Slide 1

Македонската економија во 2010 година
и макроекономски проекции
за 2011 година
м-р Петар Гошев
Гувернер

ноември, 2010 година


Slide 2

Вовед

 Во денешната презентација ќе се осврнам:
а) на економските движења во 2010 година, користејќи
ги анализите од најновиот Квартален извештај и
проекциите со кои се обидуваме да одговориме каква
би била завршницата на целата 2010 година и
б) на нашите проекции за 2011 година.


Slide 3

ЕКОНОМСКА АКТИВНОСТ
- остварени движења и проекции за 2010 година 

Во второто тримесечје од 2010 година остварен е реален годишен раст на БДП од 0,4%. Тоа е
сосема близу до нивото предвидено со јулската проекција (0,5%). Меѓутоа, значителни
отстапувања се забележани кај компонентите на растот: позитивен придонес на домашната
побарувачка и негативен придонес на нето-извозот, што беше обратно од нашите очекувања.



Во првата половина на годината бележиме послаби остварувања од претходно очекуваните
(главно поради надолната ревизија од страна на ДЗС на падот на БДП во првото тримесечје од
-0,9% на -1,1% и нешто пониското ниво на БДП во вториот квартал). Ваквите остварувања, ги
намалија изгледите за нагорна ревизија на БДП за целата година, и покрај пооптимистичките
изгледи за странската побарувачка до крајот на годината.



Проекциите за економскиот раст во 2010 година остануваат непроменети: реален
раст на БДП од околу 0,6%.
Проекција на БДП

7

(годишни стапки на реален раст, во %)

5

6

6,1

6

(годишни стапки на реален раст, во %)

4

5,0

4,1

4

Проекции на странска ефективна
побарувачка

4,0

2

остварено

0

почетна точка
за јулска
проекција

почетна точка
за октомвриска
проекција

3
2

проекција_јули

1

0,6

проекција_октомври

0,6

0

-4

-1
2005



Кв. 1
-2 2007

2006

2007

2008

-0,8
2009

2010

-6

Кв. 3

Кв. 1
2008

Кв. 3

Кв. 1
2009

Кв. 3

Кв. 1
2010

Кв. 3

остварено
октомври
јули

Сепак, во јули констатиравме надолни ризици во врска со предвидениот раст на БДП од
0,6%, додека според сегашните оценки сметаме дека ризиците се благо позитивни.
Нагорните ризици се поврзани со претпоставките за пазарот на труд и динамиката на
приватните трансфери, а надолните ризици се поврзани со неизвесноста околу странските
директни инвестиции.


Slide 4

ЕКОНОМСКА АКТИВНОСТ и НЕВРАБОТЕНОСТ
- споредбена анализаБруто домашен производ
(реални годишни стапки на раст, %)

2009

2010

2007

2008

Кв.1

Кв.2

Кв.3

Кв.4

2009

Кв.1

Македонија

6,1

5,0

-1,1

-1,9

-1,9

1,6

-0,8

-1,1

Кв.2
0,4

Хрватска

5,5

2,4

-6,7

-6,3

-5,7

-4,5

-5,8

-2,5

-2,5

Романија

6,3

7,3

-6,2

-8,7

-7,1

-6,5

-7,1

-2,6

-0,6

Бугарија

6,2

6,0

-5,3

-3,8

-4,9

-5,8

-5,0

-4,0

0,5

Турција

4,7

0,7

-14,5

-7,7

-2,9

6,0

-4,7

11,7

10,3

Албанија

5,9

7,7

3,6

6,7

3,6

-0,8

3,3

2,0

3,3

Босна и Херцеговина

6,2

5,7

-

-

-

-

-3,2

-

-

Црна Гора

10,7

6,9

-

-

-

-

-5,7

-

-

Србија

6,9

5,5

-4,3

-4,5

-2,2

-1,7

-3,1

0,4

2,0

Косово

3,9

5,4

-

-

-

-

4,0

-

-

Еврозона

2,9

0,5

-5,2

-4,9

-4,0

-2,0

-4,1

0,8

1,9

Овие табели покажуваат:
 речиси кај сите земји (освен Хрватска ) се случува благо закрепнување на економијата;
 Македонија е со најмал закрепнувачки раст;
 стапката на невработеност се намалува кај сите комаприрани земји во интервал од 0,1 – 2,8 п.п., освен кај
Албанија и Хрватска;
 Стапката на невработеност во Македонија е највисока, а разликата се мери со двојно и тројно повисоки нивоа.
2009

Стапка на невработеност во %

2010

2007

2008

Кв.1

Кв.2

Кв.3

Кв.4

2009

Кв.1

Кв.2

Македонија

34,9

33,8

32,7

31,9

31,7

32,4

32,2

33,5

32,1

Хрватска

9,6

8,4

9,5

8,9

8,7

9,2

9,1

11,2

12,4

Романија

6,4

5,8

6,9

6,3

6,8

7,5

6,9

8,1

6,8

Бугарија

6,9

5,6

6,4

6,3

6,7

7,9

6,8

10,2

10,0

Турција

8,8

9,7

14,0

12,4

11,9

11,9

12,6

12,8

10,0

Албанија

13,5

13,0

12,7

12,7

12,8

13,8

13,0

13,8

13,8

Босна и Херцеговина

29,0

23,4

-

-

-

-

24,1

-

-

Црна Гора

19,4

16,9

19,6

19,1

18,3

20,4

19,2

19,9

19,8

Србија

18,1

13,6

-

15,6

-

16,6

16,1

19,2

-

Косово

43,6

47,5

-

-

-

-

-

-

-

Европска Унија

7,1

7,0

8,7

8,7

9,0

9,3

8,9

10,1

9,5


Slide 5

ИНФЛАЦИЈА

- остварени движења и проекции за 2010 година 




Во третиот квартал на 2010 година е регистрирано забрзување на годишната инфлација (1,8% во
просек во кварталот), главно поради исцрпувањето на дефлаторниот притисок од цената на храната.
Просечната инфлација во првите десет месеци на 2010 година изнесува 1,3%, а годишната стапка на
инфлација во октомври е 2,7%.
Остварените стапки на инфлација главно се во линија со проекцијата.
Во 2010 година се очекува просечна инфлација од 1,6% (наспроти 1,5% во претходната
проекција). Годишната инфлација во декември 2010 година е проектирана на 3%.
 Минамалната нагорна ревизија на проекциите за раст на цените е поради:
 благо позитивно отстапување кај цените на храната во третиот квартал;
 поинтензивен раст на светските цени на храната (пред се на пченицата) во изминатиот
квартал и нагорни ревизии на проекциите за до крајот на годината.
Индекс на светски цени на храна

Проекција на инфлација
9
8

остварено

7

проекција_јули

6

проекција_октомври

8,3

5
4

3,2

3
1,6

2
1
0

2,3

1,5

0,5

-1
-0,8

-2

2005



(годишни стапки на раст, во %)
остварено
октомври
јули
почетна точка за

(годишни промени, во %)

2006

2007

2008

2009

2010

50
40
30
20
10
0
-10
-20
-30

октомвриска
проекција

почетна точка за
јулска проекција

Кв. 1
2007

Кв. 3

Кв. 1
2008

Кв. 3

Кв. 1
2009

Кв. 3

Кв. 1
2010

Кв. 3

Ризиците за инфлацијата до крајот на 2010 година и натаму се во нагорна насока и се однесуваат на:
 поинтензивен пренесен ефект од порастот на светските цени на храната врз домашните цени и
 евентуални пренесени ефекти од порастот на регулираните цени врз цените на останатите
производи и услуги.


Slide 6

ИНФЛАЦИЈА
- споредбена анализаИнфлација (CPI)
(годишни стапки на
промена, %)

2009

2010

2006

2007

2008

Кв.1

Кв.2

Кв.3

Кв.4

2009

Кв.1

Кв.2

Кв.3

јул.

авг.

сеп.

Македонија

3,2

2,3

8,3

0,9

-0,6

-1,4

-2,1

-0,8

0,5

1,1

1,8

1,5

1,9

2,0

Хрватска

3,2

2,7

5,8

3,5

2,6

1,2

1,6

2,2

1,1

0,8

1,0

0,9

0,8

1,4

Романија

6,6

4,9

7,9

6,8

6,1

5,0

4,5

5,6

4,6

4,3

7,5

7,1

7,6

7,7

Бугарија

7,4

7,6

12,0

5,1

3,1

0,8

0,9

2,5

1,9

2,9

3,3

3,2

3,2

3,6

Турција

9,6

8,8

10,4

8,4

5,7

5,3

5,7

6,3

9,3

9,2

8,4

7,6

8,3

9,2

Албанија

2,5

3,1

3,4

1,8

2,1

2,1

2,9

2,2

4,4

3,4

3,4

3,4

3,5

3,4

Босна и Херцеговина

6,1

1,5

7,4

1,6

-1,0

-1,4

-0,7

-0,4

1,7

2,5

1,8

1,7

1,7

1,9

Црна Гора

2,9

4,2

8,5

5,3

4,3

2,3

1,8

3,4

0,6

0,3

0,4

1,0

-0,1

0,3

Србија

11,7

6,4

12,9

10,0

8,7

7,9

5,9

8,4

4,5

4,1

6,5

5,1

6,6

7,7

Косово

0,6

4,4

9,4

-1,3

-3,9

-3,1

-1,3

-2,4

0,8

2,0

4,8

2,7

5,9

5,9

Еврозона

2,2

2,1

3,3

1,0

0,2

-0,4

0,4

0,3

1,1

1,5

1,7

1,7

1,6

1,8






Хрватска, Босна и Херцеговина и Црна Гора бележат пониска инфлација од Македонија, а сите други
компарирани држави бележат повисока стапка на инфлација;
Стапката на инфлација во Еврозоната е исто така пониска од нашата (во септември за 0,2 п.п.);
Стапката на инфлација, освен во Романија, Турција и Србија (каде меѓу другите фактори, во третиот
квартал значаен е придонесот на повисоките цени на храната), засега не ги загрижува повеќето од овие
земји.


Slide 7

ТЕКОВНА СМЕТКА на БИЛАНСОТ НА ПЛАЌАЊА
- остварени движења и проекции за 2010 година Тековната сметка, во третото тримесечје од
годината се очекува да оствари суфицит од 0,5%
од БДП, (наспроти суфицит од 0,8% од БДП, според
јулската проекција).

Трговско салдо и приватни трансфери,
(% од БДП)

25
20

18,3 17,7

15
10



Во најголем дел, оваа ревизија се должи на повисокиот
трговски дефицит од 5,2% од БДП (во споредба со 4,4%
од БДП со јулската проекција), заради поинтензивен раст
на увозот од проектираниот (22,5% наспроти 13,5%),
што се должи на увозната зависност на извозот и
зголемениот увоз на возила, стимулиран со мерките на
Владата.

5
0
-5
-10
-15
-20
-30
2003

До крајот на 2010 година, дефицитот во тековната
сметка се очекува да изнесува 3,6% од БДП, што е за
3,6 п.п. од БДП помалку споредено со 2009 година. Ова
ниво на дефицит на тековната сметка во 2010 година е трет
најнизок дефицит во последните осум години.
Очекуваниот дефицит на тековната сметка е понизок за 0,3
п.п. од БДП во однос на јулската проекција. При очекувано
проширување на трговскиот дефицит од 0,9 п.п. од БДП во
однос на јулската проекција, надолната ревизија на
дефицитот на тековната сметка е главно заради:

2004

17,7% од БДП на 18,3% од БДП);

 Повисокиот суфицит кај услугите и намалениот дефицит
кај дохдот.

2005

2006

2007

октомвриска
проекција

2008

2009

сметка,
Трговско салдоТековна
Приватни
трансфери, нето

Извор: НБРМ.

(% од БДП)

2010

јулска
проекција

0,0
-0,5

-2,0
-2,6

-4,0

-3,6

-4,1

-3,9

-6,0
-8,0

-7,2

-7,3
-8,4

-10,0

 Зголемениот суфицит кај приватните трансфери (од

-21,6 -20,7

-25

јулска
проекција

-12,0
-12,7

-14,0
2003
Извор: НБРМ.

2004

2005

2006

2007

2008

октомвриска
проекција

2009

2010


Slide 8

КАПИТАЛНА и ФИНАНСИСКА СМЕТКА на БИЛАНСОТ НА ПЛАЌАЊА
- остварени движења и проекции за 2010 година Проектираните капитални приливи до
крајот на 2010 година се малку пониски од
претходните прогнози (2,8% од БДП, наспроти
3,1% од БДП).
Приливите на капиталната и финансиската сметка
од билансот на плаќања во 2010 година се
најниски во последните осум години, што е одраз
на глобалната неизвесност и се уште присутната
воздржаност на странските инвеститори.

Девизните резерви и натаму се одржуваат на
адекватно ниво - околу четири месечна
покриеност на увозот на стоки и услуги од следната
година.

Месечна покриеност на увозот на стоки и услуги
од наредната година
4,2

Капитална и финансиска сметка,
(без официјални резерви, % од БДП)

14,0
12,0

4,1

2,8

3,1

8,0

јулска
про екција

4,5

о кто мвриска
про екција

10,0

о кто мвриска
про екција

5,0

јулска
про екција

6,0

4,0
3,5
3,0
2,5
2,0

4,0

1,5
1,0

2,0

0,5
0,0

2003
Изво р: НБРМ.



2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

0,0

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Изво р: НБРМ.

Ризиците за проекцијата на платниот биланс до крајот на 2010 година се поврзани со динамиката на СДИ
и со динамиката на приватните трансфери во последниот квартал од годината.


Slide 9

БИЛАНС НА ПЛАЌАЊА
- споредбена анализа Тековна сметка
(како % од БДП)

2007

2008

Македонија
Србија*
Албанија
Црна Гора
БиХ
Бугарија
Чешка
Германија
Естонија
Грција
Шпанија
Италија
Летонија
Литванија
Унгарија
Полска
Романија
Словенија
Словачка
Хрватска
Турција

-7,1
-16,1
-10,8
-39,6
-10,7
-25,2
-3,2
7,6
-17,2
-14,4
-10,0
-2,4
-22,3
-14,5
-6,9
-4,7
-13,4
-4,8
-5,3
-7,6
-5,9
0,1

Еврозона

-12,7
-18,5
-15,4
-50,7
-14,4
-23,1
-0,7
6,7
-9,7
-14,8
-9,7
-3,6
-13,1
-13,1
-7,3
-4,8
-11,6
-6,7
-6,6
-9,2
-5,6

Кв.1
-5,1
-2,5
-3,5
-8,6
-1,4
-4,0
0,7
1,0
0,1
-3,0
-2,1
-1,2
0,3
-0,1
-0,6
-0,3
-0,8
-0,9
-1,0
-4,1
-0,3

Кв.2
-1,5
-0,6
-3,5
-9,8
-2,0
-3,5
-0,8
0,9
1,3
-3,0
-1,1
-0,8
3,5
0,4
0,2
-0,5
-1,3
0,2
-0,5
-1,9
-0,9

2009
Кв.3
1,5
-0,9
-4,5
-0,6
-1,4
0,3
-0,7
1,1
1,9
-1,5
-1,0
-0,4
2,2
1,0
0,4
-0,5
-0,9
-0,7
-0,5
3,9
-0,3

Кв.4
-2,1
-1,6
-3,9
-10,9
-2,1
-2,7
-0,2
2,0
1,3
-3,5
-1,3
-0,7
2,6
3,0
-0,4
-1,0
-1,5
-0,1
-1,2
-3,4
-0,7

Вкупно
-7,2
-5,6
-15,3
-29,8
-6,8
-9,9
-1,1
4,9
4,5
-11,1
-5,5
-3,2
8,6
4,3
-0,4
-2,2
-4,5
-1,5
-3,2
-5,5
-2,3

Кв.1
-1,1
-2,7
-2,9
-7,8
-0,5
-1,6
0,5
1,3
0,3
-4,2
-1,5
-1,2
2,1
0,2
0,5
-0,3
-1,3
-0,3
-0,4
-3,1
-1,4

2010
Кв.2
-0,6
-2,0
-2,3
-8,6
-1,6
-0,7
-0,8
1,1
0,6
-1,9
-1,3
-1,0
1,6
1,3
0,4
-0,4
-1,8
-0,1
-0,6
-0,6
-1,6

-1,7

-0,4

-0,2

0,0

0,1

-0,6

-0,2

-0,3

* Податоците за Србија за 2009 година се неревидирани.
Извор: Сите податоци се од ЕУРОСТАТ со исклучок на податоците за Македонија, Албанија, Србија, БиХ и Црна Гора. Податоците за овие земји
се од нивните централни банки, при што податоците за БДП за Србија, Албанија и БиХ се од Светскиот економски преглед на ММФ, октомври
2010.




Споредбената анализа покажува дека од вкупно 21 земјa и Еврозоната, во 5 земји во 2010 година е
регистриран суфицит на тековната сметка.
Од преостанатите 17 земји со дефицит на тековната сметка, во 10 земји во првата половина од 2010 година
има пониско ниво на дефицит споредено со истиот период од претходната година. Притоа, Македонија,
заедно со Бугарија, бележат најзначајно надолно прилагодување на дефицитот на тековната сметка во
првата половина на 2010 година споредено со истиот период лани.


Slide 10

БИЛАНС НА ПЛАЌАЊА
- споредбена анализа Трговско салдо, Стоки
(како % од БДП)

2007

2008

Македонија
Србија*
Албанија
Црна Гора
БиХ
Бугарија
Чешка
Германија
Естонија
Грција
Шпанија
Италија
Летонија
Литванија
Унгарија
Полска
Романија
Словенија
Словачка
Хрватска
Турција
Еврозона

-19,8
-23,2
-27,1
-58,7
-37,2
-23,5
3,4
8,1
-17,2
-18,4
-8,6
0,2
-23,9
-15,0
-0,1
-4,0
-14,3
-4,8
-1,2
-22,0
-7,2
0,5

-26,1
-22,8
-27,3
-67,5
-38,2
-24,3
2,8
7,2
-13,2
-18,7
-8,0
-0,1
-17,7
-13,0
-0,5
-4,9
-13,6
-7,1
-1,1
-22,8
-7,1
-0,2

Кв.1
-6,6
-4,0
-5,5
-9,3
-6,3
-3,3
1,1
1,1
-1,4
-3,3
-1,2
-0,2
-2,6
-0,7
0,5
-0,2
-1,3
-0,4
-0,1
-3,8
-0,2
-0,1

Кв.2
-5,0
-3,4
-6,5
-12,0
-7,5
-3,6
1,4
1,3
-0,6
-3,3
-0,8
0,1
-1,6
-1,0
1,1
-0,2
-1,5
-0,1
0,4
-4,4
-1,1
0,2

2009
Кв.3
-4,5
-3,6
-7,1
-12,1
-6,8
-2,4
1,3
1,4
-0,8
-3,4
-1,1
0,2
-1,7
-1,0
0,9
-0,3
-1,4
-0,6
0,9
-4,0
-1,5
0,2

2010
Кв.4
-6,9
-4,5
-7,3
-12,3
-7,1
-2,6
1,2
1,8
-1,2
-3,2
-1,1
-0,1
-1,1
-0,5
1,2
-0,3
-1,6
-0,8
0,6
-4,0
-1,1
0,2

Вкупно
-23,0
-15,5
-26,3
-45,7
-27,8
-11,9
5,0
5,6
-4,0
-13,2
-4,3
0,1
-7,1
-3,1
3,6
-1,0
-5,9
-2,0
1,9
-16,3
-4,0
0,5

Кв.1
-4,2
-4,2
-5,0
-8,1
-4,8
-1,6
1,7
1,5
-0,8
-3,5
-1,0
-0,3
-1,6
-1,0
1,3
-0,2
-1,0
-0,4
0,5
-2,8
-1,2
0,0

Кв.2
-5,6
-3,8
-5,3
-11,3
-6,6
-2,2
1,4
1,5
-0,9
-3,0
-1,2
-0,3
-1,5
-1,0
1,2
-0,2
-1,5
-0,5
0,5
-3,4
-1,8
0,0

* Податоците за Србија за 2009 година се неревидирани.
Извор: Сите податоци се од ЕУРОСТАТ со исклучок на податоците за Македонија, Албанија, Србија, БиХ и Црна Гора. Податоците за овие земји
се од нивните централни банки, при што податоците за БДП за Србија, Албанија и БиХ се од Светскиот економски преглед на ММФ, октомври
2010.



Од вкупно 21 анализирана земја и Еврозоната, во 9 земји трговскиот дефицит во првата половина на 2010
година споредено со истиот период лани е намален, вклучително и во Македонија, а во 4 земји е зголемен
суфицитот. Ваквите движења се одраз на пониската глобална побарувачка и пониското ниво на економска
активност во глобални рамки. Сепак, треба да се одбележи дека намалувањето на трговскиот дефицит во
Македонија се должи на движењата во првиот квартал, додека трговскиот дефицит во вториот квартал од
2010 година е веќе повисок на годишна основа.


Slide 11

БИЛАНС НА ПЛАЌАЊА
- споредбена анализа -

Тековни трансфери
(како % од БДП)

2007

2008

Македонија
Србија*
Албанија
Црна Гора
БиХ
Бугарија
Чешка
Германија
Естонија
Грција
Шпанија
Италија
Летонија
Литванија
Унгарија
Полска
Романија
Словенија
Словачка
Хрватска
Турција
Еврозона

17,0
10,1
13,4
2,2
17,8
2,2
-0,8
-1,3
0,7
0,7
-0,7
-0,9
1,3
3,0
-0,5
2,0
3,9
-0,7
-0,6
2,4
0,3
-1,0

14,6
7,7
10,6
2,4
15,3
2,3
-0,5
-1,4
1,2
1,2
-0,9
-1,0
2,2
2,3
-0,6
1,5
4,3
-0,8
-1,3
2,2
0,3
-1,1

Кв.1
1,9
2,0
2,3
0,5
3,2
0,6
0,1
-0,5
0,2
0,6
-0,3
-0,3
0,5
0,8
-0,1
0,5
1,1
-0,4
-0,1
0,5
0,1
-0,3

Кв.2
3,9
3,1
3,3
0,7
3,3
0,9
0,0
-0,3
0,3
0,0
-0,2
-0,3
1,3
1,1
0,1
0,5
0,8
-0,1
-0,3
0,7
0,1
-0,2

2009
Кв.3
5,9
3,1
1,9
0,7
3,4
0,6
-0,3
-0,3
0,3
0,0
-0,2
-0,2
0,7
1,2
0,2
0,4
1,0
-0,2
-0,2
0,5
0,1
-0,3

Кв.4
5,1
3,3
3,3
0,8
3,3
0,6
-0,2
-0,3
0,8
-0,1
-0,1
-0,1
0,9
1,3
0,1
0,1
0,7
0,2
-0,5
0,6
0,1
-0,2

2010
Вкупно
16,8
11,5
10,7
2,8
13,3
2,7
-0,4
-1,4
1,6
0,6
-0,8
-0,9
3,4
4,4
0,4
1,5
3,5
-0,4
-1,1
2,3
0,4
-1,0

Кв.1
3,7
2,2
2,5
0,8
2,9
1,1
0,0
-0,6
0,2
-0,3
-0,4
-0,4
1,0
0,7
-0,1
0,5
0,4
-0,1
0,1
0,6
0,0
-0,4

Кв.2
5,0
2,5
3,1
0,9
3,1
1,2
0,1
-0,3
0,3
0,8
-0,1
-0,2
1,0
1,8
0,2
0,5
0,5
-0,1
-0,2
0,6
0,0
-0,2

* Податоците за Србија за 2009 година се неревидирани.
Извор: Сите податоци се од ЕУРОСТАТ со исклучок на податоците за Македонија, Албанија, Србија, БиХ и Црна Гора. Податоците за овие земји
се од нивните централни банки, при што податоците за БДП за Србија, Албанија и БиХ се од Светскиот економски преглед на ММФ, октомври
2010.




Приливите врз основа на тековни трансфери во првата половина од 2010 година во Македонија се највисоки,
во група од 21 земја и Еврозоната.
Следствено, трансферите покриваат голем дел од трговскиот дефицит и со оглед на повисокото ниво имаат
значаен придонес за стеснувањето на дефицитот на тековната сметка оваа година.


Slide 12

МОНЕТАРНИ И КРЕДИТНИ АГРЕГАТИ
- остварени движења и проекции за 2010 година  Растот на најшироката парична маса М4 на крајот на третиот квартал е прилично солиден,
13,4% и е нешто под јулската проекција (14,5%, на годишна основа). Растот на денарското
штедење продолжува да забрзува, при што денарските депозити учествуваат во вкупните
депозити со 48% во септември 2010 година, наспроти 46,4% во декември 2009 година.
 До крајот на годината паричната маса се очекува да оствари годишен раст од 11,6% (11,9%
во јулската проекција), при раст на вкупните депозити од 12,1% (12,5% во јулската проекција).
Во однос на забавениот монетарен раст во четвртиот квартал, треба да се има предвид
повисоката споредбена основа од последниот квартал на 2009 година.

Кредитниот раст на крајот на третиот квартал од 7,7% е речиси на ниво од јулската
проекција (8%). Во услови на непроменети претпоставки за натамошно јакнење на депозитниот
потенцијал на банките и раст на кредитната побарувачка, кредитниот раст се очекува
дополнително да забрза до крајот на годината до 9,4% (9,5% во јулската проекција).

45
40
35
30
25
20
15
10
5
0

Проекција на вкупните кредити
(годишни стапки на промена, во %)

35

Проекција на паричната маса М4
(годишни стапки на промена, во %)

30

остварено
проекција јули

почетна точка за
октомвриската
проекција
почетна точка за
јулската
проекција

проекција октомври

25

почетна точка
за јулската
проекција

20
15

остварено

10

проекција јули

5

почетна точка за
октомвриската
проекција

проекција октомври

0
Кв.1 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 Кв.2 Кв.3 Кв.4
2007
2008
2009
2010

-5

Кв.1 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 Кв.2 Кв.3 Кв.4
2007
2008
2009
2010

 Ризиците околу проекцијата се главно во надолна насока и зависат од темпото на заздравување

на домашната економија со ефекти врз вреднувањето на ризиците при носењето на кредитни
одлуки од страна на банките и капацитетот за штедење на економските субјекти.


Slide 13

Монетарните и кредитните агрегати

- Компаративна анализа -

Најширока парична маса, годишни промени, во %

Македонија
Романија
Албанија
Хрватска
Босна и Херцеговина
Бугарија
Србија
Црна Гора**
Еврозона

2007

2008

29,3
33,5
12,9
18,3
21,7
31,2
42,5
94,4

11,2
17,7
7,1
4,3
4,0
8,8
9,8
-4,8

11,4

8,4

Кв.1
Кв.2 Кв.3
2009
6,6
1,2
-1,1
15,4 11,7 10,7
6,4
6,0
2,7
3,3
1,1
-1,2
0,4
-2,9
-5,5
6,3
3,6
1,6
6,5
12,1 10,4
-17,7 -22,8 -18,3
6,0

4,2

1,9

6,0
8,9
6,9
-0,9
2,4
4,2
21,5
-8,3

Кв.1
2010
10,7
8,4
10,2
1,6
6,5
7,7
20,0
0,4

-0,4

-0,9

Кв.4

Кв.2

Кв.3

14,8
8,2
10,1
2,8
8,4
8,0
22,1
2,9
0,1

13,4

Кв.2

Кв.3

5,8
6,6
9,5
3,2
-1,3
2,2
25,0
-11,6
2,5

7,7
4,6
7,8
4,7
0,7
1,4
27,1
-11,7
2,9

6,5
12,4

3,8
7,7
8,4
20,1
4.5*

1,0

*Податокот за третиот квартал на 2010 година се однесува на јули
** Се однесува на вкупни депозити

Кредити, годишни промени, во %

Македонија
Романија
Албанија
Хрватска**
Босна и Херцеговина
Бугарија
Србија
Црна Гора***
Еврозона*

2007

2008

39,2
61,3
50,1
14,4
27,9
63,7
36,9
175,0
11,9

34,4
33,4
34,8
11,7
20,9
32,5
34,8
25,0
7,2

Кв.1
2009
25,3
23,1
31,6
9,7
12,7
24,5
33,8
8,5
5,9

Кв.2

Кв.3

Кв.4

14,3
11,2
20,0
4,9
4,0
11,2
27,7
-3,3
4,9

6,4
2,6
13,2
2,0
-1,9
5,0
22,3
-10,1
3,6

3,5
1,0
11,1
-0,7
-3,8
3,6
16,1
-15,1
2,9

Кв.1
2010
2,5
-1,4
7,8
-0,4
-2,9
2,3
14,4
-12,9
2,0

* Податоците се преземени од ЕУРОСТАТ и се однесуваат на категоријата кредити на резиденти одобрени од
монетарните и финансиските институции.
** Податокот за третиот квартал на 2010 година се однесува на август.
*** Податокот за третиот квартал на 2010 година се однесува на јули.

 Од анализираните

земји,
единствено
Србија има повисок
раст на паричната
маса, а сите други
земји се убедливо
под
растот
во
Македонија;
Годишната

стапка
на раст на кредитите
во Македонија е меѓу
највисоките,
повторно со исклучок
на Србија;
Со елиминирање на

ефектот
од
повисоката
инфлација
и
депресијацијата на
динарот, растот на
паричната маса и
кредитите во Србија
се приближува до
растот
во
Македонија.


Slide 14

Макроекономски проекции
за 2011 година
- Појдовни претпоставки при изготвување на макроекономските
проекции за 2011 година се следните:

- постепено закрепнување на странската побарувачка и
глобалната економија, со позитивни ефекти врз економската
активност во домашната економија;
- растот на глобалната побарувачка, се очекува да доведе и
до пораст на странската инфлација и увозните цени, со можни
импликации врз домашните цени;
- постепено јакнење на довербата на инвеститорите и
раздвижување на капиталните текови во глобални рамки, со
очекувања за зголемени девизни приливи во домашната економија;
- заживувањето на економската активност и подобрите
очекувања, се очекува да доведат до намалена воздржаност,
односно зголемена склоност кон потрошувачка на приватниот
сектор;
- постабилното окружување и подобрувањето на
финансиските текови кај економските субјекти, се очекува да ги
намали перцепциите за ризик на банките како значаен
ограничувачки фактор на кредитната активност во 2010 година.
-Политиката на стабилен девизен курс останува, односно
девизниот курс и натаму претставува посредна монетарна цел,
односно номинално сидро за одржување на ценовната стабилност.


Slide 15

ЕКОНОМСКА АКТИВНОСТ
 Во 2011 година се очекува извесно забрзување на економскиот раст:
проектираме раст на БДП во интервал од 2%-3%
 Главен генератор на економскиот раст би биле инвестициите, кои се очекува да
остварат реален раст од 10,4%, согласно најавениот раст на капиталните расходи
на државата, очекуваниот пораст на СДИ и кредитната поддршка од банките;
 Се очекува и позитивен придонес на јавната потрошувачка, согласно најавениот
државен буџет за 2011 година, за разлика од негативниот придонес на оваа
компонента во 2010 година;
 Проектираме мал позитивен придонес на личната потрошувачка (релаен раст од
0,4%), врз основа на поповолните движења на пазарот на труд, постабилни
очекувања и помала воздржаност од потрошувачка, како и кредитна поддршка од
банките;
Придонеси на домашната побарувачка и
нето-извозот во годишниот раст на БДП
 Согласно ваквите движења, растот на
14
(во процентни поени)
12
БДП во 2011 година се очекува да биде
10
воден од домашната побарувачка,
8
6
Домашна
додека нето-извозот би имал негативен
побарувачка
4
Нето-извоз
2
придонес. Тоа се должи на поумерен
0
БДП
раст на извозот во однос на
-2
-4
растот во претходната година, при
-6
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
истовремен раст на увозот, согласно
растотоколу
на БДП
и увозната
 Ризиците
проекцијата
кои зависност.
би влијаеле во надолна насока се однесуваат на темпото на
закрепнување на глобалната економија и степенот на реализација на државните капитални
инвестиции, додека во позитивна насока би влијаеле промените на пазарот на труд, кои во
проекцијата се вклучени конзервативно.


Slide 16

ИНФЛАЦИЈА
 Во 2011 година се очекува просечна инфлација во интервал од 2% до 3%.
 Доминатно влијание врз инфлацијата би имале факторите на страната на понудата,
а пред се растот на светските цени на храната, кој започна од третиот квартал на
2010 година. Дополнително, растот на глобалната побарувачка имплицира повисока
странска ефективна инфлација, како и нешто повисоки цени на нафтата.
Проекцијата на инфлацијата претпоставува и одреден пораст на регулираните цени;
 Од домашната побарувачка не се очекуваат притисоци за раст на цените - растот на
економијата и понатаму се очекува да биде под потенцијалниот раст.
Просечна годишна стапка на инфлација, во %
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
-1
-2

08

03
03

02

02

02

00
-01
2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

 Ризиците околу проекцијата се претежно во нагорна насока и се поврзани со неизвесноста

околу растот на светските цени на храната и растот на регулираните цени и нивниот преносен
ефект врз другите цени во економијата.


Slide 17

Надворешен сектор
Во 2011 година, дефицитот на тековната сметка е проектиран на 4,3%
од БДП (проширување за 0,7 п.п. во однос на претходната година).
Зголемувањето на дефицитот на тековната сметка
се должи на претпоставеното нормализирање на
нивото на приватните трансфери (со оглед на
очекуваното
минимално
проширување
на
трговскиот дефицит). Имено, наспроти намалените
приливи од приватни трансфери во кризниот период,
кога во просек изнесуваа 15% од БДП, во 2010 година
проценуваме дека би достигнале над 18% од БДП. Се
претпоставува дека со тоа е исцрпен ефектот на
постепено враќање на средствата после кризата и дека
во 2011 година трансферите би биле нешто пониски и би
изнесувале 17,7% од БДП.
25
20
15
10
5
0
-5
-10
-15
-20
-25
-30

Тековна сметка, трговски дефицит и приватни трансфери, % од БДП
13,6

17,1

13,2

18,2

17,1

13,9

16,0

18,3

17,7

Капиталните приливи, во 2011 година, се очекува
да се значително повисоки во однос на минатата
година (6,8 % наспроти 2,8% од БДП), главно заради:
 Зголемено задолжување на јавниот сектор во странство
за 2,4 п.п. од БДП, кое би достигнало 3,4% од БДП;
 Повисоки СДИ за 1,1 п.п., кои во 2011 година би
достигнале 3,6% од БДП.
Повисоките капитални приливи овозможуваат покривање
на дефицитот на тековната сметка и одржување на
девизните резерви на адекватно ниво.
16
14

Структура на капиталната и финансиска сметка,
(% од БДП)

12

10

6,8

8

2,8

6
4

2

-2,6

-4,1

-0,5
-7,2

-7,3

-8,4

-3,6

-4,3

-4

-12,7
-18,3

2003

-21,2

2004

-18,4

2005

Тековна сметка

-19,7

2006

-20,4

2007

Трговски дефицит

-26,1
2008

0
-2
2003

-23,0

-21,6

-21,8

2009

2010

2011

Приватни трансфери

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

До лгорочни заеми, нето
Директни инвестиции, нето
По ртфо лио инвестиции
Валути и депо зити, нето
Останато , нето
Капитална и финансиска сметка (без о фицијални резерви)

Изво р: НБРМ.

 Ризиците околу проекцијата на билансот на плаќања се во надолна насока и се поврзани со

реализацијата на предвидувањата за темпото на раст на странската побарувачка, очекуваните
капитални приливи и динамиката на приватните трансфери.


Slide 18

МОНЕТАРЕН И КРЕДИТЕН РАСТ

 За 2011 година е проектиран годишен раст на кредитите од 12,1%.
Тоа претставува поинтензивна кредитна активност на банките споредено со 2010
година, како резултат на следните фактори:
o
o

Подобрување на макроекономскиот амбиент и намалени перцепции за ризици од страна на банките;
Постабилни очекувања и поголема склоност кон потрошувачка кај населението и претпријатијата.
Годишен раст на кредитите, во %

Годишен раст на паричната маса М4, во %
35,0

45,0
40,0

39,2

35,0
30,0

30,0

34,4

25,0

30,5

25,0

29,3
25,0

20,0

проекција

20,0

проекција

15,0

15,0
9,4

10,0

12,1

12,8

6,0
5,0

3,5

5,0

11,6
11,2

10,0

0,0

0,0

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2006

2007

2008

2009

2010

2011

 Кредитниот раст и во 2011 година главно ќе биде финансиран преку растот на
депозитите во банките.

За 2011 година проектиран е годишен пораст на паричната маса М4
од 12,8%.
Растот на штедењето во банките ќе биде поддржан од зголемените готовински текови на приватниот
сектор, согласно зголемената економска активност. Се очекува да продолжи поинтензивниот раст на
денарските депозити, во услови на стабилни очекувања и повисок принос на овие депозити.

Ризиците околу проектираниот монетарен и кредитен раст се главно во надолна насока и нивното
остварување во најголема мера ќе зависи од темпото на заздравување на глобалната и домашната
економија.


Slide 19

ЗАКЛУЧОК







2011 година треба да биде вистински почеток за позабележливо закрепнување на економијата,
со раст на БДП од 2-3%. Тоа значи и натаму раст под потенцијалниот;
Предвидениот економски раст, заедно со проекциите за движењата во платниот биланс и
проектираната стапка на инфлација формираат генерално поволен амбиент за водењето на
монетарната политика. Тоа значи дека при остварување на основните претпоставки,
монетарната политика може, без поголеми тешкотии, да:
- оствари контролирана и прифатлива стапка на инфлација;
- задоволително ниво на девизни резерви за поддршка на стабилноста на девизниот курс;
- динамизирање на растот на монетарните и кредитните агрегати, како солидна поддршка на
економската активност.
Сепак, и овие проекции, како и сите, а особено во услови на продолжен нестабилен пост-кризен
амбиент и многу неизвесности во светската економија, се пропратени со ризици. Главните
ризици лебдат над два особено важни сегменти:
1) остварувањето на износот на капиталните приливи, секогаш тешко предвидлив и секогаш, во
нашиов случај, важен за понудата на девизи и можните притисоци на девизниот пазар;
2) движењето на светските цени на храната, поради нивниот преносен ефект врз цените на
прехранбените производи во земјата и високото влијание врз стапката на инфлација, со оглед на
нивната висока застапеност во ценовниот индекс. Имено, евентуалното повисоко ниво на
светските цени на храната од предвиденото во проекциите, неповолно би делувало врз
очекувањата и побарувачката за девизи. Затоа, за нас контролата на инфлацијата има
дополнителна важност.
Народната банка, како и досега, и во 2011 година ќе продолжи одговорно и внимателно да ги
следи движењата во економијата, остварувањата на проекциите и по потреба навреме ќе
презема соодветни мерки за остварување на целите на монетарната политика.