Slide 1

Dr. Özlem Döğerlioğlu IŞIKSUNGUR
Yaşar Üniversitesi
Mühendislik Fakültesi
Endüstri Mühendisliği- Ders Notları
[email protected]


Slide 2

Türk

Ticaret Kanunu bakımından,
kişilerin yaptığı iş ve işlemler, “âdi
iş” ve “ticari iş” olarak ikiye ayrılır.
Ticaret hayatının gerekleri dikkate
alınarak ticari işler, âdi işlerden
farklı kurallara tâbi tutulur.
Bu yüzden, ticari işlerin âdi
işlerden ayrılması gerekmektedir.


Slide 3

Ticari

işlerin belirlenmesinde
kullanılan dört ayrı ölçüt kullanılır:
 Türk

Ticaret Kanununda düzenlenmiş
işler ticaridir.
 Ticari İşletmeyi ilgilendiren işler
ticaridir.
 Tacirin borçları ticaridir
 Bir
taraf
için
ticari
sayılan
sözleşmeler diğer taraf için de
ticaridir.


Slide 4

 Ticaret

Kanununda düzenlenmiş işler, ticari
işletmeyi ilgilendirsin veya ilgilendirmesin
ticaridir.-Mutlak ticari iş
 Örnek



Kambiyo senetleriyle ilgili işler
Haksız rekabetle ilgili işler


Slide 5

 Diğer

kanunlarda olan ve ticari işletmeyi
ilgilendiren tüm işlem ve fiiller ticari iştir.
 Ticari işletmenin tüm fiileri ticari iş niteliğini
haizdir.
 Bir fiilin karşı taraf için adi iş sayılması veya
karşı tarafın tacir olmaması sonucu etkilemez
 Bir işin taraflardan biri için adi ve diğeri için
ticari olabileceği durumlarda haksız fiil
nedeniyle ticari faiz yürütülebilmesi için fiilin
sadece fail bakımından ticari iş niteliğinde
olması gerekli ve yeterlidir.
 Ör. Şirkete ait araçla özel aracın çarpışması


Slide 6



Bir tacirin borçlarının ticari olması karinedir.
Ancak bu karine çürütülebilir. Bunun için gerçek
kişi tacirin,


işlemi yaptığı anda bunun ticari işletmesiyle ilgili
olmadığını diğer tarafa açıkça bildirmesi


Ör. Bulaşık makinesi alan tacirin bulaşık makinesini ev
için satın aldığını bildirmesi

veya
 İşin ticari sayılmasına durumun elverişli olmaması
gereklidir. Bu takdirde iş adi iş sayılacaktır.


Ör. Bir tacirin 3kgluk çamaşır makinesi deterjanı alması
(her somut olay açısından değerlendirilmeli)

Önemli! Tüzel kişi tacirin bütün işlemleri ticaridir.


Slide 7

 Bir

işlemin taraflarından yalnız biri için ticari
iş niteliğinde olan sözleşmeler, kanunda
aksine hüküm bulunmadıkça diğer taraf için
de ticari sayılır.



Mutlaka sözleşme
Kanunda aksine hüküm bulunmaması


Slide 8

 Ticari

borçlarda teselsül karinesi geçerlidir.
 Ticari işlere ticari faiz uygulanır.
 Ticari işlere ilişkin sözleşmelerin
düzenlenmesinde serbestlik ilkesi geçerlidir.
 Ticari işlerde yasal zamanaşımı süreleri
geçerli olur.


Slide 9

 Ticari

işlerden kaynaklanan sorumluluğun
müteselsil nitelikte olduğu karinedir.
YTK Md. 7
“İki veya daha fazla kişi içlerinden yalnız biri
veya hepsi için ticari niteliğe haiz bir iş
dolayısıyla diğer bir kimseye karşı birlikte
borç altına girerse, kanunda veya sözleşmede
aksi öngörülmemişse müteselsil sorumlu
olurlar”


Slide 10

 Faiz,

para alacağının yasal semeresidir.
 Bir kişinin parasını kullanmaktan belirli bir
süre mahrum kalması karşılığında diğer
taraftan aldığı ücrete faiz adı verilir.


Slide 11

• Faiz türlerini, çeşitli açılardan sınıflandırmak mümkündür:
 Faiz türleri


İşletim süresi bakımından






İşletim şekli bakımından- Niteliğine göre





Ana para faizi: Bir para alacağından belli süre yoksun kalma karşılığı
vadeye kadar işletilen faiz
Temerrüt(geçikme) faizi: para borcunu zamanında ödemeyerek
temerrüde düşen borçlunun vadeden itibaren geçen süre için
ödemesi gereken faiz
Basit faiz: Belirli bir alacağa belirli bir zaman dilimi için işleilen faiz
Bileşik faiz: İşlemiş olan faizin ana paraya belirli dönemlerde
eklenmesi ve böylelikle elde edilen miktara tekrar faiz işletilmesi

Belirleyen irade bakımından


Kanuni faiz : Kanun tarafından belirlenen ana para ve temerrüt faizi
İradi Faiz: miktarı sözleşmeyle belirlenen ana para ve temerrüt
faizidir.


Slide 12




Şart edilmemiş olsa dahi faiz yürütme kuralı
Bileşik faiz uygulanması--- Tacir olmayan sözleşenlere
uygulanmaz.
YTK md. 8/II
Cari hesap sözleşmeleriyle her iki taraf bakımından ticari
iş niteliğinde olan ödünç sözleşmelerinde faize faiz
yürütülmesi kararlaştırılabilir. Ancak bunun için
sözleşenlerin tacir olması ve kendisine tekrar faiz
işletilecek olan işlemiş faizin üç aydan aşağı olmayan bir
döneme ilişkin olması şarttır.




Faiz oranlarının serbestliği




Ticari işlerde anapara veya temerrüt faizi miktarı
taraflarca tespit edilmemişse, yıllık faiz miktarı, Merkez
Bankasının önceki yılın 31 Aralık günü kısa vadeli kredi
işlemlerinde uyguladığı reeskont oranı üzerinden tespit
edilir.

Adi işlere göre daha yüksek oranda faiz istenebilmesi


Slide 13

 Tacirin

borcunun faizinin hangi tarihten
itibaren işlemeye başlayacağı sözleşmede
belirlenebilir. Ör. Kredinin verildiği tarih
 Sözleşmede düzenleme yoksa, ticari borcun
faizi vadenin bitiminden veya belirli bir vade
yoksa ihtar gününden itibaren işlemeye
başlar.


Slide 14

 Kanunla

tayin edilmiş zamanaşımı süreleri
sözleşmeyle değiştirilemez
 Ancak, kanun aksini düzenlemiş veya
kanunla düzenlenmiş zaman aşımı süresinin
sözleşmeyle değiştirilebileceğini hükme
bağlamışsa zamanaşımı süresi değiştirilebilir.


Slide 15

 Ticari


Mutlak ticari hükümler




Hükümler iki grupta değerlendirilebilir:

Ticaret kanunda belirtilen hükümler

Nispi ticari hükümler


Bir ticari işletmeyi ilgilendiren işlem ve fiilere ilişkin
Ticaret Kanunu dışındaki kanunlarda yazılı özel
hükümler. Aslında ticari nitelikte olmayan bu
hükümler, ticari işletmeyle ilgili oldukları takdirde
ticari hüküm vasfını kazanır.
 Ör. Kiralamayla ilgili hükümler BK’da, kiralanan yer
ticari işletmeyle bu durum ticaret hukukunu
ilgilendirir.


Slide 16

 Emredici

Hükümler
 Sözleşme Hükümleri
 Yedek Ticari Hükümler
 Ticari Örf ve Adet
 Ticari Teamül
 Genel Hükümler


Slide 17

 TK’da

yer alan hükümler
 Diğer kanunlarda yer alan emredici hükümler


Ör. İyi niyet kuralını düzenleyen MK 2


Sözleşmlerin tabi olduğu genel ilkeleri düzenleyen BK
27


Slide 18

 Sözleşme

Hükümleri:
Taraf iradesini ortaya koyan ve emredici
hükümlere aykırı olmayan sözleşme
hükümleri
 Yedek Ticari Hükümler


Tamamlayıcı, yorumlayıcı nitelikteki ticari
hükümler


Teselsül karinesi


Slide 19

 İhtilaflara

uygulanacak hiçbir yazılı kuralın
bulunmaması halinde hakim ticari örf ve
adeti dikkate alır.


Uzun zamandır uygulana gelen ve ona
uyulmasının zorunlu olduğu şeklinde halkta genel
inanış oluşan yazılı olmayan uygulamalar


Örneğin:Tacirin faturanın altını kapatarak imzalaması o
fatura bedelinin ödendiğine, imzanın faturanın üst
kısmına atılması ise, satışın veresiye satış olduğuna
karinedir?


Slide 20

 Bir

bölgeye veya bir ticaret şubesine ait
olanlar genel olanlara tercih edilir
 ÖNEMLİ! Ticari örf ve adetler, tacir
olmayanlar hakkında ancak onlar tarafından
bilindiği veya bilinmesi gerektiği takdirde
uygulanır.
 Hakim, olaya uygulanacak örf ve adet olup
olmadığını ticaret ve sanayi odaları ile diğer
ilgili diğer meslek kuruluşlarına sorarak
öğrenmelidir.


Slide 21

A

ile B arasında alım-satım akdi yapılmış
 Her iki taraf da tacir
 Alıcı borcunu ödediğini, satıcı ise borcun
ödenmediğini söylüyor
 Hakim önüne gelen olayı nasıl çözecek?


Slide 22

 Ticari

teamül örf ve adet kuralı haline
gelmedikçe hakim tarafından esas alınamaz.
 Ancak: Kanunda teamülün hükme esas
alınabileceğine ilişkin özel hüküm varsa