Transcript Pobierz plik Wyspa Wielkanocna
Slide 1
Oil Peak
i
Los Ludzkości
Rozdział 4 – Los Wyspy Wielkanocnej
Robert Bériault
wersja polska prof. Andrzej Rabczenko, Magdalena Galus
Slide 2
By opowiedzieć następną część tej historii,
musimy cofnąć się w czasie do roku 500-nego...
do jednego z najbardziej odosobnionych
miejsc na Ziemi:
Wyspy Wielkanocnej.
Ziemia Moai
Slide 3
Wyspa była niezamieszkanym
podzwrotnikowym rajem…
Powierzchnia: 160 km2
3500 km na wschód
do wybrzeży Chile
2000 km na zachód
do Wysp Pitcairn
Slide 4
Około roku 500-nego do wyspy dobiła
łódź z grupą polinezyjskich osadników
Archeolodzy
szacują, że było to
nie więcej niż
100 osób
Wyspa była znana
jako Rapa Nui
Slide 5
Ogromne palmy
rosły bujnie
wraz z 17 innymi
gatunkami drzew.
Idealnie nadawały
się one do wyrobu
bali, desek oraz
dłubanych łodzi.
Slide 6
Osadnicy przybyli z wyposażeniem…
Przywieźli ze sobą kury,
świnie oraz
polinezyjskie szczury.
Posadzili bananowce,
taro i słodkie ziemniaki.
Slide 7
Wyspiarze zaczęli ścinać ogromne palmy,
by budować z nich domy i robić łodzie.
Slide 8
Bliskość oceanu urozmaicała dietę
Ponieważ wokół wyspy nie
było raf koralowych, było
także niewiele małych ryb.
Podstawę połowów
stanowiły morświny,
na które polowano wprost
z drewnianych łodzi.
Slide 9
Warunki na wyspie pozwalały
na łatwe życie
Ludzie mieli
dużo czasu
na ceremonie
religijne.
Slide 10
Ceremonialne tańce i obrzędy stały
się ważnym elementem
życia na wyspie.
Slide 11
…a jej mieszkańcy stali się ekspertami
w rzeźbieniu kamieni
kamienny pagórek dla rzeźb
Slide 12
Budowa posągów była niezwykłym
wyczynem:
Posągi rzeźbiono
bezpośrednio
w kamieniołomach
na zboczach gór
Po czym taszczone
były nawet przez
14 km do wybrzeża,
gdzie oddawano im
cześć.
“Collapse: How Societies Choose to Fail or Succeed”, Jared Diamond
Slide 13
Jak duże
były te
posągi?
Slide 14
Pierwsze z nich mierzyły
od 2.5 do 3.5 metra…
Pomiędzy klanami pojawiła
się konkurencja.
Rozmiary posągów rosły
wraz z rosnącymi ambicjami
poszczególnych klanów.
Ostatnie z nich miały ponad
9 m wysokości. Rekordowy
posąg mierzył 21 metrów
i ważył 240 ton!
Niedokończony posąg
porzucony w kamieniołomie
“Kon-Tiki: Across the Pacific by Raft” by Thor Heyerdahl
Slide 15
Ale jak oni je
transportowali,
nie znając
lewitacji?
Slide 16
To pytanie przez długi czas spędzało
sen z powiek naukowcom…
Ale ostatecznie doszli
do wniosku, że
budowniczowie Rapa Nui
budowali tory z drewna
prowadzące z
kamieniołomów do
miejsc kultu, a posągi
układali na balach z pni
drzew.
Zespół Thora Heyerdahl’a
odtwarzający wznoszenie posągu
“Kon-Tiki: Across the Pacific by Raft” by Thor Heyerdahl
Slide 17
Transportowanie
posągów miało
znaczący wpływ
na zniszczenie lasów
na wyspie.
Slide 18
Populacja Rapa Nui rosła…
…i około
roku
1500-nego…
…osiągnęła swoje
maksimum, które
wyniosło od 10 000
do 20 000 osób.
Slide 19
Niedługo
potem
zaprzestano
budowania
posągów…
…pozostało 887 posągów
na różnych etapach budowy.
Setki niedokończonych posągów
najzwyczajniej porzucono
w kamieniołomach
wraz z kamiennymi narzędziami,
leżącymi na ziemi wokół nich.
Slide 20
Wszystkie prace nad posągami
zostały wstrzymane.
Ktoś wyciął ostatnie drzewo.
Pozostały jedynie trawy i krzewy.
Slide 21
Rozwój populacji uległ załamaniu:
Po tym jak żyzna gleba,
zatrzymująca wilgoć,
została wymyta,
strumienie wyschły
Nastąpiło drastyczne
zmniejszenie produkcji żywności
Ogromne stada ptaków,
przylatujących na wyspę,
zniknęły
Slide 22
Bez
drewna…
Nie mogli
budować łodzi.
Łowienie morświnów,
głównego źródła mięsa,
skończyło się.
Nie mogli reperować
domów - Rapa Nui
musieli mieszkać
w szałasach i jaskiniach.
Stracili główne źródło
ogrzewania i paliwa
do gotowania.
Slide 23
Rozszalał się głód.
Rozpoczęły się walki o resztki pożywienia.
W desperacji dochodziło nawet do kanibalizmu.
W zimie temperatury spadały do 5°C. Bez drewna
na opał, najbardziej cierpiały dzieci i osoby starsze.
Porządek społeczny całkowicie runął.
Wandale niszczyli posągi innych klanów.
Rozpoczęło się masowe wymieranie.
Slide 24
Wtedy na wyspę dotarli
Europejczycy:
Było to w Sobotę Wielkanocną roku 1722.
Holenderski admirał, Jacob Roggeveen,
przybył na wyspę.
Zastał na niej 3000 ludzi żyjących
w skrajnej nędzy.
Slide 25
Następny na wyspie był kapitan Cook,
52 lata później…
Do tego czasu populacja zmalała do 2000 osób.
Jedynymi
zwierzętami na
wyspie były kury.
Wrogie klany toczyły
nieustanne wojny.
Slide 26
W następnym stuleciu:
Głównie przez kontakty
z Europejczykami, populacja
zmniejszyła się do 111 osób.
Slide 27
Niesamowite!
Jak to się
mogło stać?
Przecież zasoby
wyspy były
tak obfite…
Slide 28
Po prostu ludność Rapa Nui przekroczyła
POJEMNOŚĆ ŚRODOWISKA wyspy.
POJEMNOŚĆ ŚRODOWISKA jest to
liczba organizmów, które dane
terytorium może wyżywić bez
degradacji systemu podtrzymywania
życia na tym terytorium.
Slide 29
POJEMNOŚĆ ŚRODOWISKA ZIEMI
W przypadku ludzi, pojemność środowiska może być
ograniczona przez preferowany przez nich rodzaj pożywienia.
Przykładowo, jedzenie mięsa wymaga znacznie więcej
powierzchni oraz zużywa więcej energii niż dieta wegetariańska.
Do wyprodukowania 1 kg mięsa potrzeba około 7 kg zbóż.
Tak więc, jeśli populacja zdecyduje się na dietę mięsną,
pojemność środowiska będzie mniejsza, niż gdyby ludzie
zadowolili się nudnym jedzeniem muesli.
Slide 30
Styl życia ma duży wpływ na pojemność
środowiska
Wszystko to…
NA OSOBĘ
m2 przestrzeni życiowej
Samochody, łodzie
Przejechane kilometry
Samoloty, statki i podróże dla
przyjemności
Narzędzia, elektronika,
naczynia i wiele innych…
…wpływa na to
Wyczerpywanie surowców
Straty w bioróżnorodności
Degradacja pól uprawnych
Wcześniejszy Oil Peak
Wszystko powyższe
zmniejsza
pojemność środowiska
Slide 31
Przedefiniujmy trochę pojemność środowiska :
Pojemność środowiska Ziemi oznacza,
jak wielu ludzi może utrzymać Ziemia,
przy zachowaniu określonego stylu życia
i przy pewnym poziomie technologii,
bez degradacji systemów podtrzymania życia.
Ta sama planeta może utrzymać więcej ludzi
mających skromny styl życia,
niż ludzi z ekstrawaganckim stylem życia,
używających rozrzutnych technologii.
Slide 32
Populacja może przekroczyć
pojemność środowiska, w którym żyje –
mówimy wtedy o OVERSHOOT.
Przekroczenie pojemności środowiska staje się
możliwe, kiedy gatunek napotka bogate
i wcześniej niewykorzystywane zasoby,
które pozwalają mu na wzrost liczebności.
Slide 33
Niezmiennie,
po przekroczeniu
pojemności środowiska
(overshoot),
następuje masowe
wymieranie gatunków.
Slide 34
Wyspa Św. Mateusza
Podczas II Wojny Światowej,
Straż Wybrzeża USA wypuściła
na tej odległej wyspie
29 reniferów, jako zapas
żywności dla swych ludzi.
Gruba na 10 cm powłoka
z porostów potrzebowała
stuleci, by pokryć wyspę.
Ze względu na brak
drapieżników, zapasy żywności
na wyspie pozwoliły populacji
reniferów na rozrośnięcie się
do 6000 osobników
już w roku 1963.
www.dieoff.org
Slide 35
W ciągu 3 lat od osiągnięcia
przez renifery szczytu populacji,
ich liczba drastycznie zmalała
do 42 wynędzniałych osobników.
Wykres po prawej pokazuje,
jak gwałtownie może dojść
do upadku populacji, gdy ta
przeholuje z wykorzystywaniem
zasobów (overshoot).
Porosty rosły w tak wolnym
tempie, że nie miały szans,
by wyżywić 6000 reniferów
(pojemność środowiska wyspy
było znacznie niższa).
Slide 36
Tak samo, jak renifery
na Wyspie Św. Mateusza,
ludzie w epoce przemysłowej
natrafili na bogaty ii niewykorzystywany
wcześniej surowiec, który spowodował
wzrost ich populacji:
ROPĘ NAFTOWĄ!
Slide 37
Zastanawia mnie
przykład Kanady…
Jest wielka,
zatem ma
bardzo dużą
pojemność
środowiska ,
prawda?
Slide 38
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Tak i nie…
Jeżeli staniemy koło siebie,
ramię przy ramieniu,
możemy upakować całą populację
świata na powierzchni mniejszej
niż Korsyka.
Tyle, że ludzie potrzebują
znacznie więcej miejsca niż to,
które wystarcza na postawienie
naszych dwóch stóp.
Slide 39
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Potrzebujemy
przestrzeni
dla naszych
domów i pól
uprawnych.
Slide 40
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Jesteśmy zależni
od rozległych
przestrzeni
podtrzymujących
skomplikowane
biologiczne
systemy niezbędne
dla naszego
wyżywienia.
Slide 41
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Chęć ocalenia różnorodności
biologicznej kłóci się
z naszą chęcią nieprzerwanej
ekspansji na nowe
powierzchnie.
Bioróżnorodność umożliwia
nam za to odkrywanie
i korzystanie z nowych
lekarstw oraz
roślin jadalnych.
Slide 42
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Potrzebujemy przestrzeni,
by wydobywać surowce
do budowy szkół,
uniwersytetów, teatrów,
kin, stadionów,
centrów konferencyjnych,
maszyn, narzędzi,
pojazdów, itp.
Slide 43
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Potrzebujemy rzek, by po nich pływać
i w nich łowić, lasów, by po nich wędrować
i w nich polować, plaży, by na nich odpoczywać
i pływać w morzu oraz pól i gór,
by czuć więź z Naturą.
Slide 44
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Społeczeństwo
technologiczne
potrzebuje
powierzchni
bagien,
rozlewisk i zarośli,
by móc
zaabsorbować
i zneutralizować
wytwarzane
odpady.
Torfowisko
Moczary
Las namorzynowy
Slide 45
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Potrzebujemy znacznie więcej naturalnych lasów:
…dla utrzymania poziomów
wód podziemnych, przez
spowalnianie spływu wody
deszczowej
… dla zatrzymania erozji
gruntów i osunięć błota
…dla oczyszczania
powietrza
i absorpcji
zanieczyszczeń
Slide 46
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Pamiętaj, tylko mała część
Kanady nadaje się pod
uprawę, z czego pewną
powierzchnię zajmują też
drogi i budynki.
W zimnym klimacie zużywamy
więcej surowców
– im więcej, tym mniejsza
jest pojemność środowiska.
Tereny uprawne zaznaczone na zielono
www.hort.purdue.edu/. ../v4-015a.html
Zima w Kanadzie to znaczne potrzeby.
Slide 47
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Pamiętaj również, że Kanada musi
zapewnić swym obywatelom pożywienie,
domy, odzież, ogrzewanie, transport,
tak samo jak edukację i opiekę
zdrowotną oraz całą infrastrukturę
z nimi związaną.
Slide 48
Porozmawiajmy o tzw. akrach fantomowych:
Slide 49
Eksploatacja ropy była jednorazowym
przypadkiem pozwalającym na
potrojenie wydajności rolniczej:
Ogromne zasoby ropy, które Natura odłożyła dla nas
miliony lat temu, w sztuczny sposób zwiększyły
zdolności Ziemi do zaopatrywania nas w pożywienie.
Slide 50
Innymi słowy,
ropa w sztuczny
sposób potroiła
pojemność
środowiska Ziemi.
* “Overshoot”, William R. Catton, Jr.
To tak jakby ropa
zaopatrzyła nas
w nieistniejące areały ziemi
– fantomowe akry
(phantom acreage),
jak nazwał je Catton w swej
przełomowej książce*.
Slide 51
Jak ropie
się to
udało?
Slide 52
…Jak? Ponieważ ropa zapewniła nam:
- surowce
- związki
- energię
do budowy
chemiczne
dla maszyn,
laboratoriów
do
dzięki
oraz
produkcji
którym
technologii
nawozów i
jeden rolnik
do rozwoju
pestycydów
może
wysokopropotrajawykarmić
duktywnych
jących
100 ludzi
zbóż
zbiory
- energię,
by
pompować
wody
gruntowe
do
nawadniania pól
- energię - energię do
do
suszenia
transportu
zbóż
pożywienia i przechood
wywania
producenta jedzenia,
do konsu- by zapobiec
menta
jego
stratom
Slide 53
Wszystkie te czynniki sztucznie zwiększyły
produkcję żywności – tymczasowo.
Slide 54
Ale kiedy zacznie brakować ropy, produkcja
żywności gwałtownie spadnie
– akurat w czasie, gdy populacja ludzka
osiągnie maksimum swej liczebności!
Slide 55
Jeśli nie będziemy
w stanie przekonać
naszych rządów
do działania,
możemy nie zdążyć
z wprowadzeniem
odnawialnych źródeł
energii na czas…
Slide 56
…a jeśli będziemy zmuszeni powrócić do
XIX-wiecznych technologii, to czy uda nam się
wyżywić, wciąż rosnącą, populację ludzką?
Slide 57
Jeśli zaś będziemy musieli uciec się do używania
zwierząt pociągowych, zamiast traktorów…
…to będziemy
potrzebowali
dodatkowych 25 to 30%
terenów uprawnych
tylko po to, by zasadzić
nowe rośliny do
wykarmienia zwierząt.
Slide 58
Mieszkańcy
Wyspy Wielkanocnej
nie mieli odpowiednich
łodzi, by móc uciec
na inną wyspę.
Nie mieli gdzie się
przenieść.
Slide 59
…my także.
Nie mamy statków
kosmicznych,
które pozwoliłyby
nam uciec
na inną planetę.
Slide 60
Następny rozdział przybliży Ci analogie
pomiędzy zachowaniem ludności Rapa Nui
oraz społeczeństwa technologicznego,
w którym obecnie żyjemy.
Czy jesteśmy dużo mądrzejsi?
Przekonaj się w rozdziale 5.
Kliknij tutaj,
by wybrać rozdział
www.ZiemiaNaRozdrozu.pl
Oil Peak
i
Los Ludzkości
Rozdział 4 – Los Wyspy Wielkanocnej
Robert Bériault
wersja polska prof. Andrzej Rabczenko, Magdalena Galus
Slide 2
By opowiedzieć następną część tej historii,
musimy cofnąć się w czasie do roku 500-nego...
do jednego z najbardziej odosobnionych
miejsc na Ziemi:
Wyspy Wielkanocnej.
Ziemia Moai
Slide 3
Wyspa była niezamieszkanym
podzwrotnikowym rajem…
Powierzchnia: 160 km2
3500 km na wschód
do wybrzeży Chile
2000 km na zachód
do Wysp Pitcairn
Slide 4
Około roku 500-nego do wyspy dobiła
łódź z grupą polinezyjskich osadników
Archeolodzy
szacują, że było to
nie więcej niż
100 osób
Wyspa była znana
jako Rapa Nui
Slide 5
Ogromne palmy
rosły bujnie
wraz z 17 innymi
gatunkami drzew.
Idealnie nadawały
się one do wyrobu
bali, desek oraz
dłubanych łodzi.
Slide 6
Osadnicy przybyli z wyposażeniem…
Przywieźli ze sobą kury,
świnie oraz
polinezyjskie szczury.
Posadzili bananowce,
taro i słodkie ziemniaki.
Slide 7
Wyspiarze zaczęli ścinać ogromne palmy,
by budować z nich domy i robić łodzie.
Slide 8
Bliskość oceanu urozmaicała dietę
Ponieważ wokół wyspy nie
było raf koralowych, było
także niewiele małych ryb.
Podstawę połowów
stanowiły morświny,
na które polowano wprost
z drewnianych łodzi.
Slide 9
Warunki na wyspie pozwalały
na łatwe życie
Ludzie mieli
dużo czasu
na ceremonie
religijne.
Slide 10
Ceremonialne tańce i obrzędy stały
się ważnym elementem
życia na wyspie.
Slide 11
…a jej mieszkańcy stali się ekspertami
w rzeźbieniu kamieni
kamienny pagórek dla rzeźb
Slide 12
Budowa posągów była niezwykłym
wyczynem:
Posągi rzeźbiono
bezpośrednio
w kamieniołomach
na zboczach gór
Po czym taszczone
były nawet przez
14 km do wybrzeża,
gdzie oddawano im
cześć.
“Collapse: How Societies Choose to Fail or Succeed”, Jared Diamond
Slide 13
Jak duże
były te
posągi?
Slide 14
Pierwsze z nich mierzyły
od 2.5 do 3.5 metra…
Pomiędzy klanami pojawiła
się konkurencja.
Rozmiary posągów rosły
wraz z rosnącymi ambicjami
poszczególnych klanów.
Ostatnie z nich miały ponad
9 m wysokości. Rekordowy
posąg mierzył 21 metrów
i ważył 240 ton!
Niedokończony posąg
porzucony w kamieniołomie
“Kon-Tiki: Across the Pacific by Raft” by Thor Heyerdahl
Slide 15
Ale jak oni je
transportowali,
nie znając
lewitacji?
Slide 16
To pytanie przez długi czas spędzało
sen z powiek naukowcom…
Ale ostatecznie doszli
do wniosku, że
budowniczowie Rapa Nui
budowali tory z drewna
prowadzące z
kamieniołomów do
miejsc kultu, a posągi
układali na balach z pni
drzew.
Zespół Thora Heyerdahl’a
odtwarzający wznoszenie posągu
“Kon-Tiki: Across the Pacific by Raft” by Thor Heyerdahl
Slide 17
Transportowanie
posągów miało
znaczący wpływ
na zniszczenie lasów
na wyspie.
Slide 18
Populacja Rapa Nui rosła…
…i około
roku
1500-nego…
…osiągnęła swoje
maksimum, które
wyniosło od 10 000
do 20 000 osób.
Slide 19
Niedługo
potem
zaprzestano
budowania
posągów…
…pozostało 887 posągów
na różnych etapach budowy.
Setki niedokończonych posągów
najzwyczajniej porzucono
w kamieniołomach
wraz z kamiennymi narzędziami,
leżącymi na ziemi wokół nich.
Slide 20
Wszystkie prace nad posągami
zostały wstrzymane.
Ktoś wyciął ostatnie drzewo.
Pozostały jedynie trawy i krzewy.
Slide 21
Rozwój populacji uległ załamaniu:
Po tym jak żyzna gleba,
zatrzymująca wilgoć,
została wymyta,
strumienie wyschły
Nastąpiło drastyczne
zmniejszenie produkcji żywności
Ogromne stada ptaków,
przylatujących na wyspę,
zniknęły
Slide 22
Bez
drewna…
Nie mogli
budować łodzi.
Łowienie morświnów,
głównego źródła mięsa,
skończyło się.
Nie mogli reperować
domów - Rapa Nui
musieli mieszkać
w szałasach i jaskiniach.
Stracili główne źródło
ogrzewania i paliwa
do gotowania.
Slide 23
Rozszalał się głód.
Rozpoczęły się walki o resztki pożywienia.
W desperacji dochodziło nawet do kanibalizmu.
W zimie temperatury spadały do 5°C. Bez drewna
na opał, najbardziej cierpiały dzieci i osoby starsze.
Porządek społeczny całkowicie runął.
Wandale niszczyli posągi innych klanów.
Rozpoczęło się masowe wymieranie.
Slide 24
Wtedy na wyspę dotarli
Europejczycy:
Było to w Sobotę Wielkanocną roku 1722.
Holenderski admirał, Jacob Roggeveen,
przybył na wyspę.
Zastał na niej 3000 ludzi żyjących
w skrajnej nędzy.
Slide 25
Następny na wyspie był kapitan Cook,
52 lata później…
Do tego czasu populacja zmalała do 2000 osób.
Jedynymi
zwierzętami na
wyspie były kury.
Wrogie klany toczyły
nieustanne wojny.
Slide 26
W następnym stuleciu:
Głównie przez kontakty
z Europejczykami, populacja
zmniejszyła się do 111 osób.
Slide 27
Niesamowite!
Jak to się
mogło stać?
Przecież zasoby
wyspy były
tak obfite…
Slide 28
Po prostu ludność Rapa Nui przekroczyła
POJEMNOŚĆ ŚRODOWISKA wyspy.
POJEMNOŚĆ ŚRODOWISKA jest to
liczba organizmów, które dane
terytorium może wyżywić bez
degradacji systemu podtrzymywania
życia na tym terytorium.
Slide 29
POJEMNOŚĆ ŚRODOWISKA ZIEMI
W przypadku ludzi, pojemność środowiska może być
ograniczona przez preferowany przez nich rodzaj pożywienia.
Przykładowo, jedzenie mięsa wymaga znacznie więcej
powierzchni oraz zużywa więcej energii niż dieta wegetariańska.
Do wyprodukowania 1 kg mięsa potrzeba około 7 kg zbóż.
Tak więc, jeśli populacja zdecyduje się na dietę mięsną,
pojemność środowiska będzie mniejsza, niż gdyby ludzie
zadowolili się nudnym jedzeniem muesli.
Slide 30
Styl życia ma duży wpływ na pojemność
środowiska
Wszystko to…
NA OSOBĘ
m2 przestrzeni życiowej
Samochody, łodzie
Przejechane kilometry
Samoloty, statki i podróże dla
przyjemności
Narzędzia, elektronika,
naczynia i wiele innych…
…wpływa na to
Wyczerpywanie surowców
Straty w bioróżnorodności
Degradacja pól uprawnych
Wcześniejszy Oil Peak
Wszystko powyższe
zmniejsza
pojemność środowiska
Slide 31
Przedefiniujmy trochę pojemność środowiska :
Pojemność środowiska Ziemi oznacza,
jak wielu ludzi może utrzymać Ziemia,
przy zachowaniu określonego stylu życia
i przy pewnym poziomie technologii,
bez degradacji systemów podtrzymania życia.
Ta sama planeta może utrzymać więcej ludzi
mających skromny styl życia,
niż ludzi z ekstrawaganckim stylem życia,
używających rozrzutnych technologii.
Slide 32
Populacja może przekroczyć
pojemność środowiska, w którym żyje –
mówimy wtedy o OVERSHOOT.
Przekroczenie pojemności środowiska staje się
możliwe, kiedy gatunek napotka bogate
i wcześniej niewykorzystywane zasoby,
które pozwalają mu na wzrost liczebności.
Slide 33
Niezmiennie,
po przekroczeniu
pojemności środowiska
(overshoot),
następuje masowe
wymieranie gatunków.
Slide 34
Wyspa Św. Mateusza
Podczas II Wojny Światowej,
Straż Wybrzeża USA wypuściła
na tej odległej wyspie
29 reniferów, jako zapas
żywności dla swych ludzi.
Gruba na 10 cm powłoka
z porostów potrzebowała
stuleci, by pokryć wyspę.
Ze względu na brak
drapieżników, zapasy żywności
na wyspie pozwoliły populacji
reniferów na rozrośnięcie się
do 6000 osobników
już w roku 1963.
www.dieoff.org
Slide 35
W ciągu 3 lat od osiągnięcia
przez renifery szczytu populacji,
ich liczba drastycznie zmalała
do 42 wynędzniałych osobników.
Wykres po prawej pokazuje,
jak gwałtownie może dojść
do upadku populacji, gdy ta
przeholuje z wykorzystywaniem
zasobów (overshoot).
Porosty rosły w tak wolnym
tempie, że nie miały szans,
by wyżywić 6000 reniferów
(pojemność środowiska wyspy
było znacznie niższa).
Slide 36
Tak samo, jak renifery
na Wyspie Św. Mateusza,
ludzie w epoce przemysłowej
natrafili na bogaty ii niewykorzystywany
wcześniej surowiec, który spowodował
wzrost ich populacji:
ROPĘ NAFTOWĄ!
Slide 37
Zastanawia mnie
przykład Kanady…
Jest wielka,
zatem ma
bardzo dużą
pojemność
środowiska ,
prawda?
Slide 38
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Tak i nie…
Jeżeli staniemy koło siebie,
ramię przy ramieniu,
możemy upakować całą populację
świata na powierzchni mniejszej
niż Korsyka.
Tyle, że ludzie potrzebują
znacznie więcej miejsca niż to,
które wystarcza na postawienie
naszych dwóch stóp.
Slide 39
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Potrzebujemy
przestrzeni
dla naszych
domów i pól
uprawnych.
Slide 40
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Jesteśmy zależni
od rozległych
przestrzeni
podtrzymujących
skomplikowane
biologiczne
systemy niezbędne
dla naszego
wyżywienia.
Slide 41
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Chęć ocalenia różnorodności
biologicznej kłóci się
z naszą chęcią nieprzerwanej
ekspansji na nowe
powierzchnie.
Bioróżnorodność umożliwia
nam za to odkrywanie
i korzystanie z nowych
lekarstw oraz
roślin jadalnych.
Slide 42
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Potrzebujemy przestrzeni,
by wydobywać surowce
do budowy szkół,
uniwersytetów, teatrów,
kin, stadionów,
centrów konferencyjnych,
maszyn, narzędzi,
pojazdów, itp.
Slide 43
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Potrzebujemy rzek, by po nich pływać
i w nich łowić, lasów, by po nich wędrować
i w nich polować, plaży, by na nich odpoczywać
i pływać w morzu oraz pól i gór,
by czuć więź z Naturą.
Slide 44
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Społeczeństwo
technologiczne
potrzebuje
powierzchni
bagien,
rozlewisk i zarośli,
by móc
zaabsorbować
i zneutralizować
wytwarzane
odpady.
Torfowisko
Moczary
Las namorzynowy
Slide 45
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Potrzebujemy znacznie więcej naturalnych lasów:
…dla utrzymania poziomów
wód podziemnych, przez
spowalnianie spływu wody
deszczowej
… dla zatrzymania erozji
gruntów i osunięć błota
…dla oczyszczania
powietrza
i absorpcji
zanieczyszczeń
Slide 46
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Pamiętaj, tylko mała część
Kanady nadaje się pod
uprawę, z czego pewną
powierzchnię zajmują też
drogi i budynki.
W zimnym klimacie zużywamy
więcej surowców
– im więcej, tym mniejsza
jest pojemność środowiska.
Tereny uprawne zaznaczone na zielono
www.hort.purdue.edu/. ../v4-015a.html
Zima w Kanadzie to znaczne potrzeby.
Slide 47
Rozróżnienie między powierzchnią
a pojemnością środowiska:
Pamiętaj również, że Kanada musi
zapewnić swym obywatelom pożywienie,
domy, odzież, ogrzewanie, transport,
tak samo jak edukację i opiekę
zdrowotną oraz całą infrastrukturę
z nimi związaną.
Slide 48
Porozmawiajmy o tzw. akrach fantomowych:
Slide 49
Eksploatacja ropy była jednorazowym
przypadkiem pozwalającym na
potrojenie wydajności rolniczej:
Ogromne zasoby ropy, które Natura odłożyła dla nas
miliony lat temu, w sztuczny sposób zwiększyły
zdolności Ziemi do zaopatrywania nas w pożywienie.
Slide 50
Innymi słowy,
ropa w sztuczny
sposób potroiła
pojemność
środowiska Ziemi.
* “Overshoot”, William R. Catton, Jr.
To tak jakby ropa
zaopatrzyła nas
w nieistniejące areały ziemi
– fantomowe akry
(phantom acreage),
jak nazwał je Catton w swej
przełomowej książce*.
Slide 51
Jak ropie
się to
udało?
Slide 52
…Jak? Ponieważ ropa zapewniła nam:
- surowce
- związki
- energię
do budowy
chemiczne
dla maszyn,
laboratoriów
do
dzięki
oraz
produkcji
którym
technologii
nawozów i
jeden rolnik
do rozwoju
pestycydów
może
wysokopropotrajawykarmić
duktywnych
jących
100 ludzi
zbóż
zbiory
- energię,
by
pompować
wody
gruntowe
do
nawadniania pól
- energię - energię do
do
suszenia
transportu
zbóż
pożywienia i przechood
wywania
producenta jedzenia,
do konsu- by zapobiec
menta
jego
stratom
Slide 53
Wszystkie te czynniki sztucznie zwiększyły
produkcję żywności – tymczasowo.
Slide 54
Ale kiedy zacznie brakować ropy, produkcja
żywności gwałtownie spadnie
– akurat w czasie, gdy populacja ludzka
osiągnie maksimum swej liczebności!
Slide 55
Jeśli nie będziemy
w stanie przekonać
naszych rządów
do działania,
możemy nie zdążyć
z wprowadzeniem
odnawialnych źródeł
energii na czas…
Slide 56
…a jeśli będziemy zmuszeni powrócić do
XIX-wiecznych technologii, to czy uda nam się
wyżywić, wciąż rosnącą, populację ludzką?
Slide 57
Jeśli zaś będziemy musieli uciec się do używania
zwierząt pociągowych, zamiast traktorów…
…to będziemy
potrzebowali
dodatkowych 25 to 30%
terenów uprawnych
tylko po to, by zasadzić
nowe rośliny do
wykarmienia zwierząt.
Slide 58
Mieszkańcy
Wyspy Wielkanocnej
nie mieli odpowiednich
łodzi, by móc uciec
na inną wyspę.
Nie mieli gdzie się
przenieść.
Slide 59
…my także.
Nie mamy statków
kosmicznych,
które pozwoliłyby
nam uciec
na inną planetę.
Slide 60
Następny rozdział przybliży Ci analogie
pomiędzy zachowaniem ludności Rapa Nui
oraz społeczeństwa technologicznego,
w którym obecnie żyjemy.
Czy jesteśmy dużo mądrzejsi?
Przekonaj się w rozdziale 5.
Kliknij tutaj,
by wybrać rozdział
www.ZiemiaNaRozdrozu.pl