapport selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monit
oring/reports/
D13 New management strategies.
Voor het rapport selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monit
oring/reports/
Financieel aspect
Een van de balangrijkste barrières voor energiezuinig
renoveren is de extra investering die is vereist, in
vergelijking tot een ‘standaard’ renovatie.
Er zijn meerdere opties voor handen om deze financiële
barrière te helpen overwinnen.
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
Nieuwe financieringsmodellen:
Top appartement
• Verkoop van dit type appartement voor een goede prijs
kan (voor een deel) extra investeringen voor energiezuinige
renovatie compenseren.
• Hoogwaardige prefab componenten tegen lage kostprijs.
Voordelen: goed geisoleerd, luchtdichte prefabricatie. Laag
totaalgewicht (geplaatst op bestaande dakconstructie
vaneen bestaand betonnen woning).
Top appartement in het
Deens Demohouse demonstratieproject
D9 Life Cycle Optimisation
and CO2 Reduction.
Voor het rapport selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
D13 New management strategies.
Voor het rapport selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Financieel aspect
Een van de balangrijkste barrières voor energiezuinig
renoveren is de extra investering die is vereist, in
vergelijking tot een ‘standaard’ renovatie.
Er zijn meerdere opties voor handen om deze financiële
barrière te helpen overwinnen.
.
DST home page
Nieuwe financieringsmodellen:
Low cost componenten, bijvoorbeeld HRVunit
HRV-unit meer informatie
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
D9 Life Cycle Optimisation
and CO2 Reduction.
Voor het rapport selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
Drie onderdelen van de low-cost HRV unit
D13 New management strategies.
Voor het rapport:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Financieel aspect
Life cycle optimisation and CO2 reduction
• Elk Demohouse project is geanalyseerd in het kader van
potentieel t.a.v. energiebesparing en CO2 emissie. Ook de
kosten voor het uitvoeren van de maatregelen zijn bekeken.
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
• Terugverdientijden voor renovatie investeringen zijn
berekend en vergeleken met typische ‘standaard’
renovaties.
• Optimale renovatiemaatregelen zijn geidentificeerd.
D9 Life Cycle Optimisation
and CO2 Reduction.
Voor het rapport selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
D13 New management strategies.
Voor het rapport selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/monitoring/reports/
Sociaal aspect
• Voordelen van betrokkenheid van de bewoners:
Ervaring leert dat bewoners meer geneigd zijn mee te
werken met de renovatie en tevredener zijn over het
resultaat indien zij actief worden betrokken in het proces.
Dit maakt de besluitvorming ingewikkelder, maar het
resultaat is des te beter voor iedereen.
• De duurzame renovatie heeft een sociale impact op de
woonomgeving, dus check indien lokaal budget
beschikbaar is om de buurt te ‘verbeteren’.
DST home page
Technisch ascpect
Financieel aspect
Sociaal aspect
• De betrokkenheid van huurders in een vroeg stadium leidt
tot een beter renovatieproces.
• Verschaf huurders informatie over energiezuinig wonen
en onderhoud.
Indicatoren en vragenlijsten zijn onwikkeld in de
Demohouse projecten om sociaal economische kenmerken
vast te stellen:
- Veranderingen als gevolg van renovatie met
betrekking tot het aantal woningen en hun
kenmerken.
- De hoogte van de huur en de betaalbaarheid
- Energiekosten
- De woomomgeving en de financiële consequenties
van de renovatie.
Demohouse Renovaties
Geleerde lessen
D14
Assessment of environmental,
economical and social impacts involving
the whole life cycle.
Voor het rapport selecteer:
http://www.demohouse.net/reports/moni
toring/reports/