Slide 1

Diagnoza stanu i potrzeb
spółdzielni socjalnych z terenu
województwa podlaskiego


Slide 2

Spółdzielnia jest autonomicznym zrzeszeniem osób, które
zjednoczyły się dobrowolnie w celu zaspokojenia swoich wspólnych aspiracji i potrzeb
ekonomicznych, społecznych i kulturalnych poprzez współposiadane
i demokratycznie kontrolowane przedsiębiorstwo.

SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA
DZIAŁA NA RZECZ:

społecznej reintegracji ich
członków - ma na celu
odbudowanie i podtrzymanie
umiejętności uczestniczenia w
życiu społeczności lokalnej i
pełnienia ról społecznych
w miejscu pracy, zamieszkania
lub pobytu

zawodowej reintegracji jej
członków - działania mające
na celu odbudowanie i
podtrzymanie zdolności do
samodzielnego świadczenia
pracy na rynku pracy

 Spółdzielnie zatrudniają trzykrotnie
więcej osób niepełnosprawnych niż
w całej gospodarce narodowej (11,6%
i 3,6%)
 Średni odsetek zatrudnionych
kobiet w spółdzielniach wynosi 59%
(w stosunku do całej gospodarki
narodowej - 45%)
 Spółdzielnie utrzymują w
długoletnim zatrudnieniu osoby,
będące w wieku niemobilnym lub
emerytalnym (53% do 36%) oraz
zatrudniają więcej osób o słabszym
wykształceniu (78% do 68,3%).


Slide 3

Wyniki badania regionalnego


Slide 4

METODOLOGIA BADANIA

Ogólnopolski Związek Rewizyjny
Spółdzielni Socjalnych

Obserwatorium Integracji
Społecznej Regionalnego Ośrodka
Polityki Społecznej w Białymstoku
- badanie regionalne, 2013
Cel główny - zebranie całościowych
informacji o sytuacji spółdzielni
socjalnych funkcjonujących na terenie
województwa podlaskiego

Elementy badania:

Monitoring spółdzielni socjalnych
- raport za lata 2010-2011,

Kwestie wewnątrzorganizacyjne spółdzielni
socjalnych
Obszary działalności spółdzielni socjalnych

Kondycja finansowa spółdzielni socjalnych
Zakres i formy wsparcia spółdzielni socjalnych
Ocena regulacji prawnych, które wyznaczają
kontekst działalności spółdzielni socjalnych

Metoda
- badanie ilościowe
Narzędzie badawcze
- kwestionariusz ankiety
- 15 z 17 SS


Slide 5

1
suwalski
0
Suwałki

3

2

STRUKTURA WEWNĘTRZNO – ORGANIZACYJNA
SPÓŁDZIELNI SOCJALNYCH W WOJEWÓDZTWIE
PODLASKIM

1
sejneński
0

1
 Cztery najstarsze spółdzielnie zostały założone w
2010 r.

augustowski
0

1
kolneński
0

grajewski
0
moniecki
0

łomżyński

6

Łomża

 Około 60% spółdzielni socjalnych zarejestrowano
w 2012 r. (w 2013r. – powstało 8 nowych SS)

sokólski
0

 Wszystkie badane spółdzielnie socjalne założone
zostały przez osoby fizyczne.

2

2

Białystok

1

zambrowski
0

wysokomazowiecki
0
bielski

2
siemiatycki

1

białostocki

2

hajnowski
0

 Przeciętna liczba członków założycieli badanych
spółdzielni socjalnych wynosiła 6,6. (W większości
spółdzielni kształtowała się ona na poziomie 5. W trzech
spółdzielniach liczba założycieli była wyższa niż 10).

Wykres. Rozkład liczby spółdzielni socjalnych w powiatach
województwa podlaskiego


Slide 6

Wykres. Udział spółdzielni socjalnych w badanej zbiorowości
wg aktualnej liczby członków N=(15)
Wykres. Udział założycieli badanych
spółdzielni socjalnych (%) N=(15)

29%
Osoby bezrobotne

7%

64%

100.00

Osoby niepełnosprawni

33.33

Inne osoby

26.67

Uchodźcy

0.00

Zwalniani z zakładów karnych

0.00

Chorzy psychicznie

0.00

Uzależnieni od narkotyków

0.00

Uzależnieni od alkoholu

0.00

Bezdomni

0.00

6-10 osób
więcej niż 10 osób
5 osób

0.00
 2 spółdzielnie wskazały wzrost liczby członków,
 W 4 spółdzielniach socjalnych liczba członków nie zmieniła się.

100.00

200.00


Slide 7

 Niemal połowa badanych spółdzielni zatrudniała osoby z orzeczonym stopniem
niepełnosprawności
 Łącznie w spółdzielniach socjalnych znalazły pracę 22 osoby z orzeczonym
stopniem niepełnosprawności
 Cztery z badanych spółdzielni zatrudniały dodatkowych pracowników nie
będących członkami spółdzielni (21 pracowników)
 Tylko jedna z badanych spółdzielni korzystała z pomocy wolontariuszy

82% ; (77)
80
70
60
50
40

30

12% ; (11)

20

6%; (6)

0

10
0
spółdzielcza
umowa

umowa
zlecenie

umowa o
dzieło

umowa o
pracę
nakładczą

Wykres. Liczba członków spółdzielni
według form zatrudnienia


Slide 8

ZAKRES DZIAŁALNOŚCI SPÓŁDZIELNI SOCJALNYCH
 Spółdzielnie socjalne zajmują się przede wszystkim świadczeniem usług
(tylko 3 spółdzielnie deklarowały, że w zakresie swojej aktywności mają działalność produkcyjną)
Wykres. Obszary działalności gospodarczej spółdzielni społecznych N=(15)

60%

Gastronomia (9)
Internet i komputery (6)

40%

Dom i ogród (6)

40%
33%

Edukacja (5)

27%

Biznes i ekonomia (4)

20%

Produkcja (3)

13%

Rekreacja i turystyka (2)
Zdrowie i uroda (1)

7%

Budownictwo (1)

7%
0

10

20

30

40

50

60


Slide 9

Wykres. Obszary działalności gospodarczej spółdzielni społecznych
OBSZAR

Gastronomia (9)

Internet i komputery (6)

Dom i ogród (6)
Edukacja (5)
Biznes i ekonomia (4)
Produkcja (3)
Rekreacja i turystyka (2)
Zdrowie i uroda (1)
Budownictwo (1)

USŁUGA

catering
lokale gastronomiczne
imprezy okolicznościowe
strony www
serwis komputerowy
sklepy internetowe
tworzenie stron www
opieka na grobami
usługi porządkowe
tereny zielone
korepetycje
szkolenia
świetlice
doradztwo finansowe
usługi reklamowo - marketingowe
prowadzenie sklepu
tekstylia
imprezy sportowe i integracyjne
wypożyczanie sprzętu
usługi opiekuńcze
usługi konserwatorskie

LICZBA
SPÓŁDZIELNI

4
3
2
2
1
1
2
1
4
1
1
2
2
1
1
2
2
1
1
1
1


Slide 10

Spółdzielnie socjalne poza działalnością gospodarczą prowadzą również
działania w sferze społecznej lub kulturalno-oświatowej:
 okresowe spotkania integracyjne w miejscu prowadzenia działalności (4 wskazania)
 wspólne spędzanie czasu wolnego, np. wspólne wyjścia do kina, do teatru, gry
zespołowe (2 wskazania)
 przeprowadzanie szkoleń dla chętnych członków spółdzielni np. z zakresu
komunikacji interpersonalnej, obsługi komputera, nauki języków obcych (2 wskazania)
 informowanie spółdzielców o organizowanych na terenie gminy konkursach,
uroczystościach, wydarzeniach kulturalnych oraz prowadzenie wzajemnej pomocy
pomiędzy członkami spółdzielni i ich rodzinami (grupy wsparcia, grupy
samopomocowe).


Slide 11

wykształcenie

10 (66%)

rozeznanie rynkowe

10 (66%)
5 (33%)

przekonania

Wykres. Uwarunkowania wyboru obszaru
działalności gospodarczej spółdzielni
socjalnych N=(15)

3 (20%)

sygnały z zewnątrz

2 (13%)

isniejący pomysł

1 (7%)

posiadane zasoby
doświadczenie w prowadzeniu
działalności

0
0

5

10

15

13 (87%)

osoby fizyczne
Wykres. Główni klienci
spółdzielni socjalnych

8 (53%)

firmy prywatne
instytucje administracji publicznej

2 (13%)

inne spółdzielnie

2 (13%)
1 (7%)

organizacje
0

5

10

15


Slide 12

Wykres. Najczęściej prowadzone rodzaje działalności w sferach
pożytku publicznego

5

działalność na rzecz integracji
pomoc społeczna
osoby niepełnosprawne
osoby w wieku emerytalnym
uzależnienia, patologia
ochrona i promocja zdrowia
zatrudnienie
rozwój gospodarczy
rozwój wspólnot i społeczności
nauka, edukacja
wypoczynek dzieci i młodzieży
wolnośc i prawa człowieka
organizacje pozarządowe
działalność charytatywna
tradycja narodowa
prawa kobiet i mężczyzn
kultura fizyczna
ekologia i ochrona zwierząt
turystyka i krajoznastwo
rodzina, macierzyństwo

3
3
3
3
2
2
2
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
0

1

2

3

4

5

6


Slide 13

KONDYCJA FINANSOWA SPÓŁDZIELNI SOCJALNYCH
Wykres. Rodzaje wsparcia finansowego na założenie spółdzielni socjalnej N=(15)

środki z funduszy europejskich

9
4

dotacje z Funduszu Pracy

3

inne
0

-

5

10

Wsparcie finansowe na funkcjonowanie spółdzielni
najwięcej spółdzielni (1/3 badanych) korzysta ze wsparcia pomostowego z POKL,
jedna z pożyczki i jedna uzyskuje wsparcie w formie grantu.


Slide 14

Wykres. Rozkład ocen dotyczących aktualnej
kondycji finansowej spółdzielni N=(15)

6% 7%

20%

duże szanse

małe szanse

żadnych szans

trudno powiedzieć

34%

13%

67%
13%

dobra
średnia
zła
bardzo zła

40%

Wykres. Rozkład ocen dotyczących szans na wzrost
niezależności finansowej spółdzielni N=(15)

Czy w roku 2012 w stosunku do roku poprzedniego uległ zmianie stan
finansowy spółdzielni?
Odpowiedzi udzieliło pięć spółdzielni.
Cztery spółdzielnie stwierdziły, że ich stan finansowy uległ poprawie.
Jedna spółdzielnia przyznała, że stan finansowy nie zmienił się.


Slide 15

IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW PODCZAS
TWORZENIA I FUNKCJONOWANIA SPÓŁDZIELNI SOCJALNYCH

PROBLEMY WEWNĘTRZNE:
brak wiedzy o
ułatwieniach

6

nierównomierna
aktywność

6

 brak zrozumienia i zainteresowania
spółdzielczością socjalną wśród przedstawicieli
władz samorządowych (8)
 duża konkurencja na rynku (6)

5

wyważanie relacji

PROBLEMY ZEWNETRZNE:

brak problemów

2

 trudności z pozyskaniem zleceń na rynku
komercyjnym oraz zadań zleconych przez
administrację publiczną (6)

konflikty wewnetrzne

2

 skomplikowane rozwiązania prawne,
utrudniające funkcjonowanie spółdzielni (6)

brak umiejętności
wykorzystania
ułatwień

2

 brak zainteresowania ze stron władz lokalnych (5)

kłopoty organizacyjne
kadry

 problemy z pozyskaniem środków finansowych
(4)

0
0

1

2

3

4

5

6

7

 ograniczony dostęp do organizacji
pozarządowych (3)


Slide 16

Postulaty modyfikacji prawa, które mogą służyć rozwiązaniu problemów
spółdzielni socjalnych:
 większa pomoc ze strony państwa
 mniej biurokracji (uproszczenie księgowości dla spółdzielni socjalnych)
 stosowanie klauzul społecznych w polskim prawie zamówień publicznych (obecnie
samorządy "boją się" zlecać zadania spółdzielniom)
 zmiana nazwy „spółdzielnia socjalna” np. na społeczna (aby nie tylko kojarzyło się z ludźmi
wykluczonymi społecznie)
 nowelizacja Prawa Spółdzielczego („stare” przepisy nie odnoszą się do aktualnych warunków, w
jakich działają nowe podmioty spółdzielcze)
 włączenie mieszkańców wsi (zwłaszcza kobiet wiejskich) do grup mogących założyć
spółdzielnie (obecnie posiadanie 2 ha przeliczeniowych wyklucza z możliwości zarejestrowania się w
Urzędzie Pracy)
 stworzenie nowych instrumentów finansowych , pożyczkowych, poręczeniowych (które
pomogłyby w utrzymaniu płynności finansowej nowych spółdzielni)
 stworzenie profesjonalnych form (instytucji) wsparcia merytorycznego (zwłaszcza prawnego
dla nowych spółdzielców)
 skrócenie czasu oczekiwania na rejestrację w KRS.


Slide 17

OTOCZENIE SPÓŁDZIELNI SOCJALNYCH
wymiana wzajemnych
doświadczeń

Wykres. Ocena możliwości konkurowania spółdzielni
socjalnych:
z podmiotami III
sektora

Bardzo dobrze
Dobrze
Przeciętnie
Źle
Bardzo źle

12%
38%
31%
19%
0%

z przedsiębiorstwami
działającymi na
otwartym rynku

7%
22%
64%
7%
0%

10

informowanie się o
wzajemnych działaniach

6

współpraca przy realizacji
pojedynczych zadań

6

współpraca - wspólna
reprezentacja interesów

5
3

przynależność spółdzielni
współpraca - świadczenie
usług

2

współpraca - wykonywanie
zadań lub usług dla
organizacji pozarządowych

2

Wykres. Formy współpracy z organizacjami pozarządowymi
(np. stowarzyszeniami, fundacjami) lub przedsiębiorstwami
społecznymi (np. innymi spółdzielniami socjalnymi) ze
swojego otoczenia lokalnego N=(15)


Slide 18

Wykres. Średnia ocena współpracy spółdzielni socjalnych
z wybranymi podmiotami N=(15)
organizacje pozarządowe

3.88

biznes lokalny

3.75

samorząd lokalny

3.62

biznes sieciowy

3.57

media lokalne

3.44

środowisko akademickie

3.40

kościół lub związek wyznaniowy

3.25

samorząd regionalny

3.00

urzędy wojewódzkie

2.75

media ogólnopolskie

2.50

media regionalne

2.50

ministerstwa, urzędy centralne

2.00
0.00

2.00

4.00

6.00


Slide 19

PRZYSZŁOŚĆ SPÓŁDZIELNI
SOCJALNYCH
7%

Tabela. Sposoby rozwoju działalności gospodarczej
spółdzielni w 2013 r. N=(15)
Pozyskiwanie nowych klientów

12

Rozszerzenie oferty produktów

8

Rozpoczęcie aktywności w nowej branży

3

Rozpoznawanie rynku

2

Nowe sposoby przepływu produktów

2

20%

pozytywnie
raczej pozytywnie

73%

raczej negatywnie

Wykres. Ocena przyszłości spółdzielni N=(15)

Sześć spółdzielni planuje w 2013 r. zwiększenie poziomu
zatrudnia, a łączna planowana liczba nowozatrudnionych
wynosi 49 osób


Slide 20

WNIOSKI
1) Wśród badanych spółdzielni socjalnych największą grupę stanowią spółdzielnie o krótkim
czasie działalności, tj. takie, które zostały zarejestrowane w 2012 r.

2) Przeciętna liczba członków założycieli badanych spółdzielni wynosi 6,6.
3) Główną grupą, spośród której rekrutuje się większość członków założycieli spółdzielni
socjalnych są osoby bezrobotne (83%).
4) Dominującą formą zatrudnienia jest spółdzielcza umowa o pracę, kolejnymi najczęściej
wskazywanymi formami zatrudnienia była umowa zlecenie lub umowa o dzieło.
5) Ponad 1/3 badanych spółdzielni zatrudnia dodatkowych pracowników nie będących
członkami spółdzielni.
6) Spółdzielnie socjalne zajmują się przede wszystkim świadczeniem usług. Tylko nieliczne
w zakresie swojej aktywności mają także działalność produkcyjną.


Slide 21

7) Dominującym obszarem działalności spółdzielni socjalnych są usługi z zakresu
gastronomia, Internet i komputer, dom i ogród.

8) Głównym odbiorcą produktów i usług powstających w spółdzielniach socjalnych są
osoby fizyczne i firmy prywatne. Rzadko odbiorcami są organizacje pozarządowe
oraz inne spółdzielnie socjalne.
9) Aktywność społeczno-kulturalna badanych spółdzielni socjalnych kierowana jest
przede wszystkim do wąskiej grupy beneficjentów – członków spółdzielni.

10) Większość spółdzielni socjalnych ocenia swoją sytuację finansową jako średnią.
11) Zdecydowana większość spółdzielni optymistycznie spogląda w przyszłość i zakłada
możliwość rozwoju dalszej działalności.


Slide 22

Dziękuje za uwagę
Obserwatorium Integracji Społecznej
Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej
w Białymstoku
ul. Kombatantów 7
15-110 Białystok
tel. 85 744 - 72 -72
www.rops-bialystok.pl