Transcript PowerPoint-presentatie - Hoogbegaafdheid In
Slide 1
(Hoog)
Begaafdheid
In-Zicht
Desirée Houkema
[email protected]
© 2010-2011
Slide 2
Signalering en
(hoog)begaafdheid
Achtergrond
screening:
Ontwikkeling en uitgangspunten
Visie
op (hoog)begaafdheid
Screeningsinstrument:
Werkwijze en functionaliteiten
Slide 3
Achtergrond screening
Ontwikkeling en uitgangspunten
Slide 4
Ontwikkeling
Achtergrond:
2005: Start ECHA opleiding 'Specialist in Gifted Education'
2006-2007: Studiedagen m.b.t. gebruik signaleringsinstrumenten
Digitaal Handelingsprotocol Hoogbegaafheid(DHH)
Begaafdheid In Beweging (MHR)
SiDi R
2007: Pilot verrijkingsgroep "8+" op het VO (zonder intake)
2008: Scriptie en onderzoek o.b.v. bestaande instrumenten
2008-2009: Onderzoek naar signalering in de praktijk
Technische Cognitiewetenschap
Psychologie
3 Regio's: Noordoostpolder en Urk, Gooi en Eemland, Den Haag
48 scholen met >9000 leerlingen
2008-2011: Ontwikkeling eigen tools
Eenduidige intakeprocedure voor regionale overkoepelende voorzieningen
6/7+ en 8+ (2 VO scholen, 50 basisscholen + Speciaal Onderwijs)
Screeningsinstrument (Hoog)begaafdheid In-Zicht
Slide 5
Hoogbegaafdheid In-Zicht
Slide 6
Uitgangspunten -1
Het verzamelen van informatie is doelgericht
De tijdsinvestering voor de betrokkenen is zo efficiënt
mogelijk
Het biedt voldoende houvast voor het beantwoorden van de
relevante vragen en is hierop ook expliciet gericht
Uitvoering van de procedure is praktisch haalbaar, uitvoerbaar (en
betaalbaar)
De respondenten betreffen in ieder geval ouders en
leerkracht, met ter aanvulling en vergelijking de leerling
Ouders zijn als ervaringsdeskundige een belangrijke informatiebron
Beeld van de leerling geeft een indruk van hoe de leerling zichzelf
ervaart en biedt aanvullende informatie bij verschillen van inzicht
Gesprekken met ouders en leerlingen zijn erg belangrijk en kunnen
effectiever plaatsvinden aan de hand van vooraf verzamelde
informatie
Slide 7
Uitgangspunten -2
De antwoorden zijn eenvoudig en systematisch te
vergelijken
Overeenkomsten en verschillen van inzicht tussen
respondenten worden in één oogopslag duidelijk, zowel
met betrekking tot de ingevulde antwoorden als de
omschrijvingen waarop deze van toepassing zijn
Gegevensverwerking is waar mogelijk en zinvol
geautomatiseerd
Er is geen extra bewerking nodig als dit in feite, gebaseerd
op de ingevulde antwoorden van verschillende
respondenten, ook geautomatiseerd verwerkt kan worden
tot een verslag dat overzichtelijk en direct bruikbaar is als
basis voor de vervolgstappen
Slide 8
Uitgangspunten -3
De resultaten worden overzichtelijk verwerkt tot
grafische weergaven
Bij terugkoppeling naar de ouders en leerkracht kan dit gebruikt
worden als hulpmiddel bij het gesprek en bijdragen aan een voor
de betrokkenen transparante werkwijze
De resultaten dienen ter ondersteuning van de
deskundige
Voor de uiteindelijke interpretatie is deskundigheid altijd een
vereiste en vindt eerst terugkoppeling met de respondenten plaats,
de resultaten zijn basis voor een gesprek
Er worden geen automatische adviezen of suggesties
gegenereerd, dit is de taak en verantwoordelijkheid van een
deskundige gebruiker
Slide 9
Uitgangspunten -4
Tools zijn modulair van opzet en hierdoor flexibel
inzetbaar
Het is niet altijd noodzakelijk om voor alle leerlingen, van alle
betrokkenen, in alle situaties, alle gegevens te verzamelen
Toepassing naar inzicht van de gebruiker, er is niet één vaste
werkwijze verplicht
Beschikbare informatie wordt altijd verwerkt en weergegeven in
de resultaten
Slide 10
Onderwijsaanpassingen
Verrijkingsklas (5-10%)
Aparte klas / school
Slide 11
Knelpunten
Geen beleid
Gebrek aan visie
IMPASSE
a.g.v. elkaar versterkende vicieuze cirkels
Gebrek aan inzicht in noodzaak, meerwaarde en mogelijkheden m.b.t. onderwijs op
maat voor (hoog)begaafde leerlingen
Andere
prioriteiten
Gebrek aan tijd
Onvoldoende
deskundigheid
Onvoldoende
draagvlak
Geen budget
Signalering: leerlingen worden
niet (h)erkend
Geen passende begeleiding
en onderwijsvoorzieningen
Gevolg
(waarneembaar
gedrag)
Onderpresteren
Demotivatie
Gebrek aan
middelen en
materialen
L
E
E
R
L
I
N
G
O
M
G
E
V
I
N
G
Slide 12
Systematiek voor
vaststellen onderwijsbehoeften
Met welk doel?
Op basis van welke informatie?
Welke betrokkenen in welke “fase”?
Aandachtspunten
Systematische inbedding (protocol / werkwijze)
In relatie tot beschikbare mogelijkheden (onderwijsaanpassingen)
Aansluiten bij bestaande werkwijzen
(Beter) gebruik maken van beschikbare leerlinggegevens
Benutten van bestaande instrumenten waar mogelijk en zinvol
Doelgericht (aanvullende) informatie verzamelen
Ondersteuning bij praktische vertaalslag
Slide 13
Visie op
(Hoog)begaafdheid
Kennis, vaardigheden, attitude
Inzicht, ervaring, affiniteit
Slide 14
"Ik zie, ik zie wat jij niet ziet…"
Slide 15
Signaleren
= (kennen herkennen verkennen) erkennen
Kennen
Erkennen
Verkennen
Herkennen
Slide 16
(H)erkenning van
begaafde leerlingen
Structureel ingebedde systematiek voor signalering,
o.b.v. subjectieve en objectieve informatiebronnen
Gesprekken met ouders…
Gesprekken met leerling…
Observaties leerkracht…
Nominatie door andere leerlingen…
(School)resultaten…
Evt. intelligentieonderzoek…
Kenmerkend:
Andere manier van denken…
Persoonlijkheidskenmerken…
Slide 17
Basis: kennis
Voor alle leerkrachten / begeleiders
Leer- en begaafdheidskenmerken
Signalering o.b.v.
Kenmerken onderpresteren
indicatoren
Profielen begaafde leerlingen
Passende onderwijsvoorzieningen Rijke leeromgeving
Zicht op en inzicht in:
Belemmerende factoren Aandachtspunten
Stimulerende factoren Aanknopingspunten
Vereist specifieke expertise ter ondersteuning
Slide 18
Leerkenmerken
Cognitieve vaardigheden
(Grote) taalvoorsprong
Scherp waarnemingsvermogen
Snelle en brede informatieverwerving
Snelle informatieverwerking
Goed generaliserend (abstraherend) vermogen
Conceptueel begrip boven leeftijdsniveau
Goed probleemoplossend (analytisch) vermogen
Slide 19
Slide 20
Begaafdheidskenmerken
Intens
(Intrinsiek) gedreven
Actief / veel energie
Kritisch
Houdt van leren en
uitdagingen
Zelfkritisch /
perfectionistisch
Sterke (behoefte aan)
autonomie
Leer- / nieuwsgierig
Creatief en fantasierijk
Onderzoekende houding
Divergente denker
Originele, flexibele
denker
Associatieve denker
Intuïtief
Gevat gevoel voor
humor
Gevoelig voor
verwachtingen en
gevoelens van anderen
Sterke morele en
ethische waarden
Slide 21
Slide 22
Aandachtspunten
Kenmerken zijn niet altijd (meer) zichtbaar
door aanpassingsgedrag en/of onderpresteren
Niet alle kenmerken gelden voor alle
(hoog)begaafde leerlingen
Herkenning van veel begaafdheidskenmerken is een
indicatie, géén identificatie
Overig:
Antwoordtendens: voorzichtigheid (veilig in het midden
antwoorden), of té doordacht
Bescheidenheid / onderschatting of overschatting
Ontkenning begaafdheid
Beladen term "(hoog)begaafdheid"
Gehanteerde referentiekader (m.n. bij hoogopgeleide ouders
en/of meerdere (hoog)begaafde kinderen in een gezin)
Slide 23
Slide 24
(Hoog)begaafdheid
kent vele gezichten
Slide 25
TE
AANGEPAST
SOCIAAL
ONAANGEPAST?
GOED
Zelfstandig
Succesvol
Uitdagend
Onderduikend
(Leer- en)
gedragsproblemen
P
R
E
S
T
A
T
I
E
S
Drop-out
Profielen van Betts & Neihart:
http://hoogbegaafdheid.slo.nl/begeleiding/profielen
SLECHT
Slide 26
Beeld van een leerling
Verschillende profielen in verschillende situaties
Profielen
Leerkracht
Ouders
Leerling
100%
% match
75%
50%
25%
0%
De succesvolle
leerling
De uitdagende
leerling
De onderduikende
leerling
De drop-out
De leerling met
leer-en
gedragsproblemen
De zelfstandige
leerling
Slide 27
Verschillende perspectieven
Slide 28
Screeningsinstrument
Werkwijze en functionaliteiten
Slide 29
Werkwijze
Stappen en betrokkenen
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Rapportage / leerlingdossier
(Hoog)
Begaafdheid
In-Zicht
Desirée Houkema
[email protected]
© 2010-2011
Slide 2
Signalering en
(hoog)begaafdheid
Achtergrond
screening:
Ontwikkeling en uitgangspunten
Visie
op (hoog)begaafdheid
Screeningsinstrument:
Werkwijze en functionaliteiten
Slide 3
Achtergrond screening
Ontwikkeling en uitgangspunten
Slide 4
Ontwikkeling
Achtergrond:
2005: Start ECHA opleiding 'Specialist in Gifted Education'
2006-2007: Studiedagen m.b.t. gebruik signaleringsinstrumenten
Digitaal Handelingsprotocol Hoogbegaafheid(DHH)
Begaafdheid In Beweging (MHR)
SiDi R
2007: Pilot verrijkingsgroep "8+" op het VO (zonder intake)
2008: Scriptie en onderzoek o.b.v. bestaande instrumenten
2008-2009: Onderzoek naar signalering in de praktijk
Technische Cognitiewetenschap
Psychologie
3 Regio's: Noordoostpolder en Urk, Gooi en Eemland, Den Haag
48 scholen met >9000 leerlingen
2008-2011: Ontwikkeling eigen tools
Eenduidige intakeprocedure voor regionale overkoepelende voorzieningen
6/7+ en 8+ (2 VO scholen, 50 basisscholen + Speciaal Onderwijs)
Screeningsinstrument (Hoog)begaafdheid In-Zicht
Slide 5
Hoogbegaafdheid In-Zicht
Slide 6
Uitgangspunten -1
Het verzamelen van informatie is doelgericht
De tijdsinvestering voor de betrokkenen is zo efficiënt
mogelijk
Het biedt voldoende houvast voor het beantwoorden van de
relevante vragen en is hierop ook expliciet gericht
Uitvoering van de procedure is praktisch haalbaar, uitvoerbaar (en
betaalbaar)
De respondenten betreffen in ieder geval ouders en
leerkracht, met ter aanvulling en vergelijking de leerling
Ouders zijn als ervaringsdeskundige een belangrijke informatiebron
Beeld van de leerling geeft een indruk van hoe de leerling zichzelf
ervaart en biedt aanvullende informatie bij verschillen van inzicht
Gesprekken met ouders en leerlingen zijn erg belangrijk en kunnen
effectiever plaatsvinden aan de hand van vooraf verzamelde
informatie
Slide 7
Uitgangspunten -2
De antwoorden zijn eenvoudig en systematisch te
vergelijken
Overeenkomsten en verschillen van inzicht tussen
respondenten worden in één oogopslag duidelijk, zowel
met betrekking tot de ingevulde antwoorden als de
omschrijvingen waarop deze van toepassing zijn
Gegevensverwerking is waar mogelijk en zinvol
geautomatiseerd
Er is geen extra bewerking nodig als dit in feite, gebaseerd
op de ingevulde antwoorden van verschillende
respondenten, ook geautomatiseerd verwerkt kan worden
tot een verslag dat overzichtelijk en direct bruikbaar is als
basis voor de vervolgstappen
Slide 8
Uitgangspunten -3
De resultaten worden overzichtelijk verwerkt tot
grafische weergaven
Bij terugkoppeling naar de ouders en leerkracht kan dit gebruikt
worden als hulpmiddel bij het gesprek en bijdragen aan een voor
de betrokkenen transparante werkwijze
De resultaten dienen ter ondersteuning van de
deskundige
Voor de uiteindelijke interpretatie is deskundigheid altijd een
vereiste en vindt eerst terugkoppeling met de respondenten plaats,
de resultaten zijn basis voor een gesprek
Er worden geen automatische adviezen of suggesties
gegenereerd, dit is de taak en verantwoordelijkheid van een
deskundige gebruiker
Slide 9
Uitgangspunten -4
Tools zijn modulair van opzet en hierdoor flexibel
inzetbaar
Het is niet altijd noodzakelijk om voor alle leerlingen, van alle
betrokkenen, in alle situaties, alle gegevens te verzamelen
Toepassing naar inzicht van de gebruiker, er is niet één vaste
werkwijze verplicht
Beschikbare informatie wordt altijd verwerkt en weergegeven in
de resultaten
Slide 10
Onderwijsaanpassingen
Verrijkingsklas (5-10%)
Aparte klas / school
Slide 11
Knelpunten
Geen beleid
Gebrek aan visie
IMPASSE
a.g.v. elkaar versterkende vicieuze cirkels
Gebrek aan inzicht in noodzaak, meerwaarde en mogelijkheden m.b.t. onderwijs op
maat voor (hoog)begaafde leerlingen
Andere
prioriteiten
Gebrek aan tijd
Onvoldoende
deskundigheid
Onvoldoende
draagvlak
Geen budget
Signalering: leerlingen worden
niet (h)erkend
Geen passende begeleiding
en onderwijsvoorzieningen
Gevolg
(waarneembaar
gedrag)
Onderpresteren
Demotivatie
Gebrek aan
middelen en
materialen
L
E
E
R
L
I
N
G
O
M
G
E
V
I
N
G
Slide 12
Systematiek voor
vaststellen onderwijsbehoeften
Met welk doel?
Op basis van welke informatie?
Welke betrokkenen in welke “fase”?
Aandachtspunten
Systematische inbedding (protocol / werkwijze)
In relatie tot beschikbare mogelijkheden (onderwijsaanpassingen)
Aansluiten bij bestaande werkwijzen
(Beter) gebruik maken van beschikbare leerlinggegevens
Benutten van bestaande instrumenten waar mogelijk en zinvol
Doelgericht (aanvullende) informatie verzamelen
Ondersteuning bij praktische vertaalslag
Slide 13
Visie op
(Hoog)begaafdheid
Kennis, vaardigheden, attitude
Inzicht, ervaring, affiniteit
Slide 14
"Ik zie, ik zie wat jij niet ziet…"
Slide 15
Signaleren
= (kennen herkennen verkennen) erkennen
Kennen
Erkennen
Verkennen
Herkennen
Slide 16
(H)erkenning van
begaafde leerlingen
Structureel ingebedde systematiek voor signalering,
o.b.v. subjectieve en objectieve informatiebronnen
Gesprekken met ouders…
Gesprekken met leerling…
Observaties leerkracht…
Nominatie door andere leerlingen…
(School)resultaten…
Evt. intelligentieonderzoek…
Kenmerkend:
Andere manier van denken…
Persoonlijkheidskenmerken…
Slide 17
Basis: kennis
Voor alle leerkrachten / begeleiders
Leer- en begaafdheidskenmerken
Signalering o.b.v.
Kenmerken onderpresteren
indicatoren
Profielen begaafde leerlingen
Passende onderwijsvoorzieningen Rijke leeromgeving
Zicht op en inzicht in:
Belemmerende factoren Aandachtspunten
Stimulerende factoren Aanknopingspunten
Vereist specifieke expertise ter ondersteuning
Slide 18
Leerkenmerken
Cognitieve vaardigheden
(Grote) taalvoorsprong
Scherp waarnemingsvermogen
Snelle en brede informatieverwerving
Snelle informatieverwerking
Goed generaliserend (abstraherend) vermogen
Conceptueel begrip boven leeftijdsniveau
Goed probleemoplossend (analytisch) vermogen
Slide 19
Slide 20
Begaafdheidskenmerken
Intens
(Intrinsiek) gedreven
Actief / veel energie
Kritisch
Houdt van leren en
uitdagingen
Zelfkritisch /
perfectionistisch
Sterke (behoefte aan)
autonomie
Leer- / nieuwsgierig
Creatief en fantasierijk
Onderzoekende houding
Divergente denker
Originele, flexibele
denker
Associatieve denker
Intuïtief
Gevat gevoel voor
humor
Gevoelig voor
verwachtingen en
gevoelens van anderen
Sterke morele en
ethische waarden
Slide 21
Slide 22
Aandachtspunten
Kenmerken zijn niet altijd (meer) zichtbaar
door aanpassingsgedrag en/of onderpresteren
Niet alle kenmerken gelden voor alle
(hoog)begaafde leerlingen
Herkenning van veel begaafdheidskenmerken is een
indicatie, géén identificatie
Overig:
Antwoordtendens: voorzichtigheid (veilig in het midden
antwoorden), of té doordacht
Bescheidenheid / onderschatting of overschatting
Ontkenning begaafdheid
Beladen term "(hoog)begaafdheid"
Gehanteerde referentiekader (m.n. bij hoogopgeleide ouders
en/of meerdere (hoog)begaafde kinderen in een gezin)
Slide 23
Slide 24
(Hoog)begaafdheid
kent vele gezichten
Slide 25
TE
AANGEPAST
SOCIAAL
ONAANGEPAST?
GOED
Zelfstandig
Succesvol
Uitdagend
Onderduikend
(Leer- en)
gedragsproblemen
P
R
E
S
T
A
T
I
E
S
Drop-out
Profielen van Betts & Neihart:
http://hoogbegaafdheid.slo.nl/begeleiding/profielen
SLECHT
Slide 26
Beeld van een leerling
Verschillende profielen in verschillende situaties
Profielen
Leerkracht
Ouders
Leerling
100%
% match
75%
50%
25%
0%
De succesvolle
leerling
De uitdagende
leerling
De onderduikende
leerling
De drop-out
De leerling met
leer-en
gedragsproblemen
De zelfstandige
leerling
Slide 27
Verschillende perspectieven
Slide 28
Screeningsinstrument
Werkwijze en functionaliteiten
Slide 29
Werkwijze
Stappen en betrokkenen
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Rapportage / leerlingdossier