Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

Temel Kavramlar

Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU

Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü 06532, Beytepe ANKARA

e-Posta: Web: sadi @ hacettepe.edu.tr

http://yunus.hacettepe.edu.tr/~sadi/

     

Eğitim Teknolojisi Nedir?

Eğitim teknolojisinin eğitim süreci içindeki yeri Program Geliştirme: “ Eğitimin planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi işlemleri”dir Çilenti (1984). Program Geliştirmede aşamalar:    Eğitimin planlanması, Eğitimin yürütülmesi Değerlendirme Eğitim teknolojisinin başlangıcı: “ Bunu nasıl öğretirim ?” Program geliştirme süreciyle bağlantısı: “eğitimin yürütülmesi” aşaması, yani bireylerin özel amaçlara (hedeflere) ulaşmalarının sağlandığı aşama. Eğitim teknolojisi, “öğrencileri, eğitim programlarında belirlenmiş olan özel amaçlara ulaştırma süreciyle uğraşan bilim dalı”dır.

-2-

Eğitim Teknolojisi Nedir?

   Eğitim teknolojisi, “ geliştirilmesi işi öğretme-öğrenme süreçlerinin yapısallaştırılması, yani öğretme-öğrenme süreçlerinin tasarlanması, uygulanması, değerlendirilmesi ve ” dir (Alkan, 1998).

Programı oluşturan bütün ögeler birbirleriyle organik bir ilişki içindedirler. Bu nedenle eğitim teknolojisi programın bütünüyle ilgilidir ve programın bütününü kapsar. Eğitim teknolojisi, “ bir süreç öğrenme ile ilgili sorunların analizi ve çözümünde insanları, yöntemleri, düşünceleri, araç gereçleri ve organizasyonu içeren karmaşık ve tümleşik ”dir (Ergin, 1998).

-3-

Sistem Yaklaşımı

Öğretim Hedefleri Giriş Davranışları Konu Alanı Öğretim Stratejisi Öğretim Yöntem ve Teknikleri Değerlendirme Öğretim Materyalleri Dönüt (Geri Bildirim) Sistem yaklaşımı bir bütünü, onu oluşturan parçaları ve parçalar arasındaki ilişkileri göz önünde bulundurarak ele alıp incelemektir. Program geliştirme sürecine sistem yaklaşımıyla bakıldığında programın boyutlarından birinde olan bir değişmenin sistemde yer alan diğer boyutları da etkilediği anlaşılır.

-4-

Sistem Yaklaşımı ve Öğretim Materyalleri

   “Öğretim araç ve materyalleri” öğretim programının hem bir alt ögesi hem de alt sistemidir. Öğretim sürecinde kullanılan araç ve materyallerin  eğitim hedefleriyle,     konu alanıyla, öğrenci giriş davranışlarıyla, öğretim strateji yöntemleri ile uyumlu olması gerekir. Bu uyumlu çalışma gerçekleşmediğinde bundan bütün yapı etkilenir.

-5-

Öğretme-Öğrenme ve İletişim Süreçleri

  Bir öğretim etkinliği sırasında öğrenen bireylere herhangi bir konuda bir şeyin öğretilebilmesi için öğreticiyle öğrenenler arasında o konuda bir iletişimin kurulması gerekmektedir. Öğretme-öğrenme süreçlerinde gerçekleştirilen tüm etkinliklerin temelde birer iletişim etkinliğidir.

-6-

İletişim-Öğrenme-Öğretme

Başarılı bir öğretim etkinliği için etkili bir iletişim gereklidir. Öğrenme - Öğretme Süreci, en genel anlamıyla bir iletişim sürecidir.

İletişim ise, iki birim arasındaki

anlamlı

verişi süreci olarak tanımlanabilir.

mesaj alış İletişim iki birim arasında

birbiriyle ilişkili

alışverişidir. mesaj

-7-

İletişim Sürecinin Ögeleri

      Bir iletişimde etkili olan beş değişkenden söz edilebilir: Bunlar; "Kaynak, Mesaj, Kanal, Alıcı ve Dönüt" dür.

Kaynak

bilgiyi, mesajı ileten birimdir. Bu birim, kitap, gazete, dergi, radyo, TV ya da yüz yüze iletişimde bir insan olabilir.

Mesaj

iletişimin içeriğidir. İletilmek istenen bilgi, fikir, mesajı oluşturur.

Kanal

mesajın sunuluş biçimidir. Mesaj, sözlü ya da yazılı olarak sunulabilir.

Alıcı

mesajın gönderildiği birimdir. Mesajı okuyan, dinleyen, izleyen; kişidir.

Dönüt

ise, alıcının mesaja verdiği tepkidir; alıcının mesajı nasıl yorumladığını gösterir.

-8-

Kaynak Kim?

Neden?

Geleneksel İletişim Modeli

Mesaj Ne?

Kanal Nasıl?

Geri Bildirim (Dönüt) Nerede? (Ortam) Alıcı Kime?

Ne zaman?

5N 2K

-9-

İletişim Süreci ve Yaşantı Alanı

Yaşantı Alanı Kaynak Kodlama Mesaj Yaşantı Alanı Kod Çözme Alıcı Ortak Yaşantı Alanı Dönüt -10-

KAYNAK

Mesajın ileti birimi

Sınıfta İletişim Süreci

MESAJ

İletişimin içeriği

ALICI

Mesajın gönderildiği birim

Öğretmen Mesaj Kanal Yöntem Öğrenci DÖNÜT

Alıcının mesaja verdiği tepki

KANAL

Mesajın sunuluş biçimi

-11-

Öğretme-Öğrenme Süreci ile İletişim Süreci Arasındaki Benzerlik

Öğretmen (Kaynak) Öğretim İçeriği (Mesaj) Öğretim araç ve yöntemleri (Kanal) Öğrenme Tepkileri (Dönüt) Öğrenci (Alıcı)

-12-

Öğretmenin Yanıtlayacağı Sorular

Öğretmenin iletişim becerisini artırmak amacıyla iletişim olgusunu çözümlerken öncelikle kendi kendisine şu gibi soruları sorması ve yanıtlaması gerekir;  İleteceğim mesaj sonrasında ne olmasını bekliyorum?    Ortamı etkileme anlamında neyi başarmak istiyorum?

Gerçekleştireceğim iletişim sonucunda öğrencilerimin neye inanmalarını, ne söylemelerini, ne yapmalarını istiyorum?

Psikolojik anlamda, öğrencilerimde hangi etkileri oluşturmak ve onlardan hangi tepkileri almak istiyorum?

-13-

İletişim Sürecinin Etkililiği

Bir iletişim sürecinin etkililiğini belirleyen koşullar:   Simgelerin benzer biçimde tanımlanması Dilin anlaşılır bir şekilde kullanılması   Çoklu kanal kullanılması Dönüt sisteminin sağlanması

-14-

İletişim Süreçleri ve Sonuçları…

 İletişim süreçleri   Ortama yaptığı olumlu katkılar, Bıraktığı etkiler,  Başvurulduğunda/kullanıldığında yarattığı etkileşim açısından aynı niteliklere sahip değildir.

-15-

İletişim Süreci ve Ögeler

   Bir iletişim etkinliği yaşanırken amaçlanan sonuçlara ulaşılmasında, tarafların (kaynak ve hedef) sorumluluk almalarının önemli bir yeri vardır.  Sınıfta öğretmenin çabaları yanında öğrencinin de katılımı önemlidir. Öğrenme-öğretme süreçlerinde mesajı ileten kişi her zaman karşısında sorumluluk bilincine sahip, üst düzeyde güdülenmiş bireyler bulamayabilecektir. Bu durum mesajın iletilmesi sürecinde kalıcı etkilerin yaratılamayışı anlamına gelir. Bunun anlamı şu şekilde açıklanabilir. Mesajı ileten kişi olarak öğretmen:   Mesajın içeriğini ve Mesajın iletilme biçiminin özenle düzenlenmelidir.

-16-

Materyal Nedir?

  Materyallerin, hedeflere ulaşmak için seçilip, belli ilkeler doğrultusunda düzenlenen içeriğin, görsel ya da yazılı formları oldukları söylenebilir.

İletmek istediğimiz içeriği ya da mesajı ;   görsel, işitsel,   yazılı ya da dokunsal formlarda taşıyan öğrenme ortamı unsurları olarak tanımlanabilir.

 Bir slayt, bir tepegöz saydamı, bir film şeridi, bir teyp ya da video kaseti, bir CD gibi.

-17-

Öğretim Materyallerinin Getirileri

     Soyut fikirleri somutlaştırırlar.

Zamandan ekonomi sağlarlar.

İçeriğin tutarlı biçimde sunulmasını olanaklı kılarlar.

Bireysel farklılıklara hizmet etmeyi kolaylaştırırlar.

Öğretim ortamını zenginleştirirler.

-18-

Başvuru Kaynakları

     Alkan, C. (1998). Eğitim teknolojisi (Yenilenmiş 6. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık. Çilenti, K. (1984). Eğitim teknolojisi ve öğretim. Ankara: Gül Yayınevi. Ergin, A. (1998). Öğretim teknolojisi iletişim (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık. Heinich, R., Molenda, M., Russell, J. D. ve Smaldino, S. E. (1999). Instructional media and technologies for learning (Sixth Edition). New York: Macmillan Publishing Company. Seferoğlu, S. Sadi (2009). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.

-19-

Teşekkürler!!!



-20-