Slide 1

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 2

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 3

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 4

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 5

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 6

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 7

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 8

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 9

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 10

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 11

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 12

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 13

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 14

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 15

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 16

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 17

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 18

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!


Slide 19

Słowotwórstwo

OBOCZNOŚCI
Lekcja dla I klasy gimnazjum

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.

W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.
• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3

To trzeba wiedzieć!
Nasz język rozwijał się przez setki lat.
W tym czasie zachodziły w nim różne zmiany.
Dotyczyły one brzmienia wyrazów, słownictwa,
odmiany oraz składni.
Procesy fonetyczne, m.in. palatalizacja, zanik iloczasu,
stały się źródłem zjawiska językowego zwanego
obocznością.
Karta pracySlajd

nr 12

4

OBOCZNOŚĆ
to

współistnienie w języku wymieniających się
elementów fonetycznych lub morfologicznych.
J.Malczewski Szkolny słownik nauki o języku
TO RÓŻNE POSTACIE TEGO SAMEGO WYRAZU,
NIE JEGO ODMNIANY, ALE WEWNĘTRZNEJ
BUDOWY.

Oboczność, alternacja językowa, wymiana
Slajd nr 12 to synonimy.

5

Przykład

las – leśny
las- : leśa:e
s :ś
Slajd nr 12

6

Przykład
las- : leś- oboczność tematu, rdzenia
a:e
oboczność samogłoskowa

s:ś

oboczność spółgłoskowa
Slajd nr 12

7

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE
p : p' (pi)
b : b' (bi)
f : f' (fi)
w : w‘ (wi)
m : m‘ (mi)
n : ń (ni)
r : rz
ł : l

z : ź(zi) : ż
t : ć (ci) : c : cz
d : dź(dzi) : dz
s : ś (si) : sz
k : k‘(ki) : cz : c
g : g‘(gi) : ż : dz
ch : ch‘(chi) : sz : ś(si)

To najważniejsze oboczności spółgłoskowe.

Slajd nr 12

8

OBOCZNOŚCI SAMOGŁOSKOWE
•e:a

•ą:ę

• e : 0 (ZERO)

•i :y

•e:o

•o:ó

To najważniejsze oboczności samogłoskowe.

Slajd nr 12

Ćwiczenie 1.

9

Slajd nr 12

TEMATY, RDZENIE OBOCZNE

ręka – rączka

ręk- : rącz-

ogród – ogrodzić

ogród : ogrodzi-

dzień – dzionek

dzień : dzion-

rok – roczek

rok

noga – nóżka

noga : nóż-

gołąb – gołębnik

gołąb : gołęb-

straszyć – strach

strasz- : strach

: rocz-

10

Ćwiczenie 2.

Slajd nr 12

OBOCZNOŚCI SPÓŁGŁOSKOWE I SAMOGŁOSKOWE

• ręka – rączka

Ę:Ą

K:CZ

ogród – ogrodzić

Ó :O

D:DZ’

dzień- dzionek

E:O

Ń: N

rok – roczek

-

K:CZ

noga – nóżka

O:Ó

G:Ż

gołąb – gołębiarz

Ą:Ę

B:BI

straszyć – strach

-

SZ:CH

11

Ćwiczenie 3.

Slajd nr 12

Wypisz po kilka wyrazów należących to tej samej rodziny. Na
ich podstawie podaj rdzenie oboczne oraz występujące w
nich oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe.

Przykład:
las, leśny, lessy

las:leś-: les-

A:E S:Ś(SI),

kwiat kwietnik, kwiecie kwiet- : kwieci- A:E T:CI

kroczyć krok

krocz-: krok

CZ : K

droga dróżka, drożyna, drog-: dróż- : droż- O:Ó G:Ż

12

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.

Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów:
 Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 6, 7, 8,

 Ćwiczenia – slajdy nr 9, 10, 11.

13

Oboczności ilościowe i jakościowe
Oboczności podlegają prostej klasyfikacji:

oboczności ilościowe

oboczności jakościowe

głoska do głoski

spółgłoskowe

głoska do zera

samogłoskowe
Slajd nr 18

14

Oboczności ilościowe i
jakościowe
głoska do głoski

głoska do zera

RZ : R

W:WI

O:E

E : O (ZERO)

spółgłoskowe

RZ : R

samogłoskowe

O:E

Slajd nr 18

W:WI

E:O

(ZERO)

15

głoska do głoski

Przykład
głoska do zera

pies – psisko
pi : p, s:si,

e: O
Slajd nr 18

16

Ćwiczenie 4.

Slajd nr 18

17

Ćwiczenie 5.
Oboczności rdzenia
Występowanie tego samego rdzenia w
różniących się fonetycznie postaciach

chodzić, chadzać, chód, chodnik = chodz’-, chadz-, chód, chod-,

Sprawdź
wóz
ręka
woźnica, wozownia,
rączka, ręcznik.
powóz, wożę,
rękawek, rąk,
Slajd nr 18

18

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 1
w karcie pracy.
Jeżeli nie wszystko zrozumiałeś, wróć do slajdów
Wiadomości – slajdy nr 13, 14, 15.

Ćwiczenia – slajdy nr 16, 17.

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!