Slide 1

O BIBLIOGRAFII
i BIBLIOGRAFIACH
Cz. 1
Wprowadzenie.

Oprac. Maria Wołoszyn
PBW Rzeszów


Slide 2

Prezentacja składa się z dwóch części.
Opracowana została z myślą o młodych adeptach zawodu
bibliotekarskiego zdobywających kwalifikacje lub
uzupełniających wiedzę na zorganizowanych formach
kształcenia.
Może być wykorzystana przez nauczycieli bibliotekarzy
jako materiał metodyczny pomocny przy organizowaniu
pracy w bibliotekach szkół średnich.
Może także stanowić materiał poglądowy ułatwiający
przyswojenie podstawowych wiadomości z zakresu
bibliografii dla wszystkich zainteresowanych podjętym
tematem.


Slide 3

Co to jest
bibliografia

???


Slide 4

Termin bibliografia pochodzi z języka greckiego
i oznaczał pierwotnie czynność pisania,
względnie przepisywania książek
(biblion,biblos - książka ; graphein - pisać).
Dziś używamy go w kilku znaczeniach.
Bibliografia to przede wszystkim czynność
spisywania i opisywania książek oraz wynik tej
czynności tj.
uporządkowany spis (wykaz, zestawienie)
dokumentów dobranych według pewnych
kryteriów, spełniający określone zadania
informacyjne.


Slide 5

Bibliografia a katalog
BIBLIOGRAFIA






wykazuje jakie książki z
interesującej nas dziedziny
ukazały się w druku
rejestruje dokumenty bez
względu na miejsce ich
przechowywania
podaje w opisie cechy
wspólne, dotyczące
wszystkich egzemplarzy
nakładu (odbitych z tego
samego składu drukarskiego)

KATALOG






wykazuje egzemplarze
dokumentów znajdujące
się w danej bibliotece lub
księgarni
opis katalogowy ujmuje
indywidualne cechy
katalogowanego
egzemplarza
wskazuje gdzie dany
egzemplarz można znaleźć


Slide 6

Twórcy bibliografii w Polsce
Bibliografię polską
otwiera dzieło
Szymona Starowolskiego
(ok. 1588-1656)

Scriptorum
Polonicorum Hecatontas

(Setnik pisarzów polskich)
wydane w 1625 r.
we Frankfurcie, zawierające
życiorysy pisarzy polskich,
uzupełnione tytułami ich prac.


Slide 7

Twórcy bibliografii w Polsce
Właściwą bibliografię
polską zapoczątkowały
prace katalogowe
i bibliograficzne biskupa
Józefa Andrzeja Załuskiego
(1702-1774)
twórcy pierwszej
biblioteki narodowej
zwanej Biblioteką
Załuskich (1747 r.).


Slide 8

Twórcy bibliografii w Polsce
Samuel Bogumił Linde
(1771-1847)

twórca „Słownika języka
polskiego” (1807-1814).


Slide 9

Twórcy bibliografii w Polsce
Józef Maksymilian
Ossoliński (1748-1826)
twórca Zakładu Narodowego
im. Ossolińskich we Lwowie
(1817)

dzisiaj we Wrocławiu.


Slide 10

Twórcy bibliografii w Polsce
Feliks Bentkowski
(1781-1852)

profesor i bibliotekarz
w Liceum Warszawskim,
autor bibliografii
piśmiennictwa polskiego
ułożonej według dziedzin
wiedzy pt.

Historia literatury polskiej
wystawiona w spisie dzieł
drukiem ogłoszonych.


Slide 11

Twórcy bibliografii w Polsce
Joachim Lelewel

(1786-1861) historyk,

bibliotekarz Uniwersytetu
Warszawskiego, twórca
teorii bibliografii, autor
dzieła Bibliograficznych

ksiąg dwoje (T. 1-2, Wilno,
1823-1826).


Slide 12

Twórcy bibliografii w Polsce
Karol Estreicher

(1827-1908) najwybitniejszy
bibliograf polski, wykładowca
bibliografii i bibliotekarz w
Szkole Głównej w Warszawie,
od 1868 r. dyrektor Biblioteki
Jagiellońskiej.
Jest autorem 60 tomowej

Bibliografii Polskiej ,

kontynuowanej przez jego
syna Stanisława i wnuka
Karola jr., zawierającej
zestawienie druków od
początków drukarstwa w
Polsce (XV w.) do końca 1900
r.


Slide 13

Bibliografia Polska Estreicherów
Jest to bibliografia ogólna, narodowa, prymarna,
adnotowana.
Zaprojektowana i realizowana w czterech częściach:
Cz. 1. T. I-VII, Druki z lat 1800-1880 w układzie
alfabetycznym.
Cz. 2. T. VIII-XI, Druki z lat 1455-1889 w układzie
chronologicznym.
Cz. 3. T. XII-XXXIV, Druki do końca XVIII wieku w układzie
alfabetycznym.
Cz. 4. T. I-IV, Dopełnienie części I, druki z lat 1881-1900 w
układzie alfabetycznym.
Zakład Bibliografii Polskiej kontynuuje wydawanie wielkiego
dzieła rodu Estreicherów Bibliografii Polskiej oraz
przygotowuje jej wersję elektroniczną w postaci
Elektronicznej Bazy Bibliografii Estreichera - EBBE.


Slide 14

Bibliografia Polska Estreicherów


Slide 15

http://www.estreicher.uj.edu.pl/

http://www.estreicher.uj.edu.pl/


Slide 16


Slide 17

Istnieją różne rodzaje bibliografii.
Wspólną cechą ich wszystkich jest to, że składają
się z szeregu opisów bibliograficznych
(książek lub innych dokumentów) wykazujących:
autora, tytuł wydawnictwa wraz z podtytułem,
kolejność wydania, miejsce i rok wydania,
wydawcę, a także objętość.


Slide 18

Zakres bibliografii
Zakres bibliografii określany jest
przez treść dokumentów objętych
spisem.


Slide 19

Zasięg bibliografii
Zasięg bibliografii wyznaczony jest przez cechy formalne






dokumentu takie jak:
język - zasięg językowy (zależny od języka, w jakim
dokument został napisany)

czas wydania - zasięg chronologiczny (jest wyznaczony datą
powstania dokumentu)
terytorium - zasięg terytorialny (jest wyznaczony przez
terytorium, na którym zostały wydane dokumenty
zarejestrowane w bibliografii, dokumenty dotyczące tego
terytorium lub napisane przez autorów pochodzących z tego
terytorium)


Slide 20

Zasięg bibliografii






zasięg określony przez formę wydawniczą zarejestrowanych
dokumentów (np. bibliografia druków zwartych, bibliografia
czasopism, bibliografia artykułów)
zasięg określony przez formę piśmienniczą dokumentów
(np. bibliografia bibliografii, bibliografia pamiętników)
zasięg określony przez typy dokumentów (np. dokumenty z
tekstem słownym, nuty, mapy, filmy, płyty).


Slide 21

Rodzaje bibliografii

Ze względu na zasięg chronologiczny
rozróżniamy bibliografie:
bieżące (rejestracja bieżącej, współczesnej produkcji
wydawniczej)

prospektywne (rejestracja dokumentów, których

opublikowanie planowane jest w najbliższej przyszłości)

retrospektywne (rejestracja dokumentów

opublikowanych w zamkniętym okresie przeszłości).


Slide 22

Bibliografia
prospektywna
najszerzej znane i najłatwiej
dostępne czasopismo
poświęcone nowościom
wydawniczym (miesięcznik)
we wkładce Zapowiedzi
Wydawnicze zamieszczane
są dane bibliograficzne
i miniaturowe opisy
poszczególnych tytułów.


Slide 23

Rodzaje bibliografii
Bibliografie o pełnym zasięgu i zakresie
rejestrujące całokształt piśmiennictwa to
bibliografie ogólne.
Bibliografie o ograniczonym zakresie i
zasięgu rejestrujące tylko część
piśmiennictwa to bibliografie specjalne.


Slide 24

Rodzaje bibliografii
Do bibliografii ogólnych zalicza się
bibliografie:
powszechne (dążące do zarejestrowania

wszystkich dokumentów o zasięgu światowym dziś nie spotykane)

narodowe (dotyczące jednego kraju).


Slide 25

Rodzaje bibliografii
Bibliografie specjalne stanowią wśród bibliografii
zdecydowaną większość.

Mogą mieć ograniczony zakres treściowy np.
do jednego działu wiedzy, dziedziny, zagadnienia.
Mogą mieć ograniczony zasięg np. do jednej
epoki, regionu (bibliografie regionalne),
miejscowości (bibliografie lokalne), osoby (bibliografie
osobowe).


Slide 26

Rodzaje bibliografii
Bibliografia regionalna lub lokalna rejestrująca druki
wydane na danym terenie jest bibliografią podmiotową.
Bibliografia regionalna lub lokalna rejestrująca druki
dotyczące tego regionu jest bibliografią przedmiotową.
Bibliografia osobowa rejestrująca twórczość danej osoby
jest bibliografią osobową podmiotową.

Bibliografia osobowa rejestrująca piśmiennictwo dotyczące
danej osoby jest bibliografią osobową przedmiotową.
Bibliografia rejestrująca piśmiennictwo jednej i drugiej
kategorii jest bibliografią podmiotowo-przedmiotową.


Slide 27

RODZAJE BIBLIOGRAFII
Bibliografie
specjalne

Bibliografie
ogólne

Bibliografie
powszechne

Bibliografie
narodowe

Bibliografie
wydawniczoformalne
Bibliografie regionalne
i lokalne podmiotowe
Bibliografie osobowe
i zespołów osobowych
podmiotowe
Bibliografie form
wydawniczych
i piśmienniczych

Bibliografie
treściowe
Bibliografie wielkich działów
piśmiennictwa np. literatury
Bibliografie dziedzin np.
elektrotechniki
Bibliografie zagadnień
Bibliografie regionalne
i lokalne przedmiotowe
Bibliografie osobowe
przedmiotowe
Bibliografie zagadnień
ogólnych i szczegółowych


Slide 28

Rodzaje bibliografii
Spisy bibliograficzne sporządzone na podstawie oględzin
egzemplarzy dokumentów (autopsji) noszą nazwę
bibliografii prymarnych.
Spisy tworzone na podstawie bibliografii prymarnych
noszą nazwę bibliografii pochodnych.
Spisy uwzględniające jak najpełniej materiały o określonym
zakresie i zasięgu noszą nazwę bibliografii kompletnych.
Bibliografia dokonująca wyboru, odrzucająca piśmiennictwo
mniej wartościowe to bibliografia selekcyjna.

Jeżeli rejestruje piśmiennictwo szczególnie wartościowe
pod względem naukowym jest bibliografią wyborową.


Slide 29

Rodzaje bibliografii
Spis bibliograficzny obejmujący wydawnictwa polecane dla
określonej grupy czytelników to bibliografia zalecająca
(np. spisy lektur dla uczniów i studentów).
Bibliografia zawierająca wyłącznie opisy to bibliografia
rejestracyjna.
Bibliografia, w której opisy są uzupełnione adnotacjami to
bibliografia adnotowana.
Adnotacje oceniające treść książki zamieszczają bibliografie
krytyczne.

Jeżeli zamiast adnotacji bibliografia zawiera abstrakty
(sformalizowane charakterystyki treści) jest bibliografią
dokumentacyjną.


Slide 30

Rodzaje bibliografii
O spisach bibliograficznych dotyczących różnych
dziedzin i zagadnień informują
bibliografie-bibliografii.
Spis bibliograficzny dołączony do wydawnictwa,
zawierający wykaz wykorzystanych przez autora
źródeł bądź lekturę uzupełniającą to bibliografia
załącznikowa (kryptobibliografia, literatura przedmiotu).


Slide 31

Forma
Formapiśmiennicza
piśmienniczabibliografii
bibliografii
spisy (forma klasyczna)
prace o formie nieschematycznej:










stany badań
przeglądy literatury
omówienia bibliograficzne
monografie bibliograficzne
biobibliografie
indeksy słów kluczowych
current contents (zbiory abstraktów czasopism
z wybranych dziedzin nauki)


Slide 32

Forma wydawnicza bibliografii
niepublikowana kartoteka (pierwotna forma każdego
spisu)

wydawnictwo zwarte
wydawnictwo ciągłe (np. bibliografia bieżąca)
publikacja niesamoistna (np.kryptobibliografia)
formy współczesne: bibliograficzne bazy danych
(dostępne on-line i na płytach CD-ROM)


Slide 33

Części składowe bibliografii w postaci
drukowanej
tytulatura
spis treści
przedmowa i wstęp
wykaz skrótów i symboli
zrąb główny
indeksy (skorowidze)


Slide 34

Układ zrębu głównego
mechaniczny według cech wydawniczych
opisywanych dokumentów:



alfabetyczny
chronologiczny

rzeczowy według treści dokumentów:






klasowy
działowy
systematyczny
przedmiotowy


Slide 35

Wykorzystana literatura:
1. Bibliografia : metodyka i organizacja / pod red.
Z. Żmigrodzkiego. Warszawa : SBP, 2000
2. Burbianka M., Wstęp do bibliografii. Wyd. 4.
Warszawa : PWN, 1974
3. Korpała J., Krótka historia bibliografii polskiej.
Wrocław : Ossolineum, 1986
4. Mendykowa A., Podstawy bibliografii. Wyd. 2.
Warszawa : PWN, 1986


Slide 36

Dziękuję za uwagę