Transcript Профилактика бўйича олтин маъруза Билим ва ақл-заковат алмашинуви учун Глобал Профилактик Тармоқни ташкил этиш: профилактик маърузани 1 миллионли мутахассислар ўртасида тарқатиш.

Профилактика
бўйича олтин
маъруза
Билим ва ақл-заковат алмашинуви учун Глобал
Профилактик Тармоқни ташкил этиш:
профилактик маърузани 1 миллионли
мутахассислар ўртасида тарқатиш
Гигея - грек афсоналарида – соғлик
худоси
Гигиена – соғлиқни сақлашни
таъминлашга йўналтирилган фан
19 сентябр, 2005йил - Гиппократ куни
Ушбу маъруза ҳозирги вақтда тиббиётнинг
“Отаси” деб ном олган инсонга бағишланган.
Унинг меҳнатини қадрловчилар афсунгарлар
эмас докторлар бўлиб етишдилар. Гиппократ
қасамиёди ҳамма замонавий тиббий
мактабларнинг тантанали битирув кечаларида
янграйди.
.
Мақсадлар
1. Профилактика термини ва унинг жаҳон соғлиқни
сақлаш тизимидаги биринчи даражали
аҳамиятини аниқлаш
2. Интернет ёрдамида Суперкурс контекстида
мутахассисларнинг бирлашиши зарурлигини
муҳокама қилиш ва соғлиқни сақлаш
профилактик тармоғи мутахассисларининг
Глобал Интернетини ташкил этиш
3. Олтин маърузани 1 миллионлик аудиторияга
тарқатиш: бутун дунёдаги талабалар ва
мутахассислар учун
Профилактика тушунчаси
“Касалликларни тугатиш,
бартараф этиш ёки уларнинг
таъсирини камайтиришга
йўналтирилган ҳаракатлар.
Профилактика бир неча
даражаларга эга, анъанавий
қилиб айтганда бирламчи,
иккиламчи ва учламчи.”
Эпидемиология луғати, 4-нашр
Джон М. Ласт муҳ. остида
Соғлиқни сақлаш ва тозалаш
20 аср ютуқлари:
-Гигиена услубларини
мукаммаллаштириш
-Озиқ-овқатга
ишлов беришни
(совутиш)
мукаммаллаштириш
-Сув ва оқар сувлар
тозалигини яхшилаш
-Эмлаш
услубларининг
тараққиёти
Ҳаёт давомийлигини ошириш
Профилактика ва Дин
Қўлни ювиш
Қўлларни ифлос нарсаларни
ушлагандан кейин ювиш керак;
овқатдан олдин ҳам кейин ҳам ювиш
керак.
– Пайғамбар*, ҳа улар билан тинчлик
келади, деди. “Ким ётишдан олдин
қўлини ювмаса ўзига-ўзи зарар қилади”.
– “Пайғамбар ҳамма вақт овқатдан олдин
қўлини ювган”.
Глобал профилактик
ҳаракатларнинг тарихий намуналари
*Ўткир юқумли омиллар
учун модель
Туберкулёздан ўлим
кўрсаткичлари 1860-1960, АҚШ
Кох туберкулез
бацилласини
аниқлади
стрептомицин
тақдим этилди
Эмлаш
қўлланилди
Жамоатчилик асосидаги соғлиқни
сақлашда санитар инқилоб
Санитар инқилоб тиббиётда энг кўп
ўзгаришни амалга оширди ва
провардида овчиларнинг ёғочли
манзилгоҳларидан замонавий
индустриал шаҳарларни
ривожланишига олиб келди
15ёшгача бўлган болалар ўлим курсаткичи
(қизамиқдан), Англия ва Уэльс, 1850-1970
1 млн болалар сонига нисбатан ўлим
Иммунизацияни
бошланиши
Эпидемиологик трансформация/ўтиш
даври , Мексикада юқумли касалликларни
камайиши, ноюқумли касалликларниўсиши
1000 Диарея
100
Безгак
Сил
Терлама
ЮҚТК
Рак
10
1
1932
1952
1972
Чернобил фожиасидан кейинги Цезий – 137 билан
радиацион ифлосланиш зичлигини территориал
тақсимланиши
Кубада профилактика дастурини
мувоффақиятли қўлланишнинг намунаси
эмлаш дастурининг натижалари
ПОЛИОМИЕЛИТ
Бўғма
қоқшол
Туғма қизилча
Тепки
қизамиқ
Кўк йўтал тарқалиши
қизилчани тарқалиши
Тепкини тарқалиши
1962 йилдан тугатилган
1969 йилдан тугатилган
1972 йилдан тугатилган
1989 йилдан тугатилган
1989 йилдан тугатилган
1993 йилдан тугатилган
1994 йилдан тухтатилган
1995 йилдан тухтатилган
1995 йилдан тухтатилган
Касалланиш
МЕНИНГИТ
терлама
ГЕПАТИТ В
93 % қисқарди
75 %қисқарди
52 %қисқарди
Кириш
• Бачадон бўйни раки бутун дунёдаги
аёллар ўртасида нисбатан кўп учраб,
ракнинг турлари ичида иккинчи
ўринни эгаллайди.
• Ривожланаётган мамлакатларда
бачадон бўйни ракидан ўлимнинг
юқорилиги скрининг бўйча самарали
дастурни етишмаслигидир.
Безгакни назорат қилиш бўйича
харажатлар
Ҳукумат – ҳар йил ҳавфли минтақаларда
3.4 миллион кишини ҳимоя қилиш учун $99,970
маблағ сарфлайди, бу $0.03 ҳар бир жон бошига
• Аҳолининг қон таҳлилини кузатиш– 25% маблағ
• Стратегик тадқиқотлар учун – 12%
• Касалликни юқтириш бўйича назорат -60%
Жамият
US$4.18 – касалланиш ҳолатларидаги харажат
харажатни 83 % аҳолига юкланган
(=10 кунлик даромад);
Ҳукумат касаллик харажатларини 17 %
тўлайди ва даволаш тизими ҳамда
касалланишни назоратини ташкил қилади
Африкани бир қатор мамлакатларидаги 5 ёшгача
бўлган болалар ўртасидаги ўлимда ОИТСнинг
таъсирини баҳолаш, 2010
ОИТС билан
ОИТС сиз
250 1000
чақалоқлар
200 сонига
150
100
50
0
Botswana
Kenya
Malawi
Tanzania
Zambia
Zimbabwe
Ёш бўйича юракни ишемик касалликларидан ўлим
750 кўрсаткичлари. Давлатлар; 35-74; 1970 ва 1993
FIN
(Кўрсаткич/100,000)
AUS USA
SCOT T
NZ
CAN
500
SING
СССР
ITY
250
SPN
JPN
CHN
0
H
K
FRAN
Хаёт тарзи омиллари
“Генлар аслаҳаларни
Қуроллайдилар .Ҳаёт тарзи эса
унинг “ўқ отиш” механизминига
ўз таъсирини кўрсатади”
Dr. Elliot Joslin
Статинларни яқин орадаги текширувидан Юракни
Ишемик касаллиги билан паст зичликдаги
липопротеидлар(LDL-C) орасидаги мутаносиблик
30
25
2° Профилактика
20
% сЮИК 15
1° Профилактика
10
5
0
90
110
130
150
170
190
Текширув вақтидаги LDL-C нинг
ўртача даражаси (mg/dL)
210
Молекуляр Биологиядаги революция
қуйдагиларга таъсир кўрсатди
• Илмий
• Медицина
Жамият
Эпидемиология
Молекуляр эпидемиология
21 аср учун чақирув
800
700
600
552.5
451
400
(миллионлар)
Интернетдан фойдаланувчилар сони
Профилактика ва Интернет :
“Интернет Эпидемияси”
201
160
200
101
26
37
1995
1996
0
1997
1998
Годы
1999
2000
2001
2002
Услублар: Суперкурс модели
Александриядаги
ўқитувчи
Каирдаги
ўқитувчи
Танзаниядаги
Питтсбургдаги
ўқитувчи
ўқитувчи
Париждаги
ўқитувчи
Москвадаги
ўқитувчи
Телепревентив тиббиёт
Телетиббиёт
Арзон, енгил юкланиш
интернет тизими,
касалликларни олдини олиш
учун, кўп сонли соғлом одамлар
учун қулай информация
Қиммат баҳо, кучли интернет
инфраструктура тизимни талаб
қилувчи, кам сонли одамларга
мулжалланган ҳамда
касаллиқларни даволаш учун
ишлаб чиқилган
Маъруза сонининг
кўпайиши
1400
1312
1200
1000
800
600
503
400
202
200
4
52
101
0
Sept-97
Sept-98
Sept-99
Sept-OO
Sep-02
May_03
Хулоса
• Ўтган юз йилликлардаги ҳаёт
давомлийлигини оширишга санитария
ва профилактик тадбирлар ёрдамида
эришилдиЎтмишда ва келажакда
мувоффақиятли профилактика
билимларни ўзаро алмашинуви учун
бутун дунёдаги соғлиқни сақлаш
профессионалларни бирлаштиришга
йўналтирилган бўлиши
керак.Интернетдаги маълумотларни
ўзаро алмашинуви “олтин” дунёда
профилактикани калити бўлиши керак .
Профилактика келажаги қандай?
Профилактикани
глобаллаштириш
Профилактика дастурида
қатнашувчи кишиларни
бирлашуви
Маълумотлар,билимлар,ақлзаковат билан алмашинув
Илтимос , ушбу олтин маърузани
мамлакатнигиздаги Ўқитувчилар,талабалар ва
соғлийни сақлаш мутахассислар юборинг