Slide 1

CENTAR ZA METALE I ENERGETIKU

Institut IMS


Slide 2

CENTAR ZA METALE I ENERGETIKU
DELATNOST


Ispitivanja metodama bez razaranja i ispitivanja razaranjem
 Ispitivanje i analiza stanja metala i proizvoda od metala;
 Ispitivanje mašinske opreme ( hidroelektrane, termoelektrane,
površinski kopovi, oprema pod pritiskom...).






Etaloniranje uređaja
Projektovanje
Ekspertize
Konsalting usluge

Institut IMS


Slide 3

LJUDSKI RESURSI
Zaposleni u Centru za metale i energetiku u mogućnosti
su da odgovore na svaki Vaš zahtev u cilju obezbeđenja
pouzdanosti rada opreme sa kojom radite.









2 doktora tehničkih nauka
3 magistra tehničkih nauka
3 projektanta
3 međunarodna inženjera zavarivanja
1 inženjer sa licencom za pregled i ispitivanje opreme
9 diplomiranih inženjera tehničke struke
3 inženjera tehničke struke
15 tehničara

Institut IMS


Slide 4

METODE ISPITIVANJA BEZ RAZARANJA
AKREDITOVANA LABORATORIJA ZA ISPITIVANJE METALA
ATS br. 01-104

Vizuelna ispitivanja – VT
Ispitivanje magnetnim česticama – MT
Ispitivanje penetrantima – PT
Ultrazvučno ispitivanje – UT
Radiografsko ispitivanje – RT
Ispitivanje tvrdoće – HT
Ispitivanje dubine prsline
Metalografsko ispitivanje metodom replika

Institut IMS


Slide 5

METODE ISPITIVANJA RAZARANJEM
Analiza hemijskog sastava (G - V, XRF)
Ispitivanje zatezanjem (Re, Rm, A, Z) – statička i dinamička
na sobnoj i povišenoj temperaturi, u opsegu do 1000 KN
Određivanje energije udara – žilavost po Šarpiju (KV, KU)
na sobnoj i sniženoj temperaturi
Ispitivanje tvrdoće (HB, HV, HV, HRB, HRC)
Metalografska ispitivanja
Tehnološke probe – uvijanje, savijanje, previjanje i smicanje

Institut IMS


Slide 6

HIDROELEKTRANE
 Ispitivanje i analiza stanja turbinske i hidromehaničke opreme u
ekspolataciji i pri remontima ( generatori, turbine, ležajevi, lopatice,
servomotori, sinhroni ispusti, oprema pod pritiskom, cevovodi, čelične
konstrukcije....);
 Kontrola pri izradi i prijemu turbinske i hidromehaničke opreme;
 Izrada tehničkih uslova (TU) za isporuku i prijem turbinske i
hidromehaničke opreme;
 Tehnologije reparaturnog zavarivanja za sanaciju oštećenih
delova turbinske i hidromehaničke opreme;

Institut IMS


Slide 7

HIDROELEKTRANE
REFERENCE
HE Đerdap I i II, Vlasinske HE, HE Pirot, HE Piva, HE Perućica,
HE Međuvršje, Drinsko - Limske HE (Zvornik, Bajina Bašta, Bistrica)

Institut IMS


Slide 8

TERMOELEKTRANE
Ispitivanje i analiza stanja opreme termoelektrana u ekspolataciji i pri
remontima:





turbina ( lopatice, ležajevi, ventili ),
parovoda,
kotlovskih postrojenja,
mlinova,pod pritiskom ( zagrejači, rezervoari,.....)
posuda

Institut IMS


Slide 9

TERMOELEKTRANE

TENT B (turbina)

TENT A (turbina)
REFERENCE
TE Nikola Tesla A i B, TE Kolubara A, TE Kostolac A i B,
TE Morava, TE Pljevlja, TE Ugljevik, TE Gacko, TE Tuzla

Institut IMS


Slide 10

POVRŠINSKI KOPOVI
 Ispitivanje i analiza stanja mašinske opreme površinskih kopova u izradi,
eksploataciji i pri remontima (rotorni bageri, EŠ-a bageri, odlagači, trakasti
transporteri)
 Izrada planova i programa preventivnog održavanja
 Projektovanje tehnologije sanacije oštećenja
 Ispitivanje čeličnih užadi za bagere
 Ekspertize (ocena integriteta i procena veka, analiza oštećenja i loma)
REFERENCE
PK Kolubara, PK Kostolac, TE Nikola Tesla A - deponija uglja, PK Stanari

Institut IMS


Slide 11

ISPITIVANJE METALA I PROIZVODA OD METALA



Identifikacija materijala
Funkcionalna ispitivanja proizvoda od metala



Veštačenja u sporovima u zemlji i inostranstvu



Izrada ekspertiza, studija, stručnih elaborata



Ispitivanja spojne opreme



Ispitivanje proizvoda u cilju sertifikacije

- vijci, navrtke, podloške,
- lanci i sastavni elementi lanaca,
- užad za rudarstvo,
- užad za opšte svrhe

Institut IMS


Slide 12

ETALONIRANJE UREĐAJA
AKREDITOVANA LABORATORIJA ATS br. 02-026
Uređaji za merenje:
• Sile (0 - 3000 kN);
• Tvrdoće (HB, HV, HRA, HRB, HRC, HRN, HRT);
• Pritiska (0 - 2000 bar-a);
• Momenta sile (30 - 1500 Nm).

Institut IMS


Slide 13

CENTAR ZA METALE I ENERGETIKU
– KLJUČ U RUKE ZA POUZDAN RAD VAŠE MAŠINSKE OPREME –
 PROJEKTOVANJE I STRUČNI NADZOR

 EKSPERTIZE
 ANALIZA UZROKA OŠTEĆENJA I LOMA
 čeličnih konstrukcija i delova opreme
 opreme pod pritiskom

 KONSALTING USLUGE
 mere preventive oštećenja i loma
 ocena integriteta i procena radnog veka
 izbor materijala i zamena materijala

Institut IMS


Slide 14

PROJEKTOVANJE I STRUČNI NADZOR

 Projektovanje mašinskih konstrukcija;
 Projektovanje opreme pod pritiskom;
 Projekti izvedenog stanja čeličnih konstrukcija i opreme;
 Definisanje tehničkih uslova (TU) za izradu nove opreme;
 Stručni nadzor pri izradi i ugradnji konstrukcija i opreme;
 Analiza stanja konstrukcija i opreme u eksploataciji;
 Ocena funkcionalene ispravnosti i sigurnosti dizalica;
 Analiza stanja opreme pod pritiskom u eksploataciji;

Institut IMS


Slide 15

PROJEKTOVANJE I STRUČNI NADZOR
- ZAVARIVANJE -








Projektovanje tehnologija zavarivanja i reparaturnog zavarivanja;
Izbor osnovnih i dodatnih materijala;
Izbor postupaka i opreme za zavarivanje;
Kvalifikacija tehnologije zavarivanja;
Tehnološke probe zavarljivosti;
Stručni nadzor pri izradi zavarenih konstrukcija i opreme.

Institut IMS


Slide 16

ANALIZA UZROKA OŠTEĆENJA I LOMA
PRELOMNI DEO
Analiza
Opterećenja
Ocena opterećenja
prema karakteru i
značaju

Materijala

Provera pristupa u
izboru materijala

Tehnologije izrade

Provera pojedinih
etapa tehnologije
zavarivanja i
montaže

Konstruktivnog rešenja

Provera pouzdanosti
konstrukcijskog rešenja

Prelomnih površina
Tehničke i fizičke
karakteristike
zabeleženih lomova

Ispitivanje
materijala

Preopterećenje

Greške u materijalima
i zavarenim spojevima

Greške vezane za
tehnologiju izrade

Konstrukt. greške

Faktori koji su uslovili oštećenje ili lom delova i elemenata

Institut IMS


Slide 17

ANALIZA UZROKA OŠTEĆENJA I LOMA
OPREME POD PRITISKOM

Turbinsko vratilo agregata - HE ĐERDAP lI

Cevovod

Institut IMS

Sferni rezervoar

Boca PP aparata


Slide 18

ANALIZA UZROKA OŠTEĆENJA I LOMA
ČELIČNIH KONSTRUKCIJA I DELOVA OPREME
Tehnologija zavarivanja
LC

D

”

D- indikacija korenog neprovara; LC- indikacija lamelarnog cepanja u
korenom delu spoja (čupanje lima # 40 mm u zoni stapanja osnovnog
i dodatnog materijala);

Gornji prsten usmernog aparata - HE ĐERDAP l

Institut IMS

Lopatice radnog kola


Slide 19

ANALIZA UZROKA OŠTEĆENJA I LOMA
ČELIČNIH KONSTRUKCIJA

Rotorni bager - deponija uglja TENT „A”
Rotorni bager - Kolubara

Institut IMS


Slide 20

ANALIZA UZROKA OŠTEĆENJA I LOMA

Odlagač - Kostolac

Institut IMS

EŠ bager - PK Stanari


Slide 21

OCENA INTEGRITETA I PRODUŽENJE VEKA
Da Vaše mašine, konstrukcije i oprema budu uvek
u funkcionalnoj ispravnosti obratite se Institutu IMS za:
 analizu trenutnog stanja,
 ocenu integriteta i pouzdanosti,
 procenu i produženje veka trajanja

Institut IMS


Slide 22

OCENA INTEGRITETA I PROCENA VEKA
 
„L“ „S“

Poz. „L“: B - scan, Linear, Poz. „S“: B - scan, Sector

Institut IMS


Slide 23

MERE PREVENTIVE OŠTEĆENJA I LOMA
Analizom oštećenja i lomova delova opreme i elemenata čeličnih konstrukcija hidroelektrana,
termoelektrana i površinskih kopova utvrđuju se uzroci koji dovode do razaranja i omogućuje se
donošenje mera preventive ili odluke o isključenju konkretnog tehničkog rešenja.

Polazni parametri
Faktori koji su uslovili oštećenje ili lom odgovornih delova i elemenata
nosećih konstrukcija

Mere preventive

Izmena
karaktera
opterećenja
saglasno
uslovima
eksploatacije

Odluka o isključenju konkretnog tehničkog rešenja

Zamena
materijala i/ili
njegove
termičke
obrade

Institut IMS

Zamena
dodatnog
materijala i/ili
tehnologije
zavarivanja

Izmena
tehnološkog
procesa i
kontrole
kvaliteta
izrade

Izmena u
organizaciji
sistema
održavanja

Izmena
konstrukcijs.
rešenja


Slide 24

ANALIAZA STANJA I PROJEKAT TEHNOLOGIJE
REPARATURNOG ZAVARIVANJA VRATILA TURBINE

Ispitni uzorci

ISPITIVANJA MATERIJALA

PRORAČUN

- zateznih osobina
- energije udara
- tvrdoće,
- strukturnih promena,
- dinamičke čvrstoće,
- parametara mehanike loma.

- napona u kritičnom preseku,
- akumulacije oštećenja,
- korozionog zamora,
- veka trajanja.

ISPITIVANJA SKLONOSTI KA NASTANKU PRSLINA
na hladne prsline ("CTS", "Y")

"CTS" probe

na tople prsline (“FISKO")

"Y" probe

Institut IMS

FISCO probe

PROJEKTOVANJE TEHNOLOGIJE
REPARATURNOG ZAVARIVANJA


Slide 25

MOGUĆNOSTI ISPITIVANJA I ANALIZE STANJA
OSTALIH ČELIČNIH KONSTRUKCIJA I OPREMA

Institut IMS


Slide 26

OPREMA I KONSTRUKCIJE
Ispitivanje i analiza stanja čeličnih konstrukcija:
 Mostovi
 Sportske hale
 Proizvodne hale
 Dalekovodi, Antenski stubovi, Oprema cementara, .....
REFERENCE
Most Gazela, Soja Protein – Bačka Palanka, Fabrika biodizela - Šid, Merkator –
Kragujevac i Niš, Thyssen Krupp Materials - Inđija, EMS, GMT Konstrukcije - Gračanica,
Čelik - Bački Jarak, Cementare: Holcim, Titan, Lafarž;

Institut IMS


Slide 27

OSVAJANJE NOVIH TEHNOLOGIJA REPARATURNOG ZAVARIVANJA
ZA INTERVENTNE REMONTE TERMOENERGETSKIH POSTROJENJA
Projekat ministarstva za nauku i tehnološki razvoj 19023-ТR
Rukovodilac projekta: dr Zoran Odanović, dipl.inž.

CILJEVI PROJEKTA
Osvajanje novih tehnologija i znanja u oblasti reparaturnog zavarivanja u

održavanju termoenergetskih postrojenja u Srbiji, u cilju interventnih
popravki zasnovano na:
 kontrolisanom unosu toplote (T2)
 novoj generaciji dodatnih materijala na bazi nikla (T3) i izostavljanju

procesa termičke obrade nakon zavarivanja
Obavljena su i poređenja sa klasičnim tehnologijama sa termičkom
obradom nakon zavarivanja (T1).

Institut IMS


Slide 28

OSVAJANJE NOVIH TEHNOLOGIJA REPARATURNOG ZAVARIVANJA
ZA INTERVENTNE REMONTE TERMOENERGETSKIH POSTROJENJA
REZULTATI PROJEKTA
Dobijeni rezultati su pokazali da:
 Primenjene nove tehnologije reparaturnog zavarivanja daju osobine koje su na nivou klasičnih ali skupljih tehnologija
sa termičkom obradom
 Tehnologija sa dodatnim materijalom na bazi nikla (T3), zavarenog spoja bez pojave prslina, dobrih zateznih osobina, ali
nešto veće tvrdoće u ZUT-u. Energija udara i žilavost loma su na zadovoljavajućem nivou.
 Primena tehnologije sa kontrolisanim unosom toplote (Т2), je i do 4 puta jeftiniji od tehnologije (T3), ali su zatezne
osobine sa najvišim vrednostima
Re
Rm
900

Re

800

Rm 

280

T1

280

T2

280

260

260

260

240

240

240

220

220

220

200

200

200

180

180

180

200

160

160

160

100

140

140

700

Tvrdoca, HV1

Rezultati ispitivanja
zateznih mehaničkih
osobina

Zatezne osobine, Re , Rm [MPa]

1000

600
500
400
300

T1

T2

T3

BM

5

10

15

20

25

Rastojanje [mm]

T3

140
5

10

15

20

25

Rastojanje [mm]

5

10

15

20

25

Rastojanje [mm]

Tehnologija reparaturnog zavarivanja

PRIMENA I EFEKTI PROJEKTA
 Reparatura diska radnog kola mlina za ugalj izvedena bez rasklapanja kola, čime su za 50% smanjeni troškovi sanacije,
Interventne reparature "na hladno", sa dodatnim materijalom na bazi nikla (T3) za cevovode u termoelektranama,
Reparaturu vratila agregata na hidroelektrani Đerdap II prema tehnologiji sa dodatnim materijalom na bazi nikla (T3),
obavljeno bez demontaže vratila, a cena je 20 puta niža od izrade novog vratila.

Institut IMS


Slide 29

OSVAJANJE NOVIH TEHNOLOGIJA REPARATURNOG ZAVARIVANJA
ZA INTERVENTNE REMONTE TERMOENERGETSKIH POSTROJENJA
ISPITIVANI MATERIJALI
U istraživanjima su korišćeni Cr - Mo čelici za rad na povišenim temperaturama
 13CrMo 45 u toplovaljanom stanju , GS 17CrMo55 u livenom stanju i
 20Mn3 u livenom stanju
dodatni materijali – elektrode za zavarivanje
Castolin 71D: za klasičan postupak (T1) i kontrolisani unos toplote (T2) i
Castolin 2222 Xuper Nucleo Tec za postupak sa dodatnim materijalom na bazi Ni (T3)
ISPITIVANJA MEHANIČKIH, TEHNOLOŠKIH I STRUKTURNIH
OSOBINA ZAVARENIH SPOJEVA
 Zatezne osobine osnovnog materijala i zavarenih spojeva
 Energija udara – žilavost
 Kritični faktor intenziteta napona u statičkim (KIc) i dinamičkim
CTS
uslovima (KId)
proba
 Tvrdoća zavarenih spojeva
 Ispitivanja u cilju ocene sklonosti ka stvaranju prslina:
 “CTS" proba
 "Y" proba
Y
 Strukturna ispitvanja
proba
Makro struktura
Mikro struktura
Tehnološke probe zavarljivosti

Institut IMS


Slide 30

INSTITUT ZA ISPITIVANJE MATERIJALA - IMS
Centar za metale i enegetiku
Bulevar vojvode Mišića 43
11000 BEOGRAD
SRBIJA
E mail [email protected]
Tel. +381 11 26 50 331; +381 11 2653 017
Fax. +381 11 36 92 772
www.institutims.rs

Institut IMS