ördekler firarda - Düş Hekimi Yalçın Ergir

Download Report

Transcript ördekler firarda - Düş Hekimi Yalçın Ergir

Slide 1

“nasıl olur da filmi çekilmez böyle bir yolculuğun?”

Hopa’dan, İskenderun’a kadar tüm kıyı şeridimizdekilerden
rica:
Sahilde soluk sarı bir banyo ördeği bulursanız,
üzerinde küçücük: “The First Years” yazıyorsa,
bilin ki elinizdeki çoook uzak yoldan gelmiş –
masal bir yolculukla Pasifik Okyanusu’ndan yola çıkan,
Bering Boğazı’ndan Arktik Okyanusu’na geçen,
Kuzey Kutbu’ndan da buzdağlarıyla birlikte,
Atlantik Okyanusu’na varmış ördeklerden birisidir
ve bilim adına paha biçilmez katkınız için:
http://beachcombersalert.org/RubberDuckies.html adresinden
Oşinograf Prof. Dr. Curtis Ebbesmeyer’e bildirilmelidir…
düş hekimi yalçın ergir - http://www.ergir.com

* ses düğmesi açıkken *


Slide 2

ÖRDEKLER FİRARDA
Bir Okyanus Masalı
düş hekimi yalçın ergir


Slide 3


Slide 4

Bir varmış, bir yokmuş; Dünya denen mavi bir gezegen,
o gezegende de büyük - çok büyük bir okyanus varmış.
Pasifik isimli bu okyanusta ancak dev dalgalara dayanıklı gemiler bir kıtadan
ötekine yolculuk yapabilirmiş.

Dünya tarihiyle 10 Ocak 1992’de Hong Kong’dan, A.B.D.’nin batı kıyısındaki
Tacoma limanına doğru dev bir konteyner gemisi yola çıkmış.
Koca gemi, Kuzey Pasifik Okyanusu’nun ortalarındaki Uluslararası Tarih
Değiştirme Çizgisi (180. meridyen) yakınlarına geldiğinde, muazzam bir
fırtınaya yakalanmış.
Gemi, kibrit kutusu gibi dev dalgalarda
bir yükselir, bir sulara gömülürken,
konteynerleri taşıyan bağlantılardan
bazıları kopmuş ve on iki konteyner
gemiden Pasifik’in azgın dalgalarına
yuvarlanmış.


Slide 5

Düşünce kapağı parçalanan bir konteynerden denize, çoğu sarı ördek olan,
mavi kaplumbağa, yeşil kurbağa, kırmızı kunduz - 28800 adet plastik banyo
oyuncağı azgın sulara karışmış.
Amerikan “The First Years” şirketinin Çin’de yaptırdığı bu banyo
oyuncaklarının kartondan ambalajları suya dayanamayınca sarı ördekler
kendilerini Dünya’nın en büyük banyo küvetinde buluvermiş.


Slide 6

Ve 15-20 metrelik dev dalgalarda, 10-12 bofor rüzgar kuvvetlerinde,
küçük ördeklerin inanılmaz yolculuğu başlamış.


Slide 7

Büyük Pasifik Çöp Bölgesi’nde
Pasifik Okyanusu’nun kuzeyinde, Asya ile Amerika arasında Büyük Pasifik Girdabı
varmış. Bu girdapta Türkiye’nin yüzölçümünden bile büyük, yüz milyon tondan
fazla çöpün yüzdüğü iki Büyük Pasifik Çöp Bölgesi varmış. Birleşmiş Milletler
Çevre Programı’na göre, buradaki plastik atıklar yılda bir milyondan fazla deniz
kuşunun ve yüz bin kadar deniz memelisinin ölümüne neden oluyormuş.
Beslenme zincirimizin ilk halkası da bazen karınları bu plastiklerle dolu canlılarla
başlıyormuş.

Sarı ördekler kendilerini çöplerle ve neustonlarla birlikte saat yönünde dönerek,
bir Japonya kıyılarına - bir Amerika kıyılarına gider gelirken bulmuşlar. Bu
girdaptan elli sene zor kurtulacaklarken, içlerinden 19000 civarında oyuncak
güneye sürüklenmiş. Ekvatoru geçen bu sarı ördekler Endonezya, Avustralya,
Yeni Zelanda hatta Güney Amerika’nın batı kıyılarına ulaşmışlar.


Slide 8

Bir kısmı da 6 senede 1 tur
tamamlayarak, Japonya Amerika
arasında yıllarca dönüp duracakları
Subtropikal Büyük Pasifik Girdabı’nda
yüzmeye başlamışlar.
16 Kasım 1992’de Sitka / Alaska
kıyılarına ulaştıklarında artık bilim
dünyası, okyanus akıntıları ve tüm
gezegenin iklim bilgisi hakkında “Sarı
Ördekler”den çok şeyler öğrenmeye
başlıyor – veriler başta Curtis
Ebbesmeyer ve James Ingraham olmak
üzere titizlikle değerlendiriliyormuş.
Okyanus Yüzeyi Akıntı Simülasyonları, NASA’nın uydu görüntüleri kadar, sarı
banyo ördeklerinin verileriyle de şekilleniyormuş.
Derken önce gemiden, sonra konteynerden, ardından da ambalajlarından firar
edebilmiş sarı kafalar bu büyük girdaptan da firar edebilmeyi başarmışlar.
Kendilerini Sibirya – Alaska arasındaki saatin tersi yönünde dönen 3 senede 1 tur
tamamlanabilen Kutup-altı Girdabı’nda bulmuşlar.


Slide 9

Bering Boğazı’ndan
Arktik Okyanusu’na

ve Kuzey Kutbu
Ördekler 1998’e kadar girdapta
Alaska’dan Japonya’ya gidip
gelirlerken buradan da firar edip
Kuzey Kutbu’na yönlenmişler.
Bering Boğazı’nı geçerek büyük
kısmı buz tutmuş Kuzey Buz
Denizi’ne (Arktik Okyanusu’na)
açılmışlar.

Buzulların arasında iki yıl sürecek amansız bir yolculuk başlamış.
Kutup Ayıları’nın önünden buz kesmiş olarak geçmişler.


Slide 10


Slide 11

Sarı Ördekler yavaş yavaş yol almaya devam ederlerken kimisi dev buz kitlelerinin
altında kalmış, kimisi de buzdağlarının bir parçası haline gelmiş.
Ama firari banyo ördekleri Arktik Okyanusu’nu da geçmişler, Kuzey Kutbu’nun,
Dünya’nın öteki tarafındaki bir başka dev banyo küvetine açılabilmişler.


Slide 12

Atlantik Okyanusu
Ve 2000 senesinde kendilerini buzdan, güneşten, tuzdan solmuş renkleriyle
masmavi bir başka okyanusun koynunda bulmuşlar: Atlantik Okyanusu.
Bu arada Pasifik Okyanusu’nda kalanlar büyük girdapta üçüncü turlarına
başlıyorlarmış.
Kuzey Atlantik’ten kopmuş buzdağlarıyla birlikte güneye yüzerlerken, 15 Nisan
1912’de New Foundland ve Labrador yakınlarında bir buzdağına çarparak batan
Titanic’in de tam üzerinden geçmişler.
3 senelik bir yolculuktan sonra da Christopher Columbus’un gemileri gibi
okyanusun batısına - A.B.D.’nin doğu sahillerine varmışlar.
2003 senesinde, üzerinde sihirli “The First Years” yazan bir yeşil kurbağa da
binlerce kilometrelik yolcuğundan sonra, okyanusun doğusunda, İskoçya’nın
kuzeybatı kıyılarına varmış. Ne yazık ki oyuncağı bulan avukat Sonali Naik ne
bulduğunun farkında olmadan oyuncağı sahilde bırakmış.
Bu arada 2004 senesinde Pasifik’te, Kutup-altı girdabında dönüp duran ördekler
beşinci defa Alaska Sitka sahillerine uğramışlar.


Slide 13

1992’de Çin’e “Friendly Floatees” ismiyle sipariş verdiği banyo oyuncakları,
gemiden Pasifik Okyanusu sularına düşen Amerikan “The First Years” şirketi,
sahilde bulunmuş ördekleri kendilerine getireceklere para ödülü vaat ederken
sarı kafalar hisse senetlerinden nasıl daha değerli bir hale geldiklerinden
habersiz, mavi gezegen sularında efsane yolculuklarına devam ediyorlarmış.
2007 senesine gelindiğinde, Daily Mail’in haberinde emekli öğretmen Penny
Harris’in İngiltere’nin güneybatı sahillerinde 15 senedir okyanus - okyanus
dolaşmış bir banyo ördeği bulduğu yazılsa da, bunun orijinal firari “Friendly
Floatees” olmadığı iddia ediliyormuş.

2012’de Dünya Sularında Sarı Banyo Ördekleri
Şu anda Dünya sularında binlerce sarı banyo ördeği yüzmekte.

Kimi sarı ördek, hala Pasifik girdaplarında dönüp dururken,
bazen bir albatrosa yem olup, albatros ölüp çürüdüğünde yeniden sulara
dönerken kimisi de Kuzey Kutbu’nda, Kuzey Buz Denizi’nin içinde bir buzulun, bir doğal
dondurucunun içinde, çözülüp mavi sularla bir başka dev küvete gidebilmeyi
bekliyor.


Slide 14

Bilim adamları & çevreciler, koleksiyonerler, plaj tarayıcıları
hep onların peşinde. Üzerlerinde taşıdıkları mikroskobik
eklentiler bilimsel olarak paha biçilmez değerde. Curtis
Ebbesmeyer ve Eric Scigliano’nun yazdıkları 2009 Mart’ında
yayınlanan: “Flotsametrics and The Floating World” kitabı,
okyanus biliminde devrim yapan sarı ördek kapaklı bir
bilimsel başyapıt.

Moby Dick, Moby Duck
ve Beyaz Balinamız Aydın:
Moby Dick kitabında, Ahab’ın:
- Beyaz Balina gören var mı?

sorusunun yerini:

- Sarı Ördek gören var mı? alırken, ailesini, işini, gücünü
bırakıp sarı banyo ördeklerinin peşinde Alaska, Hawaii,
ördeklerin üretildiği Çin’deki Pearl River Delta, Bering
Boğazı yollarına düşen Donovan Hohn’un 2011 Mart’ında
yayınladığı “The Moby Duck” kitabı “En İyi Satan Kitaplar”
listesinin tepelerinde.


Slide 15

Ocak 1992’de firar edip –
Bering Boğazı’ndan geçerek Atlantik Okyanusu’na varan ördekler masalken,
Bering Boğazı’ndan Karadeniz’in Ukrayna kıyılarına getirilen, oradan da
Ocak 1992’de firar edip –
Gerze’ye gelen ve tüm ülkemizin sevgilisi olan “Unutulmuş Masal”ımız;
yani Beyaz Balina Aydın’ımız???

Beyaz Balina Aydın’ın Öyküsü:
http://www.ergir.com/beyaz_balina_aydin_sunum.htm


Slide 16

Bering Boğazı’ndan Sivastopol’e
Sivastopol’den Gerze’ye…


Slide 17

Kim bilir?

Kim bilir;
belki de küresel ısınma ilk defa bir işimize yarayıp buz dağlarının biz yaşarken
erimesine,
Titanic’i batıran buzdağlarından Atlantik’e sarı banyo ördekler dağılmasına,
Cebelitarık’tan geçenlerin Akdeniz’e geçmesine, sıcak yolculuktan sonra,
belki Marmaris, belki Mersin, belki de Çanakkale sahillerine gelmesine neden
olacak.


Slide 18

Kim bilir;
belki de Pasifik Okyanusu’nda bir geminin konteynerinden, ambalajından kaçabilmiş,
onca dev girdapta, çöp bölgelerinde, fırtınalarda, dev dalgalarda, buzkıran gemilerinin
sıkışıp kaldığı buz okyanusunda kendine yol bulabilmiş sarı kanatlar belki de o akarsu senin, o yağmur bulutu benim, kendilerini Ankara’da,
hatta Bülten Sokak’taki bir su birikintisinde banyo yaparken bulacak,


Slide 19

belki onu Anadolu’nun güvercinleri, bizim gri kanatlılar karşılayacak.


Slide 20

Kim bilir;
bir düş hekimi de muayenehanesinden çıkarken,
onu çok yorgun,
ama hep gülümseyen gagasıyla karşısında
bulunca dayanamayacak;
ona “Paytak” adını verip,
portakal sandığından masasında içinde mesaj olan bir şişenin yanına koyacak.
Paytak anlatacak – o yazacak,
Paytak anlatacak – o yazacak;


Slide 21

Bu masal burada sonlansa da,
yarın belki yenisi başlayacak kim bilebilir???
düş hekimi yalçın ergir
http://www.ergir.com

/ bülten sokak – ankara
26 nisan 2012

* düşülen her girdaptan kurtulunabilir *

(bana bu sarı banyo ördeklerinden ilk bahseden
bilim insanı sevgili Ece Ergir’e,
çizimlerine doyamadığım “Pino”
Pınar Büyükgüral’a: http://pinomino.blogspot.com
teşekkür ve sevgilerimle…)
Bir Dünya Masalı:
http://www.ergir.com/MASAL.htm
düş hekimi belgeselleri:
http://www.ergir.com/belgeseller.htm
TED’de sarı banyo ördekli bir coğrafya dersi:
http://www.ergir.com/2012/bir_cografya_dersi.htm