Transcript 1% - DJ.Pulawy.pl
Slide 1
Dźwięk w życiu codziennym
Autor: Kamil Szymański
Na podstawie wiedzy własnej,
wieloletniego doświadczenia
oraz książki:
Krzysztof Sztekmiler
Podstawy nagłośnienia i realizacji nagrań
Wydawnictwo WKiŁ
ISBN: 978-83-206-1661-3
www.djprezenter.za.pl
1
Slide 2
Cele prezentacji:
1) Przekazanie podstawowej wiedzy przydatnej
nawet amatorom w życiu codziennym
2) Poznanie zjawisk związanych z dźwiękiem
3) Przedstawienie tematu bardzo prostym językiem
www.djprezenter.za.pl
2
Slide 3
Dowiesz się na tematy:
1) Akustyka i nagłośnienie
2) Parametry głośników
3) Instrukcja posługiwania się mikrofonem
4) Jak pozbyć się złych zjawisk spotykanych
w dźwięku i dlaczego one powstają
5) Jak podłączać sprzęt audio
6) Komputery a praca przy dźwięku
www.djprezenter.za.pl
3
Slide 4
Akustyka pomieszczeń:
Każde pomieszczenie zamknięte ma swoje parametry akustyczne,
które decydują o rozchodzeniu się dźwięków. Różne kombinacje
tych parametrów dają różne odczucia słuchowe. Na przykład w
pustym pomieszczeniu lub w łazience mamy do czynienia z
małym tłumieniem, długim pogłosem oraz powstawaniem fali
stojącej. Są to zjawiska niepożądane, więc aby zapobiegać tym
zjawiskom w pomieszczeniach odsłuchowych stosuje się tłumienie
polegające na pochłanianiu fal odbitych. W tym celu umieszcza się
maty dźwiękochłonne na przynajmniej trzech ścianach (uznając
też podłogę i sufit jako ściany), które nie leżą na przeciwko siebie
czyli musi być wytłumiona przynajmniej jedna ściana w każdej
płaszczyźnie.
www.djprezenter.za.pl
4
Slide 5
Dodatkowym czynnikiem tłumiącym wykorzystywanym
powszechnie we wszystkich publicznych salach odsłuchowych
(kino, sala koncertowa, dyskoteka) są ludzie. Grupa ludzi znajdująca
się w pomieszczeniu doskonale nadaje się do samoistnego
wytłumienia sali. ( Tłum dobrze tłumi:-) )
Inną metodą zapobiegania powstawaniu przykrych zjawisk
akustycznych jest stosowanie nagłośnienia strefowego. Polega ono
na użyciu większej liczby głośników, aby umieścić je bliżej
słuchaczy. Daje to bardzo dobry efekt, gdyż opóźnienia są mniejsze,
a odbicia mało słyszalne.
www.djprezenter.za.pl
5
Slide 6
Nagłaśnianie otwartych przestrzeni:
Problemem akustyków jest pokrycie całej przestrzeni równomiernym
dźwiękiem - o takim samym natężeniu, takiej samej barwie itd. W
przeciwnym razie słuchacze znajdujący się blisko sceny skarżyliby
się na zbyt głośny dźwięk, a dalsze rzędy widowni często oddalone od
głośników nawet o sto metrów słyszałyby dźwięk rozmyty i
niewyraźny. W plenerze pogłos praktycznie nie występuje, ale
spotykamy za to efekt echa wywołany przez ściany okolicznych
budynków. Aby zwalczyć złe zjawiska, nagłośnienie umieszcza się na
wysokościach często przekraczających nawet 10 metrów na
specjalnych rusztowaniach (tzw. wieżach nagłośnieniowych). Do
nagłośnienia dużych i nieograniczonych przestrzeni należy
zastosować nagłośnienie dużo większej mocy niż w przypadku
pomieszczeń ograniczonych. Na średniej wielkości festynie używa się
nagłośnienia o łącznej mocy RMS 32kW czyli 32 000 Watów.
www.djprezenter.za.pl
6
Slide 7
Nagłośnienie 32kW (32000W)
Puławy - stadion MOSiR
fot.: Kamil Szymański
Wieża nagłośnieniowa
wysokość 8 metrów
podstawa 2m x 2m
www.djprezenter.za.pl
Puławy - Państwowy Instytut
7
Weterynaryjny (PIWet)
fot.: Kamil Szymański
Slide 8
Moc - główny parametr głośnika:
Zadaniem głośnika jest zamiana energii elektrycznej na akustyczną.
Możemy zatem wyróżnić różne rodzaje mocy:
Moc znamionowa (RMS Power) - największa moc prądu jaką może
wytrzymać głośnik przez ponad 2 godziny pracy non-stop.
Moc muzyczna - największa moc jaką można dostarczyć do głośnika
w ciągu 1 sekundy nie powodując jego zniszczenia. Jest ona zwykle
około 2x większa od mocy znamionowej.
Moc szczytowa - największa moc impulsu trwającego krócej niż
10ms, który nie uszkodzi głośnika. (Przy tak krótkim impulsie
głośnik może wytrzymać moc nawet 4x większą od mocy
znamionowej!)
www.djprezenter.za.pl
8
Slide 9
Triki handlowe - P.M.P.O. czyli "moc napisana" :
(W żartach: P.M.P.O. oznacza: Podziel Moc Przez Osiemdziesiąt)
Producenci głośników i podobnych urządzeń nagminnie wykorzystują
ludzką niewiedzę podając moc głośnika w inny sposób niż nam się
wydaje. Podana moc często jest mocą muzyczna (czyli 2x większą niż
RMS) lub nawet szczytową (4x większą od RMS)! W sklepie nawet
dość trudno jest spotkać głośnik, na którym napisana jest moc poniżej
150W. Niektórzy producenci posuwają się nawet na tyle daleko, że
podają moc głośnika jaką wytrzymał on w bardzo szczególnych
warunkach w laboratorium, np. gdy głośnik został umieszczony w
zimnej wodzie lub w polu magnetycznym równoważącym część mocy
doprowadzanej do głośnika. Wiadomo, że umieszczać go w takich
warunkach nie będziemy, dlatego tak podany parametr nie jest żadnym
wiarygodnym odniesieniem do mocy RMS, muzycznej czy szczytowej,
więc tak zmierzoną moc możemy nazwać jedynie "mocą napisaną".
Jest ona sztucznie stworzona w celu oszukania klienta.
www.djprezenter.za.pl
9
Slide 10
Na szczęście wszystkie poważne i szanujące się korporacje
produkujące sprzęt profesjonalny oraz audiofilski (Pioneer, Denon,
Marshall, Peavey, JBL, ADS, Yamaha) na swoich urządzeniach
podają wartości mocy w RMSie.
Efektywność [dB/W]:
Kolejnym równie ważnym parametrem głośnika jest jego
efektywność. Parametr ten mówi jakie natężenie dźwięku zostanie
wytworzone przy danej mocy elektrycznej. Głośnik o większej
efektywności, przy tej samej mocy zagra głośniej niż inny mniej
efektywny model, bo mniej efektywny model wymaga dostarczenia
większej mocy elektrycznej do uzyskania tego samego efektu.
Wniosek z tego jest taki:
To, że głośnik ma większą moc, nie oznacza wcale, że jest lepszy.
www.djprezenter.za.pl
10
Slide 11
Krótko o kablach głośnikowych:
Jak wiadomo każdy kabel składający się z przynajmniej dwóch żył
jest w stanie przenieść sygnał do głośnika nawet na bardzo duże
odległości. Jednakże przy połączeniach głośnikowych spotykamy się
z dwoma niepożądanymi zjawiskami: stratami energii w przewodach
oraz niekorzystnym wpływie pojemności kabla na działanie
końcówki mocy. Dostarczenie dużych mocy do głośników o
niewielkiej impedancji wymusza przepływ znacznych prądów. Aby
zmniejszyć straty energii, należy stosować przewody o dużym
przekroju i jak najmniejszej długości.
Dlaczego?
www.djprezenter.za.pl
11
Slide 12
Przykład:
Jeśli w głośniku o impedancji 4 wydzielana jest moc 400W,
to wartość skuteczna prądu wynosi 10A. Załóżmy, że łączymy
głośnik ze wzmacniaczem kablem o długości 50m i przekroju
1,5mm2. Oporność takiego przewodu wynosi około 13 na
kilometr. Ponieważ głośnik podłączany jest za pomocą dwóch żył,
ich łączna długość będzie równa 100m, a całkowita oporność
wyniesie 0,1 km * 13/km = 1,3. Straty mocy w przewodzie
osiągną wartość P = I2 * R = 100 * 1,3 = 130W. Stanowi to 1/3
mocy wydzielanej w głośniku. Aby osiągnąć zakładaną moc 400W,
wzmacniacz musiałby wytworzyć 530W przy impedancji 5,3.
Zmieniając przekrój przewodu z powyższego na 4,0mm2, straty
zmalałyby do 45W czyli do 11% (z 32%). Dodatkowo gdybyśmy
skrócili połączenie do 5m moglibyśmy osiągnąć straty wielkości
zaledwie 1%.
www.djprezenter.za.pl
12
Slide 13
Znaczenie biegunowości przewodów głośnikowych - polaryzacja:
Od wieków istnieje pytanie czy „plus” i „minus” głośnika ma jakieś
znaczenie. Czasem powstaje spór - jedni twierdzą, że nie ma różnicy
do którego styku który kabel podłączymy, a inni, że jest.
A jakie jest Twoje zdanie?
www.djprezenter.za.pl
13
Slide 14
Po części prawidłowe są obie odpowiedzi. Patrząc od strony
powstawania dźwięku faktycznie nie ma większej różnicy,
dźwięk będzie brzmiał tak samo. Nie robi to także różnicy dla
samego przepływu prądu. Dopiero patrząc na mechaniczną
pracę cewki napędzającej membranę możemy zauważyć, że
odwrotne podłączenie przewodów daje efekt wychylania się
membrany w przeciwnym kierunku. Gdy podamy moc bliską
maksymalnej przy odwrotnie podłączonych przewodach
głośnik zostanie uszkodzony, gdyż cewka wychyli się w złą
stronę i zgniecie się o koniec magnesu.
Dobrze jest zwrócić uwagę na polaryzację przewodów,
jednakże w praktyce większe znaczenie ma ona dopiero w
instalacjach o dużej mocy.
www.djprezenter.za.pl
14
Slide 15
Ogólne zasady posługiwania się mikrofonem:
Mikrofon ręczny należy trzymać za
trzonek, a nie za kabel czy sitko. Zawsze
trzymamy go pionowo, sitkiem do góry.
Mówiąc do mikrofonu nachylamy go o
około 60 stopni do siebie. Podczas
trzymania lub noszenia obchodzimy się
z nim delikatnie - należy uważać by nie
powodować szmerów i hałasów
powstających na przykład przez nagłe
chwytanie, wstrząsy, stukanie palcami
lub robienie wiatru.
www.djprezenter.za.pl
15
Slide 16
Aby mikrofon działał, przede wszystkim musi być
załączony włącznik mikrofonu znajdujący się w
trzonku - ON/OFF lub ON/MUTE w zależności od
rodzaju mikrofonu. Wydaje się to oczywiste, ale
wspominam o tym celowo, gdyż jest to bardzo częstą
przyczyną milczenia ze strony mało doświadczonego
mówcy. Profesjonaliści wiedzą, że dobrym
nawykiem jest trzymanie palca na włączniku i
samodzielne odcinanie sygnału w chwilach, gdy
mikrofon nie jest używany lub gdy narażony jest na
powstawanie niepożądanych odgłosów. Tej metody
nie powinni jednak stosować laicy. Przyjęta jest
zasada, że dostajemy do ręki mikrofon już włączony
i gotowy do użycia, a włączanie i wyłączanie
dźwięku dokonywane jest zdalnie przez akustyka.
www.djprezenter.za.pl
16
Slide 17
Ta sama zasada dotyczy nas po zakończonym wystąpieniu włącznik pozostawiamy włączony (czyli w pozycji ON).
Dla sprawdzenia działania mikrofonu nie wolno pukać w niego
ani silnie dmuchać. Sprawdza się go tylko przez mówienie.
(Jeżeli zaczniemy pukać, możemy usłyszeć płynące z widowni
zdanie w rodzaju: „Co to za dzięcioł tak puka?”.)
Poruszając się po scenie z mikrofonem przewodowym, dyskretnie
zwracamy uwagę na jego kabel. Nie plączemy go wokół
przeszkód czy ludzi ani nie bawimy się nim.
www.djprezenter.za.pl
17
Slide 18
Odległość mikrofonu od ust mówiącego powinna wynosić od 2cm
do 5cm w pomieszczeniach zamkniętych, natomiast od 10cm do
50cm w otwartej przestrzeni. Gdy chcesz krzyknąć oddal nieco
mikrofon od ust, a przybliż jeśli chcesz szepnąć. Nie należy
odchylać strumienia fali głosu na boki mikrofonu. Głoski
wybuchowe takie jak B, D, P, T ,G, K powinny być wypowiadane
płynnie - bez nagłego rozwierania warg, natomiast głoski
szczelinowe S, C, F, W, SZ, RZ, Ś wypowiadamy bez
powodowania świstu i gwizdu.
Przykładowe ćwiczenie:
” Pan Paweł poszedł pod pomnik po popiół. "
” Durniu daj dobry dostęp do domu. "
” Słychać świst szczura w szczurzej szczelinie. "
www.djprezenter.za.pl
18
Slide 19
W przypadku śpiewu niemal konieczna jest ciągła regulacja
odległości mikrofonu od ust. Jeżeli wydobywamy z siebie głos niski,
należy przybliżyć mikrofon do ust (dopuszcza się nawet lekkie
dotykanie sitka wargami), a w przypadku dźwięków wysokich
oddalamy mikrofon o kilkadziesiąt centymetrów.
TAK SIĘ NIE ROBI !!!
www.djprezenter.za.pl
19
Slide 20
W przypadku spotkania się z mikrofonem
umieszczonym na statywie nie dotykamy
żadnego z nich. Każde dotknięcie poruszy
mikrofon i będzie to słyszalne w głośnikach.
Dotyczy to przede wszystkim tańszych
mikrofonów – dobre profesjonalne mikrofony
są pod tym względem tolerancyjne.
Jeśli jednak zamierzasz występować z
mikrofonem w ręku, wyjmij go ze statywu
ciągnąc do siebie. Następnie stań obok statywu,
nie stój już przed nim.
Statyw stojący
Statyw wyczynowy
www.djprezenter.za.pl
20
Slide 21
„Często zdarza się słyszeć w kolumnach rozkoszny
gwizd, który skutecznie budzi śpiących słuchaczy." ;-)
Akustyczne sprzężenie zwrotne czyli dlaczego mikrofon piszczy:
Zjawisko sprzężenia występuje, gdy dźwięk z nagłośnienia zaczyna
być dostatecznie mocno odbierany przez mikrofon. Dlatego kolejną
ważną zasadą jest to, że nie kierujemy wlotu mikrofonu w stronę
głośników czy też odsłuchów scenicznych. Najlepiej, aby dźwięk
odbił się o jak największą liczbę przeszkód zanim wróci do
mikrofonu.
www.djprezenter.za.pl
21
Slide 22
Podstawowym zachowaniem w przypadku nagłego wystąpienia pisku
jest ustawienie mikrofonu w pionie, wyłączenie go wyłącznikiem lub
w sytuacjach ekstremalnych zasłonięcie sitka ręką (ale pamiętajmy,
że wygląda to głupio). Jeżeli sprzężenia nadal się zdarzają, jedyne co
może zrobić występujący na scenie człowiek, to oddalić się od
nagłośnienia i odsłuchów, przybliżyć mikrofon do ust lub w
ostateczności jedną stronę sitka zasłonić dłonią. Pozostałe czynności
zapobiegające powstawaniu pisków mogą być dokonane już tylko w
reżyserce przez realizatora dźwięku.
Dni Łęcznej 2009
fot.: Kamil Szymański
Stanowisko realizatora dźwięku
www.djprezenter.za.pl
Dni Firleja 2009
fot.: Andrzej Sola
22
Slide 23
Mikrofony kablowe a bezprzewodowe:
Zasadnicza różnica polega na sposobie przesyłania sygnału. Zamiast
tradycyjnego kabla stosuje się nadajnik i odbiornik radiowy
działający w modulacji FM (pasmo UHF lub VHF). Oczywiście
każde rozwiązanie ma swoje wady i zalety. Najpierw
wady:
* konieczność wymiany baterii (średnio co około 8 godzin pracy)
* możliwość zaniku sygnału
* możliwość wystąpienia zakłóceń (głównie VHF)
* dużo wyższa cena
zalety:
* umożliwia swobodne poruszanie się po scenie i w terenie
* likwiduje nieestetyczną i kłopotliwą plątaninę kabli na scenie
* pozwala na szybką instalację lub wymianę mikrofonów
* zapewnia odizolowanie mikrofonu od instalacji elektrycznej
www.djprezenter.za.pl
23
Slide 24
Niechciane zjawiska spotykane w dźwięku (charczenie itp.)
Niekiedy spotykamy się ze zjawiskiem tak zwanego przesterowania
sygnału (clip). Zjawisko to, może powstać w różnych urządzeniach
audiofonicznych. Każdy wzmacniacz ma ograniczone pewne
parametry. Znaczy to, że jest w stanie przetworzyć dźwięki nie
przekraczające jego możliwości. Mówiąc bardziej obrazowo gdybyśmy próbowali włożyć zdjęcie do zbyt małej ramki - uda nam
się je włożyć, ale zdjęcie na pewno znacznie się pogniecie. Tak samo
jest z dźwiękiem. Wprowadzając do wzmacniacza dźwięk o tonach
zbyt wysokich lub zbyt niskich powodujemy zniekształcenia sygnału.
Ograniczona jest także moc (głośność) podawana do wejścia
wzmacniacza. Przekraczając ją powodujemy cięcie charakterystyki i
utratę części informacji, a takie zjawisko możemy porównać z
fotografowaniem dużego przedmiotu ze zbyt małej odległości - jakaś
część obiektu nie zmieści się na zdjęciu, więc zostanie obcięta.
www.djprezenter.za.pl
24
Slide 25
Sygnał prawidłowy
Sygnał przesterowany (clip)
www.djprezenter.za.pl
25
Slide 26
Obiekt zbyt duży
Obiekt prawidłowy
Podobnie jest w przypadku wprowadzania zbyt silnego sygnału do
głośnika. Nadmiar mocy i tak nie zostanie wygenerowany, gdyż
cewka głośnika ma ograniczony wychył i właśnie to ograniczenie
powoduje zniekształcenie dźwięku. Zaletą głośnika jest odporność
na podawanie sygnału zawierającego dźwięki o tonach zbyt
wysokich lub zbyt niskich, sygnały takie albo nie zostaną
wygenerowane albo nie będziemy w stanie ich usłyszeć.
www.djprezenter.za.pl
26
Slide 27
Zapobieganie "charczeniu":
Do wejścia wzmacniacza nie należy podawać sygnału o
częstotliwościach przekraczających jego wejściowy zakres. Nie
wpuszczajmy mu sygnału o zbyt dużym podbiciu basu. Tak samo
zwracajmy uwagę na moc sygnału wejściowego - nie wprowadza się
do wzmacniacza sygnałów już wzmocnionych, gdyż powoduje to
przesterowanie sygnału.
Podobne zasady dotyczą głośników. Nie
podgłaszajmy wzmacniacza do mocy jakiej
nie wytworzą już głośniki. Optymalnym
rozwiązaniem jest stosowanie wzmacniacza
o mocy dwukrotnie mniejszej niż moc
głośnika - wtedy będziemy mogli w pełni
wykorzystać oba komponenty bez strachu,
że uszkodzimy sprzęt.
www.djprezenter.za.pl
27
Slide 28
Trochę złego o komputerach:
Powszechnie komputer uważa się za urządzenie potrafiące bardzo
dużo, dające duże możliwości w wielu dziedzinach życia, a ich
zastosowanie widać prawie wszędzie. Nie mają one jednak
większego zastosowania przy estradzie. Spowodowane jest to
głównie ich bardzo dużą zawodnością w porównaniu z
profesjonalnym sprzętem estradowym.
Dlaczego komputer jest gorszy?
www.djprezenter.za.pl
28
Slide 29
Dlatego, że:
* około 200-krotnie częściej występują w nim błędy lub awarie
* restart komputera trwa około 40-krotnie dłużej niż konsoli
* nie możliwe jest zrestartowanie poszczególnych
komponentów komputera z osobna lub każdego w innym
czasie, możemy resetować tylko całość
* długi czas uruchamiania
* konieczność wcześniejszej konfiguracji urządzeń, instalacji
sterowników i programów
* mała odporność na drgania pochodzące z nagłośnienia
(głównie dyski twarde i napędy optyczne)
* emituje bardzo dużo zakłóceń różnego rodzaju
www.djprezenter.za.pl
29
Slide 30
Komputery są czasem używane przy estradzie, ale nie powierza im
się zbyt ważnych i odpowiedzialnych funkcji. Przeważnie służą
jedynie do podglądu niektórych parametrów czy sygnałów lub do
programowania sterowników DMX (DMX służy do sterowania i do
wzajemnej komunikacji pomiędzy urządzeniami do efektów
świetlnych i nie tylko). Komputery większe zastosowanie znalazły
natomiast w studiu. Dzięki nim możliwa jest łatwa i szybka obróbka
materiału dźwiękowego, a powszechność komputerów daje
możliwość bezproblemowego przenoszenia się na inne stanowiska
pracy, np. do innego studia czy nawet do domu.
www.djprezenter.za.pl
30
Slide 31
Więcej na stronie:
www.djprezenter.za.pl
KONIEC
Dziękuję za uwagę !
Wykorzystano materiały firm:
DJ MuZik-Puławy, SolAudio-Poniatowa, OptikomSerwis-Lublin
Źródło nie podpisanych zdjęć: Internet
www.djprezenter.za.pl
31
Slide 32
Dźwięk w życiu codziennym
Autor: Kamil Szymański
Na podstawie wiedzy własnej,
wieloletniego doświadczenia
oraz książki:
Krzysztof Sztekmiler
Podstawy nagłośnienia i realizacji nagrań
Wydawnictwo WKiŁ
ISBN: 978-83-206-1661-3
www.djprezenter.za.pl
1
Slide 2
Cele prezentacji:
1) Przekazanie podstawowej wiedzy przydatnej
nawet amatorom w życiu codziennym
2) Poznanie zjawisk związanych z dźwiękiem
3) Przedstawienie tematu bardzo prostym językiem
www.djprezenter.za.pl
2
Slide 3
Dowiesz się na tematy:
1) Akustyka i nagłośnienie
2) Parametry głośników
3) Instrukcja posługiwania się mikrofonem
4) Jak pozbyć się złych zjawisk spotykanych
w dźwięku i dlaczego one powstają
5) Jak podłączać sprzęt audio
6) Komputery a praca przy dźwięku
www.djprezenter.za.pl
3
Slide 4
Akustyka pomieszczeń:
Każde pomieszczenie zamknięte ma swoje parametry akustyczne,
które decydują o rozchodzeniu się dźwięków. Różne kombinacje
tych parametrów dają różne odczucia słuchowe. Na przykład w
pustym pomieszczeniu lub w łazience mamy do czynienia z
małym tłumieniem, długim pogłosem oraz powstawaniem fali
stojącej. Są to zjawiska niepożądane, więc aby zapobiegać tym
zjawiskom w pomieszczeniach odsłuchowych stosuje się tłumienie
polegające na pochłanianiu fal odbitych. W tym celu umieszcza się
maty dźwiękochłonne na przynajmniej trzech ścianach (uznając
też podłogę i sufit jako ściany), które nie leżą na przeciwko siebie
czyli musi być wytłumiona przynajmniej jedna ściana w każdej
płaszczyźnie.
www.djprezenter.za.pl
4
Slide 5
Dodatkowym czynnikiem tłumiącym wykorzystywanym
powszechnie we wszystkich publicznych salach odsłuchowych
(kino, sala koncertowa, dyskoteka) są ludzie. Grupa ludzi znajdująca
się w pomieszczeniu doskonale nadaje się do samoistnego
wytłumienia sali. ( Tłum dobrze tłumi:-) )
Inną metodą zapobiegania powstawaniu przykrych zjawisk
akustycznych jest stosowanie nagłośnienia strefowego. Polega ono
na użyciu większej liczby głośników, aby umieścić je bliżej
słuchaczy. Daje to bardzo dobry efekt, gdyż opóźnienia są mniejsze,
a odbicia mało słyszalne.
www.djprezenter.za.pl
5
Slide 6
Nagłaśnianie otwartych przestrzeni:
Problemem akustyków jest pokrycie całej przestrzeni równomiernym
dźwiękiem - o takim samym natężeniu, takiej samej barwie itd. W
przeciwnym razie słuchacze znajdujący się blisko sceny skarżyliby
się na zbyt głośny dźwięk, a dalsze rzędy widowni często oddalone od
głośników nawet o sto metrów słyszałyby dźwięk rozmyty i
niewyraźny. W plenerze pogłos praktycznie nie występuje, ale
spotykamy za to efekt echa wywołany przez ściany okolicznych
budynków. Aby zwalczyć złe zjawiska, nagłośnienie umieszcza się na
wysokościach często przekraczających nawet 10 metrów na
specjalnych rusztowaniach (tzw. wieżach nagłośnieniowych). Do
nagłośnienia dużych i nieograniczonych przestrzeni należy
zastosować nagłośnienie dużo większej mocy niż w przypadku
pomieszczeń ograniczonych. Na średniej wielkości festynie używa się
nagłośnienia o łącznej mocy RMS 32kW czyli 32 000 Watów.
www.djprezenter.za.pl
6
Slide 7
Nagłośnienie 32kW (32000W)
Puławy - stadion MOSiR
fot.: Kamil Szymański
Wieża nagłośnieniowa
wysokość 8 metrów
podstawa 2m x 2m
www.djprezenter.za.pl
Puławy - Państwowy Instytut
7
Weterynaryjny (PIWet)
fot.: Kamil Szymański
Slide 8
Moc - główny parametr głośnika:
Zadaniem głośnika jest zamiana energii elektrycznej na akustyczną.
Możemy zatem wyróżnić różne rodzaje mocy:
Moc znamionowa (RMS Power) - największa moc prądu jaką może
wytrzymać głośnik przez ponad 2 godziny pracy non-stop.
Moc muzyczna - największa moc jaką można dostarczyć do głośnika
w ciągu 1 sekundy nie powodując jego zniszczenia. Jest ona zwykle
około 2x większa od mocy znamionowej.
Moc szczytowa - największa moc impulsu trwającego krócej niż
10ms, który nie uszkodzi głośnika. (Przy tak krótkim impulsie
głośnik może wytrzymać moc nawet 4x większą od mocy
znamionowej!)
www.djprezenter.za.pl
8
Slide 9
Triki handlowe - P.M.P.O. czyli "moc napisana" :
(W żartach: P.M.P.O. oznacza: Podziel Moc Przez Osiemdziesiąt)
Producenci głośników i podobnych urządzeń nagminnie wykorzystują
ludzką niewiedzę podając moc głośnika w inny sposób niż nam się
wydaje. Podana moc często jest mocą muzyczna (czyli 2x większą niż
RMS) lub nawet szczytową (4x większą od RMS)! W sklepie nawet
dość trudno jest spotkać głośnik, na którym napisana jest moc poniżej
150W. Niektórzy producenci posuwają się nawet na tyle daleko, że
podają moc głośnika jaką wytrzymał on w bardzo szczególnych
warunkach w laboratorium, np. gdy głośnik został umieszczony w
zimnej wodzie lub w polu magnetycznym równoważącym część mocy
doprowadzanej do głośnika. Wiadomo, że umieszczać go w takich
warunkach nie będziemy, dlatego tak podany parametr nie jest żadnym
wiarygodnym odniesieniem do mocy RMS, muzycznej czy szczytowej,
więc tak zmierzoną moc możemy nazwać jedynie "mocą napisaną".
Jest ona sztucznie stworzona w celu oszukania klienta.
www.djprezenter.za.pl
9
Slide 10
Na szczęście wszystkie poważne i szanujące się korporacje
produkujące sprzęt profesjonalny oraz audiofilski (Pioneer, Denon,
Marshall, Peavey, JBL, ADS, Yamaha) na swoich urządzeniach
podają wartości mocy w RMSie.
Efektywność [dB/W]:
Kolejnym równie ważnym parametrem głośnika jest jego
efektywność. Parametr ten mówi jakie natężenie dźwięku zostanie
wytworzone przy danej mocy elektrycznej. Głośnik o większej
efektywności, przy tej samej mocy zagra głośniej niż inny mniej
efektywny model, bo mniej efektywny model wymaga dostarczenia
większej mocy elektrycznej do uzyskania tego samego efektu.
Wniosek z tego jest taki:
To, że głośnik ma większą moc, nie oznacza wcale, że jest lepszy.
www.djprezenter.za.pl
10
Slide 11
Krótko o kablach głośnikowych:
Jak wiadomo każdy kabel składający się z przynajmniej dwóch żył
jest w stanie przenieść sygnał do głośnika nawet na bardzo duże
odległości. Jednakże przy połączeniach głośnikowych spotykamy się
z dwoma niepożądanymi zjawiskami: stratami energii w przewodach
oraz niekorzystnym wpływie pojemności kabla na działanie
końcówki mocy. Dostarczenie dużych mocy do głośników o
niewielkiej impedancji wymusza przepływ znacznych prądów. Aby
zmniejszyć straty energii, należy stosować przewody o dużym
przekroju i jak najmniejszej długości.
Dlaczego?
www.djprezenter.za.pl
11
Slide 12
Przykład:
Jeśli w głośniku o impedancji 4 wydzielana jest moc 400W,
to wartość skuteczna prądu wynosi 10A. Załóżmy, że łączymy
głośnik ze wzmacniaczem kablem o długości 50m i przekroju
1,5mm2. Oporność takiego przewodu wynosi około 13 na
kilometr. Ponieważ głośnik podłączany jest za pomocą dwóch żył,
ich łączna długość będzie równa 100m, a całkowita oporność
wyniesie 0,1 km * 13/km = 1,3. Straty mocy w przewodzie
osiągną wartość P = I2 * R = 100 * 1,3 = 130W. Stanowi to 1/3
mocy wydzielanej w głośniku. Aby osiągnąć zakładaną moc 400W,
wzmacniacz musiałby wytworzyć 530W przy impedancji 5,3.
Zmieniając przekrój przewodu z powyższego na 4,0mm2, straty
zmalałyby do 45W czyli do 11% (z 32%). Dodatkowo gdybyśmy
skrócili połączenie do 5m moglibyśmy osiągnąć straty wielkości
zaledwie 1%.
www.djprezenter.za.pl
12
Slide 13
Znaczenie biegunowości przewodów głośnikowych - polaryzacja:
Od wieków istnieje pytanie czy „plus” i „minus” głośnika ma jakieś
znaczenie. Czasem powstaje spór - jedni twierdzą, że nie ma różnicy
do którego styku który kabel podłączymy, a inni, że jest.
A jakie jest Twoje zdanie?
www.djprezenter.za.pl
13
Slide 14
Po części prawidłowe są obie odpowiedzi. Patrząc od strony
powstawania dźwięku faktycznie nie ma większej różnicy,
dźwięk będzie brzmiał tak samo. Nie robi to także różnicy dla
samego przepływu prądu. Dopiero patrząc na mechaniczną
pracę cewki napędzającej membranę możemy zauważyć, że
odwrotne podłączenie przewodów daje efekt wychylania się
membrany w przeciwnym kierunku. Gdy podamy moc bliską
maksymalnej przy odwrotnie podłączonych przewodach
głośnik zostanie uszkodzony, gdyż cewka wychyli się w złą
stronę i zgniecie się o koniec magnesu.
Dobrze jest zwrócić uwagę na polaryzację przewodów,
jednakże w praktyce większe znaczenie ma ona dopiero w
instalacjach o dużej mocy.
www.djprezenter.za.pl
14
Slide 15
Ogólne zasady posługiwania się mikrofonem:
Mikrofon ręczny należy trzymać za
trzonek, a nie za kabel czy sitko. Zawsze
trzymamy go pionowo, sitkiem do góry.
Mówiąc do mikrofonu nachylamy go o
około 60 stopni do siebie. Podczas
trzymania lub noszenia obchodzimy się
z nim delikatnie - należy uważać by nie
powodować szmerów i hałasów
powstających na przykład przez nagłe
chwytanie, wstrząsy, stukanie palcami
lub robienie wiatru.
www.djprezenter.za.pl
15
Slide 16
Aby mikrofon działał, przede wszystkim musi być
załączony włącznik mikrofonu znajdujący się w
trzonku - ON/OFF lub ON/MUTE w zależności od
rodzaju mikrofonu. Wydaje się to oczywiste, ale
wspominam o tym celowo, gdyż jest to bardzo częstą
przyczyną milczenia ze strony mało doświadczonego
mówcy. Profesjonaliści wiedzą, że dobrym
nawykiem jest trzymanie palca na włączniku i
samodzielne odcinanie sygnału w chwilach, gdy
mikrofon nie jest używany lub gdy narażony jest na
powstawanie niepożądanych odgłosów. Tej metody
nie powinni jednak stosować laicy. Przyjęta jest
zasada, że dostajemy do ręki mikrofon już włączony
i gotowy do użycia, a włączanie i wyłączanie
dźwięku dokonywane jest zdalnie przez akustyka.
www.djprezenter.za.pl
16
Slide 17
Ta sama zasada dotyczy nas po zakończonym wystąpieniu włącznik pozostawiamy włączony (czyli w pozycji ON).
Dla sprawdzenia działania mikrofonu nie wolno pukać w niego
ani silnie dmuchać. Sprawdza się go tylko przez mówienie.
(Jeżeli zaczniemy pukać, możemy usłyszeć płynące z widowni
zdanie w rodzaju: „Co to za dzięcioł tak puka?”.)
Poruszając się po scenie z mikrofonem przewodowym, dyskretnie
zwracamy uwagę na jego kabel. Nie plączemy go wokół
przeszkód czy ludzi ani nie bawimy się nim.
www.djprezenter.za.pl
17
Slide 18
Odległość mikrofonu od ust mówiącego powinna wynosić od 2cm
do 5cm w pomieszczeniach zamkniętych, natomiast od 10cm do
50cm w otwartej przestrzeni. Gdy chcesz krzyknąć oddal nieco
mikrofon od ust, a przybliż jeśli chcesz szepnąć. Nie należy
odchylać strumienia fali głosu na boki mikrofonu. Głoski
wybuchowe takie jak B, D, P, T ,G, K powinny być wypowiadane
płynnie - bez nagłego rozwierania warg, natomiast głoski
szczelinowe S, C, F, W, SZ, RZ, Ś wypowiadamy bez
powodowania świstu i gwizdu.
Przykładowe ćwiczenie:
” Pan Paweł poszedł pod pomnik po popiół. "
” Durniu daj dobry dostęp do domu. "
” Słychać świst szczura w szczurzej szczelinie. "
www.djprezenter.za.pl
18
Slide 19
W przypadku śpiewu niemal konieczna jest ciągła regulacja
odległości mikrofonu od ust. Jeżeli wydobywamy z siebie głos niski,
należy przybliżyć mikrofon do ust (dopuszcza się nawet lekkie
dotykanie sitka wargami), a w przypadku dźwięków wysokich
oddalamy mikrofon o kilkadziesiąt centymetrów.
TAK SIĘ NIE ROBI !!!
www.djprezenter.za.pl
19
Slide 20
W przypadku spotkania się z mikrofonem
umieszczonym na statywie nie dotykamy
żadnego z nich. Każde dotknięcie poruszy
mikrofon i będzie to słyszalne w głośnikach.
Dotyczy to przede wszystkim tańszych
mikrofonów – dobre profesjonalne mikrofony
są pod tym względem tolerancyjne.
Jeśli jednak zamierzasz występować z
mikrofonem w ręku, wyjmij go ze statywu
ciągnąc do siebie. Następnie stań obok statywu,
nie stój już przed nim.
Statyw stojący
Statyw wyczynowy
www.djprezenter.za.pl
20
Slide 21
„Często zdarza się słyszeć w kolumnach rozkoszny
gwizd, który skutecznie budzi śpiących słuchaczy." ;-)
Akustyczne sprzężenie zwrotne czyli dlaczego mikrofon piszczy:
Zjawisko sprzężenia występuje, gdy dźwięk z nagłośnienia zaczyna
być dostatecznie mocno odbierany przez mikrofon. Dlatego kolejną
ważną zasadą jest to, że nie kierujemy wlotu mikrofonu w stronę
głośników czy też odsłuchów scenicznych. Najlepiej, aby dźwięk
odbił się o jak największą liczbę przeszkód zanim wróci do
mikrofonu.
www.djprezenter.za.pl
21
Slide 22
Podstawowym zachowaniem w przypadku nagłego wystąpienia pisku
jest ustawienie mikrofonu w pionie, wyłączenie go wyłącznikiem lub
w sytuacjach ekstremalnych zasłonięcie sitka ręką (ale pamiętajmy,
że wygląda to głupio). Jeżeli sprzężenia nadal się zdarzają, jedyne co
może zrobić występujący na scenie człowiek, to oddalić się od
nagłośnienia i odsłuchów, przybliżyć mikrofon do ust lub w
ostateczności jedną stronę sitka zasłonić dłonią. Pozostałe czynności
zapobiegające powstawaniu pisków mogą być dokonane już tylko w
reżyserce przez realizatora dźwięku.
Dni Łęcznej 2009
fot.: Kamil Szymański
Stanowisko realizatora dźwięku
www.djprezenter.za.pl
Dni Firleja 2009
fot.: Andrzej Sola
22
Slide 23
Mikrofony kablowe a bezprzewodowe:
Zasadnicza różnica polega na sposobie przesyłania sygnału. Zamiast
tradycyjnego kabla stosuje się nadajnik i odbiornik radiowy
działający w modulacji FM (pasmo UHF lub VHF). Oczywiście
każde rozwiązanie ma swoje wady i zalety. Najpierw
wady:
* konieczność wymiany baterii (średnio co około 8 godzin pracy)
* możliwość zaniku sygnału
* możliwość wystąpienia zakłóceń (głównie VHF)
* dużo wyższa cena
zalety:
* umożliwia swobodne poruszanie się po scenie i w terenie
* likwiduje nieestetyczną i kłopotliwą plątaninę kabli na scenie
* pozwala na szybką instalację lub wymianę mikrofonów
* zapewnia odizolowanie mikrofonu od instalacji elektrycznej
www.djprezenter.za.pl
23
Slide 24
Niechciane zjawiska spotykane w dźwięku (charczenie itp.)
Niekiedy spotykamy się ze zjawiskiem tak zwanego przesterowania
sygnału (clip). Zjawisko to, może powstać w różnych urządzeniach
audiofonicznych. Każdy wzmacniacz ma ograniczone pewne
parametry. Znaczy to, że jest w stanie przetworzyć dźwięki nie
przekraczające jego możliwości. Mówiąc bardziej obrazowo gdybyśmy próbowali włożyć zdjęcie do zbyt małej ramki - uda nam
się je włożyć, ale zdjęcie na pewno znacznie się pogniecie. Tak samo
jest z dźwiękiem. Wprowadzając do wzmacniacza dźwięk o tonach
zbyt wysokich lub zbyt niskich powodujemy zniekształcenia sygnału.
Ograniczona jest także moc (głośność) podawana do wejścia
wzmacniacza. Przekraczając ją powodujemy cięcie charakterystyki i
utratę części informacji, a takie zjawisko możemy porównać z
fotografowaniem dużego przedmiotu ze zbyt małej odległości - jakaś
część obiektu nie zmieści się na zdjęciu, więc zostanie obcięta.
www.djprezenter.za.pl
24
Slide 25
Sygnał prawidłowy
Sygnał przesterowany (clip)
www.djprezenter.za.pl
25
Slide 26
Obiekt zbyt duży
Obiekt prawidłowy
Podobnie jest w przypadku wprowadzania zbyt silnego sygnału do
głośnika. Nadmiar mocy i tak nie zostanie wygenerowany, gdyż
cewka głośnika ma ograniczony wychył i właśnie to ograniczenie
powoduje zniekształcenie dźwięku. Zaletą głośnika jest odporność
na podawanie sygnału zawierającego dźwięki o tonach zbyt
wysokich lub zbyt niskich, sygnały takie albo nie zostaną
wygenerowane albo nie będziemy w stanie ich usłyszeć.
www.djprezenter.za.pl
26
Slide 27
Zapobieganie "charczeniu":
Do wejścia wzmacniacza nie należy podawać sygnału o
częstotliwościach przekraczających jego wejściowy zakres. Nie
wpuszczajmy mu sygnału o zbyt dużym podbiciu basu. Tak samo
zwracajmy uwagę na moc sygnału wejściowego - nie wprowadza się
do wzmacniacza sygnałów już wzmocnionych, gdyż powoduje to
przesterowanie sygnału.
Podobne zasady dotyczą głośników. Nie
podgłaszajmy wzmacniacza do mocy jakiej
nie wytworzą już głośniki. Optymalnym
rozwiązaniem jest stosowanie wzmacniacza
o mocy dwukrotnie mniejszej niż moc
głośnika - wtedy będziemy mogli w pełni
wykorzystać oba komponenty bez strachu,
że uszkodzimy sprzęt.
www.djprezenter.za.pl
27
Slide 28
Trochę złego o komputerach:
Powszechnie komputer uważa się za urządzenie potrafiące bardzo
dużo, dające duże możliwości w wielu dziedzinach życia, a ich
zastosowanie widać prawie wszędzie. Nie mają one jednak
większego zastosowania przy estradzie. Spowodowane jest to
głównie ich bardzo dużą zawodnością w porównaniu z
profesjonalnym sprzętem estradowym.
Dlaczego komputer jest gorszy?
www.djprezenter.za.pl
28
Slide 29
Dlatego, że:
* około 200-krotnie częściej występują w nim błędy lub awarie
* restart komputera trwa około 40-krotnie dłużej niż konsoli
* nie możliwe jest zrestartowanie poszczególnych
komponentów komputera z osobna lub każdego w innym
czasie, możemy resetować tylko całość
* długi czas uruchamiania
* konieczność wcześniejszej konfiguracji urządzeń, instalacji
sterowników i programów
* mała odporność na drgania pochodzące z nagłośnienia
(głównie dyski twarde i napędy optyczne)
* emituje bardzo dużo zakłóceń różnego rodzaju
www.djprezenter.za.pl
29
Slide 30
Komputery są czasem używane przy estradzie, ale nie powierza im
się zbyt ważnych i odpowiedzialnych funkcji. Przeważnie służą
jedynie do podglądu niektórych parametrów czy sygnałów lub do
programowania sterowników DMX (DMX służy do sterowania i do
wzajemnej komunikacji pomiędzy urządzeniami do efektów
świetlnych i nie tylko). Komputery większe zastosowanie znalazły
natomiast w studiu. Dzięki nim możliwa jest łatwa i szybka obróbka
materiału dźwiękowego, a powszechność komputerów daje
możliwość bezproblemowego przenoszenia się na inne stanowiska
pracy, np. do innego studia czy nawet do domu.
www.djprezenter.za.pl
30
Slide 31
Więcej na stronie:
www.djprezenter.za.pl
KONIEC
Dziękuję za uwagę !
Wykorzystano materiały firm:
DJ MuZik-Puławy, SolAudio-Poniatowa, OptikomSerwis-Lublin
Źródło nie podpisanych zdjęć: Internet
www.djprezenter.za.pl
31
Slide 32