Transcript Nerwy czaszkowe repetytorium nr 1: n.I,II,III,IV,VI,VIII Aspekty kliniczne
Nerwy czaszkowe repetytorium nr 1: n.I,II,III,IV,VI,VIII Aspekty kliniczne
Grzegorz Jagła
n. węchowy klinika
• Anosmia • Diagnostyka • Etiologia urazy, onkologia /guzy płata czołowego, nowotwory
Zaburzenia węchu
• • • • • • • • • Nieżyt górnych dróg oddechowych Uraz głowy Meningitis Guz płatów czołowych Choroba Parkinsona Choroba Refsuma Sarkoidoza Idiopatyczna utrata węchu /obu lub jednostronna/ Wrodzone zniesienie węchu
ważne
• Badaj węch gdy podejrzewasz: • Podejrzenie guza płata czołowego • Kliniczny obraz postępującego otępienia i zaburzeń widzenia • Osoby zgłaszające zaburzenia węchu lub smaku • Zmienione odczuwanie węchu w: • Depresji • • Schizofrenii W napadach padaczkowych częściowych złożonych
n. wzrokowy
n.wzrokowy- uszkodzenia
• Mroczek środkowy- ubytek środkowej części pola widzenia, może też powstawać przy izolowanym uszkodzeniu plamki żółtej /np. starcze zwyrodnienie plamkowe/ • Od ubytków ogniskowych aż do całkowitej ślepoty
czasami zaczyna się od uszkodzenia widzenia barwy czerwonej •
uszkodzenie skrzyżowania nn. II
niedowidzenie połowicze dwuskroniowe
uszkodzenie skrzyżowania nerwów wzrokowych- etiologia
• guz przysadki • czaszkogardlak • oponiak • torbiel naskórkowa lub skórzasta • tętniak t. szyjnej wewnętrznej lub ocznej • wodogłowie z poszerzeniem III komory • rak jamy nosowogardłowej • struniak stoku • ziarna w przebiegu sarkoidozy • zapalenie opon- przewlekłe i podostre • przerzuty nowotworowe • pierwotna niedoczynność tarczycy
uszkodzenie pasma wzrokowego i ciał kolankowatych bocznych
• rzadziej niż chiasma opticum • guzy dołu środkowego • niedowidzenie połowicze jednostronne nie zawsze zgodne z lokalizacją uszkodzenia
uszkodzenie promienistości wzrokowej
• • • • uszkodzenie płata skroniowego- uszkodzenie dolnej części włókien drogi wzrokowej kwadrantopsja w górnych ćwiartkach pola widzenia płat ciemieniowy- górna część włókien kwadrantopsja dolnych ćwiartek widzenia cała promienistość- niedowidzenie połowicze jednoimienne
uszkodzenia kory potylicznej
• • • • • niedowidzenie połowicze jednoimienne widzenie plamkowe może być oszczędzone w niedowidzeniu połowiczym ostrość wzroku nie ulega upośledzeniu chory w trakcie chodzenia zaczepia lub uderza o przedmioty znajdujące się w obrębie niewidzialnej części pola widzenia trudności w czytaniu
obustronne uszkodzenie płatów potylicznych
• • ostre niedotlenienie mózgu niedokrwienie podstawno- kręgowe • górne lub dolne niedowidzenie połowicze obuoczne • obuoczna ślepota korowa • jeżeli nie uszkodzone są bieguny potyliczne zachowane plamki- widzenie lunetowe versus mroczki obustronne przy uszkodzeniu obustronnym biegunów
Obrzęk tarczy n. wzrokowego
• • • • • • • wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe zakrzep zatoki jamistej przetoka szyjno-jamista przełom nadciśnieniowy (faza złośliwa nadciśnienia) zakrzep żyły siatkówki zapalenie n.wzrokowego
neuropatia niedokrwienna oczna
Obrzęk tarczy n. wzrokowego
• początkowo zwłaszcza gdy etiologia uciskowa może nie być zaburzeń widzenia • w innych krótkie zaniewidzenie jedno- lub obu oczne podczas zmiany pozycji ciała, wysiłku- przejściowy wzrost ciśnienia śródczaszkowego i śródgałkowego – zatrzymanie odpływu żylnego z siatkówki
zanik nerwu wzrokowego
• obraz kredowobiałej tarczy n. II • osłabienie ostrości wzroku • ubytki w polu widzenia • zmniejszenie reaktywności źrenic na światło • etiologia • • • uszkodzenie siatkówki, n.II, skrzyżowania n. II ze współistniejącym uszkodzeniem osłonki mielinowej przewlekły obrzęk tarczy n.II
jaskra • krótkowzroczność dużego stopnia
zespół Fostera-Kennedy’ego
• zanik tarczy n.II w jednym oku /guz / płata czołowego], obrzęk tarczy drugiego n. II po drugiej
zapalenie n. wzrokowego
• • • • • • • • w schorzeniach zapalnych choroby demielinizacyjne dziedziczny zanik n.II Lebera przyzakaźne zapalenie n.II [ospa wietrzna, odra, wirus Ebstein-Barr] kiła choroba Devica sarkoidoza zapalenie tkanek miękkich oczodołu
Źrenice- miosis
• • • • • • • • • • zespół Hornera uszkodzenie mostu objaw Argylla-Robertsona stan po zakropieniu pilokarpiny zatrucie środkami fosforoorganicznymi stosowanie opioidów neuropatia autonomiczna uraz tęczówki [ze współistniejącym urazem] fizjologiczne w wieku starczym wrodzone
Źrenice- mydriasis
• • • • • • • • • • uszkodzenie układu P np. n. III zespół Holmesa Adiego Zespół Parinaud [uszkodzenie górnej części śródmózgowia] neuropatia autonomiczna stany lękowe stan po zakropleniu atropiny amfetamina śmierć mózgu uraz tęczówki fizjologicznie u małych dzieci
zaburzona reakcja źrenic na światło
• • • • • • • • uszkodzenie n.III
uszkodzenie n.II (objaw najczęściej wczesny) uszkodzenie skrzyżowania nn. II objaw Argylla-Roberstona objaw Parinaud zaburzenia refrakcji przebiegające z dużym osłabieniem ostrości wzroku bardzo wąskie źrenice urazy tęczówki • Prawidłowa reakcja źrenic na światło występuje przy uszkodzeniach na poziomie ciał kolankowatych bocznych lub powyżej.
Nerwy okoruchowe
Diplopia - ocena
• chory ma: • wodzić wzrokiem ku górze, ku dołowi oraz na boki.
• odwodzenie jednego oka (m.prosty boczny) • powinno się kojarzyć z przywodzeniem drugiego oka (m.prosty przyśrodkowy)
Diplopia - ocena
• chory ma (2): • wodzić wzrokiem w bok i ku górze a następnie ku dołowi.
• za ruch ku dołowi • oka odwiedzonego – m.prosty dolny • oka przywiedzonego – m. skośny górny
Diplopia - ocena
• chory ma (3): • wodzić wzrokiem na boki a następnie ku górze • ruch ku górze • oka przywodzonego – m. skośny dolny • oka odwodzonego – m. prosty górny
n. okoruchowy - klinika
• osłabienie siły wszystkich mm. zewnętrznych oka, z wyj. • m. prostego bocznego • m. skośnego górnego W spoczynku gałka oczna ustawiona jest w zezie rozbieżnym i skierowana ku górze
n. okoruchowy - klinika
• ptoza- czasami całkowita uniemożliwia ocenę motoryki gałek ocznych • rozszerzenie źrenicy z z zburzoną lub zniesioną reakcją na światło i akomodację wywołane uszkodzeniem włókien P biegnących razem z R n.III
• Pamiętaj uszkodzenie n.III prawie zawsze w procesach uciskowych natomiast b. rzadko w DM lub stanach zapalnych.
• najpierw diplopia a potem rozszerzenie źrenicy
uszkodzenie n. bloczkowego
• osłabienie m. skośnego górnego z dwojeniem i skośnym przesunięciem obrazów podczas patrzenia ku dołowi i przyśrodkowo
uszkodzenie n. odwodzącego
• osłabienie m. prostego bocznego z podwójnym widzeniem i bocznym przesunięciem obrazów podczas próby patrzenia w stronę zajętego mięśnia
uszkodzenie n. odwodzącego
• rzekome porażenie n. VI • czynna konwergencja w przebiegu histerii- źrenice zwężają się podczas próby odwodzenia gałek ocznych • zsp.Duane’a- anomalia wrodzona zamiast m. prostego bocznego-pasmo łacznotkankowe- podczas próby odwodzenia – zwężenie szpary powiekowej
przyczyny niedowładów mm. zewnętrznych oka
• miastenia • miopatie oczne • guzy oczodołu • zaburzenia oczne w przebiegu chorób tarczycy • olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic
przyczyny uszkodzenia nn. okoruchowych
• śródmózgowie i most: • guz • udar • SM • zapalenie mózgu • encefalopatia Wernickego
przyczyny uszkodzenia nn. okoruchowych
• poziom pnia i pień mózgu: • ostre i przewlekłe zapalenie opon m-r • nowotworowe zajęcie opon • kiła oponowo-naczyniowa • tętniak lub rozszerzenie tętnicy podstawnej • tętniak t.łączącej tylnej /izolowane porażenie III • guzy (rak jamy nosowo-gardłowej • cukrzyca • sarkoidoza • zespół Guillain-Barré i inne neuropatie
przyczyny uszkodzenia nn. okoruchowych
• szczyt piramidy kości skalistej • zespół wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego • zakażenie usznopochodne • rak jamy nosowogardłowej
przyczyny uszkodzenia nn. okoruchowych
• zatoka jamista: • gruczolak lub udar przysadki • oponiak skrzydła k. klinowej • rak jamy nosowo-gardłowej • przerzuty nowotworowe • pęknięcie lub ucisk tętniaka t.szyjnej wew.
• zakrzepica zatoki jamistej • przetoka szyjno-jamista
przyczyny uszkodzenia nn. okoruchowych
• • szczelina oczodołowa górna: • oponiak skrzydła kości klinowej • oponiak osłonki n. wzrokowego • przerzuty nowotworowe • guz rzekomy oczodołu • zespół Tolosy – Hunta oczodół: • guz • zapalenie tkanek miękkich
przyczyny uszkodzenia nn. okoruchowych
• inne przyczyny: • uraz głowy • olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic • migrena okoporaźna (z izolowanym niedowładem n.III) • infekcje np.. Herpes Zoster, AIDS, borelioza • niedokrwienie o trudnej do ustalenia lokalizacji [pień mózgu, nerw czaszkowy]
ze względu na etiologię uszkodzeń nn. okoruchowych
• oceniaj!!: • ostrość wzroku [obu oczu oraz każdego z osobna] • pole widzenia • dno oka • wytrzeszcz • zaburzenia węchu • obecność bólu w obrębie twarzy i głowy • cech zajęcia n. trójdzielnego i ew. innych nerwów czaszkowych • ewentualnie cech miastenii
• Nagłe wystąpienie porażenia jednego nerwu czaszkowego u osoby w wieku średnim • Etiologia niedokrwienna czasem urazowa • Objawom może towarzyszyć ból w obrębie oczodołu • Obserwuj- 2-4 tyg • Wyklucz DM, kiłę, czynniki ryzyka chorób naczyniowych • Rokowanie pomyśle
n. Przedsionkowo ślimakowy
• Guz kąta!!!
• Szum uszny • Niedosłuch • Oczopląs