Slide 1

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 2

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 3

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 4

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 5

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 6

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 7

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 8

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 9

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 10

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 11

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 12

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 13

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 14

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 15

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 16

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 17

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 18

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 19

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 20

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 21

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 22

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 23

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 24

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 25

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 26

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 27

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 28

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 29

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.


Slide 30

Pogoda
Jest to ogół zjawisk atmosferycznych zachodzących w danej chwili i
miejscu w dolnych warstwach atmosfery (głównie troposfery).
Jej stan określają składniki pogody (czyli fizyczne właściwości
troposfery:
-temperatura powietrza,
-ciśnienie atmosferyczne,
-wilgotność,
-nasłonecznienie,
-siła i kierunek wiatru,
-zachmurzenie i rodzaj chmur,
-opady i osady atmosferyczne (ich rodzaj i wielkość),
-zjawiska atmosferyczne np. burze.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia.

Meteorologia
To nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów
zachodzących w atmosferze , szczególnie w jej niższej warstwie troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów
atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze. Obserwacje
atmosfery prowadzone są w placówkach pomiarowych (stacje
meteorologiczne), za pomocą standaryzowanych przyrządów w
ogródku meteorologicznym. Do zbierania danych wykorzystuje się
też samoloty, rakiety, balony meteorologiczne, satelity
meteorologiczne i radary meteorologiczne.

Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian
stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować
w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu
prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan
atmosfery to ciśnienie , temperatura ,prędkość i kierunek
wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak
zachmurzenie, zamglenie ,stan morza ,
zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami
prognozy pogody i często zależą od prognozy
podstawowych elementów

Historia prognozy pogody
Przez tysiące lat ludzie starali się przewidywać pogodę.
Około 340 p.n.e. Arystoteles opisał zjawiska pogodowe
w pracy "Meteorologica". W Chinach prognoza pogody
był praktykowana przynajmniej od 300 p.n.e. Starożytne
metody polegały zazwyczaj na lokalnych obserwacjach
np. czerwone słońce o zachodzie zazwyczaj zwiastowało
dobrą pogodę następnego dnia . Ta lokalna wiedza o
pogodzie tworzona była przez stulecia. Dopiero
wynalazek telegrafu w 1837 zapoczątkował nowoczesny

rozwój prognoz pogody głównie ze względu na
możliwość zebrania początkowych danych jednocześnie
w czasie.

Dwóch naukowców jest uznawanych za pionierów prognoz
pogody. Francis Beaufort (słynny ze swej skali
Beauforta) i Robert Fitzroy. Obydwaj mieli duże wpływy
w Brytyjskiej Marynarce Wojennej. Chociaż ich wysiłki
były ośmieszane w prasie tego okresu, to ich idee
zostały zaakceptowane przez środowiska naukowe i
stanowią podstawy współczesnych prognoz pogody.
W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój meteorologii jako
dziedziny wiedzy. Idea numerycznej prognozy pogody
(NPP) została zapoczątkowana przez angielskiego
naukowca i pacyfistę Lewisa Richardsona w 1922 roku.
Niestety jego schemat obliczeniowy był niewłaściwy, a
obliczenia wykonywano ręcznie. Dopiero konstrukcja
komputerów po II wojnie światowej i rozwój metody
numerycznych umożliwiły gwałtowny rozwój NPP i ich
operacyjny charakter.

Klasyfikacja prognoz pogody
• prognoza „na teraz" (0-6 godzin)
• prognozy krótkoterminowe (0-5 dni)
• prognozy średnioterminowe (3-7dni)
Prognoza „na teraz” stosowana jest w żeglarstwie olimpijskim ,tutaj
przewidzenie pierwszej zmiany wiatru czy częstotliwości zmian
wiatru przez następne kilka godzin .Tego typu prognozy są często
stosowane w natychmiastowych decyzjach z ważnymi lub mniej
ważnymi konsekwencjami (np. czy wystrzelić prom kosmiczny na
orbitę lub czy zabrać rano parasol).
Prognozy krótkoterminowe (0-3 dniowe) są obecnie najczęściej
dawane przez narodowe ośrodki prognoz tj. polski Instytut
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Pogody krótkoterminowe
opracowane są na podstawie: analizy danych meteorologicznych ,
analizy zdjęć satelitarnych , analizy innych aktywnych i pasywnych
metod teledetekcyjnych

Prognozy średnioterminowe (3-7 dniowe) są w Europie
dawane przez Europejskie Centrum Prognoz
Średnioterminowych z siedzibą w Anglii. Jakość prognoz
średnioterminowych i krótkoterminowych ma olbrzymi
wpływ na ekonomię, zwłaszcza w naszych
szerokościach geograficznych. Ze względu na
chaotyczny przepływ powietrza nad Ziemią prognozy
średnioterminowe mają mniejszą sprawdzalność niż
prognozy "na teraz" i prognozy krótkoterminowe.
Prognozy długoterminowe i klimatologia synoptyczna:
-prognozy długoterminowe ( powyżej 7 dni)
-prognozy międzysezonalne (zmiany pomiędzy sezonami)
-prognozy wewnątrzsezonalne (zmiany w czasie sezonu)

Mimo że prognozy długoterminowe mają mniejszą
sprawdzalność to pewne elementy pogodowe
można prognozować w skali sezonu. Dla
przykładu, prognoza ilości cyklonów tropikalnych
na Atlantyku jest regularnie opracowywana i ma
dobrą sprawdzalność. W zachodnich Stanach
Zjednoczonych pewne sezonalne oceny takie
jak intensywność opadu zależą od zjawisk
wielkoskalowych determinowanych przez fazę El
Nino/La Nina i mogą być przewidywane na skali
sezonu. Prognozy długoterminowe i związana z
nimi klimatologia synoptyczna mają olbrzymie
znaczenie ekonomiczne w przewidywaniu m.in.
plonów zbóż.

Prognoza pogody ze względu na obszar
•
•
•
•

prognoza lokalna
prognoza mezoskalowa
prognoza regionalna
prognoza globalna
Lokalna prognoza pogody podawana jest dla określonej
miejscowości lub nawet miejsca. Dla przykładu w czasie zawodów
żeglarskich różnica w kierunku wiatru przy brzegu i na środku
akwenu może stanowić istotny element prognozy. Mezoskalowe
prognozy pogody są na skali kilkuset kilometrów. Np. ocena
wystąpienia w danym dniu bryzy morskiej jest prognozą
mezoskalowa. W skali kilku krajów Europejskich mówimy o
prognozie regionalnej lub mezoskalowej. Prognozy globalne
dawane są dla całej kuli ziemskiej.

Daty
Lata 40 XX w.
Pomiary wyższych warstw atmosfery za pomocą radiosond, czyli
balonów zbierających informacje o temperaturze, wilgotności,
ciśnieniu i ruchach górnych warstw atmosfery.
1957 r.
W telewizji polskiej pojawił się pierwszy prezenter pogody, popularny
Wicherek czyli Czesław Nowicki. Zwolniony z telewizji w latach 70.
1960 r.
W USA wystrzelono pierwszego w historii satelitę meteorologicznego
Tiros. Zapoczątkował on serię 50 satelitów, które dostarczały zdjęcia
Ziemi widzianej z kosmosu i dane na temat zjawisk pogodowych

1964 r.
Uruchomiono pierwszy w Polsce radar meteorologiczny.
1986 r.
W maju we wschodnich Chinach trąba powietrzna uniosła w górę 13
dzieci , przeniosła je na znaczną odległość , po czym łagodnie
opuściła na piaszczyste wydmy i zarośla nie wyrządzając im szkody.
1996 r.
W filmie Twister konkurujące ze sobą ekipy meteorologów wyruszają
do Oklahomy , by zbadać tornado. Kto zrobi to pierwszy ,ten zyska
sławę ,ale zadanie jest ryzykowne.
2005 r.
Huragan Katrina zniszczył Nowy Orlean kolebkę jazzu. Miasto najpierw
zostało zdemolowane przez wiatr wiejący z prędkością 200 km/h , a
potem zalane przez powódź , Katrina zabiła w USA 1577 osób.

Polski klimat
Polska leży w strefie klimatu przejściowego, pomiędzy klimatem
umiarkowanym oceanicznym na zachodzie a klimatem
umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie. Nad obszarem
Polski ścierają się różne masy powietrza, co jest wynikiem
położenia w centrum Europy oraz równoleżnikowego układu krain
geograficznych. Średnia temperatura w lecie waha się pomiędzy
16,5°C a 20°C, w zimie – między -6°C a 0°C. Średnia roczna
temperatura powietrza w Polsce wynosi 7-8°C (poza obszarami
górskimi). Największy wpływ na klimat Polski mają masy powietrza
polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, decydujące o
przejściowości klimatu polskiego. Nad Polskę napływają również
masy powietrza, arktycznego, zwrotnikowego-morskiego i
kontynentalnego, mające mniejszy wpływ na kształtowanie klimatu.
Masy powietrza polarno-morskiego powodują latem zachmurzenie,
ochłodzenie i wzrost wilgotności, zimą zaś przynoszą ocieplenie,
odwilż i mgły.

Globalne ocieplenie
Jest to obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie
średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i
oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
Istotą problemu związanego z wyjaśnieniem globalnego
ocieplenia jest ustalenie w jakim stopniu na to zjawisko
ma działalność człowieka, a w jakim czynniki naturalne.
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
uważa że większość obserwowanego wzrostu średniej
temperatury globalnej od połowy XX w. spowodowana
jest najprawdopodobniej antropogenicznym wzrostem
koncentracji gazów cieplarnianych poprzez efekt
cieplarniany.

W XX wieku czynniki naturalne, takie jak aktywność słoneczna i
wulkany miały raczej niewielki łączny wpływ ocieplający w stosunku
do okresu sprzed rewolucji przemysłowej. Wnioski te poparło co
najmniej trzydzieści stowarzyszeń i akademii naukowych wliczając
wszystkie narodowe akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych
państw mimo że indywidualni naukowcy wyrazili sprzeciw wobec
niektórych ustaleń IPCC , znakomita większość uczonych
badających zmiany klimatyczne zgadza się z podstawowymi
wnioskami Zespołu . Rosnąca temperatura globalna spowoduje
wzrost poziomu morza, przypuszczalnie zintensyfikuje też
ekstremalne zjawiska pogodowe oraz zmieni ilość i rozkład opadów
atmosferycznych. Inne spodziewane efekty globalnego ocieplenia to
zmiany w wydajności i jakości upraw, szlakach handlowych, regresji
lodowców, wymieranie gatunków organizmów żywych i zwiększony
zasięg rezerwuaru chorób zakaźnych.

Wpływ pogody na organizm człowieka
Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż
podejrzewamy.
Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności.
Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany
aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę,
schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą
dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co
dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i
senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich
jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody
podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy
uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem
cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają
mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa
Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość
związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury,
a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.