ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ м-р Маја Кадиевска Војновиќ Вицегувернер Сектор за операции на финансиските пазари и.
Download ReportTranscript ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ м-р Маја Кадиевска Војновиќ Вицегувернер Сектор за операции на финансиските пазари и.
Slide 1
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 2
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 3
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 4
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 5
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 6
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 7
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 8
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 9
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 10
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 11
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 12
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 13
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 14
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 15
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 16
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 17
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 18
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 19
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 20
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 21
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 22
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 23
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 24
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 25
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 26
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 27
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 28
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 29
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 30
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 31
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 32
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 2
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 3
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 4
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 5
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 6
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 7
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 8
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 9
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 10
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 11
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 12
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 13
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 14
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 15
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 16
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 17
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 18
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 19
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 20
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 21
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 22
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 23
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 24
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 25
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 26
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 27
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 28
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 29
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 30
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 31
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!
Slide 32
ПРЕДИЗВИЦИ ЗА МОНЕТАРНАТА
ПОЛИТИКА НА ГЛОБАЛНО НИВО, СО
ОСВРТ НА ДВИЖЕЊАТА НА
МАКЕДОНСКИТЕ ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ
м-р Маја Кадиевска Војновиќ
Вицегувернер
Сектор за операции на финансиските
пазари и платни системи
НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ACI 20то Годишно Собрание
Струга, 16 мај 2015 година
СОДРЖИНА
1. Дивергентни монетарни политики во глобални
рамки
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2САД – очекувања за раст на каматните стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни движења
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења, ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
3. Движења на македонските финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни учесници
Дивергентни монетарни
политики во глобални рамки
1.
1.1 Глобални макроекономски услови
1.2 САД – очекувања за раст на каматните
стапки
1.3 Евро-зона –мерки за квантитативно
зголемување на ликвидноста
1.4 Предизвици за глобалните пазарни
движења
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
10
Ниски основни каматни
стапки на ЦБ
Зголемување на билансите
на глобалните ЦБ
%
70
% БДП
60
8
50
6
40
4
30
-2
ЕЦБ
САД
Австралија
Канада
Норвешка
Шведска
В. Британија
Извор: НБРМ, интернет страни на ЦБ
01.14
01.12
01.10
01.08
01.06
01.04
01.02
01.00
10
01.98
0
01.96
20
01.94
2
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
ФЕД
Банка на Англија
ЕЦБ
Банка на Јапонија
2014
1.1 ГЛОБАЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ УСЛОВИ
Подобрување на
економската перспектива
8.0
реален г.
раст %
Одржување на стапка на
инфлација на ниско ниво
г.с %
7.0
6.0
6.0
5.0
4.0
4.0
3.0
2.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-4.0
-6.0
0.0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
0.0
Глобален раст
Глобална инфлација
САД
САД
евро-зона
евро-зона
Извор: IMF World Economic Outlook, April 2015
1.2 САД – ОЧЕКУВАЊА ЗА РАСТ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ
Инфлацијата е под таргетот
на ФЕД
Пет години на Политика на
нулта каматна стапка (ZIRP)
г.с %
6.0
8.0
5.0
6.0
4.0
3.0
4.0
2.0
2.0
1.0
-2.0
-2.0
-4.0
-3.0
Инфлација
Базична инфлација
Инфлациски таргет
Извор: Commerzbank, Economic and Market Monitor –Chart Book
Fed Funds таргет
Реални стапки
Реална стапка како разлика помеѓу FFТR и инфлацијата
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.15
07.14
01.14
07.13
01.13
07.12
01.12
07.11
01.11
07.10
01.10
07.09
01.09
07.08
01.08
07.07
01.07
07.06
01.06
07.05
01.05
-1.0
01.05
0.0
0.0
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА ЛИКВИДНОСТ
Спротивно од ФЕД, одредени
централни банки се во фаза на
релаксирање
200
ЕЦБ се соочува со двоен проблем
– ниско кредитирање и ниска
инфлација
Пазарно имплицирани промени на каматни стапки
Биланс на евросистемот
во б.п., сини барови промена од окт. 2014г,
црвени барови очекувана промена
150
100
50
0
-50
-100
Мексико
Јужна Африка
Индонезија
САД
Бразил
Канада
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
В. Британија
Швајцарија
Полска
Шведска
Јапонија
евро-зона
Унгарија
Нов Зеланд
Кореја
Турција
Норвешка
Австралија
-150
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.3 ЕВРО ЗОНА – МЕРКИ ЗА КВАНТИТАТИВНО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА
ЛИКВИДНОСТ
Значајно намалување на приносите и стеснување на распоните по најавите за
QE
Приноси на 10 годишни државни обврзници на селектирани земји членки на евро-зоната
Преземено од: NALM, What to expect of ECB’s extended asset purchase programme, march 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Канали на трансмисија на QE
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
1.4 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ГЛОБАЛНИТЕ ПАЗАРИ
Намалување на ликвидноста на глобалните пазари во
одредени моменти
Пазарна реакција по одлука на ЦБ на
Швајцарија
Невообичаено тргување на 15.Окт 2014
година
EUR/CHF
10-годишна американска обврзница (проценти)
1.35
1.25
1.15
Извор: пресметки НБРМ
03.04.2015
03.01.2015
03.10.2014
03.07.2014
03.04.2014
03.01.2014
03.10.2013
03.07.2013
03.04.2013
03.01.2013
03.10.2012
03.07.2012
03.04.2012
03.01.2012
03.10.2011
03.07.2011
03.04.2011
0.95
03.01.2011
1.05
Извор: IMF Global Financial Stability Report, April 2015
2. Макроекономски услови и монетарната
политика во Република Македонија
2.1 Стабилни макроекономски движења,
ниска инфлација
2.2 Пазарна перцепција за солидна
кредитна позиција
2.3 Монетарна поддршка на економијата
2.4 Стабилен банкарски систем
2.1 СТАБИЛНИ МАКРОЕКОНОМСКИ ДВИЖЕЊА
Втора последователна година висока стапка на раст – одржлив раст
Годишни стапки на раст на реален БДП,во проценти
5.0
2.7
3.8
10.0
3.4
2.3
6.5
5.5
15.0
0.0
-5.0
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-10.0
Македонија
Извор: ММФ и ДЗС на РМ
Контрацикличната фискална позиција придонесува за раст, но
потребана е постепена консолидација
Буџетско салдо, во процент до БДП
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
Македонија
2.1 НИСКА ИНФЛАЦИЈА
Негативни стапки на инфлација кај 4 од земји во регион во 2014
година
Просечен годишен раст на инфлација, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
Србија
Македонија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ
Одржување на ниска и стабилна основна каматна стапка
Албанија
Извор: интернет страни на ЦБ
Хрватска
Србија
Македонија
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
10.2012
07.2012
04.2012
01.2012
10.2011
07.2011
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
01.2009
10.2008
07.2008
04.2008
01.2008
10.2007
07.2007
04.2007
01.2007
основни каматни стапки на централните банки, во проценти
20.0
18.0
16.0
14.0
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
2.2 ПАЗАРНА ПЕРЦЕПЦИЈА ЗА СОЛИДНА КРЕДИТНА ПОЗИЦИЈА
Стеснување на распонот на
приноси....
Кредитни рејтинзи
МК обвр. (12/15)
DE обвр. (01/16)
разлика во приноси
... и успешна емисија по низок
принос во 2014 година.
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
МК обвр. (07/21)
разлика во приноси
Извор: НБРМ
DE обвр. (07/21)
03.15
02.15
01.15
12.14
11.14
10.14
09.14
08.14
07.14
-1.00
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
10.12
07.12
04.12
01.12
10.11
07.11
04.11
01.11
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00
-1.00
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА – СТАНДАРДНИ
ИНСТРУМЕНТИ
Девизните интервенции во континуитет креираат ликвидност во системот....
Автономни фактори на ликвидност, во мил. денари, кумулативно
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
01.2015
10.2014
07.2014
04.2014
01.2014
10.2013
07.2013
04.2013
01.2013
7.2012
10.2012
4.2012
1.2012
7.2011
10.2011
4.2011
1.2011
7.2010
10.2010
4.2010
1.2010
7.2009
10.2009
4.2009
1.2009
7.2008
10.2008
4.2008
1.2008
10.2007
7.2007
4.2007
1.2007
7.2006
10.2006
1.2006
7.2005
Ост. авт. ф-ри
Готови пари во оптек
10.2005
4.2005
1.2005
7.2004
10.2004
4.2004
1.2004
7.2003
10.2003
4.2003
1.2003
Девизни интервенции
Трансакции на држава
Авт. ф-ри, нето
4.2006
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
-10,000
-20,000
-30,000
.....што условува примена на операции за стерилизирање од страна на НБРМ –
Благајнички записи
Повлекување/креирање на ликвидност преку монетарни инструменти (во мил. денари, состојби)
60,000
Записи за 6-месечен депозит
Расположлив депозит преку ноќ
Задолжителен депозит
Благајнички записи
Кам. стапка-благајнички записи д.с.
50,000
40,000
16.0
Репо операции
Расположлив депозит 7 дена
Државни записи за монетарни цели
Задолжителна резерва во денари
14.0
12.0
10.0
30,000
8.0
6.0
20,000
4.0
10,000
2.0
0
0.0
2003
Извор: НБРМ
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Долгорочно штедење на
населението - 0% ЗР за
обврски кон физички лица
над 2 години
Намалување на степенот на
евроизацијата диференцирани стапки на ЗР
20.0
г.с %
г.с %
20.0
15.0
15.0
10.0
10.0
5.0
5.0
0.0
0.0
девизни (придонеси во п.п.)
денарски (придонеси во п.п.)
-5.0
долгорочни (придонеси во п.п.)
-5.0
краткорочни (придонеси во п.п.)
Вкупни депозити на домаќинства
(годишен раст во %)
I.15
X.14
VII.14
I.14
IV.14
X.13
VII.13
I.13
IV.13
X.12
VII.12
I.12
IV.12
X.11
VII.11
I.11
IV.11
X.10
VII.10
I.10
IV.10
X.09
VII.09
I.09
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
Извор: НБРМ
IV.09
-10.0
-10.0
2.3 МОНЕТАРНА ПОДДРШКА НА ЕКОНОМИЈАТА –
НЕСТАНДАРДНИ МЕРКИ
Раздвижување на
кредитната поддршка кон
приватниот сектор во 2014
година – корпоративен сектор
Поттик на кредитирање на
нето-извозници и домашни
производители на електрична
енергија
14,000
35
во мил. денари
12,000
придонеси во п.п.
30
10,000
25
8,000
20
6,000
4,000
15
2,000
10
новоодобрени кредити за пр-во на
ел.енергија
новоодобрени кредити на нето-извозници
со променети услови
Извор: НБРМ
5
0
I.09
IV.09
VII.09
X.09
I.10
IV.10
VII.10
X.10
I.11
IV.11
VII.11
X.11
I.12
IV.12
VII.12
X.12
I.13
IV.13
VII.13
X.13
I.14
IV.14
VII.14
X.14
I.15
новоодобрени кредити на нето-извозници
01.2015
11.2014
09.2014
07.2014
05.2014
03.2014
01.2014
11.2013
09.2013
07.2013
05.2013
03.2013
01.2013
0
Домаќинства
Корпоративен сектор
2.4 СТАБИЛЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ
Забрзување на кредитирањето од Кв.4 2013 година...
стапки на кредитен раст, во проценти
Албанија
БиХ
Хрватска
Црна Гора
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0
0.0
-10.0
-20.0
Србија
Македонија
..но кредитниот ризик се задржува на стабилно ниво
нефункционални кредити како процент од вкупни кредити
30.0
24.1
25.0
23.0
20.0
15.0
10.8
10.0
5.0
Албанија
Извор: ММФ и интернет страни на ЦБ.
БиХ
Хрватска
Црна Гора
Србија
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0.0
Македонија
3. Движења на македонските
финансиски пазари
3.1 Девизен пазар
3.2 Пазар на пари
3.4 Примарен пазар на ДХВ
3.3 Каматни стапки на пазари на пари
3.4 Анкета за очекувања на пазарни
учесници
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Девизниот пазар е клучен
пазарен сегмент во
македонската економија –
континуиран раст
НБРМ интервенира на
девизниот пазар во двете
насоки- раст на девизните
резерви
вкупен промет по сегменти, во мил. евра
НБРМ-банки поддржувачи
10,000
35.0
меѓубанкарски пазар
банки-клиенти
30.0
Девизни резерви (во мил. евра, д.с.)
Девизни резерви (% од БДП. л.с.)
Вкупен промет на девизен пазар
7,500
3,000
2,500
25.0
2,000
20.0
1,500
5,000
15.0
1,000
10.0
2,500
500
5.0
0.0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Извор: НБРМ
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Во трансакциите со клиенти, доминираат
фирмите...
...но, тие се нето-купувачи на девизи.
нето-трансакции по клиенти, во мил. евра
вкупен промет по клиенти, во мил. евра
7000
1500
6000
5000
418
4000
901
552
0
3,961
4,702
2,952
3,812
4,053
4,796
5,082
5,012
5,163
-500
646
906
901
410
552
919
418
775
348
-846
-1,026
-1,388
-1,275
-1,214
-1,309
-1,317
-1,308
-1,404
-299
-309
2013
2014
-406
-397
-435
-315
-213
-687
-1000
-909
-1500
0
2006
фирми
2007
2008
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
нерезиденти
месечни податоци, во мил. евра
400.0
нето
250.0
100.0
100.0
300.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
2011
физички лица
2012
нерезиденти
нето
400.0
Correl=0,92
350.0
250.0
200.0
150.0
200.0
100.0
Oткуп од фирми (д.с.)
0.0
Извор: НБРМ
2010
300.0
400.0
50.0
0.0
менувачи
2009
500.0
150.0
200.0
150.0
2008
месечни податоци, во мил. евра
600.0
200.0
300.0
Извоз (л.с.)
фирми
2007
....на што упатува корелацијата со
увозот/извозот.
250.0
Correl=0,87
50.0
2006
2014
....a трансакциите со нив се одраз на
потреби согласно НТР...
350.0
1000
500
646
348
2000
1000
906
Увоз (л.с.)
Продажба на фирми (д.с)
0.0
100.0
50.0
0.0
I.03
VII.03
I.04
VII.04
I.05
VII.05
I.06
VII.06
I.07
VII.07
I.08
VII.08
I.09
VII.09
I.10
VII.10
I.11
VII.11
I.12
VII.12
I.13
VII.13
I.14
VII.14
I.15
3000
775
410
919
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Кај понудата, значително учество (околу
30%) имаат менувачниците...
во мил. евра
100%
..при што, во валутната структура покрај евро
и долари, учествува и швајцарскиот
франк...
учество во откуп на банки од менувачи, во проценти
90%
100
80%
70%
80
60%
60
50%
40%
47.28
41.02
6.19
7.73
7.19
7.38
6.81
8.60
7.59
13.28
15.68
14.31
18.19
15.86
17.76
18.60
43.61
41.95
40.95
35.75
33.65
27.64
22.14
36.92
37.55
38.68
43.68
46.00
51.68
34.64
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
40
30%
20%
20
10%
0%
2006
2007
2008
фирми
2009
менувачи
2010
2011
физички лица
2012
2013
2014
14.38
13.23
14.25
11.92
12.48
81.99
75.52
78.28
75.81
78.17
78.96
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Останати
Извор: НБРМ
CHF
USD
45.24
2007
2008
0
Останати
EUR
USD
EUR
CHF
....сепак, во вкупниот пазар, доминира
учеството на еврото.
учество во промет на банки со физички лица, во проценти
9.23
41.25
нерезиденти
....додека физичките лица претежно
купуваат и продаваат евра...
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.46
9.28
5.04
6.42
учество во вкупен промет на банки со клиенти, во проценти
18.34
70.88
март. 2015
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
4.09
3.77
4.69
4.97
5.79
5.99
6.91
7.07
7.94
20.86
19.67
16.55
19.82
20.44
21.58
21.23
20.31
21.38
73.87
75.55
76.91
73.44
72.05
70.54
69.96
70.41
68.79
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
март
2015
Останати
CHF
USD
EUR
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
Активноста на меѓубанкарскиот девизен
пазар ...
промет на меѓубанкарскиот пазар, во мил. евра
700
... е поддржана од банките- поддржувачи
нето-трансакции на меѓубанкарски пазар, во мил. евра, до 2013
година 4, во 2014 година 6 поддржувачи
200
607
150
600
480
500
397
400
300
369
433
361
100
389
347
252
-163
-100
86
100
0
-50
163
200
163
50
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-150
-200
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2004
2014
....што произлегува и од рамнотежата со
трансакциите со клиенти...
учество во нето-продажбата за клиенти, во мил. евра
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
...а недостигот/вишокот на девизи се
дополнува со НБРМ, NFA и трансакции
на менув. пазар
во мил.
1500
евра
200
1000
0
500
-200
663
-400
0
-600
90
6
520
45
11
266
429
295
379
353
-500
-800
ОСТАНАТИ
ПОДДРЖУВАЧИ
-1000
-1000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-1500
НБРМ+меѓубанкарски пазар
Нето со клиенти
промена на NFA
Нето банки-менувачки пазар
2004
Извор: НБРМ
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3.1 ДЕВИЗЕН ПАЗАР
....а по воведување на
поддржувачи има намалување
на распон на курсеви на ниво
од 0,14 денари
Меѓубанкарскиот курс го следи
продажниот курс за клиенти...
0.30
61.90
61.80
0.25
61.70
0.20
61.60
61.50
0.15
61.40
0.10
61.30
Куповен курс на банки-клиенти
61.20
Просечен курс на меѓубанкарски девизен
пазар
Извор: НБРМ
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.06
01.05
0.00
01.04
01.15
01.14
01.13
01.12
01.11
01.10
01.09
01.08
01.07
01.06
01.05
01.04
61.00
01.08
просечен распон
Продажен курс на банки-клиенти
01.07
61.10
распон на продажен и куповен
курс за клиенти
0.05
3.2 ПАЗАРИ НА ПАРИ
Прометот со необезбедени
депозити покажува континуирана
доверба помеѓу пазарните
учесници и намален ризик од
рефинансирање (тргување и на
рочности до 7 дена)
Пазарите на пари се најзастапени
во РМ -секундарното тргување се
интензивираше во последната
година
100%
Промет, во милиони денари
70,000
90%
Пазар на необезбедени депозити – по рочности
на тргување , во мил. денари
60,000
80%
50,000
70%
60%
40,000
50%
30,000
40%
30%
20,000
20%
10,000
10%
0
Секундарен пазар на ХВ (ел. платформа)
Берза
Меѓубанкарски девизен пазар
Пазар на необезбедени депозити
Извор: НБРМ
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
до 3 месеци
до 1 месец
до 7 дена
преку ноќ
Промет на необезбедени депозити
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Зголемување на емисиите на долгорочните
хартии од вредност...
Вкупна состојба на издадени хартии, во мил. денари
80,000
Државни обврзници
70,000
60,000
Државни записи
50,000
Вкупно државни хартии од
вредност
40,000
30,000
...со раст и на учество на институц.
инвеститори
Сопственичка структура на вкупни ДХВ , во мил. денари
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
20,000
10,000
10,000
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
...продолжување на рочноста до 15 години...
Рочна структура на обврзниците, во мил. денари
45,000
0
...каде инвестиции имаат и банките.
Сопственичка структура на обврзниците, во мил. денари
2г.
45,000
3г.
40,000
35,000
5г.
35,000
30,000
10г.
30,000
40,000
25,000
15г.
Вкупно
25,000
20,000
20,000
15,000
15,000
10,000
10,000
5,000
5,000
0
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Извор: МФ, пресметки НБРМ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Банки
Штед.
Осиг. комп.
Пенз. фондови
ФОД
Ост. правни лица
Физ. лица
Вкупно
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3.3 ПРИМАРЕН
ПАЗАР НА
ДХВ
Постепено формирање на крива на
приноси на македонските обврзници...
екстраполириани вредности за одредени временски точки
(во %)
...но различна поставеност на долгиот
дел од кривата во однос на
германски обврзници
(во %)
8.00
4.00
6.00
2.00
4.00
0.00
2.00
-2.00
0.00
3 м ДЗ
6 м ДЗ
12 м ДЗ 2 год ДО 3 год ДО 5 год ДО 10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
Извор: МФ, екстраполција НБРМ
15 год
ДО
3м
6 м ДЗ 12 м ДЗ
2 год
ДО
3 год
ДО
5 год
ДО
10 год
ДО
дек.10
дек.11
дек.12
дек.13
дек.14
апр.15
15 год
ДО
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Паралелно надолно поместување на
кривите на принос...
...со поизразен интензитет од 2013
година наваму на домашниот пазар
(во %)
(во %)
2.5
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
2.0
10.00
дек.09
дек.10
дек.11
дек.13
дек.14
апр.15
дек.12
8.00
1.5
6.00
1.0
4.00
0.5
2.00
0.0
1 месец
-0.5
Извор: НБРМ
3 месеци
6 месеци
ЕУРИБОР
12 месеци
0.00
преку
1
1
3
6
9
12
ноќ недела месец месеци месеци месеци месеци
СКИБОР
3.4 КАМАТНИ СТАПКИ НА ПАЗАРИ НА ПАРИ
Надолно придвижување на каматните
стапки...
...и на двата сегменти на пазарот на
пари
Реализирани каматни стапки на пазар на необезбедени депозити
(во %)
18.0
преку ноќ
до 7 дена
до 1 месец
до 3 месеци
Реализирани каматни стапки на секундарен пазар, на ел.
платформа (во %)
14.0
16.0
Каматни стапки на
дефинитивни трансакции со ХВ
12.0
Каматни стапки на привремени
трансакции со ХВ - репо пазар
14.0
10.0
12.0
8.0
10.0
8.0
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
Извор: НБРМ
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
0.0
I.04
I.15
I.14
I.13
I.12
I.11
I.10
I.09
I.08
I.07
I.06
I.05
I.04
I.03
0.0
I.03
2.0
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
93%
5 број на банки
4
Во просек, очекувања за умерен пад на
кам. стапки
(во %)
3
3
3
2
2
1
непроменетост на
поставеноста на
монетарната политика
4
1
1
0
Q4 2016
релаксирање на
монетарната политика
...различни ставови за временскиот
хоризонт на следна промена
Q2 2016
заострување на
монетарната политика
2015 ГОДИНА
Q1 2016
7%
монетарна
Q4 2015
непроменета
Q3 2015
Очекувања за
политика...
Q2 2015
3.5 АНКЕТА
Очекувања за умерено раздвижување
на секундарниот пазар
3.5
3.0
2.5
13%
2.0
зголемено
тргување
1.5
87%
1.0
по 1 месец
по 6 месеци
по 1 година
0.5
МКДОНИА
Извор: НБРМ
1W СКИБОР
Основна каматна
стапка
12M Државни
записи
непроменет
обем на
тргување
3.5 АНКЕТА
ЗА ОЧЕКУВАЊА НА ПАЗАРНИ УЧЕСНИЦИ, АПРИЛ
2015 ГОДИНА
Забрзување на кредитната активност до крајот на 2015 година
Тековен квартал
До крај на година
со забрзана
динамика
33%
47%
60%
53%
со забавена
динамика
7%
со непроменета
динамика
Бруто домашен производ (крај на година)
Инфлација (годишна
Големи
банки
зголеми
2
намали
1
стапка)
Средни
банки
3
0
Мали
банки
0
0
Банкарски
систем
5
1
задржи на
тековно ниво 0
5
4
9
Извор: НБРМ
min
avg
max
Големи Средни Мали Банкарски
банки
банки банки
систем
3.5
4.0
2.1
2.1
3.7
4.3
3.3
3.9
4.1
5.7
4.0
5.7
Ви благодарам за
вниманието!