Slide 1

RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR

Stedelijke samenhang en synergie
komen niet vanzelf
Korte inleiding, expertmeeting woonwerkmilieu’s
Atelier Zuidvleuigel, 11 juli 2007
Pieter Tordoir


Slide 2

RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR

Outline


Stedelijke samenhang of segregatie? Twee
krachten:
- agglomeratie & het Daily Urban System
- externe effecten, positief of negatief
 De fundamentele rol van ruimtelijke
ordening
 Issues voor de Zuidvleugel


Slide 3

RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR

Kracht 1: agglomeratie
het Daily Urban System







Zoekgebied voor alle (min of meer) dagelijkse interacties,
economisch, sociaal en cultureel, dus ook voor huisvesting
activiteiten en mensen
DUS-uitbreiding geeft verdieping van alle markten en
ruimte voor diversiteit en veelvormige specialisaties:
primaire motor voor welvaartsgroei en innovatie
Hoe meer hoogwaardig activiteiten & voorzieningen, hoe
groter het verlangde DUS
DUS leidt onder voorwaarde van goed vervoerssysteem tot
optimalisatie benutting lokale milieus en verbindingen:
functiespreiding en lokale menging komen dan vanzelf tot
stand


Slide 4

RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR

Welvaartsbonus: magneetwerking




Nationale magneetwerking: groot DUS vormt
tophiërarchisch centrum in Non-Daily Urban System
(NDUS: Randstad/Bandstad/Eurodelta)
Internationale magneetwerking: NDUS-centrum geeft weer
draagvlak voor internationale topvoorzieningen

DUS-werking geeft een spiraal naar metropolitane welvaart.
De welvaartsbonus kan oplopen tot 40%
Nota bene: Agglomeratie-effecten / DUS zorgen weliswaar
voor een grotere welvaartskoek, maar niet voor een meer
gelijke verdeling van de partjes!


Slide 5

RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR

Stringente voorwaarden voor
welvaartswinst DUS-werking







Voorkom schaarste en prijsinflatie arbeid, huisvesting, etc.:
uitbreiding capaciteit in gelijke tred met groei economie en
welvaart
Marktdrempels verlangen publieke en private
voorinvesteringen. Essentieel daarbij: goede timing en
zekerheid t.a.v. context op lange(re) termijn
Ontwikkel lokale milieus met oog op regionale DUSmarkt. Dus niet met oog op lokale markt!
Structuur vervoerssysteem is essentieel: goede hiërarchie,
bundeling en scheiding (hubs & spokes, ringvorming), in
nauwe relatie met gebiedsontwikkeling


Slide 6

RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR

Kracht 2: externe effecten






Onbedoelde interacties tussen aangrenzende activiteiten
(technisch: buiten de markt om)
Positieve effecten: partijen hebben baat van elkaar (vb:
kenniscirculatie). Belangrijkste oorzaak voor ruimtelijke
clustervorming & synergie
Negatieve effecten: partijen hebben last van elkaar.
Belangrijkste oorzaak voor ruimtelijke segregatie
Externe effecten spelen sterk in stedelijk gebied, maar
worden meestal onderschat, omdat economen (met hun
KBA’s) er geen raad mee weten


Slide 7

RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR

Inwerking van 2 krachten:
verstedelijkingstypologie
Positieve ext. Effecten

districten

urbanisaties
agglomeratie

enclaves
Negatieve externe effecten

netwerkmozaïeken

(DUS-uitbreiding)


Slide 8

RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR

Goede urbanisatie komt bepaald
niet vanzelf…..








Stimuleren agglomeratievoordelen en tegengaan negatieve
externe effecten kan alleen door publieke actie:
fundamenteel bestaansrecht ruimtelijke ordening
Die ordening zal moeten plaatsvinden op DUS-niveau
(regio, stedelijk netwerk). Ordening op lager schaalniveau
werkt averechts
De Nederlandse praktijk is helaas i.h.a. anders: ruimtelijke
ordening en ontwikkeling bestendigt veelal de status quo
(met welvaartsverlies en segregatie tot gevolg)
De Zuidvleugel biedt schrijnende voorbeelden daarvan


Slide 9

RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR

Issues voor de Zuidvleugel


ZV: een tamelijk chaotische conurbatie, historisch bepaald,
met weinig samenhang. Geen DUS! Potentiële welvaart
daardoor (veel) hoger dan actuele welvaart
 Typische netwerkmozaïek-structuur:
- enerzijds sterke clusters (o.a. tuinbouw) die opereren in
internationale netwerkverbanden
- anderzijds sterke segregatie en pockets of poverty
- tekortschietende voorzieningenhiërarchie
 Noordelijk deel profiteert van inbedding in Randstad
 Zuidelijk deel verlangt krachtige herstructurering