Slide 1

Probleme Dayalı Öğrenme
(PDÖ)
(Problem-Based Learning)
Yard. Doç. Dr. Şaziye YAMAN
MERSİN ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM FAKÜLTESİ


Slide 2

Problem Nedir

 Problem: bireyin karşılaştığı güçlükler,

içinden çıkılmaz gibi görünen durumlardır.

 John Dewey problemi, insan zihnini

karıştıran, ona meydan okuyan ve inancı
belirsizleştiren her şey olarak
tanımlamaktadır. Problem, bu şekilde, zihni
karıştıran ve inancı belirsizleştiren şeyler
olarak alındığında problemin çözümü,
belirsizliklerin ortadan kaldırılması demek
olur.


Slide 3

Belirsizlik, şüphe, anlaşılmayan, bilinmeyen,
muallak, belirsiz olan, kafa karıştıran,

 Hedeflenen sonuçların alınmasını engelleyebilecek
veya aksatabilecek çözümlenmesi gereken durum

 Çözülmesi, yanıtlanması veya düşünülmesi gereken
durum

 Zorluk ve belirsizlik yaratan bir kişi, nesne veya
durum


Slide 4

PROBLEME
DAYALI
ÖĞRENME
 Kişi hayatı boyunca
problemlerle karşılaşır, düşünür,
beceri geliştirir, stratejiler
bulur, uygulayarak çözmeye
çalışır.

 Aktif öğrenmenin eğitim
uygulamalarından biri
Probleme Dayalı
Öğrenme (PDÖ)
yaklaşımıdır

Bazı Kavramlar













Bilgi,
Kavrama
Anlama
Analiz
Sentez
değerlendirme
eleştirel düşünme
problem çözme becerileri
aktif rol alma
Strateji
Rehberlik
süreç


Slide 5

Probleme Dayalı Öğrenme
Bilgi kazanmada edilgen tutumu reddeder

 Tartışma ve işbirliği yapabilmeyi,
 Bireylerin öğrenme sorumluklarını almalarını,
 Kişilerarası ilişkilerde başarılı stratejiler
yürütmelerini,
 Problem çözümlerini gerekçelendirebilmeyi,
 Pratiğe hazır, uygulama sorumluluğunu
yüklenebilmeyi,
 Yeni bilgiye açık ve kritik değerlendirme
yapabilmeyi sağlar.


Slide 6

İyi Matematikçi olmak iyi
problem çözebilmek midir?,
gerçek hayattaki matematiksel
problemler?


Slide 7

İyi Sosyal Bilgiler öğretmeni olmak
 Tüm sosyal olayları anlayabilmek,
sosyolojik olarak temellendirebilmek,
çözümler bulmak ve uygulayabilmek
midir?

 Toplumsal sorunlara ışık tutabilmek ve
çözebilmek midir?


Slide 8

Bir yabancı dili bilmek, tüm dilbilgisi kurallarını
ezbere bilmek midir ?

ya da
yabancı dil bilmek, dili kullanabilmek midir?
 Konuşabilmek midir?
 Metin oluşturabilmek midir?
 Tüm okuduğunu hem anlayan ve hem de üzerinde tartışabilmek midir?


Slide 9

Probleme dayalı öğrenme
 Karşılaşılan problemleri tanımayı,
 Öneminin farkında olmayı, kavramayı
 Problemin nedenlerini anlamayı,
 Çözebilmeyi, ve önceden denenmiş
çözümler üzerinde yansıtma yaparak,
deneyimlerin gözönüne alındığından yola
çıkar.


Slide 10

ROLLER
 “eğitici” DEĞİL “eğitim yönlendiricisi”

 “Öğrenci” DEĞİL ise “öğrenen”


Slide 11

Probleme Dayalı Öğrenme

ÖĞRENMENİN
“TAM VE YETERLİLİĞE DAYALI”
OLMASI GÖRÜŞÜNE DAYANIR.


Slide 12

Problem çözme bir beceridir.
Oysa
Probleme dayalı öğrenme – bir kurama
dayalı ve stratejiler bütünü olarak
düşünülebilir, öğrenme ihtiyacının
hissedilmesi ile yeni bilginin aktif,
katılımcı ve paylaşıcı edinilmesi
sürecidir.


Slide 13

Probleme Dayalı Öğrenme
 Bir problemden yola çıkarak, problemin çözümü

aşamasındaki gereksinim duyulan tüm bilgilerin
öğrenilmesi dersin hedefi, öğrenen tarafından aktif
kullanılması ve araştırmaya olanak tanıması öngörülür.

 Amaç sadece belirlenen problemi hedefe taşımak değil,

problem aracılığıyla gündeme gelen yeni öğrenme
hedeflerini ortaya çıkarmak ve problem çözme çabası ile
SORGULAMA, ARAŞTIRMA, TARTIŞMA,
DEĞERLENDİRME becerilerinin kazandırıldığı
ÖĞRENME EYLEMİ ne dönüşmesidir.


Slide 14



Bilginin yayılması ve hızla edinilmesi amaçlı “öğrenmede
problem kullanma” yaklaşımı olarak ta bilinen,
günümüzdeki sorunları belirleme, sorunun nedenlerini
arama, neden hakkında hipotez kurma ve bu hipotezleri
çözme aşamalarından oluşmaktadır.



Bu yöntem

1. öğrenme hedeflerini çıkarma ve
2. hedef doğrultusunda bilgi edinme
şeklinde bir yaklaşımı içermektedir.


Slide 15

Probleme Dayalı Öğrenmenin 4
Bileşeni
 A. Senaryo (Problem)
 B. Öğrenci
 C. Eğitim yönlendiricisi, sağlayıcısı
 D. Değerlendirme
Bu bileşenlerin birbirini tamamlayıcı ve destekleyici özellikte
olması, üzerlerine düşen rollerin başarıyla uygulanması
sürecin etkin ve amaca yönelik gerçekleşmesini sağlar.


Slide 16

Öğrenci Merkezli
Merkezli

Öğretmen


Slide 17

 Klasik ÖĞRETMEN merkezli öğretilerden








farklılıklar gösteren yeni bir yaklaşım olup,
eğiticinin gelenekselleşmiş kalıplarından uzak
akılcıl değişimlerle öğrenciye, meslek
yaşantısında karşılaştığı sorunları çözerken
mantık yürütme,
analiz etme,
sentezleme,
bilgiye ulaşma ve
yorumlama becerisi vermektedir.
Düşünen, sorgulayan ve araştıran bireyler
yetiştirmeyi hedeflemektedir.


Slide 18

G
E
L
E
N
E
K
S
E
L

Ö
Ğ
R
E
T
İ
M


Slide 19

Geleneksel öğrenme yönteminde
 geleceğin profesyonellerini yetiştirmede yetersiz
 problem çözme becerileri yeterince





geliştirilememekte
bilgi çok fazla, yığın halde birikmekte ve
uygulama için zaman yeterli gelmemekte
teori ile uygulama bütünleştirilememekte
mezuniyet sonrası profesyonel gelişme yetersiz
ileri ve bağlamsal öğrenmeye direnç var


Slide 20

Geleneksel müfreattaki eksiklikler
 bilgiyi anımsamaya ve teknik beceri








kazandırmaya yönelik
öğrenme, ezbere ve hatırlamaya
dayalı
Öğrencinin çok az şey bildiği
varsayılmakta
öğrencinin, gereksiz ayrıntıları
öğrenmesi beklenmekte
öğrenci katılımı sınırlı
Öğretmen/kitap/ders notu öğrencinin
gereksindiğini düşündüğü bilgiyi
sunmakta


Slide 21

PDÖ


Slide 22

Problem çözmeye dayalı öğrenme
 yapılandırmacı öğrenme

 Yeni bilginin



edinilmesi ve
entegrasyonu için
başlangıç noktası
olarak problemlerin
kullanımı ilkesine
dayalı bir öğrenim
yöntemidir



Barrows,1982

ortamlarının en önemli
uygulamalarından biri
 öğrenme etkinliklerinin
planlanması, öğrencilerin
belli bir problem
durumuna aktif
katılımlarını gerektiriyor
 Dolayısıyla, problem
çözmeye dayalı öğrenme,
eğitim programı, öğretim
ve
 değerlendirme için güçlü
bir öğretim stratejisidir (Torp
and Sage, 1998).


Slide 23

Temel Özellikleri
 Öğrenme, PBÖ de gerçek hayattaki kadar

karmaşık bir problem ile başlar. Problem
genellikle birbirini izleyen ancak arada
serbest çalışma içinbirkaç gün bırakılan iki ya
da daha çok sayıda, 2-3 saatlik oturumlarda
tartışılır.

 Öğrenciler dayanışarak, bireysel, eşli veya

grup halinde çalışırlar
 Grup çalışmasının yapılması sosyal, gerçek ve
aktif ortamda becerilerin gelişmesine olanak
sağlar.


Slide 24

Temel Özellikleri
 Konuları öğrenciye aktarmak yerine problemi
çözerken gerekli bilgiler araştırılarak edinilir.

 Gerçek hayat problemleri ile çok daha
önceden yüz yüze gelmeyi sağlar.

 Öğretmenin rehberlik görevi vardır.


Slide 25

PDÖ stratejisinin uygulama açısından, uygulamada
stratejik olarak kullanılacak olan problemin kalitesi
önemlidir. Stratejide kullanılacak olan kaliteli bir
problemin özellikleri

1. Öğrencinin ilgisini hemen çekebilmeli, tüm öğrencileri
harekete geçirmelidir.
2. Bunun için gerçek dünyadan seçilmiş olmaları teşvik
edicidir .
3. Mantığı, yani akıl yürütmeyi temel almalıdır. Mantığın
ana konusu bilginin elde ediliş formları olduğuna göre
bilgiyi temel alan bir yaklaşım içinde olmalıdır.
4. Öğrencilerin her aşamada kararını ifade edebilmesine
uygun olmalıdır.


Slide 26

5. Bazı problemler grupla çözüleceğinden

problem, işbirliğine uygun olmalıdır.
6. Problem, grup üyeleri tarafından alt
problemlere indirgenebilir özellikler taşımalıdır.
7. Problem, açık uçlu olmalı, tek cevaplı
olmamalıdır.
8. Öğrencinin daha önceki bilgileriyle bağlantılı
ve onları destekler nitelikte olmalıdır.
9. Problem, farklı bakış açılarını ortaya
çıkarmalıdır.
10. Daha sonra öğrenilecek konularla veya
bilgilerle bağlantı kurmak için köprü vazifesi
görür niteliği taşımalıdır.


Slide 27

Öğrencilere metabilişsel becerilerini
geliştirmeleri için fırsat tanır



Öğrenciler problemler ile çalışırken düşünmeleri üzerinde
düşünmeyi de öğrenirler.
Şu türde sorular sürece eşlik eder
“Problem ne?”
“Nasıl ve nereden başlamalıyım?”,
“Ne biliyorum?”,
“Ne bilmeye ihtiyacım var?”,
“Nereden bulabilirim?”,
“Tüm olasılıklar hakkında düşündüm mü?”,
“Bu veriler ne anlama geliyor?”,
“Bu bilgiye güvenebilir miyim?”,
“Bu sınırlamadan kurtulmanın iyi bir yolu nedir?”,
“Çözmeye çalıştığım problem nedir?”,
“Yapabileceğim eylemler nelerdir?”,
“Eğer her birini yaparsam neler olur?”,
“Yapacak en iyi ve doğru olan nedir?”


Slide 28

Problemler
Yapılandırılmamış
Problemler

Yarı Yapılandırılmış
Problemler

Tamamen
Yapılandırılmış

Problem
• Problemle ilgili
bazı bilgiler verilir

•Problem ile ilgili bilgiler
verilmez
•Kuralları öğretmen
•Tanımlanması güçtür
ve öğrenciler belirler
•Kurallar, problemi çözecek
olan kişi tarafından bulunur.
•Genellikle çözüm için birden
fazla yol sunar
•Farklı sonuçları vardır

• Problemle ilgili
tüm bilgiler verilir
•Öğretmen
tarafından
belirlenen, izlenecek
olan kurallar ve
işlemler ile çözülür
•Tek bir doğru
sonucu vardır


Slide 29

PDÖ Uygulaması
 Problemi çözmek için edinilmesi gereken
bilgilerin tanımlanması
 Problem hakkında ne biliyorum?
 Problemi çözebilmek için neleri bilmeye
ihtiyacım var?
 İhtiyacım olan bilgiyi nereden bulabilirim?


Slide 30

Öğrencilerden küçük gruplar, eşler oluşturulur,
gruptaki tartışmaları yönlendirmek ya bir grup
sözcüsü ya da öğretmen eşlik eder ve
oturumlara başlangıcı bir problemin (senaryo)
tanıtılması ile başlanabilir.


Slide 31

MALZEME
 yazılı senaryolar, anekdotlar,
resimler, drama, video, teyp gibi
araçlardan
yararlanılır
(Korkmaz, 2002, s. 27).


Slide 32

PDÖ AŞAMALARI
Çözüm
önerini
diğerleriyle
paylaş

En uygun
çözümü
seç

Problemi
Tanımla

* Bilmediklerini
araştır
* Bildiklerini
listele

Çözüm
önerilerini
geliştir

Konu ve
Kavramları
belirle


Slide 33

Problem Çözme Aşamaları
1.Problemin hissedilmesi ve ortaya atılması
2.Problemin tanımlanması ve sınırlandırılması
3.Çözüme ilişkin hipotezlerin ileri sürülmesi
4.İlgili bilgilerin toplanması
5.En uygun hipotezin uygulanması
6.Sonucun bulunması


Slide 34

Uygulama Aşamaları
 Bilgilerin araştırılarak toplanması ve analiz
edilmesi
 Çözüm yollarının geliştirilmesi ve deneme
yollarının araştırılması
 Problem için en iyi çözüm yolunun
belirlenmesi


Slide 35

Uygulama Aşamalarında
Dikkat!!
 Problemin sunulması;
 öğrencilerin problemi anladıklarından emin olmamız
gerekmektedir.

 Problemin
 bireysel olarak ve grupla analiz edilmesi olanaklı
olmalıdır.

 Öğrencilerin
 o andaki bilgileri ile hipotezler veya çözüm yolları
geliştirmelerine olanak sağlayıcı nitelikte olmalıdır.


Slide 36

Bloom ve Bilişsel Taksonomi

Benjamin S. Bloom
1913-1999


Slide 37

Bloom’s Taxonomy
 bilişsel (cognitive)

domain
Değerlendir
me
Sentez

Analiz

Uygulama

Kavrama

Bilgi


Slide 38

Psychomotor domain


Slide 39

 Öğrenmenin en üst aşamasında yer alan
sentez, probleme dayalı öğrenme
yaklaşımında hedeflenen basamak
olmalıdır. Sorular, öğrencilerin analiz ve
sentez yeteneklerini geliştirecek nitelikte
kurgulanmalıdır.


Slide 40

SENARYO
. Siz Mersin ATAŞ PETROL RAFİNERİSİ
güvenlik biriminde çalışan tek bilim
adamısınız, Rafinerinin bulunduğu
yerleşim merkezi olan KARADUVARda
insanlar refinerinin çevreye verdiği tehlike
ve insan sağlığını tehlikeye attığı
düşüncesindeler, böyle bir durumda ne
yapardınız?


Slide 41

senaryo
 Okullarca kullanılan bir YAZ KAMPINDA
EĞİTİM SORUMLUSU olarak
çalışıyorsun. Açık hava eğitimi için
fırsatlarınız sınırsız. Lise 9. sınıflar için
kapsamlı bir plân hazırlayarak
öğretmenlerin ve öğrencilerin kabul
edebileceği şekilde bir dil kampını nasıl
yönlendirebilirsin?


Slide 42

2. Problemin Tanımlanması
3. Bilgilerin Toplanması
3.1 Bilinmesi Gerekenler :
3.2 Yapılması Gerekenler:
4. Soru (Problem) Üretme

5. Hipotez Oluşturma

6. Araştırma
7. Problemin Tekrar İfade Edilmesi
8. Alternatif Üretme

9. Çözümleri Savunma
10.Doğrulama


Slide 43

Değerlendirme
 Her oturumda eğitici öğrenciyi, öğrenci hem kendini, grubunu
ve eğiticiyi değerlendirir. Bu çok boyutlu iletişim eğitimin
sonunda olduğu gibi, eğitim süresince de eğitim, eğitim
yönlendiricisi, öğrenci üçgeninde sürekli gerçekleşir.

 Öğrenci her oturumda bilginin kullanım düzeyini ve süreci

değerlendirdiği için öğrenme sürecine hakim olur.
 Öğrencinin bireysel başarısı gruba yansır, grubun bütün
olarak başarısı amaçlanmaktadır. Öğrenci 4-8 kişilik bir ekibin
üyesidir. Gerçek yaşamdan örnek problemler benzer olarak
bazen karşılaşılan problemi yalnızca bireysel başarının
çözmeye yetmediğini farketmesi ekip bilinci
 oluşmasını sağlamaktadır. Ekip çalışması sonucunda öğrenci,
sorunlara farklı yaklaşımları görebilmekte ve bunlardan
kaynaklanan değişik çalışma yöntemlerinin ürünlerinden
 yararlanabilmektedir.


Slide 44



Değerlendirme, test vermenin öğrencilerin sınıftaki
davranışlarını gözlemlemeye dayalı, öğrencilerin performansı
hakkında karar vermeyi kapsayan bir süreçtir . Probleme
dayalı öğrenme, çalışmanın bütününü kapsayan bir
değerlendirmenin yapılmasını gerektirir. Bunun için de iki tip
çalışma yapmak gerekir.

a)
b)

Standart testler,
Öğrencilerin çalışmalarını gözlemek


Slide 45


Slide 46


Slide 47






 KAYNAKÇA
Ahmet Kılınç, Probleme Dayalı Öğrenme, Kastamonu
Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:15, No.2, Ekim 2007.
Bülent Aksoy, Probleme Dayalı Öğrenme
Şirin Karadeniz, Probleme Dayalı Öğrenme
AÇIKGÖZ, Ü. Kamile. (2006). Aktif Öğrenme. İzmir:
Eğitim Dünyası Yayınları. 8. Baskı


Slide 48

TEŞEKKÜRLER
 [email protected]


Slide 49