De Archaïsche periode

De Archaïsche periode

Mhnin aeide, qea, Phlhiadew AcilhoV Oulomenhn, h muri AcaioiV alge eqhke

Tijd & Ruimte

Minoïsche beschaving

Tijdslijn

Tijdslijn

Myceense beschaving

Tijdslijn

“Dark Ages”

Tijdslijn

•

Eerste beschaving in W-E.

•

Bakermat W-E. beschaving

•

Onderverdeeld Oud-Griekse beschaving

• arch

-Grote tempels -Schilderkunst -Beeldhouwkunst

Tijdslijn

Archaïsche periode

•

Bloei

•

Filosofie

•

Politiek

•

Literatuur

•

Muziek

•

Schilderkunst

•

Beeldhouwkunst

•

Architectuur

Tijdslijn

Klassieke periode

Tijdslijn

•

Verval

•

350: Alexander de Grote Hellenistische periode

Tijdslijn De Archaïsche periode

Griekse wereld voor 1000 v.Chr.

Doriërs Achaeërs

Invloeden van volksverhuizingen

•

Bruin aardewerk

•

Wapens met gevleugelde motieven (ijzer)

Kolonisatie

•

ontstaan uit tekort aan levensmiddelen in moederstad

•

blijft verbonden met moederstad

•

soms enkel functie van tijdelijke aanleghaven

Maatschappij & dagelijks leven

de Griekse maatschappij

•

standenmaatschappij (vb sparta)

homoioi

•

enigen met politieke rechten

•

enige taak het voorbereiden van de strijd

perioiken

•

vrije mannen

•

beoefenden landbouw of ambacht

heloten

•

bewerkten land voor homoioi of waren wapenknecht

voeding

•

graangewassen: voornamelijk tarwe en gerst

•

groentes: vnl. uien, linzen, kool, erwten + knoflook en kruiden

•

fruit: appel, peren granaatappels, vijgen maar vooral olijven!

•

bijna geen vlees, enkel bij offers

•

veel vis en andere producten uit de zee

•

zuivelproducten: kazen en melk van geiten en schapen

munten

•

systeem ontwikkeld in Anatolië

•

via klein Azië naar het Griekse vasteland gekomen

•

eerst munten van electrum (zilver+goud) daarna zilver en enkele bronzen

•

vanaf 4 e eeuw alle soorten van metalen: goud, zilver, brons, electrum

•

verschillende munteenheden: Obool, lira, stater, drachme, didrachme, tetradrachme, octodrachme, en decadrachme

handel

•

import: - Zwarte Zee: - graan - wol - hout - luxegoederen - Noord-Afrika: Italië ruilhandel met Etrusken: aardewerk

↔

metaal

•

export: vnl. wijn, olijven (en afgeleide producten) en visproducten

kledij

•

2 basiskledingstukken: chiton en himation

•

gemaakt uit linnen of wol

•

weinig verschil in kledij tussen man en vrouw

•

rond het lichaam gewikkeld en vastgemaakt op de schouders

•

haar lang en los of op de rug samengebonden, versierd bij vrouwen

woning

•

sober → leven speelde zich buitenshuis af

•

egale voorgevel met enkel deur en kleine raampjes

•

van 2 tot een dozijn aan kamers

•

aparte vertrekken voor mannen en vrouwen

Cultuur

aardewerk

•

vertellen ons zeer veel over het dagelijks leven

•

alle soorten taferelen (behalve politieke)

•

twee soorten: rood met zwarte figuren, en zwart met rode figuren

•

7 e eeuw: rood aardewerk in Korinthe

•

eind 6 e eeuw zwart aardewerk uit Athene

Dipylon

•

Dipylon: belangrijkste poort & kerkhof in Athene

•

Atelier Dipylon-meester: vazenschilder 8 ste Eeuw

•

± 50 vazen gevonden (760-750)

•

900-700: Geometrische periode 750-700: Laat-Geometrische periode

Dipylonvaas

•

Grote asurnen voor aristocratische graven

•

Beschildering (prothesis): - Gestorvene met rouwenden Gevechtsscènes - Geiten en herten - Geometrische versiering: meander

•

Mannen: voetstukvazen

•

Vrouwen: buikvazen

Beeldhouwkunst: kouros

Beeldhouwkunst: korè

Bouwkunst

•

Godsdienst centraal

•

Duidelijke opvattingen over mooie architectuur

Godsdienst

•

Verering van de Griekse Goden

•

Meegekomen met de Doriërs

•

Onderverdeeld in

•

Olympische Goden

•

Titanen

•

Lagere Goden Gaea Uranus Cronus Rhea Oceanus Tethys Demeter Zeus Hyperion Poseidon Mnemosyne Hades Themis Hestia Iapetus Hera Coeus Ares Athena Apollo Aphrodite Prometheus Hermes Thea Epimetheus Artemis Phoebe Atlas Hephaestus Crius Metis Persephone Dionysus Eros Hebe Eris Helios Thanatos Pan Nemesis De Gratiën De Muzen De Furiën

Olympische Spelen

•

Begin allicht ± 900 voor Christus (ervoor?)

•

Overige informatie



Zie project vorig jaar

•

±800-±750

•

Niets zeker

•

Artiestennaam

Homeros

•

De Ilias

Hesiodos

•

Collega & tijdgenoot van Homeros

•

Niets zeker

•

Vroegste geschreven bronnen van de Oudheid

•

Werken en dagen

•

Theogonie

•

Pausanias & Herodotus

Cleobis & Biton:

verhaal

•

Verhaal: twee broers van Argos

•

Moedigheid



Beelden in museum Delphi

Cleobis & Biton:

beelden

•

610-580 vC

•

Polymedes

•

Dioscuren?

De Archaïsche periode Quiz

Voor de quiz

Blad papier Schrijfstok Gezond verstand

Vraag 1: Geef de coördinaten van de Archaïsche periode

Vraag 2: Bij de invallen van de Doriërs verdwenen enkele steden. Welke van de volgende verdween niet?

A) Mycene B) Troje C) Sparta D) Knossos

Vraag 3: Welke van de volgende steden danken hun hedendaagse benaming niet aan de Griekse overheerser?

A) Napels B) Aléria C) Lyon D) Marseille

Vraag 4: Wie waren de metoiken?

A) Lijfeigenen B) Vrije burgers, maar zonder politieke rechten C) Landadel met politieke rechten D) Vreemdelingen

Vraag 5: Waarom werd er in de Archaïsche periode geen kaas gegeten zoals wij ze vandaag de dag kennen?

A) Hun godsdienst tekende kaas als de verboden vrucht af.

B) Er werd te weinig aan rundveeteelt gedaan.

C) Men had de bacteriën voor het striemproces nog niet ontdekt.

D) De Grieken offerden alle kaas aan hun huiselijke goden.

Vraag 6: Welke van de volgende vruchten werd niet geconsumeerd in die periode?

A) Citrusvruchten B) Granaatappels C) Appels D) Vijgen

Vraag 7: Welke van de volgende munteenheden werd niet gebruikt in het oude Hellas?

A) De lira B) De drachme C) De denarië D) De obool

Vraag 8: Op welk vlak is Egypte zo belangrijk geweest?

A) Economie: import van luxegoederen B) Godsdienst: hun godenverering van aldaar afkomstig C) Politiek: steun aan de Grieken bij Trojaanse oorlog D) Cultuur: Homeros’ vaderland

Vraag 9: Geef de benaming van de twee basiskledingstukken tijdens de Archaïsche periode.

Vraag 10: De benaming voor het vrouwenvertrek in een Griekse woonst?

A) Gynakoontos B) Gynaekonitis C) Gynèka D) Gynaekunta

Vraag 11: Stel: je bakt een keramieken kruik in een oven in een weinig verluchte ruimte. Welke kleur bekomt je kruik?

A) Wit B) Geel C) Rood D) Zwart

Vraag 12: In welke stad is dit meesterwerk mogelijks gefabriceerd?

A) Korinthe B) Athene

Vraag 13: Welke stelling over de Dipylonmeester klopt?

A) Hij bakte potten en vazen B) Zijn atelier was gelegen in de kerameikos-wijk C) Hij zette de Geometrische periode in D) Di-pylon = dubbele deur

Vraag 14: Geef zeven kenmerken van een Kourosbeeld en twee opvallende contrasten met de Korèbeelden.

Vraag 15: Kouroi en Korai werden in de tempels gezet bij de goden. Waar werden Kouroi nog gezet, maar nooit Korai?

A) Op de Agora B) Bij de huisgoden C) Op het kerkhof D) In de inkomhal van aristocratische huizen

Vraag 16: De bouwkunst die typisch was voor de Archaïsche periode stond in het teken van… ?

A) Sport en spel B) Toneel en kunst C) Godsdienst en godenverering D) Wonen en leven

Vraag 17: Homeros heeft een en ander geschreven. Wat schreef hij niet?

A) Hymnen B) Odyssee C) Andria D) Ilias

Vraag 18: In Hesiodos’ Werken en Dagen vindt men beelden van vrede geassocieerd met het plantaardig leven en de landbouw. Bij wie vind je dit ook terug? Met welke bekenden wordt het werk van Hesiodos geassocieerd?

A) De profeten Jesaja en Hosea B) De filosofen Socrates en Plato C) De politiekers Solon en Cleisthenes D) De organisaties Gaia en Greenpeace

Vraag 19: Zijn de beelden van Cleobis en Biton in het museum van Delphi kourosbeelden?

A) Ja B) Neen

Vraag 20: Welke gebeurtenissen vonden niet plaats in de Archaïsche periode? Tip: 4 gebeurtenissen, 3 mensen A) Het ontstaan van het geloof in de Olympische Goden B) Eerste officiële vermelding van de Olympische Spelen C) De historische Trojaanse oorlog D) Babylonische ballingschap van de joden E) Voltooiing van de Atheense democratie F) Stichting van Rome G) Parthenon wordt gebouwd H) Bloeitijd van het Nieuw-Assyrische rijk I) Leven van Herodotus J) Leven van Homeros K) Leven van Sappho L) Leven en de wetten van Solon M) Leven en de fabels van Aesopus N) Leven van Siddhartha Gautama, de eerste Buddha O) Leven van Socrates, Aristoteles, Plato P) Leven van Thales van Milete Q) Leven van Pythagoras R) Leven van Sophocles

De Archaïsche periode

Verbetering en evaluatie

De antwoorden

Jouw antwoorden Rode schrijfstok

Vraag 1: Geef de coördinaten van de Archaïsche periode ± 800 - ± 500 voor Christus

Vraag 2: Bij de invallen van de Doriërs verdwenen enkele steden. Welke van de volgende verdween niet?

A) Mycene B) Troje C) Sparta D) Knossos

Vraag 3: Welke van de volgende steden danken hun hedendaagse benaming aan de Griekse overheerser?

A) Napels B) Aléria C) Lyon D) Marseille Lyon heeft Romeinse wortels. In 43 voor Christus nam de Romeinse Senaat het besluit om een nieuwe stad, een nieuwe kolonie in Gallië op te richten. Deze stad, Lugdunum, was in de eerste plaats bestemd voor de gewezen soldaten van het vijfde legioen. In de tijd van Romeinen was Lyon al een belangrijk knooppunt voor de handel. Ze bezat het monopolie voor de wijnhandel.

Vraag 4: Wie waren de metoiken?

A) Lijfeigenen B) Vrije burgers, maar zonder politieke rechten C) Landadel met politieke rechten D)Vreemdelingen A = Heloten B = Perioiken C = Homoioi

Vraag 5: Waarom werd er in de Archaïsche periode geen kaas gegeten zoals wij ze vandaag de dag kennen?

A) Hun godsdienst tekende kaas als de verboden vrucht af.

B)Er werd te weinig aan rundveeteelt gedaan.

C) Men had de bacteriën voor het striemproces nog niet ontdekt.

D) De Grieken offerden alle kaas aan hun huiselijke goden.

Vraag 6: Welke van de volgende vruchten werd niet geconsumeerd in die periode?

A)Citrusvruchten B) Granaatappels C) Appels D) Vijgen

Vraag 7: Welke van de volgende munteenheden werd niet gebruikt in het oude Hellas?

A) De lira B) De drachme C) De denarië D) De obool De Denarius is een zilveren munt die gebruikt werd bij de Romeinen. Alle andere werden gebruikt in Griekenland.

Vraag 8: Op welk vlak is Egypte zo belangrijk geweest?

A)Economie: import van luxegoederen B) Godsdienst: hun godenverering van aldaar afkomstig C) Politiek: steun aan de Grieken bij Trojaanse oorlog D) Cultuur: Homeros’ vaderland

Vraag 9: Geef de benaming van de twee basiskledingstukken tijdens de Archaïsche periode.

Chiton - Himation

Vraag 10: De benaming voor het vrouwenvertrek in een Griekse woonst?

A) Gynakoontos B)Gynaekonitis C) Gynèka D) Gynaekunta

Vraag 11: Stel: je bakt een keramieken kruik in een oven in een weinig verluchte ruimte. Welke kleur bekomt je kruik?

A) Wit B) Geel C) Rood D)Zwart Bij oxiderend bakken (=onder toevoer van zuurstof) : rode kleur .

Bij een reducerende ovenatmosfeer (=zonder toevoer van zuurstof) : zwarte kleur

Vraag 12: In welke stad is dit meesterwerk mogelijks gefabriceerd?

A) Korinthe B)Athene

Vraag 13: Welke stelling over de Dipylonmeester klopt?

A) Hij bakte potten en vazen B) Zijn atelier was gelegen in de kerameikos-wijk C) Hij zette de Geometrische periode in D)Di-pylon = dubbele deur A) Hij beschilderde potten en vazen B) Zijn atelier was gelegen in de Dipylon -wijk C) Hij zette de Laat -Geometrische periode in D) Di-pylon = dubbele deur



naam voor de Atheense stadspoort waarnaar de wijk van het atelier genoemd is

Vraag 14a: Geef zeven kenmerken van een Kourosbeeld.

•Beeltenis naakte jongeman •Levensgroot •Duidelijk uit rechthoekig blok •Strakke gelaatsuitdrukking •Archaïsche glimlach •Haren gestileerd weergegeven •Stramme frontale houding •Linkerbeen voor rechter •Lichaamsvormen met lijnen aangegeven •Symmetrische opbouw •Rood of bruin geschilderd •Armen tegen het lichaam gedrukt •Gebalde vuisten

Vraag 14b: Geef twee opvallende contrasten met de Korèbeelden.

•Vrouwenfiguren

(



mannenfiguren)

•Aangekleed (peplos 

(



naakt) natte stijl)

•Gekleurde kleren, bleke huid

(



rood/bruin geschilderd)

Vraag 15: Kouroi en Korai werden in de tempels gezet bij de goden. Waar werden Kouroi nog gezet, maar nooit Korai?

A) Op de Agora B) Bij de huisgoden C) Op het kerkhof D) In de inkomhal van aristocratische huizen

Vraag 16: De bouwkunst die typisch was voor de Archaïsche periode stond in het teken van… ?

A) Sport en spel B) Toneel en kunst C) Godsdienst en godenverering D) Wonen en leven

Vraag 17: Homeros heeft een en ander geschreven. Wat schreef hij niet?

A) Hymnen B) Odyssee C) Andria D) Ilias De Andria is een komedie van de Latijnse schrijver Terentius (190-159)

Vraag 18: In Hesiodos’ Werken en Dagen vindt men beelden van vrede geassocieerd met het plantaardig leven en de landbouw. Bij wie vind je dit ook terug? Met welke bekenden wordt het werk van Hesiodos geassocieerd?

A)De profeten Jesaja en Hosea B) De filosofen Socrates en Plato C) De politiekers Solon en Cleisthenes D) De organisaties Gaia en Greenpeace

Vraag 19: Zijn de beelden van Cleobis en Biton in het museum van Delphi kourosbeelden?

A)Ja B) Neen Dit is verwonderlijk: normaal worden nooit bestaande mensen afgebeeld als Kouros.

Vraag 20: Welke gebeurtenissen vonden niet plaats in de Archaïsche periode?

A) Het ontstaan van het geloof in de Olympische Goden B) Eerste officiële vermelding van de Olympische Spelen C) De historische Trojaanse oorlog D) Babylonische ballingschap van de joden E) Voltooiing van de Atheense democratie F) Stichting van Rome G) Parthenon wordt gebouwd H) Bloeitijd van het Nieuw-Assyrische rijk I) Leven van Herodotus J) Leven van Homeros K) Leven van Sappho L) Leven en de wetten van Solon M) Leven en de fabels van Aesopus N) Leven van Siddhartha Gautama, de eerste Buddha O) Leven van Socrates, Aristoteles, Plato P) Leven van Thales van Milete Q) Leven van Pythagoras R) Leven van Sophocles (veel vroeger) (776) (veel vroeger) (597) (487-429) (753) (448-432) (744-612)

(484-432 BC)

(800-750) (°630/612) (594) (6 de eeuw) (624-544) (469-322) (624 – 547) (580 - 500) (496-406)

De Archaïsche periode