Slide 1

WYPADKI
PRZY PRACY

mgr Piotr Janczewski

1

Wypadek przy pracy - związek z pracą
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych;

Przykład 1.:
Spawacz w drodze do kiosku przyzakładowego (ok. godziny 13.00) przewrócił
się na chodniku i złamał palec wskazujący ręki prawej. Powodem opuszczenia
miejsca pracy było polecenie przełożonego – brygadzisty dotyczące kupna przez
pracownika gazety w kiosku. (wypadek przy pracy – TAK)
Przykład 2.:
Pracownik za zgodą przełożonego opuszcza stanowisko pracy i w drodze po
kupno gazety przewraca się i doznaje urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

2

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
Przykład 1.:
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, (wypadek przy
pracy – TAK)
Przykład 2.:
Portier widząc pracowników prowadzących załadunek towaru postanowił pomóc
pracownikom i w czasie wykonywania załadunku upuścił na nogę przedmiot co
spowodowało powstanie urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

3

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Kodeks pracy
Art. 22. § 1. (17) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na
podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy.

mgr Piotr Janczewski

4

Wypadek przy pracy - związek z pracą
Związek z pracą zostanie zerwany dopiero wówczas, gdy pracownik bez
usprawiedliwienia wynikającego z obowiązujących przepisów prawa nie
wykonuje pracy w wyznaczonym czasie i miejscu, a w którym pracę powinien
wykonywać, co znajduje uzasadnienie w wyroku SN z 27II1979 r. II PR 16/79
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 127/05
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści
obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej
wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może
być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam
obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika
do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej
świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do
pracy.

mgr Piotr Janczewski

5

Wypadek przy pracy – nagłość zdarzenia
W doktrynie i orzecznictwie ukształtowała się zasada, że
określenie: nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane
zdarzenie – dotyczy zdarzenia sensu stricto, a nie jego
skutków. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkakrotne,
trwające przez pewien okres. Co do ram czasowych
przyjęto jako zasadę dniówkę roboczą, z
uwzględnieniem czasu drogi do pracy i z pracy*.
* W. Szubert, Ubezpieczenia wypadkowe w perspektywie rozwojowej, PIP nr 10/50,
* Wyrok Sądu Najwyższego z 11VI1976 r. V RN 14/76

mgr Piotr Janczewski

6

Wypadek przy pracy – przyczyna zewnętrzna
W uchwale Sądu Najwyższego (nr III PO 15/62, OSNCP 1963 nr 10, poz.
215) stwierdzono , że ,,dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
wystarcza, jeżeli zostanie wykazane, że bez czynnika zewnętrznego nie
doszło do skutku”.
O przyczynie zewnętrznej nagłego zdarzenia możemy mówić wówczas,
gdy praca jest jego źródłem.
Przyczynami zewnętrznymi mogą być: nieproporcjonalny wysiłek pracownika
w stosunku do wykonywanej pracy przy wątpliwym zdrowiu albo wywołanie
stresu stanowiącego istotną przyczynę powstania zawału serca, praca w
godzinach nadliczbowych, gdy według opinii lekarskiej i innych biegłych
sądowych okaże się, że jej rodzaj i warunki zatrudnienia wpłynęły w sposób
istotny na pogorszenie się samoistnego schorzenia, doprowadzając do
wypadku pracownika, co w następstwie spowodowało uszczerbek na
zdrowiu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 24.06.1977 r. cyt. T. Szymanek, W. Zarychta, Wypadki przy pracy i
dochodzenie roszczeń, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2004 r. s. 45)

mgr Piotr Janczewski

7

Uraz
"uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub
narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego

mgr Piotr Janczewski

8

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku
tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

mgr Piotr Janczewski

9

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
Trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiej Akademii Medycznej w
Katowicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zofia Olszowy
„Trwałe, istotne zeszpecenie” w opinii autorów, to takie obrażenia ciała, które
muszą u osób drugich powodować uczucie wstrętu, odrazy, negatywnych
doznań estetycznych, gdzie istotny jest pierwotny charakter zaistniałego skutku
(kategoria ta powinna być rozważana bez względu na możliwości
terapeutyczne, jakie niesie ze sobą współczesna medycyna) oraz gdzie wiek,
płeć i wykonywany zawód nie powinny mieć wpływu na przyjęcie tej
kwalifikacji.

mgr Piotr Janczewski

10

Konsekwencje prawne
Kodeks karny
Art. 156. § 1. (65) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)
innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

mgr Piotr Janczewski

11

Konsekwencje prawne
Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie
dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.
§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego
organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

mgr Piotr Janczewski

12

Konsekwencje prawne
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. (Dz.U.09.105.870)

§ 15. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych,
zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe
wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora
pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku. …..
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy
stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6,
informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące
naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.

mgr Piotr Janczewski

13

Konsekwencje prawne
Kodeks pracy
Art. 283. (300) § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega
przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1.000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
……………
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia
niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich
wypadków i chorób,

mgr Piotr Janczewski

14

Rodzaje świadczeń
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym …….
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące
świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w
mgr Piotr Janczewski
15
przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kodeks cywilny – naprawienie szkody
Kodeks cywilny

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia
szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

mgr Piotr Janczewski

16

Koniec

Opracował:
mgr Piotr Janczewski
663 207 255
[email protected]

mgr Piotr Janczewski

17


Slide 2

WYPADKI
PRZY PRACY

mgr Piotr Janczewski

1

Wypadek przy pracy - związek z pracą
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych;

Przykład 1.:
Spawacz w drodze do kiosku przyzakładowego (ok. godziny 13.00) przewrócił
się na chodniku i złamał palec wskazujący ręki prawej. Powodem opuszczenia
miejsca pracy było polecenie przełożonego – brygadzisty dotyczące kupna przez
pracownika gazety w kiosku. (wypadek przy pracy – TAK)
Przykład 2.:
Pracownik za zgodą przełożonego opuszcza stanowisko pracy i w drodze po
kupno gazety przewraca się i doznaje urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

2

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
Przykład 1.:
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, (wypadek przy
pracy – TAK)
Przykład 2.:
Portier widząc pracowników prowadzących załadunek towaru postanowił pomóc
pracownikom i w czasie wykonywania załadunku upuścił na nogę przedmiot co
spowodowało powstanie urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

3

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Kodeks pracy
Art. 22. § 1. (17) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na
podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy.

mgr Piotr Janczewski

4

Wypadek przy pracy - związek z pracą
Związek z pracą zostanie zerwany dopiero wówczas, gdy pracownik bez
usprawiedliwienia wynikającego z obowiązujących przepisów prawa nie
wykonuje pracy w wyznaczonym czasie i miejscu, a w którym pracę powinien
wykonywać, co znajduje uzasadnienie w wyroku SN z 27II1979 r. II PR 16/79
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 127/05
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści
obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej
wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może
być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam
obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika
do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej
świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do
pracy.

mgr Piotr Janczewski

5

Wypadek przy pracy – nagłość zdarzenia
W doktrynie i orzecznictwie ukształtowała się zasada, że
określenie: nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane
zdarzenie – dotyczy zdarzenia sensu stricto, a nie jego
skutków. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkakrotne,
trwające przez pewien okres. Co do ram czasowych
przyjęto jako zasadę dniówkę roboczą, z
uwzględnieniem czasu drogi do pracy i z pracy*.
* W. Szubert, Ubezpieczenia wypadkowe w perspektywie rozwojowej, PIP nr 10/50,
* Wyrok Sądu Najwyższego z 11VI1976 r. V RN 14/76

mgr Piotr Janczewski

6

Wypadek przy pracy – przyczyna zewnętrzna
W uchwale Sądu Najwyższego (nr III PO 15/62, OSNCP 1963 nr 10, poz.
215) stwierdzono , że ,,dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
wystarcza, jeżeli zostanie wykazane, że bez czynnika zewnętrznego nie
doszło do skutku”.
O przyczynie zewnętrznej nagłego zdarzenia możemy mówić wówczas,
gdy praca jest jego źródłem.
Przyczynami zewnętrznymi mogą być: nieproporcjonalny wysiłek pracownika
w stosunku do wykonywanej pracy przy wątpliwym zdrowiu albo wywołanie
stresu stanowiącego istotną przyczynę powstania zawału serca, praca w
godzinach nadliczbowych, gdy według opinii lekarskiej i innych biegłych
sądowych okaże się, że jej rodzaj i warunki zatrudnienia wpłynęły w sposób
istotny na pogorszenie się samoistnego schorzenia, doprowadzając do
wypadku pracownika, co w następstwie spowodowało uszczerbek na
zdrowiu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 24.06.1977 r. cyt. T. Szymanek, W. Zarychta, Wypadki przy pracy i
dochodzenie roszczeń, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2004 r. s. 45)

mgr Piotr Janczewski

7

Uraz
"uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub
narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego

mgr Piotr Janczewski

8

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku
tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

mgr Piotr Janczewski

9

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
Trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiej Akademii Medycznej w
Katowicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zofia Olszowy
„Trwałe, istotne zeszpecenie” w opinii autorów, to takie obrażenia ciała, które
muszą u osób drugich powodować uczucie wstrętu, odrazy, negatywnych
doznań estetycznych, gdzie istotny jest pierwotny charakter zaistniałego skutku
(kategoria ta powinna być rozważana bez względu na możliwości
terapeutyczne, jakie niesie ze sobą współczesna medycyna) oraz gdzie wiek,
płeć i wykonywany zawód nie powinny mieć wpływu na przyjęcie tej
kwalifikacji.

mgr Piotr Janczewski

10

Konsekwencje prawne
Kodeks karny
Art. 156. § 1. (65) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)
innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

mgr Piotr Janczewski

11

Konsekwencje prawne
Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie
dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.
§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego
organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

mgr Piotr Janczewski

12

Konsekwencje prawne
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. (Dz.U.09.105.870)

§ 15. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych,
zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe
wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora
pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku. …..
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy
stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6,
informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące
naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.

mgr Piotr Janczewski

13

Konsekwencje prawne
Kodeks pracy
Art. 283. (300) § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega
przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1.000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
……………
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia
niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich
wypadków i chorób,

mgr Piotr Janczewski

14

Rodzaje świadczeń
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym …….
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące
świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w
mgr Piotr Janczewski
15
przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kodeks cywilny – naprawienie szkody
Kodeks cywilny

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia
szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

mgr Piotr Janczewski

16

Koniec

Opracował:
mgr Piotr Janczewski
663 207 255
[email protected]

mgr Piotr Janczewski

17


Slide 3

WYPADKI
PRZY PRACY

mgr Piotr Janczewski

1

Wypadek przy pracy - związek z pracą
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych;

Przykład 1.:
Spawacz w drodze do kiosku przyzakładowego (ok. godziny 13.00) przewrócił
się na chodniku i złamał palec wskazujący ręki prawej. Powodem opuszczenia
miejsca pracy było polecenie przełożonego – brygadzisty dotyczące kupna przez
pracownika gazety w kiosku. (wypadek przy pracy – TAK)
Przykład 2.:
Pracownik za zgodą przełożonego opuszcza stanowisko pracy i w drodze po
kupno gazety przewraca się i doznaje urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

2

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
Przykład 1.:
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, (wypadek przy
pracy – TAK)
Przykład 2.:
Portier widząc pracowników prowadzących załadunek towaru postanowił pomóc
pracownikom i w czasie wykonywania załadunku upuścił na nogę przedmiot co
spowodowało powstanie urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

3

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Kodeks pracy
Art. 22. § 1. (17) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na
podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy.

mgr Piotr Janczewski

4

Wypadek przy pracy - związek z pracą
Związek z pracą zostanie zerwany dopiero wówczas, gdy pracownik bez
usprawiedliwienia wynikającego z obowiązujących przepisów prawa nie
wykonuje pracy w wyznaczonym czasie i miejscu, a w którym pracę powinien
wykonywać, co znajduje uzasadnienie w wyroku SN z 27II1979 r. II PR 16/79
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 127/05
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści
obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej
wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może
być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam
obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika
do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej
świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do
pracy.

mgr Piotr Janczewski

5

Wypadek przy pracy – nagłość zdarzenia
W doktrynie i orzecznictwie ukształtowała się zasada, że
określenie: nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane
zdarzenie – dotyczy zdarzenia sensu stricto, a nie jego
skutków. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkakrotne,
trwające przez pewien okres. Co do ram czasowych
przyjęto jako zasadę dniówkę roboczą, z
uwzględnieniem czasu drogi do pracy i z pracy*.
* W. Szubert, Ubezpieczenia wypadkowe w perspektywie rozwojowej, PIP nr 10/50,
* Wyrok Sądu Najwyższego z 11VI1976 r. V RN 14/76

mgr Piotr Janczewski

6

Wypadek przy pracy – przyczyna zewnętrzna
W uchwale Sądu Najwyższego (nr III PO 15/62, OSNCP 1963 nr 10, poz.
215) stwierdzono , że ,,dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
wystarcza, jeżeli zostanie wykazane, że bez czynnika zewnętrznego nie
doszło do skutku”.
O przyczynie zewnętrznej nagłego zdarzenia możemy mówić wówczas,
gdy praca jest jego źródłem.
Przyczynami zewnętrznymi mogą być: nieproporcjonalny wysiłek pracownika
w stosunku do wykonywanej pracy przy wątpliwym zdrowiu albo wywołanie
stresu stanowiącego istotną przyczynę powstania zawału serca, praca w
godzinach nadliczbowych, gdy według opinii lekarskiej i innych biegłych
sądowych okaże się, że jej rodzaj i warunki zatrudnienia wpłynęły w sposób
istotny na pogorszenie się samoistnego schorzenia, doprowadzając do
wypadku pracownika, co w następstwie spowodowało uszczerbek na
zdrowiu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 24.06.1977 r. cyt. T. Szymanek, W. Zarychta, Wypadki przy pracy i
dochodzenie roszczeń, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2004 r. s. 45)

mgr Piotr Janczewski

7

Uraz
"uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub
narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego

mgr Piotr Janczewski

8

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku
tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

mgr Piotr Janczewski

9

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
Trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiej Akademii Medycznej w
Katowicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zofia Olszowy
„Trwałe, istotne zeszpecenie” w opinii autorów, to takie obrażenia ciała, które
muszą u osób drugich powodować uczucie wstrętu, odrazy, negatywnych
doznań estetycznych, gdzie istotny jest pierwotny charakter zaistniałego skutku
(kategoria ta powinna być rozważana bez względu na możliwości
terapeutyczne, jakie niesie ze sobą współczesna medycyna) oraz gdzie wiek,
płeć i wykonywany zawód nie powinny mieć wpływu na przyjęcie tej
kwalifikacji.

mgr Piotr Janczewski

10

Konsekwencje prawne
Kodeks karny
Art. 156. § 1. (65) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)
innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

mgr Piotr Janczewski

11

Konsekwencje prawne
Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie
dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.
§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego
organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

mgr Piotr Janczewski

12

Konsekwencje prawne
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. (Dz.U.09.105.870)

§ 15. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych,
zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe
wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora
pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku. …..
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy
stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6,
informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące
naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.

mgr Piotr Janczewski

13

Konsekwencje prawne
Kodeks pracy
Art. 283. (300) § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega
przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1.000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
……………
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia
niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich
wypadków i chorób,

mgr Piotr Janczewski

14

Rodzaje świadczeń
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym …….
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące
świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w
mgr Piotr Janczewski
15
przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kodeks cywilny – naprawienie szkody
Kodeks cywilny

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia
szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

mgr Piotr Janczewski

16

Koniec

Opracował:
mgr Piotr Janczewski
663 207 255
[email protected]

mgr Piotr Janczewski

17


Slide 4

WYPADKI
PRZY PRACY

mgr Piotr Janczewski

1

Wypadek przy pracy - związek z pracą
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych;

Przykład 1.:
Spawacz w drodze do kiosku przyzakładowego (ok. godziny 13.00) przewrócił
się na chodniku i złamał palec wskazujący ręki prawej. Powodem opuszczenia
miejsca pracy było polecenie przełożonego – brygadzisty dotyczące kupna przez
pracownika gazety w kiosku. (wypadek przy pracy – TAK)
Przykład 2.:
Pracownik za zgodą przełożonego opuszcza stanowisko pracy i w drodze po
kupno gazety przewraca się i doznaje urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

2

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
Przykład 1.:
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, (wypadek przy
pracy – TAK)
Przykład 2.:
Portier widząc pracowników prowadzących załadunek towaru postanowił pomóc
pracownikom i w czasie wykonywania załadunku upuścił na nogę przedmiot co
spowodowało powstanie urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

3

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Kodeks pracy
Art. 22. § 1. (17) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na
podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy.

mgr Piotr Janczewski

4

Wypadek przy pracy - związek z pracą
Związek z pracą zostanie zerwany dopiero wówczas, gdy pracownik bez
usprawiedliwienia wynikającego z obowiązujących przepisów prawa nie
wykonuje pracy w wyznaczonym czasie i miejscu, a w którym pracę powinien
wykonywać, co znajduje uzasadnienie w wyroku SN z 27II1979 r. II PR 16/79
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 127/05
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści
obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej
wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może
być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam
obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika
do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej
świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do
pracy.

mgr Piotr Janczewski

5

Wypadek przy pracy – nagłość zdarzenia
W doktrynie i orzecznictwie ukształtowała się zasada, że
określenie: nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane
zdarzenie – dotyczy zdarzenia sensu stricto, a nie jego
skutków. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkakrotne,
trwające przez pewien okres. Co do ram czasowych
przyjęto jako zasadę dniówkę roboczą, z
uwzględnieniem czasu drogi do pracy i z pracy*.
* W. Szubert, Ubezpieczenia wypadkowe w perspektywie rozwojowej, PIP nr 10/50,
* Wyrok Sądu Najwyższego z 11VI1976 r. V RN 14/76

mgr Piotr Janczewski

6

Wypadek przy pracy – przyczyna zewnętrzna
W uchwale Sądu Najwyższego (nr III PO 15/62, OSNCP 1963 nr 10, poz.
215) stwierdzono , że ,,dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
wystarcza, jeżeli zostanie wykazane, że bez czynnika zewnętrznego nie
doszło do skutku”.
O przyczynie zewnętrznej nagłego zdarzenia możemy mówić wówczas,
gdy praca jest jego źródłem.
Przyczynami zewnętrznymi mogą być: nieproporcjonalny wysiłek pracownika
w stosunku do wykonywanej pracy przy wątpliwym zdrowiu albo wywołanie
stresu stanowiącego istotną przyczynę powstania zawału serca, praca w
godzinach nadliczbowych, gdy według opinii lekarskiej i innych biegłych
sądowych okaże się, że jej rodzaj i warunki zatrudnienia wpłynęły w sposób
istotny na pogorszenie się samoistnego schorzenia, doprowadzając do
wypadku pracownika, co w następstwie spowodowało uszczerbek na
zdrowiu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 24.06.1977 r. cyt. T. Szymanek, W. Zarychta, Wypadki przy pracy i
dochodzenie roszczeń, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2004 r. s. 45)

mgr Piotr Janczewski

7

Uraz
"uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub
narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego

mgr Piotr Janczewski

8

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku
tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

mgr Piotr Janczewski

9

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
Trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiej Akademii Medycznej w
Katowicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zofia Olszowy
„Trwałe, istotne zeszpecenie” w opinii autorów, to takie obrażenia ciała, które
muszą u osób drugich powodować uczucie wstrętu, odrazy, negatywnych
doznań estetycznych, gdzie istotny jest pierwotny charakter zaistniałego skutku
(kategoria ta powinna być rozważana bez względu na możliwości
terapeutyczne, jakie niesie ze sobą współczesna medycyna) oraz gdzie wiek,
płeć i wykonywany zawód nie powinny mieć wpływu na przyjęcie tej
kwalifikacji.

mgr Piotr Janczewski

10

Konsekwencje prawne
Kodeks karny
Art. 156. § 1. (65) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)
innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

mgr Piotr Janczewski

11

Konsekwencje prawne
Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie
dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.
§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego
organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

mgr Piotr Janczewski

12

Konsekwencje prawne
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. (Dz.U.09.105.870)

§ 15. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych,
zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe
wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora
pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku. …..
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy
stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6,
informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące
naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.

mgr Piotr Janczewski

13

Konsekwencje prawne
Kodeks pracy
Art. 283. (300) § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega
przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1.000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
……………
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia
niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich
wypadków i chorób,

mgr Piotr Janczewski

14

Rodzaje świadczeń
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym …….
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące
świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w
mgr Piotr Janczewski
15
przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kodeks cywilny – naprawienie szkody
Kodeks cywilny

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia
szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

mgr Piotr Janczewski

16

Koniec

Opracował:
mgr Piotr Janczewski
663 207 255
[email protected]

mgr Piotr Janczewski

17


Slide 5

WYPADKI
PRZY PRACY

mgr Piotr Janczewski

1

Wypadek przy pracy - związek z pracą
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych;

Przykład 1.:
Spawacz w drodze do kiosku przyzakładowego (ok. godziny 13.00) przewrócił
się na chodniku i złamał palec wskazujący ręki prawej. Powodem opuszczenia
miejsca pracy było polecenie przełożonego – brygadzisty dotyczące kupna przez
pracownika gazety w kiosku. (wypadek przy pracy – TAK)
Przykład 2.:
Pracownik za zgodą przełożonego opuszcza stanowisko pracy i w drodze po
kupno gazety przewraca się i doznaje urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

2

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
Przykład 1.:
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, (wypadek przy
pracy – TAK)
Przykład 2.:
Portier widząc pracowników prowadzących załadunek towaru postanowił pomóc
pracownikom i w czasie wykonywania załadunku upuścił na nogę przedmiot co
spowodowało powstanie urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

3

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Kodeks pracy
Art. 22. § 1. (17) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na
podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy.

mgr Piotr Janczewski

4

Wypadek przy pracy - związek z pracą
Związek z pracą zostanie zerwany dopiero wówczas, gdy pracownik bez
usprawiedliwienia wynikającego z obowiązujących przepisów prawa nie
wykonuje pracy w wyznaczonym czasie i miejscu, a w którym pracę powinien
wykonywać, co znajduje uzasadnienie w wyroku SN z 27II1979 r. II PR 16/79
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 127/05
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści
obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej
wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może
być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam
obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika
do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej
świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do
pracy.

mgr Piotr Janczewski

5

Wypadek przy pracy – nagłość zdarzenia
W doktrynie i orzecznictwie ukształtowała się zasada, że
określenie: nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane
zdarzenie – dotyczy zdarzenia sensu stricto, a nie jego
skutków. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkakrotne,
trwające przez pewien okres. Co do ram czasowych
przyjęto jako zasadę dniówkę roboczą, z
uwzględnieniem czasu drogi do pracy i z pracy*.
* W. Szubert, Ubezpieczenia wypadkowe w perspektywie rozwojowej, PIP nr 10/50,
* Wyrok Sądu Najwyższego z 11VI1976 r. V RN 14/76

mgr Piotr Janczewski

6

Wypadek przy pracy – przyczyna zewnętrzna
W uchwale Sądu Najwyższego (nr III PO 15/62, OSNCP 1963 nr 10, poz.
215) stwierdzono , że ,,dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
wystarcza, jeżeli zostanie wykazane, że bez czynnika zewnętrznego nie
doszło do skutku”.
O przyczynie zewnętrznej nagłego zdarzenia możemy mówić wówczas,
gdy praca jest jego źródłem.
Przyczynami zewnętrznymi mogą być: nieproporcjonalny wysiłek pracownika
w stosunku do wykonywanej pracy przy wątpliwym zdrowiu albo wywołanie
stresu stanowiącego istotną przyczynę powstania zawału serca, praca w
godzinach nadliczbowych, gdy według opinii lekarskiej i innych biegłych
sądowych okaże się, że jej rodzaj i warunki zatrudnienia wpłynęły w sposób
istotny na pogorszenie się samoistnego schorzenia, doprowadzając do
wypadku pracownika, co w następstwie spowodowało uszczerbek na
zdrowiu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 24.06.1977 r. cyt. T. Szymanek, W. Zarychta, Wypadki przy pracy i
dochodzenie roszczeń, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2004 r. s. 45)

mgr Piotr Janczewski

7

Uraz
"uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub
narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego

mgr Piotr Janczewski

8

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku
tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

mgr Piotr Janczewski

9

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
Trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiej Akademii Medycznej w
Katowicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zofia Olszowy
„Trwałe, istotne zeszpecenie” w opinii autorów, to takie obrażenia ciała, które
muszą u osób drugich powodować uczucie wstrętu, odrazy, negatywnych
doznań estetycznych, gdzie istotny jest pierwotny charakter zaistniałego skutku
(kategoria ta powinna być rozważana bez względu na możliwości
terapeutyczne, jakie niesie ze sobą współczesna medycyna) oraz gdzie wiek,
płeć i wykonywany zawód nie powinny mieć wpływu na przyjęcie tej
kwalifikacji.

mgr Piotr Janczewski

10

Konsekwencje prawne
Kodeks karny
Art. 156. § 1. (65) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)
innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

mgr Piotr Janczewski

11

Konsekwencje prawne
Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie
dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.
§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego
organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

mgr Piotr Janczewski

12

Konsekwencje prawne
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. (Dz.U.09.105.870)

§ 15. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych,
zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe
wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora
pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku. …..
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy
stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6,
informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące
naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.

mgr Piotr Janczewski

13

Konsekwencje prawne
Kodeks pracy
Art. 283. (300) § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega
przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1.000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
……………
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia
niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich
wypadków i chorób,

mgr Piotr Janczewski

14

Rodzaje świadczeń
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym …….
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące
świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w
mgr Piotr Janczewski
15
przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kodeks cywilny – naprawienie szkody
Kodeks cywilny

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia
szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

mgr Piotr Janczewski

16

Koniec

Opracował:
mgr Piotr Janczewski
663 207 255
[email protected]

mgr Piotr Janczewski

17


Slide 6

WYPADKI
PRZY PRACY

mgr Piotr Janczewski

1

Wypadek przy pracy - związek z pracą
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych;

Przykład 1.:
Spawacz w drodze do kiosku przyzakładowego (ok. godziny 13.00) przewrócił
się na chodniku i złamał palec wskazujący ręki prawej. Powodem opuszczenia
miejsca pracy było polecenie przełożonego – brygadzisty dotyczące kupna przez
pracownika gazety w kiosku. (wypadek przy pracy – TAK)
Przykład 2.:
Pracownik za zgodą przełożonego opuszcza stanowisko pracy i w drodze po
kupno gazety przewraca się i doznaje urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

2

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
Przykład 1.:
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, (wypadek przy
pracy – TAK)
Przykład 2.:
Portier widząc pracowników prowadzących załadunek towaru postanowił pomóc
pracownikom i w czasie wykonywania załadunku upuścił na nogę przedmiot co
spowodowało powstanie urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

3

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Kodeks pracy
Art. 22. § 1. (17) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na
podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy.

mgr Piotr Janczewski

4

Wypadek przy pracy - związek z pracą
Związek z pracą zostanie zerwany dopiero wówczas, gdy pracownik bez
usprawiedliwienia wynikającego z obowiązujących przepisów prawa nie
wykonuje pracy w wyznaczonym czasie i miejscu, a w którym pracę powinien
wykonywać, co znajduje uzasadnienie w wyroku SN z 27II1979 r. II PR 16/79
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 127/05
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści
obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej
wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może
być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam
obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika
do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej
świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do
pracy.

mgr Piotr Janczewski

5

Wypadek przy pracy – nagłość zdarzenia
W doktrynie i orzecznictwie ukształtowała się zasada, że
określenie: nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane
zdarzenie – dotyczy zdarzenia sensu stricto, a nie jego
skutków. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkakrotne,
trwające przez pewien okres. Co do ram czasowych
przyjęto jako zasadę dniówkę roboczą, z
uwzględnieniem czasu drogi do pracy i z pracy*.
* W. Szubert, Ubezpieczenia wypadkowe w perspektywie rozwojowej, PIP nr 10/50,
* Wyrok Sądu Najwyższego z 11VI1976 r. V RN 14/76

mgr Piotr Janczewski

6

Wypadek przy pracy – przyczyna zewnętrzna
W uchwale Sądu Najwyższego (nr III PO 15/62, OSNCP 1963 nr 10, poz.
215) stwierdzono , że ,,dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
wystarcza, jeżeli zostanie wykazane, że bez czynnika zewnętrznego nie
doszło do skutku”.
O przyczynie zewnętrznej nagłego zdarzenia możemy mówić wówczas,
gdy praca jest jego źródłem.
Przyczynami zewnętrznymi mogą być: nieproporcjonalny wysiłek pracownika
w stosunku do wykonywanej pracy przy wątpliwym zdrowiu albo wywołanie
stresu stanowiącego istotną przyczynę powstania zawału serca, praca w
godzinach nadliczbowych, gdy według opinii lekarskiej i innych biegłych
sądowych okaże się, że jej rodzaj i warunki zatrudnienia wpłynęły w sposób
istotny na pogorszenie się samoistnego schorzenia, doprowadzając do
wypadku pracownika, co w następstwie spowodowało uszczerbek na
zdrowiu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 24.06.1977 r. cyt. T. Szymanek, W. Zarychta, Wypadki przy pracy i
dochodzenie roszczeń, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2004 r. s. 45)

mgr Piotr Janczewski

7

Uraz
"uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub
narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego

mgr Piotr Janczewski

8

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku
tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

mgr Piotr Janczewski

9

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
Trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiej Akademii Medycznej w
Katowicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zofia Olszowy
„Trwałe, istotne zeszpecenie” w opinii autorów, to takie obrażenia ciała, które
muszą u osób drugich powodować uczucie wstrętu, odrazy, negatywnych
doznań estetycznych, gdzie istotny jest pierwotny charakter zaistniałego skutku
(kategoria ta powinna być rozważana bez względu na możliwości
terapeutyczne, jakie niesie ze sobą współczesna medycyna) oraz gdzie wiek,
płeć i wykonywany zawód nie powinny mieć wpływu na przyjęcie tej
kwalifikacji.

mgr Piotr Janczewski

10

Konsekwencje prawne
Kodeks karny
Art. 156. § 1. (65) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)
innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

mgr Piotr Janczewski

11

Konsekwencje prawne
Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie
dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.
§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego
organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

mgr Piotr Janczewski

12

Konsekwencje prawne
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. (Dz.U.09.105.870)

§ 15. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych,
zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe
wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora
pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku. …..
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy
stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6,
informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące
naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.

mgr Piotr Janczewski

13

Konsekwencje prawne
Kodeks pracy
Art. 283. (300) § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega
przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1.000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
……………
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia
niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich
wypadków i chorób,

mgr Piotr Janczewski

14

Rodzaje świadczeń
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym …….
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące
świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w
mgr Piotr Janczewski
15
przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kodeks cywilny – naprawienie szkody
Kodeks cywilny

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia
szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

mgr Piotr Janczewski

16

Koniec

Opracował:
mgr Piotr Janczewski
663 207 255
[email protected]

mgr Piotr Janczewski

17


Slide 7

WYPADKI
PRZY PRACY

mgr Piotr Janczewski

1

Wypadek przy pracy - związek z pracą
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych;

Przykład 1.:
Spawacz w drodze do kiosku przyzakładowego (ok. godziny 13.00) przewrócił
się na chodniku i złamał palec wskazujący ręki prawej. Powodem opuszczenia
miejsca pracy było polecenie przełożonego – brygadzisty dotyczące kupna przez
pracownika gazety w kiosku. (wypadek przy pracy – TAK)
Przykład 2.:
Pracownik za zgodą przełożonego opuszcza stanowisko pracy i w drodze po
kupno gazety przewraca się i doznaje urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

2

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
Przykład 1.:
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, (wypadek przy
pracy – TAK)
Przykład 2.:
Portier widząc pracowników prowadzących załadunek towaru postanowił pomóc
pracownikom i w czasie wykonywania załadunku upuścił na nogę przedmiot co
spowodowało powstanie urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

3

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Kodeks pracy
Art. 22. § 1. (17) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na
podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy.

mgr Piotr Janczewski

4

Wypadek przy pracy - związek z pracą
Związek z pracą zostanie zerwany dopiero wówczas, gdy pracownik bez
usprawiedliwienia wynikającego z obowiązujących przepisów prawa nie
wykonuje pracy w wyznaczonym czasie i miejscu, a w którym pracę powinien
wykonywać, co znajduje uzasadnienie w wyroku SN z 27II1979 r. II PR 16/79
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 127/05
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści
obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej
wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może
być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam
obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika
do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej
świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do
pracy.

mgr Piotr Janczewski

5

Wypadek przy pracy – nagłość zdarzenia
W doktrynie i orzecznictwie ukształtowała się zasada, że
określenie: nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane
zdarzenie – dotyczy zdarzenia sensu stricto, a nie jego
skutków. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkakrotne,
trwające przez pewien okres. Co do ram czasowych
przyjęto jako zasadę dniówkę roboczą, z
uwzględnieniem czasu drogi do pracy i z pracy*.
* W. Szubert, Ubezpieczenia wypadkowe w perspektywie rozwojowej, PIP nr 10/50,
* Wyrok Sądu Najwyższego z 11VI1976 r. V RN 14/76

mgr Piotr Janczewski

6

Wypadek przy pracy – przyczyna zewnętrzna
W uchwale Sądu Najwyższego (nr III PO 15/62, OSNCP 1963 nr 10, poz.
215) stwierdzono , że ,,dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
wystarcza, jeżeli zostanie wykazane, że bez czynnika zewnętrznego nie
doszło do skutku”.
O przyczynie zewnętrznej nagłego zdarzenia możemy mówić wówczas,
gdy praca jest jego źródłem.
Przyczynami zewnętrznymi mogą być: nieproporcjonalny wysiłek pracownika
w stosunku do wykonywanej pracy przy wątpliwym zdrowiu albo wywołanie
stresu stanowiącego istotną przyczynę powstania zawału serca, praca w
godzinach nadliczbowych, gdy według opinii lekarskiej i innych biegłych
sądowych okaże się, że jej rodzaj i warunki zatrudnienia wpłynęły w sposób
istotny na pogorszenie się samoistnego schorzenia, doprowadzając do
wypadku pracownika, co w następstwie spowodowało uszczerbek na
zdrowiu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 24.06.1977 r. cyt. T. Szymanek, W. Zarychta, Wypadki przy pracy i
dochodzenie roszczeń, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2004 r. s. 45)

mgr Piotr Janczewski

7

Uraz
"uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub
narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego

mgr Piotr Janczewski

8

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku
tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

mgr Piotr Janczewski

9

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
Trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiej Akademii Medycznej w
Katowicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zofia Olszowy
„Trwałe, istotne zeszpecenie” w opinii autorów, to takie obrażenia ciała, które
muszą u osób drugich powodować uczucie wstrętu, odrazy, negatywnych
doznań estetycznych, gdzie istotny jest pierwotny charakter zaistniałego skutku
(kategoria ta powinna być rozważana bez względu na możliwości
terapeutyczne, jakie niesie ze sobą współczesna medycyna) oraz gdzie wiek,
płeć i wykonywany zawód nie powinny mieć wpływu na przyjęcie tej
kwalifikacji.

mgr Piotr Janczewski

10

Konsekwencje prawne
Kodeks karny
Art. 156. § 1. (65) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)
innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

mgr Piotr Janczewski

11

Konsekwencje prawne
Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie
dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.
§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego
organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

mgr Piotr Janczewski

12

Konsekwencje prawne
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. (Dz.U.09.105.870)

§ 15. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych,
zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe
wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora
pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku. …..
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy
stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6,
informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące
naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.

mgr Piotr Janczewski

13

Konsekwencje prawne
Kodeks pracy
Art. 283. (300) § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega
przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1.000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
……………
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia
niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich
wypadków i chorób,

mgr Piotr Janczewski

14

Rodzaje świadczeń
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym …….
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące
świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w
mgr Piotr Janczewski
15
przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kodeks cywilny – naprawienie szkody
Kodeks cywilny

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia
szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

mgr Piotr Janczewski

16

Koniec

Opracował:
mgr Piotr Janczewski
663 207 255
[email protected]

mgr Piotr Janczewski

17


Slide 8

WYPADKI
PRZY PRACY

mgr Piotr Janczewski

1

Wypadek przy pracy - związek z pracą
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych;

Przykład 1.:
Spawacz w drodze do kiosku przyzakładowego (ok. godziny 13.00) przewrócił
się na chodniku i złamał palec wskazujący ręki prawej. Powodem opuszczenia
miejsca pracy było polecenie przełożonego – brygadzisty dotyczące kupna przez
pracownika gazety w kiosku. (wypadek przy pracy – TAK)
Przykład 2.:
Pracownik za zgodą przełożonego opuszcza stanowisko pracy i w drodze po
kupno gazety przewraca się i doznaje urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

2

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
Przykład 1.:
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, (wypadek przy
pracy – TAK)
Przykład 2.:
Portier widząc pracowników prowadzących załadunek towaru postanowił pomóc
pracownikom i w czasie wykonywania załadunku upuścił na nogę przedmiot co
spowodowało powstanie urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

3

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Kodeks pracy
Art. 22. § 1. (17) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na
podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy.

mgr Piotr Janczewski

4

Wypadek przy pracy - związek z pracą
Związek z pracą zostanie zerwany dopiero wówczas, gdy pracownik bez
usprawiedliwienia wynikającego z obowiązujących przepisów prawa nie
wykonuje pracy w wyznaczonym czasie i miejscu, a w którym pracę powinien
wykonywać, co znajduje uzasadnienie w wyroku SN z 27II1979 r. II PR 16/79
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 127/05
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści
obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej
wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może
być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam
obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika
do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej
świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do
pracy.

mgr Piotr Janczewski

5

Wypadek przy pracy – nagłość zdarzenia
W doktrynie i orzecznictwie ukształtowała się zasada, że
określenie: nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane
zdarzenie – dotyczy zdarzenia sensu stricto, a nie jego
skutków. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkakrotne,
trwające przez pewien okres. Co do ram czasowych
przyjęto jako zasadę dniówkę roboczą, z
uwzględnieniem czasu drogi do pracy i z pracy*.
* W. Szubert, Ubezpieczenia wypadkowe w perspektywie rozwojowej, PIP nr 10/50,
* Wyrok Sądu Najwyższego z 11VI1976 r. V RN 14/76

mgr Piotr Janczewski

6

Wypadek przy pracy – przyczyna zewnętrzna
W uchwale Sądu Najwyższego (nr III PO 15/62, OSNCP 1963 nr 10, poz.
215) stwierdzono , że ,,dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
wystarcza, jeżeli zostanie wykazane, że bez czynnika zewnętrznego nie
doszło do skutku”.
O przyczynie zewnętrznej nagłego zdarzenia możemy mówić wówczas,
gdy praca jest jego źródłem.
Przyczynami zewnętrznymi mogą być: nieproporcjonalny wysiłek pracownika
w stosunku do wykonywanej pracy przy wątpliwym zdrowiu albo wywołanie
stresu stanowiącego istotną przyczynę powstania zawału serca, praca w
godzinach nadliczbowych, gdy według opinii lekarskiej i innych biegłych
sądowych okaże się, że jej rodzaj i warunki zatrudnienia wpłynęły w sposób
istotny na pogorszenie się samoistnego schorzenia, doprowadzając do
wypadku pracownika, co w następstwie spowodowało uszczerbek na
zdrowiu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 24.06.1977 r. cyt. T. Szymanek, W. Zarychta, Wypadki przy pracy i
dochodzenie roszczeń, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2004 r. s. 45)

mgr Piotr Janczewski

7

Uraz
"uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub
narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego

mgr Piotr Janczewski

8

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku
tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

mgr Piotr Janczewski

9

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
Trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiej Akademii Medycznej w
Katowicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zofia Olszowy
„Trwałe, istotne zeszpecenie” w opinii autorów, to takie obrażenia ciała, które
muszą u osób drugich powodować uczucie wstrętu, odrazy, negatywnych
doznań estetycznych, gdzie istotny jest pierwotny charakter zaistniałego skutku
(kategoria ta powinna być rozważana bez względu na możliwości
terapeutyczne, jakie niesie ze sobą współczesna medycyna) oraz gdzie wiek,
płeć i wykonywany zawód nie powinny mieć wpływu na przyjęcie tej
kwalifikacji.

mgr Piotr Janczewski

10

Konsekwencje prawne
Kodeks karny
Art. 156. § 1. (65) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)
innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

mgr Piotr Janczewski

11

Konsekwencje prawne
Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie
dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.
§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego
organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

mgr Piotr Janczewski

12

Konsekwencje prawne
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. (Dz.U.09.105.870)

§ 15. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych,
zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe
wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora
pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku. …..
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy
stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6,
informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące
naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.

mgr Piotr Janczewski

13

Konsekwencje prawne
Kodeks pracy
Art. 283. (300) § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega
przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1.000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
……………
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia
niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich
wypadków i chorób,

mgr Piotr Janczewski

14

Rodzaje świadczeń
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym …….
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące
świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w
mgr Piotr Janczewski
15
przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kodeks cywilny – naprawienie szkody
Kodeks cywilny

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia
szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

mgr Piotr Janczewski

16

Koniec

Opracował:
mgr Piotr Janczewski
663 207 255
[email protected]

mgr Piotr Janczewski

17


Slide 9

WYPADKI
PRZY PRACY

mgr Piotr Janczewski

1

Wypadek przy pracy - związek z pracą
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych;

Przykład 1.:
Spawacz w drodze do kiosku przyzakładowego (ok. godziny 13.00) przewrócił
się na chodniku i złamał palec wskazujący ręki prawej. Powodem opuszczenia
miejsca pracy było polecenie przełożonego – brygadzisty dotyczące kupna przez
pracownika gazety w kiosku. (wypadek przy pracy – TAK)
Przykład 2.:
Pracownik za zgodą przełożonego opuszcza stanowisko pracy i w drodze po
kupno gazety przewraca się i doznaje urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

2

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
Przykład 1.:
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, (wypadek przy
pracy – TAK)
Przykład 2.:
Portier widząc pracowników prowadzących załadunek towaru postanowił pomóc
pracownikom i w czasie wykonywania załadunku upuścił na nogę przedmiot co
spowodowało powstanie urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

3

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Kodeks pracy
Art. 22. § 1. (17) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na
podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy.

mgr Piotr Janczewski

4

Wypadek przy pracy - związek z pracą
Związek z pracą zostanie zerwany dopiero wówczas, gdy pracownik bez
usprawiedliwienia wynikającego z obowiązujących przepisów prawa nie
wykonuje pracy w wyznaczonym czasie i miejscu, a w którym pracę powinien
wykonywać, co znajduje uzasadnienie w wyroku SN z 27II1979 r. II PR 16/79
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 127/05
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści
obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej
wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może
być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam
obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika
do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej
świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do
pracy.

mgr Piotr Janczewski

5

Wypadek przy pracy – nagłość zdarzenia
W doktrynie i orzecznictwie ukształtowała się zasada, że
określenie: nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane
zdarzenie – dotyczy zdarzenia sensu stricto, a nie jego
skutków. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkakrotne,
trwające przez pewien okres. Co do ram czasowych
przyjęto jako zasadę dniówkę roboczą, z
uwzględnieniem czasu drogi do pracy i z pracy*.
* W. Szubert, Ubezpieczenia wypadkowe w perspektywie rozwojowej, PIP nr 10/50,
* Wyrok Sądu Najwyższego z 11VI1976 r. V RN 14/76

mgr Piotr Janczewski

6

Wypadek przy pracy – przyczyna zewnętrzna
W uchwale Sądu Najwyższego (nr III PO 15/62, OSNCP 1963 nr 10, poz.
215) stwierdzono , że ,,dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
wystarcza, jeżeli zostanie wykazane, że bez czynnika zewnętrznego nie
doszło do skutku”.
O przyczynie zewnętrznej nagłego zdarzenia możemy mówić wówczas,
gdy praca jest jego źródłem.
Przyczynami zewnętrznymi mogą być: nieproporcjonalny wysiłek pracownika
w stosunku do wykonywanej pracy przy wątpliwym zdrowiu albo wywołanie
stresu stanowiącego istotną przyczynę powstania zawału serca, praca w
godzinach nadliczbowych, gdy według opinii lekarskiej i innych biegłych
sądowych okaże się, że jej rodzaj i warunki zatrudnienia wpłynęły w sposób
istotny na pogorszenie się samoistnego schorzenia, doprowadzając do
wypadku pracownika, co w następstwie spowodowało uszczerbek na
zdrowiu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 24.06.1977 r. cyt. T. Szymanek, W. Zarychta, Wypadki przy pracy i
dochodzenie roszczeń, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2004 r. s. 45)

mgr Piotr Janczewski

7

Uraz
"uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub
narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego

mgr Piotr Janczewski

8

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku
tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

mgr Piotr Janczewski

9

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
Trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiej Akademii Medycznej w
Katowicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zofia Olszowy
„Trwałe, istotne zeszpecenie” w opinii autorów, to takie obrażenia ciała, które
muszą u osób drugich powodować uczucie wstrętu, odrazy, negatywnych
doznań estetycznych, gdzie istotny jest pierwotny charakter zaistniałego skutku
(kategoria ta powinna być rozważana bez względu na możliwości
terapeutyczne, jakie niesie ze sobą współczesna medycyna) oraz gdzie wiek,
płeć i wykonywany zawód nie powinny mieć wpływu na przyjęcie tej
kwalifikacji.

mgr Piotr Janczewski

10

Konsekwencje prawne
Kodeks karny
Art. 156. § 1. (65) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)
innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

mgr Piotr Janczewski

11

Konsekwencje prawne
Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie
dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.
§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego
organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

mgr Piotr Janczewski

12

Konsekwencje prawne
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. (Dz.U.09.105.870)

§ 15. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych,
zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe
wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora
pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku. …..
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy
stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6,
informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące
naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.

mgr Piotr Janczewski

13

Konsekwencje prawne
Kodeks pracy
Art. 283. (300) § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega
przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1.000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
……………
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia
niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich
wypadków i chorób,

mgr Piotr Janczewski

14

Rodzaje świadczeń
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym …….
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące
świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w
mgr Piotr Janczewski
15
przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kodeks cywilny – naprawienie szkody
Kodeks cywilny

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia
szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

mgr Piotr Janczewski

16

Koniec

Opracował:
mgr Piotr Janczewski
663 207 255
[email protected]

mgr Piotr Janczewski

17


Slide 10

WYPADKI
PRZY PRACY

mgr Piotr Janczewski

1

Wypadek przy pracy - związek z pracą
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych;

Przykład 1.:
Spawacz w drodze do kiosku przyzakładowego (ok. godziny 13.00) przewrócił
się na chodniku i złamał palec wskazujący ręki prawej. Powodem opuszczenia
miejsca pracy było polecenie przełożonego – brygadzisty dotyczące kupna przez
pracownika gazety w kiosku. (wypadek przy pracy – TAK)
Przykład 2.:
Pracownik za zgodą przełożonego opuszcza stanowisko pracy i w drodze po
kupno gazety przewraca się i doznaje urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

2

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
Przykład 1.:
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, (wypadek przy
pracy – TAK)
Przykład 2.:
Portier widząc pracowników prowadzących załadunek towaru postanowił pomóc
pracownikom i w czasie wykonywania załadunku upuścił na nogę przedmiot co
spowodowało powstanie urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

3

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Kodeks pracy
Art. 22. § 1. (17) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na
podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy.

mgr Piotr Janczewski

4

Wypadek przy pracy - związek z pracą
Związek z pracą zostanie zerwany dopiero wówczas, gdy pracownik bez
usprawiedliwienia wynikającego z obowiązujących przepisów prawa nie
wykonuje pracy w wyznaczonym czasie i miejscu, a w którym pracę powinien
wykonywać, co znajduje uzasadnienie w wyroku SN z 27II1979 r. II PR 16/79
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 127/05
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści
obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej
wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może
być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam
obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika
do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej
świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do
pracy.

mgr Piotr Janczewski

5

Wypadek przy pracy – nagłość zdarzenia
W doktrynie i orzecznictwie ukształtowała się zasada, że
określenie: nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane
zdarzenie – dotyczy zdarzenia sensu stricto, a nie jego
skutków. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkakrotne,
trwające przez pewien okres. Co do ram czasowych
przyjęto jako zasadę dniówkę roboczą, z
uwzględnieniem czasu drogi do pracy i z pracy*.
* W. Szubert, Ubezpieczenia wypadkowe w perspektywie rozwojowej, PIP nr 10/50,
* Wyrok Sądu Najwyższego z 11VI1976 r. V RN 14/76

mgr Piotr Janczewski

6

Wypadek przy pracy – przyczyna zewnętrzna
W uchwale Sądu Najwyższego (nr III PO 15/62, OSNCP 1963 nr 10, poz.
215) stwierdzono , że ,,dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
wystarcza, jeżeli zostanie wykazane, że bez czynnika zewnętrznego nie
doszło do skutku”.
O przyczynie zewnętrznej nagłego zdarzenia możemy mówić wówczas,
gdy praca jest jego źródłem.
Przyczynami zewnętrznymi mogą być: nieproporcjonalny wysiłek pracownika
w stosunku do wykonywanej pracy przy wątpliwym zdrowiu albo wywołanie
stresu stanowiącego istotną przyczynę powstania zawału serca, praca w
godzinach nadliczbowych, gdy według opinii lekarskiej i innych biegłych
sądowych okaże się, że jej rodzaj i warunki zatrudnienia wpłynęły w sposób
istotny na pogorszenie się samoistnego schorzenia, doprowadzając do
wypadku pracownika, co w następstwie spowodowało uszczerbek na
zdrowiu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 24.06.1977 r. cyt. T. Szymanek, W. Zarychta, Wypadki przy pracy i
dochodzenie roszczeń, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2004 r. s. 45)

mgr Piotr Janczewski

7

Uraz
"uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub
narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego

mgr Piotr Janczewski

8

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku
tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

mgr Piotr Janczewski

9

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
Trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiej Akademii Medycznej w
Katowicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zofia Olszowy
„Trwałe, istotne zeszpecenie” w opinii autorów, to takie obrażenia ciała, które
muszą u osób drugich powodować uczucie wstrętu, odrazy, negatywnych
doznań estetycznych, gdzie istotny jest pierwotny charakter zaistniałego skutku
(kategoria ta powinna być rozważana bez względu na możliwości
terapeutyczne, jakie niesie ze sobą współczesna medycyna) oraz gdzie wiek,
płeć i wykonywany zawód nie powinny mieć wpływu na przyjęcie tej
kwalifikacji.

mgr Piotr Janczewski

10

Konsekwencje prawne
Kodeks karny
Art. 156. § 1. (65) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)
innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

mgr Piotr Janczewski

11

Konsekwencje prawne
Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie
dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.
§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego
organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

mgr Piotr Janczewski

12

Konsekwencje prawne
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. (Dz.U.09.105.870)

§ 15. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych,
zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe
wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora
pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku. …..
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy
stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6,
informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące
naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.

mgr Piotr Janczewski

13

Konsekwencje prawne
Kodeks pracy
Art. 283. (300) § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega
przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1.000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
……………
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia
niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich
wypadków i chorób,

mgr Piotr Janczewski

14

Rodzaje świadczeń
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym …….
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące
świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w
mgr Piotr Janczewski
15
przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kodeks cywilny – naprawienie szkody
Kodeks cywilny

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia
szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

mgr Piotr Janczewski

16

Koniec

Opracował:
mgr Piotr Janczewski
663 207 255
[email protected]

mgr Piotr Janczewski

17


Slide 11

WYPADKI
PRZY PRACY

mgr Piotr Janczewski

1

Wypadek przy pracy - związek z pracą
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych;

Przykład 1.:
Spawacz w drodze do kiosku przyzakładowego (ok. godziny 13.00) przewrócił
się na chodniku i złamał palec wskazujący ręki prawej. Powodem opuszczenia
miejsca pracy było polecenie przełożonego – brygadzisty dotyczące kupna przez
pracownika gazety w kiosku. (wypadek przy pracy – TAK)
Przykład 2.:
Pracownik za zgodą przełożonego opuszcza stanowisko pracy i w drodze po
kupno gazety przewraca się i doznaje urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

2

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
Przykład 1.:
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, (wypadek przy
pracy – TAK)
Przykład 2.:
Portier widząc pracowników prowadzących załadunek towaru postanowił pomóc
pracownikom i w czasie wykonywania załadunku upuścił na nogę przedmiot co
spowodowało powstanie urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

3

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Kodeks pracy
Art. 22. § 1. (17) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na
podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy.

mgr Piotr Janczewski

4

Wypadek przy pracy - związek z pracą
Związek z pracą zostanie zerwany dopiero wówczas, gdy pracownik bez
usprawiedliwienia wynikającego z obowiązujących przepisów prawa nie
wykonuje pracy w wyznaczonym czasie i miejscu, a w którym pracę powinien
wykonywać, co znajduje uzasadnienie w wyroku SN z 27II1979 r. II PR 16/79
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 127/05
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści
obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej
wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może
być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam
obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika
do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej
świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do
pracy.

mgr Piotr Janczewski

5

Wypadek przy pracy – nagłość zdarzenia
W doktrynie i orzecznictwie ukształtowała się zasada, że
określenie: nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane
zdarzenie – dotyczy zdarzenia sensu stricto, a nie jego
skutków. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkakrotne,
trwające przez pewien okres. Co do ram czasowych
przyjęto jako zasadę dniówkę roboczą, z
uwzględnieniem czasu drogi do pracy i z pracy*.
* W. Szubert, Ubezpieczenia wypadkowe w perspektywie rozwojowej, PIP nr 10/50,
* Wyrok Sądu Najwyższego z 11VI1976 r. V RN 14/76

mgr Piotr Janczewski

6

Wypadek przy pracy – przyczyna zewnętrzna
W uchwale Sądu Najwyższego (nr III PO 15/62, OSNCP 1963 nr 10, poz.
215) stwierdzono , że ,,dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
wystarcza, jeżeli zostanie wykazane, że bez czynnika zewnętrznego nie
doszło do skutku”.
O przyczynie zewnętrznej nagłego zdarzenia możemy mówić wówczas,
gdy praca jest jego źródłem.
Przyczynami zewnętrznymi mogą być: nieproporcjonalny wysiłek pracownika
w stosunku do wykonywanej pracy przy wątpliwym zdrowiu albo wywołanie
stresu stanowiącego istotną przyczynę powstania zawału serca, praca w
godzinach nadliczbowych, gdy według opinii lekarskiej i innych biegłych
sądowych okaże się, że jej rodzaj i warunki zatrudnienia wpłynęły w sposób
istotny na pogorszenie się samoistnego schorzenia, doprowadzając do
wypadku pracownika, co w następstwie spowodowało uszczerbek na
zdrowiu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 24.06.1977 r. cyt. T. Szymanek, W. Zarychta, Wypadki przy pracy i
dochodzenie roszczeń, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2004 r. s. 45)

mgr Piotr Janczewski

7

Uraz
"uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub
narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego

mgr Piotr Janczewski

8

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku
tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

mgr Piotr Janczewski

9

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
Trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiej Akademii Medycznej w
Katowicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zofia Olszowy
„Trwałe, istotne zeszpecenie” w opinii autorów, to takie obrażenia ciała, które
muszą u osób drugich powodować uczucie wstrętu, odrazy, negatywnych
doznań estetycznych, gdzie istotny jest pierwotny charakter zaistniałego skutku
(kategoria ta powinna być rozważana bez względu na możliwości
terapeutyczne, jakie niesie ze sobą współczesna medycyna) oraz gdzie wiek,
płeć i wykonywany zawód nie powinny mieć wpływu na przyjęcie tej
kwalifikacji.

mgr Piotr Janczewski

10

Konsekwencje prawne
Kodeks karny
Art. 156. § 1. (65) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)
innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

mgr Piotr Janczewski

11

Konsekwencje prawne
Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie
dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.
§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego
organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

mgr Piotr Janczewski

12

Konsekwencje prawne
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. (Dz.U.09.105.870)

§ 15. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych,
zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe
wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora
pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku. …..
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy
stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6,
informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące
naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.

mgr Piotr Janczewski

13

Konsekwencje prawne
Kodeks pracy
Art. 283. (300) § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega
przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1.000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
……………
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia
niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich
wypadków i chorób,

mgr Piotr Janczewski

14

Rodzaje świadczeń
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym …….
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące
świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w
mgr Piotr Janczewski
15
przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kodeks cywilny – naprawienie szkody
Kodeks cywilny

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia
szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

mgr Piotr Janczewski

16

Koniec

Opracował:
mgr Piotr Janczewski
663 207 255
[email protected]

mgr Piotr Janczewski

17


Slide 12

WYPADKI
PRZY PRACY

mgr Piotr Janczewski

1

Wypadek przy pracy - związek z pracą
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych;

Przykład 1.:
Spawacz w drodze do kiosku przyzakładowego (ok. godziny 13.00) przewrócił
się na chodniku i złamał palec wskazujący ręki prawej. Powodem opuszczenia
miejsca pracy było polecenie przełożonego – brygadzisty dotyczące kupna przez
pracownika gazety w kiosku. (wypadek przy pracy – TAK)
Przykład 2.:
Pracownik za zgodą przełożonego opuszcza stanowisko pracy i w drodze po
kupno gazety przewraca się i doznaje urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

2

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
Przykład 1.:
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, (wypadek przy
pracy – TAK)
Przykład 2.:
Portier widząc pracowników prowadzących załadunek towaru postanowił pomóc
pracownikom i w czasie wykonywania załadunku upuścił na nogę przedmiot co
spowodowało powstanie urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

3

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Kodeks pracy
Art. 22. § 1. (17) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na
podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy.

mgr Piotr Janczewski

4

Wypadek przy pracy - związek z pracą
Związek z pracą zostanie zerwany dopiero wówczas, gdy pracownik bez
usprawiedliwienia wynikającego z obowiązujących przepisów prawa nie
wykonuje pracy w wyznaczonym czasie i miejscu, a w którym pracę powinien
wykonywać, co znajduje uzasadnienie w wyroku SN z 27II1979 r. II PR 16/79
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 127/05
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści
obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej
wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może
być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam
obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika
do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej
świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do
pracy.

mgr Piotr Janczewski

5

Wypadek przy pracy – nagłość zdarzenia
W doktrynie i orzecznictwie ukształtowała się zasada, że
określenie: nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane
zdarzenie – dotyczy zdarzenia sensu stricto, a nie jego
skutków. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkakrotne,
trwające przez pewien okres. Co do ram czasowych
przyjęto jako zasadę dniówkę roboczą, z
uwzględnieniem czasu drogi do pracy i z pracy*.
* W. Szubert, Ubezpieczenia wypadkowe w perspektywie rozwojowej, PIP nr 10/50,
* Wyrok Sądu Najwyższego z 11VI1976 r. V RN 14/76

mgr Piotr Janczewski

6

Wypadek przy pracy – przyczyna zewnętrzna
W uchwale Sądu Najwyższego (nr III PO 15/62, OSNCP 1963 nr 10, poz.
215) stwierdzono , że ,,dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
wystarcza, jeżeli zostanie wykazane, że bez czynnika zewnętrznego nie
doszło do skutku”.
O przyczynie zewnętrznej nagłego zdarzenia możemy mówić wówczas,
gdy praca jest jego źródłem.
Przyczynami zewnętrznymi mogą być: nieproporcjonalny wysiłek pracownika
w stosunku do wykonywanej pracy przy wątpliwym zdrowiu albo wywołanie
stresu stanowiącego istotną przyczynę powstania zawału serca, praca w
godzinach nadliczbowych, gdy według opinii lekarskiej i innych biegłych
sądowych okaże się, że jej rodzaj i warunki zatrudnienia wpłynęły w sposób
istotny na pogorszenie się samoistnego schorzenia, doprowadzając do
wypadku pracownika, co w następstwie spowodowało uszczerbek na
zdrowiu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 24.06.1977 r. cyt. T. Szymanek, W. Zarychta, Wypadki przy pracy i
dochodzenie roszczeń, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2004 r. s. 45)

mgr Piotr Janczewski

7

Uraz
"uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub
narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego

mgr Piotr Janczewski

8

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku
tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

mgr Piotr Janczewski

9

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
Trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiej Akademii Medycznej w
Katowicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zofia Olszowy
„Trwałe, istotne zeszpecenie” w opinii autorów, to takie obrażenia ciała, które
muszą u osób drugich powodować uczucie wstrętu, odrazy, negatywnych
doznań estetycznych, gdzie istotny jest pierwotny charakter zaistniałego skutku
(kategoria ta powinna być rozważana bez względu na możliwości
terapeutyczne, jakie niesie ze sobą współczesna medycyna) oraz gdzie wiek,
płeć i wykonywany zawód nie powinny mieć wpływu na przyjęcie tej
kwalifikacji.

mgr Piotr Janczewski

10

Konsekwencje prawne
Kodeks karny
Art. 156. § 1. (65) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)
innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

mgr Piotr Janczewski

11

Konsekwencje prawne
Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie
dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.
§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego
organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

mgr Piotr Janczewski

12

Konsekwencje prawne
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. (Dz.U.09.105.870)

§ 15. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych,
zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe
wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora
pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku. …..
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy
stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6,
informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące
naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.

mgr Piotr Janczewski

13

Konsekwencje prawne
Kodeks pracy
Art. 283. (300) § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega
przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1.000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
……………
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia
niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich
wypadków i chorób,

mgr Piotr Janczewski

14

Rodzaje świadczeń
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym …….
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące
świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w
mgr Piotr Janczewski
15
przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kodeks cywilny – naprawienie szkody
Kodeks cywilny

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia
szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

mgr Piotr Janczewski

16

Koniec

Opracował:
mgr Piotr Janczewski
663 207 255
[email protected]

mgr Piotr Janczewski

17


Slide 13

WYPADKI
PRZY PRACY

mgr Piotr Janczewski

1

Wypadek przy pracy - związek z pracą
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych;

Przykład 1.:
Spawacz w drodze do kiosku przyzakładowego (ok. godziny 13.00) przewrócił
się na chodniku i złamał palec wskazujący ręki prawej. Powodem opuszczenia
miejsca pracy było polecenie przełożonego – brygadzisty dotyczące kupna przez
pracownika gazety w kiosku. (wypadek przy pracy – TAK)
Przykład 2.:
Pracownik za zgodą przełożonego opuszcza stanowisko pracy i w drodze po
kupno gazety przewraca się i doznaje urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

2

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
Przykład 1.:
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, (wypadek przy
pracy – TAK)
Przykład 2.:
Portier widząc pracowników prowadzących załadunek towaru postanowił pomóc
pracownikom i w czasie wykonywania załadunku upuścił na nogę przedmiot co
spowodowało powstanie urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

3

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Kodeks pracy
Art. 22. § 1. (17) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na
podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy.

mgr Piotr Janczewski

4

Wypadek przy pracy - związek z pracą
Związek z pracą zostanie zerwany dopiero wówczas, gdy pracownik bez
usprawiedliwienia wynikającego z obowiązujących przepisów prawa nie
wykonuje pracy w wyznaczonym czasie i miejscu, a w którym pracę powinien
wykonywać, co znajduje uzasadnienie w wyroku SN z 27II1979 r. II PR 16/79
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 127/05
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści
obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej
wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może
być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam
obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika
do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej
świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do
pracy.

mgr Piotr Janczewski

5

Wypadek przy pracy – nagłość zdarzenia
W doktrynie i orzecznictwie ukształtowała się zasada, że
określenie: nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane
zdarzenie – dotyczy zdarzenia sensu stricto, a nie jego
skutków. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkakrotne,
trwające przez pewien okres. Co do ram czasowych
przyjęto jako zasadę dniówkę roboczą, z
uwzględnieniem czasu drogi do pracy i z pracy*.
* W. Szubert, Ubezpieczenia wypadkowe w perspektywie rozwojowej, PIP nr 10/50,
* Wyrok Sądu Najwyższego z 11VI1976 r. V RN 14/76

mgr Piotr Janczewski

6

Wypadek przy pracy – przyczyna zewnętrzna
W uchwale Sądu Najwyższego (nr III PO 15/62, OSNCP 1963 nr 10, poz.
215) stwierdzono , że ,,dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
wystarcza, jeżeli zostanie wykazane, że bez czynnika zewnętrznego nie
doszło do skutku”.
O przyczynie zewnętrznej nagłego zdarzenia możemy mówić wówczas,
gdy praca jest jego źródłem.
Przyczynami zewnętrznymi mogą być: nieproporcjonalny wysiłek pracownika
w stosunku do wykonywanej pracy przy wątpliwym zdrowiu albo wywołanie
stresu stanowiącego istotną przyczynę powstania zawału serca, praca w
godzinach nadliczbowych, gdy według opinii lekarskiej i innych biegłych
sądowych okaże się, że jej rodzaj i warunki zatrudnienia wpłynęły w sposób
istotny na pogorszenie się samoistnego schorzenia, doprowadzając do
wypadku pracownika, co w następstwie spowodowało uszczerbek na
zdrowiu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 24.06.1977 r. cyt. T. Szymanek, W. Zarychta, Wypadki przy pracy i
dochodzenie roszczeń, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2004 r. s. 45)

mgr Piotr Janczewski

7

Uraz
"uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub
narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego

mgr Piotr Janczewski

8

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku
tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

mgr Piotr Janczewski

9

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
Trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiej Akademii Medycznej w
Katowicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zofia Olszowy
„Trwałe, istotne zeszpecenie” w opinii autorów, to takie obrażenia ciała, które
muszą u osób drugich powodować uczucie wstrętu, odrazy, negatywnych
doznań estetycznych, gdzie istotny jest pierwotny charakter zaistniałego skutku
(kategoria ta powinna być rozważana bez względu na możliwości
terapeutyczne, jakie niesie ze sobą współczesna medycyna) oraz gdzie wiek,
płeć i wykonywany zawód nie powinny mieć wpływu na przyjęcie tej
kwalifikacji.

mgr Piotr Janczewski

10

Konsekwencje prawne
Kodeks karny
Art. 156. § 1. (65) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)
innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

mgr Piotr Janczewski

11

Konsekwencje prawne
Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie
dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.
§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego
organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

mgr Piotr Janczewski

12

Konsekwencje prawne
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. (Dz.U.09.105.870)

§ 15. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych,
zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe
wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora
pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku. …..
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy
stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6,
informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące
naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.

mgr Piotr Janczewski

13

Konsekwencje prawne
Kodeks pracy
Art. 283. (300) § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega
przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1.000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
……………
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia
niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich
wypadków i chorób,

mgr Piotr Janczewski

14

Rodzaje świadczeń
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym …….
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące
świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w
mgr Piotr Janczewski
15
przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kodeks cywilny – naprawienie szkody
Kodeks cywilny

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia
szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

mgr Piotr Janczewski

16

Koniec

Opracował:
mgr Piotr Janczewski
663 207 255
[email protected]

mgr Piotr Janczewski

17


Slide 14

WYPADKI
PRZY PRACY

mgr Piotr Janczewski

1

Wypadek przy pracy - związek z pracą
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych;

Przykład 1.:
Spawacz w drodze do kiosku przyzakładowego (ok. godziny 13.00) przewrócił
się na chodniku i złamał palec wskazujący ręki prawej. Powodem opuszczenia
miejsca pracy było polecenie przełożonego – brygadzisty dotyczące kupna przez
pracownika gazety w kiosku. (wypadek przy pracy – TAK)
Przykład 2.:
Pracownik za zgodą przełożonego opuszcza stanowisko pracy i w drodze po
kupno gazety przewraca się i doznaje urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

2

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
Przykład 1.:
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, (wypadek przy
pracy – TAK)
Przykład 2.:
Portier widząc pracowników prowadzących załadunek towaru postanowił pomóc
pracownikom i w czasie wykonywania załadunku upuścił na nogę przedmiot co
spowodowało powstanie urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

3

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Kodeks pracy
Art. 22. § 1. (17) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na
podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy.

mgr Piotr Janczewski

4

Wypadek przy pracy - związek z pracą
Związek z pracą zostanie zerwany dopiero wówczas, gdy pracownik bez
usprawiedliwienia wynikającego z obowiązujących przepisów prawa nie
wykonuje pracy w wyznaczonym czasie i miejscu, a w którym pracę powinien
wykonywać, co znajduje uzasadnienie w wyroku SN z 27II1979 r. II PR 16/79
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 127/05
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści
obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej
wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może
być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam
obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika
do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej
świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do
pracy.

mgr Piotr Janczewski

5

Wypadek przy pracy – nagłość zdarzenia
W doktrynie i orzecznictwie ukształtowała się zasada, że
określenie: nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane
zdarzenie – dotyczy zdarzenia sensu stricto, a nie jego
skutków. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkakrotne,
trwające przez pewien okres. Co do ram czasowych
przyjęto jako zasadę dniówkę roboczą, z
uwzględnieniem czasu drogi do pracy i z pracy*.
* W. Szubert, Ubezpieczenia wypadkowe w perspektywie rozwojowej, PIP nr 10/50,
* Wyrok Sądu Najwyższego z 11VI1976 r. V RN 14/76

mgr Piotr Janczewski

6

Wypadek przy pracy – przyczyna zewnętrzna
W uchwale Sądu Najwyższego (nr III PO 15/62, OSNCP 1963 nr 10, poz.
215) stwierdzono , że ,,dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
wystarcza, jeżeli zostanie wykazane, że bez czynnika zewnętrznego nie
doszło do skutku”.
O przyczynie zewnętrznej nagłego zdarzenia możemy mówić wówczas,
gdy praca jest jego źródłem.
Przyczynami zewnętrznymi mogą być: nieproporcjonalny wysiłek pracownika
w stosunku do wykonywanej pracy przy wątpliwym zdrowiu albo wywołanie
stresu stanowiącego istotną przyczynę powstania zawału serca, praca w
godzinach nadliczbowych, gdy według opinii lekarskiej i innych biegłych
sądowych okaże się, że jej rodzaj i warunki zatrudnienia wpłynęły w sposób
istotny na pogorszenie się samoistnego schorzenia, doprowadzając do
wypadku pracownika, co w następstwie spowodowało uszczerbek na
zdrowiu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 24.06.1977 r. cyt. T. Szymanek, W. Zarychta, Wypadki przy pracy i
dochodzenie roszczeń, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2004 r. s. 45)

mgr Piotr Janczewski

7

Uraz
"uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub
narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego

mgr Piotr Janczewski

8

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku
tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

mgr Piotr Janczewski

9

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
Trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiej Akademii Medycznej w
Katowicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zofia Olszowy
„Trwałe, istotne zeszpecenie” w opinii autorów, to takie obrażenia ciała, które
muszą u osób drugich powodować uczucie wstrętu, odrazy, negatywnych
doznań estetycznych, gdzie istotny jest pierwotny charakter zaistniałego skutku
(kategoria ta powinna być rozważana bez względu na możliwości
terapeutyczne, jakie niesie ze sobą współczesna medycyna) oraz gdzie wiek,
płeć i wykonywany zawód nie powinny mieć wpływu na przyjęcie tej
kwalifikacji.

mgr Piotr Janczewski

10

Konsekwencje prawne
Kodeks karny
Art. 156. § 1. (65) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)
innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

mgr Piotr Janczewski

11

Konsekwencje prawne
Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie
dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.
§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego
organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

mgr Piotr Janczewski

12

Konsekwencje prawne
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. (Dz.U.09.105.870)

§ 15. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych,
zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe
wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora
pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku. …..
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy
stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6,
informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące
naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.

mgr Piotr Janczewski

13

Konsekwencje prawne
Kodeks pracy
Art. 283. (300) § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega
przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1.000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
……………
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia
niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich
wypadków i chorób,

mgr Piotr Janczewski

14

Rodzaje świadczeń
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym …….
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące
świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w
mgr Piotr Janczewski
15
przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kodeks cywilny – naprawienie szkody
Kodeks cywilny

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia
szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

mgr Piotr Janczewski

16

Koniec

Opracował:
mgr Piotr Janczewski
663 207 255
[email protected]

mgr Piotr Janczewski

17


Slide 15

WYPADKI
PRZY PRACY

mgr Piotr Janczewski

1

Wypadek przy pracy - związek z pracą
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych;

Przykład 1.:
Spawacz w drodze do kiosku przyzakładowego (ok. godziny 13.00) przewrócił
się na chodniku i złamał palec wskazujący ręki prawej. Powodem opuszczenia
miejsca pracy było polecenie przełożonego – brygadzisty dotyczące kupna przez
pracownika gazety w kiosku. (wypadek przy pracy – TAK)
Przykład 2.:
Pracownik za zgodą przełożonego opuszcza stanowisko pracy i w drodze po
kupno gazety przewraca się i doznaje urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

2

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
Przykład 1.:
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, (wypadek przy
pracy – TAK)
Przykład 2.:
Portier widząc pracowników prowadzących załadunek towaru postanowił pomóc
pracownikom i w czasie wykonywania załadunku upuścił na nogę przedmiot co
spowodowało powstanie urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

3

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Kodeks pracy
Art. 22. § 1. (17) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na
podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy.

mgr Piotr Janczewski

4

Wypadek przy pracy - związek z pracą
Związek z pracą zostanie zerwany dopiero wówczas, gdy pracownik bez
usprawiedliwienia wynikającego z obowiązujących przepisów prawa nie
wykonuje pracy w wyznaczonym czasie i miejscu, a w którym pracę powinien
wykonywać, co znajduje uzasadnienie w wyroku SN z 27II1979 r. II PR 16/79
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 127/05
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści
obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej
wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może
być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam
obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika
do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej
świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do
pracy.

mgr Piotr Janczewski

5

Wypadek przy pracy – nagłość zdarzenia
W doktrynie i orzecznictwie ukształtowała się zasada, że
określenie: nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane
zdarzenie – dotyczy zdarzenia sensu stricto, a nie jego
skutków. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkakrotne,
trwające przez pewien okres. Co do ram czasowych
przyjęto jako zasadę dniówkę roboczą, z
uwzględnieniem czasu drogi do pracy i z pracy*.
* W. Szubert, Ubezpieczenia wypadkowe w perspektywie rozwojowej, PIP nr 10/50,
* Wyrok Sądu Najwyższego z 11VI1976 r. V RN 14/76

mgr Piotr Janczewski

6

Wypadek przy pracy – przyczyna zewnętrzna
W uchwale Sądu Najwyższego (nr III PO 15/62, OSNCP 1963 nr 10, poz.
215) stwierdzono , że ,,dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
wystarcza, jeżeli zostanie wykazane, że bez czynnika zewnętrznego nie
doszło do skutku”.
O przyczynie zewnętrznej nagłego zdarzenia możemy mówić wówczas,
gdy praca jest jego źródłem.
Przyczynami zewnętrznymi mogą być: nieproporcjonalny wysiłek pracownika
w stosunku do wykonywanej pracy przy wątpliwym zdrowiu albo wywołanie
stresu stanowiącego istotną przyczynę powstania zawału serca, praca w
godzinach nadliczbowych, gdy według opinii lekarskiej i innych biegłych
sądowych okaże się, że jej rodzaj i warunki zatrudnienia wpłynęły w sposób
istotny na pogorszenie się samoistnego schorzenia, doprowadzając do
wypadku pracownika, co w następstwie spowodowało uszczerbek na
zdrowiu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 24.06.1977 r. cyt. T. Szymanek, W. Zarychta, Wypadki przy pracy i
dochodzenie roszczeń, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2004 r. s. 45)

mgr Piotr Janczewski

7

Uraz
"uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub
narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego

mgr Piotr Janczewski

8

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku
tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

mgr Piotr Janczewski

9

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
Trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiej Akademii Medycznej w
Katowicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zofia Olszowy
„Trwałe, istotne zeszpecenie” w opinii autorów, to takie obrażenia ciała, które
muszą u osób drugich powodować uczucie wstrętu, odrazy, negatywnych
doznań estetycznych, gdzie istotny jest pierwotny charakter zaistniałego skutku
(kategoria ta powinna być rozważana bez względu na możliwości
terapeutyczne, jakie niesie ze sobą współczesna medycyna) oraz gdzie wiek,
płeć i wykonywany zawód nie powinny mieć wpływu na przyjęcie tej
kwalifikacji.

mgr Piotr Janczewski

10

Konsekwencje prawne
Kodeks karny
Art. 156. § 1. (65) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)
innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

mgr Piotr Janczewski

11

Konsekwencje prawne
Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie
dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.
§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego
organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

mgr Piotr Janczewski

12

Konsekwencje prawne
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. (Dz.U.09.105.870)

§ 15. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych,
zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe
wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora
pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku. …..
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy
stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6,
informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące
naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.

mgr Piotr Janczewski

13

Konsekwencje prawne
Kodeks pracy
Art. 283. (300) § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega
przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1.000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
……………
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia
niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich
wypadków i chorób,

mgr Piotr Janczewski

14

Rodzaje świadczeń
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym …….
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące
świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w
mgr Piotr Janczewski
15
przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kodeks cywilny – naprawienie szkody
Kodeks cywilny

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia
szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

mgr Piotr Janczewski

16

Koniec

Opracował:
mgr Piotr Janczewski
663 207 255
[email protected]

mgr Piotr Janczewski

17


Slide 16

WYPADKI
PRZY PRACY

mgr Piotr Janczewski

1

Wypadek przy pracy - związek z pracą
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych;

Przykład 1.:
Spawacz w drodze do kiosku przyzakładowego (ok. godziny 13.00) przewrócił
się na chodniku i złamał palec wskazujący ręki prawej. Powodem opuszczenia
miejsca pracy było polecenie przełożonego – brygadzisty dotyczące kupna przez
pracownika gazety w kiosku. (wypadek przy pracy – TAK)
Przykład 2.:
Pracownik za zgodą przełożonego opuszcza stanowisko pracy i w drodze po
kupno gazety przewraca się i doznaje urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

2

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
Przykład 1.:
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, (wypadek przy
pracy – TAK)
Przykład 2.:
Portier widząc pracowników prowadzących załadunek towaru postanowił pomóc
pracownikom i w czasie wykonywania załadunku upuścił na nogę przedmiot co
spowodowało powstanie urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

3

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Kodeks pracy
Art. 22. § 1. (17) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na
podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy.

mgr Piotr Janczewski

4

Wypadek przy pracy - związek z pracą
Związek z pracą zostanie zerwany dopiero wówczas, gdy pracownik bez
usprawiedliwienia wynikającego z obowiązujących przepisów prawa nie
wykonuje pracy w wyznaczonym czasie i miejscu, a w którym pracę powinien
wykonywać, co znajduje uzasadnienie w wyroku SN z 27II1979 r. II PR 16/79
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 127/05
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści
obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej
wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może
być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam
obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika
do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej
świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do
pracy.

mgr Piotr Janczewski

5

Wypadek przy pracy – nagłość zdarzenia
W doktrynie i orzecznictwie ukształtowała się zasada, że
określenie: nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane
zdarzenie – dotyczy zdarzenia sensu stricto, a nie jego
skutków. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkakrotne,
trwające przez pewien okres. Co do ram czasowych
przyjęto jako zasadę dniówkę roboczą, z
uwzględnieniem czasu drogi do pracy i z pracy*.
* W. Szubert, Ubezpieczenia wypadkowe w perspektywie rozwojowej, PIP nr 10/50,
* Wyrok Sądu Najwyższego z 11VI1976 r. V RN 14/76

mgr Piotr Janczewski

6

Wypadek przy pracy – przyczyna zewnętrzna
W uchwale Sądu Najwyższego (nr III PO 15/62, OSNCP 1963 nr 10, poz.
215) stwierdzono , że ,,dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
wystarcza, jeżeli zostanie wykazane, że bez czynnika zewnętrznego nie
doszło do skutku”.
O przyczynie zewnętrznej nagłego zdarzenia możemy mówić wówczas,
gdy praca jest jego źródłem.
Przyczynami zewnętrznymi mogą być: nieproporcjonalny wysiłek pracownika
w stosunku do wykonywanej pracy przy wątpliwym zdrowiu albo wywołanie
stresu stanowiącego istotną przyczynę powstania zawału serca, praca w
godzinach nadliczbowych, gdy według opinii lekarskiej i innych biegłych
sądowych okaże się, że jej rodzaj i warunki zatrudnienia wpłynęły w sposób
istotny na pogorszenie się samoistnego schorzenia, doprowadzając do
wypadku pracownika, co w następstwie spowodowało uszczerbek na
zdrowiu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 24.06.1977 r. cyt. T. Szymanek, W. Zarychta, Wypadki przy pracy i
dochodzenie roszczeń, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2004 r. s. 45)

mgr Piotr Janczewski

7

Uraz
"uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub
narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego

mgr Piotr Janczewski

8

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku
tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

mgr Piotr Janczewski

9

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
Trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiej Akademii Medycznej w
Katowicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zofia Olszowy
„Trwałe, istotne zeszpecenie” w opinii autorów, to takie obrażenia ciała, które
muszą u osób drugich powodować uczucie wstrętu, odrazy, negatywnych
doznań estetycznych, gdzie istotny jest pierwotny charakter zaistniałego skutku
(kategoria ta powinna być rozważana bez względu na możliwości
terapeutyczne, jakie niesie ze sobą współczesna medycyna) oraz gdzie wiek,
płeć i wykonywany zawód nie powinny mieć wpływu na przyjęcie tej
kwalifikacji.

mgr Piotr Janczewski

10

Konsekwencje prawne
Kodeks karny
Art. 156. § 1. (65) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)
innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

mgr Piotr Janczewski

11

Konsekwencje prawne
Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie
dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.
§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego
organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

mgr Piotr Janczewski

12

Konsekwencje prawne
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. (Dz.U.09.105.870)

§ 15. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych,
zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe
wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora
pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku. …..
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy
stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6,
informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące
naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.

mgr Piotr Janczewski

13

Konsekwencje prawne
Kodeks pracy
Art. 283. (300) § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega
przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1.000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
……………
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia
niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich
wypadków i chorób,

mgr Piotr Janczewski

14

Rodzaje świadczeń
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym …….
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące
świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w
mgr Piotr Janczewski
15
przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kodeks cywilny – naprawienie szkody
Kodeks cywilny

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia
szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

mgr Piotr Janczewski

16

Koniec

Opracował:
mgr Piotr Janczewski
663 207 255
[email protected]

mgr Piotr Janczewski

17


Slide 17

WYPADKI
PRZY PRACY

mgr Piotr Janczewski

1

Wypadek przy pracy - związek z pracą
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych;

Przykład 1.:
Spawacz w drodze do kiosku przyzakładowego (ok. godziny 13.00) przewrócił
się na chodniku i złamał palec wskazujący ręki prawej. Powodem opuszczenia
miejsca pracy było polecenie przełożonego – brygadzisty dotyczące kupna przez
pracownika gazety w kiosku. (wypadek przy pracy – TAK)
Przykład 2.:
Pracownik za zgodą przełożonego opuszcza stanowisko pracy i w drodze po
kupno gazety przewraca się i doznaje urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

2

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
Przykład 1.:
Konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, (wypadek przy
pracy – TAK)
Przykład 2.:
Portier widząc pracowników prowadzących załadunek towaru postanowił pomóc
pracownikom i w czasie wykonywania załadunku upuścił na nogę przedmiot co
spowodowało powstanie urazu. (wypadek przy pracy – NIE)

mgr Piotr Janczewski

3

Wypadek przy pracy - związek z pracą
w związku z pracą:
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Kodeks pracy
Art. 22. § 1. (17) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na
podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy.

mgr Piotr Janczewski

4

Wypadek przy pracy - związek z pracą
Związek z pracą zostanie zerwany dopiero wówczas, gdy pracownik bez
usprawiedliwienia wynikającego z obowiązujących przepisów prawa nie
wykonuje pracy w wyznaczonym czasie i miejscu, a w którym pracę powinien
wykonywać, co znajduje uzasadnienie w wyroku SN z 27II1979 r. II PR 16/79
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy I UK 127/05
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści
obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej
wykonywania. Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może
być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam
obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika
do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej
świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do
pracy.

mgr Piotr Janczewski

5

Wypadek przy pracy – nagłość zdarzenia
W doktrynie i orzecznictwie ukształtowała się zasada, że
określenie: nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane
zdarzenie – dotyczy zdarzenia sensu stricto, a nie jego
skutków. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkakrotne,
trwające przez pewien okres. Co do ram czasowych
przyjęto jako zasadę dniówkę roboczą, z
uwzględnieniem czasu drogi do pracy i z pracy*.
* W. Szubert, Ubezpieczenia wypadkowe w perspektywie rozwojowej, PIP nr 10/50,
* Wyrok Sądu Najwyższego z 11VI1976 r. V RN 14/76

mgr Piotr Janczewski

6

Wypadek przy pracy – przyczyna zewnętrzna
W uchwale Sądu Najwyższego (nr III PO 15/62, OSNCP 1963 nr 10, poz.
215) stwierdzono , że ,,dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
wystarcza, jeżeli zostanie wykazane, że bez czynnika zewnętrznego nie
doszło do skutku”.
O przyczynie zewnętrznej nagłego zdarzenia możemy mówić wówczas,
gdy praca jest jego źródłem.
Przyczynami zewnętrznymi mogą być: nieproporcjonalny wysiłek pracownika
w stosunku do wykonywanej pracy przy wątpliwym zdrowiu albo wywołanie
stresu stanowiącego istotną przyczynę powstania zawału serca, praca w
godzinach nadliczbowych, gdy według opinii lekarskiej i innych biegłych
sądowych okaże się, że jej rodzaj i warunki zatrudnienia wpłynęły w sposób
istotny na pogorszenie się samoistnego schorzenia, doprowadzając do
wypadku pracownika, co w następstwie spowodowało uszczerbek na
zdrowiu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 24.06.1977 r. cyt. T. Szymanek, W. Zarychta, Wypadki przy pracy i
dochodzenie roszczeń, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2004 r. s. 45)

mgr Piotr Janczewski

7

Uraz
"uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub
narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego

mgr Piotr Janczewski

8

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku
tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

mgr Piotr Janczewski

9

Wypadek przy pracy- klasyfikacja wypadku
Trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiej Akademii Medycznej w
Katowicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zofia Olszowy
„Trwałe, istotne zeszpecenie” w opinii autorów, to takie obrażenia ciała, które
muszą u osób drugich powodować uczucie wstrętu, odrazy, negatywnych
doznań estetycznych, gdzie istotny jest pierwotny charakter zaistniałego skutku
(kategoria ta powinna być rozważana bez względu na możliwości
terapeutyczne, jakie niesie ze sobą współczesna medycyna) oraz gdzie wiek,
płeć i wykonywany zawód nie powinny mieć wpływu na przyjęcie tej
kwalifikacji.

mgr Piotr Janczewski

10

Konsekwencje prawne
Kodeks karny
Art. 156. § 1. (65) Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1)
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2)
innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

mgr Piotr Janczewski

11

Konsekwencje prawne
Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie
dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.
§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego
organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

mgr Piotr Janczewski

12

Konsekwencje prawne
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. (Dz.U.09.105.870)

§ 15. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych,
zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe
wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora
pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku. …..
USTAWA z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. (Dz.U.02.199.1673)
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy
stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6,
informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące
naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.

mgr Piotr Janczewski

13

Konsekwencje prawne
Kodeks pracy
Art. 283. (300) § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny
pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega
przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1.000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
……………
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia
niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich
wypadków i chorób,

mgr Piotr Janczewski

14

Rodzaje świadczeń
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym …….
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące
świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie
spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w
mgr Piotr Janczewski
15
przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kodeks cywilny – naprawienie szkody
Kodeks cywilny

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia
szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

mgr Piotr Janczewski

16

Koniec

Opracował:
mgr Piotr Janczewski
663 207 255
[email protected]

mgr Piotr Janczewski

17