Transcript Źródła Informacji 2013 - 2014 - pytania i konspekt danych

Źródła Informacji – ogólne
konspekt ćwiczeń 2013/14
Wiadomości wstępne
Szybka analiza, jaką wiedzę nabytą (biblioteka, katalog,
bibliografia, informacja Internet) posiadają poszczególne
grupy. Co dla nich jest źródłem informacji i jak ją
utrwalają. Podział uczestników na zespoły – trzy, cztery
osoby. Argumentowanie prowadzącego, co do celowości
pracy zespołowej i jakie z tego skutki dla późniejszej
oceny wynikają. [wykład]
Pytania do zagadnień wstępnych - Źródła Informacji
• Co rozumiemy przez źródła informacji – wyjaśnić i podać przykłady.
• Co rozumiemy prze pojęcia: informacja, nauka, wiedza
• Internet jako źródło i narzędzie informacji – podać przykłady
• Wiarygodność Internetu jako źródła informacji? Podaj przykłady.
• Zalety i wady wyszukiwarki internetowej Google.
• Pojęcie digitalizacja, plik cyfrowy, kontener multimedialny.
• Pojenia: metadane, dane bibliograficzne, opis bibliograficzny, opis katalogowy, spis bibliograficzny.
• Płytki a głęboki internet, wyszukiwanie proste a zaawansowane, pojęcia interfejsu.
• Biblioteka a biblioteka cyfrowa, dLibra, Federacja Bibliotek cyfrowych jako znamiona nowej
digitalnej rzeczywistości.
• Różnica między katalogiem, bibliografią, katalogiem centralnym – przykłady.
Elementy metodyki bibliograficznej
Informacja pośrednia (bibliografia) i bezpośrednia (tekstybiografia, hasło, terminologia) typologia źródeł, co jest źródłem
informacji (definicje), co może być, elementy zapisu (utrwalania)
wiedzy - opisy. Omówienie przykładowych 6 – 7 źródeł informacji
(World Cat, Portal Biblioteki Narodowej, Bibliografia
Kozłowskiego, Bibliografia Czubka, PSB, bibliografia
Żebrawskiego) z uwzględnieniem elementów metodyki. Sternik
– Słownik Terminologiczny z zakresu Bibliografii i
Bibliotekoznawstwa (on-line). Praktyczne demonstracje na
zajęciach, aktywność, materiał źródłowy.
Typologia bibliografii
Różne podziały bibliografii są tworzone przez różne podstawy podziału. Mamy kilka podstaw podziału:
1. Podstawa zasady doboru materiału według tożsamych cech:
a. Cechy formalno-wydawnicze kreują bibliografie formalo-wydawnicze [narodowe,
regionalne podmiotowe, lokalne podmiotowe, osobowe podmiotowe, form wydawniczych i
piśmienniczych]
b. Cechy treściowe: bibliografie wielkich działów wiedzy, dziedzin i zagadnień [terytorialne
przedmiotowe i osobowe przedmiotowe].
2. Przyjęty zakres {treściowy} i zasięgi {formalny} wykazu.
a. zakres pełny i ograniczony
b. zasięgi: chronologiczny, językowy, terytorialny, formalny, autorski
3. Zasięg chronologiczny dzieli bibliografie na retrospektywne, bieżące i prospektywne.
4. Metoda sporządzania spisu: kompletne i selekcyjne, prymarne i pochodne; rejestracyjna i
adnotowana.
5. Przeznaczenie spisu: naukowe, handlowe, bibliofilskie.
Pytania dotyczące metodyki bibliograficznej.
• Co to jest metodyka bibliograficzna, czemu służy i jaka jest jej przydatność dla źródeł informacji?
• Podziały – typologia źródeł informacji (pierwotne, wtórne, pochodne), (bezpośrednie, pośrednie).
• Typologia wykazów bibliograficznych ze względu na cechy formalno - wydawnicze a treściowe.
• Typologia wykazów bibliograficznych ze względu na zakres { cechy treściowe} i zasięgi {cechy
formalne}.
• Kwestie: elementy bibliograficzne, opis bibliograficzny, spis bibliograficzny, baza bibliograficzna
• Co to jest World Cat – czemu służy i czy jest przydany dla polskich odbiorców?
• Jakie mamy rodzaje układów w bibliografii? Podaj logiczne uzasadnienie wyboru?
• Jakie mamy rodzaje indeksów w bibliografiach? Podaj logiczne uzasadnienie wyborów?
• Jakie zachodzą relacje pomiędzy indeksami a układami w informatorach?
• Formalna budowa bibliografii jako specyficznego druku zwartego.
Przykłady sformalizowanych opisów: Google URL - shortner
• Okres opisu intuicyjnego: Bentkowski, Estreicher, Finkel
• Zasady katalogowania (katalogi) i bibliografowania (bibliografia
załącznikowa) http://goo.gl/KPO3uf
• ISBD(M-y) są to zasady wykreowania opisów bibliograficznych w
standardzie zrozumiałym przez człowieka (real) różnych typów
dokumentów na potrzeby bibliografii i katalogów. [osiem stref opisu: tytułu
i odpowiedzialności, wydania, specjalna, adres wydawniczy, opis
fizyczny, seria, uwagi, ISBN
• Dublin Core – hybryda opisu metadanych zasobów realno-wirtualnych bibliotecznych i internetowych [15 elementów]
http://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/4879?tab=1 http://goo.gl/BZfYPP
• MARC – 21: format opisu metadanych różnych dokumentów na potrzeby
wirtualnego świata komputerów. http://www.bn.org.pl/dlabibliotekarzy/nfs/marc/cechy-i-struktura-marc
Opisy jako podstawa zbioru danych bibliograficznych
• Wyszczególnienie chronologicznych etapów rozwoju opisów bibliograficznych i
katalogowych
• Etap intuicyjny – Estreicher, Finkel, Korbut
• Etap kształtowania się znormalizowanych form opisu katalogowego i bibliograficznego
• ISBD – my jak o forma międzynarodowych form opisu – podaj zasady, strefy, logikę
przedsięwzięcia
• Dublin Core – jako hybrydowa zasada prezentacji metadanych. Podaj zasady na
wybranym przykładzie biblioteki cyfrowej.
• MARC – 21 jako format – podaj zasady na przykładzie opisów Biblioteki Narodowej.
• Poziomy szczegółowości opisów (trzy), zastosowanie a praktyka
• Opisy różnych typów dokumentów – podaj pięć typów dokumentów i sposoby opisywania
Pojęcia podstawowe - definicje
Jako zespół umożliwiających administrowanie swoją
bibliografią i notatkami. Pojęcia podstawowe: biblioteka,
biblioteka cyfrowa, katalog, katalog centralny, baza
bibliograficzna, bibliografia, opis bibliograficzny a
katalogowy. Federacja Bibliotek Cyfrowych jako
multiwyszukiwarka tekstowa. Internet Archive jako
wyszukiwarka tekstowa międzynarodowa. Nukat, CaRo:
repozytoria bibliograficzne z funkcją katalogu
centralnego. Interfejs, DjVu, Dublin Core praktyczne
demonstracje na zajęciach [wykład]
4 – 5 – 6. Bieżąca Bibliografia Narodowa
• Jej wielopostaciowość (cztery plus trzy). Książki polskie
podziemne (1976-1989). Prezentacja, wyszukiwanie na
zajęciach, materiał źródłowy. Początki i rozwój bieżącej
bibliografii narodowej: pierwociny (Leitgeber M. - Przegląd
Bibliograficzny Piśmiennictwa Polskiego), Kniżnaja
Letopiś, trzy serie Wisłockich, Książka, Czubek
(uzupełnienia), Biuletyn Bibliograficzny, Urzędowy Wykaz
Druków. Pietraszek, Katalog PARA. Prezentacja, materiał
źródłowy, aktywność, wyszukiwania na zajęciach. [wykład]
•
Polska bieżąca bibliografia narodowa
1850 1878
Pierwociny
1900
1914
1918
1928
1939
1945
1986
2010
Trzy serie Wisłockiego: Władysława i Władysława Tadeusza
I. 1878 – 1914;
II. 1920 – 1928;
III. 1929 - 1933
1914 – 1919 - Bibliografia Polska Jan Czubek
Knižnaja Letopis’ 1907 – 1914 – bibliografia bieżąca rosyjska
Przegląd Bibliograficzny i Książka Gebethnera i Wolffa (za lata 1901 – 1914 i 1905 -1914, 1923-1926)
1920 – 1921 - Biuletyn Bibliograficzny
1929 – 1939 - Urzędowy Wykaz Druków
Przewodnik Bibliograficzny; Polonika Zagraniczne; Bibliografia Wydawnictw Ciągłych Nowych,
Zawieszonych i Zmieniających Tytuł; Bibliografia Zawartości Czasopism; Bibliografia Dokumentów
Elektronicznych; Bibliografia Dokumentów Kartograficznych; Bibliografia Dokumentów Dźwiękowych
Bieżąca bibliografia narodowa I
• Cechy metodyczne bieżącej bibliografii narodowej – podaj na przykładzie polskiej bibliografii.
• Historia kształtowania się polskiej bieżącej bibliografii narodowej – podaj trzy etapy.
• Okres księgarski bieżącej bibliografii narodowej – cechy bibliografii księgarskiej
• Trzy serie Wisłockiego, rola twórców rola państwo-twórcza serii.
• Biuletyn Bibliograficzny, bibliografia Czubka, Przegląd Bibliograficzny, Książka
• Urzędowy Wykaz Druków jako oficjalna bieżąca bibliografia narodowa polska.
• Zasady funkcjonowania bieżącej bibliografii narodowej polskiej
• Rola Biblioteki Narodowej i Instytutu Bibliograficznego w rozwoju bibliografii narodowej.
• Bibliografia narodowa a bibliografia specjalna – relacje.
• Typy układów stosowane w polskiej bibliografii narodowej od Urzędowego Wykazu Druków,
począwszy.
Bieżąca bibliografia narodowa II – patrz - strona Biblioteki Narodowej zakładka
katalogi i bibliografie – bibliografia narodowa bieżąca.
• Wielopostaciowość bieżącej narodowej bibliografii polskiej – omów poszczególne człony
• Zasady funkcjonowania bieżącej bibliografii narodowej polskiej: omów pięć zasad podstawowych
• Jakie typy dokumentów są wykazywane w poszczególnych członach?
• Co to są Polonica Zagraniczne i dlaczego ta bibliografia do pewnego czasu był najbardziej
„upolitycznioną” bibliografią polską?
• Jakie rodzaje zapisów są stosowane w poszczególnych członach bbn?
• Dlaczego bbn są uważane za wykładnik kultury danego narodu? Jakie kryteria przynależności są
stosowane w różnych bibliografiach narodowych?
• Bbn jest kontynuacją myśli bibliograficznej Karola Estreichera – omów zagadnienie.
• Przedstaw zasady interfejsu wyszukiwania danych w poszczególnych członach bbn.
• Przedstaw linię rozwojową Przewodnika Bibliograficznego od 1878 roku do czasów współczesnych.
7 – 8 – 9. Estreicherowie
Cztery serie Estreichera, reedycja Estreichera,
kontynuacja Estreichera, uzupełnienia z portalu
BN (katalogi centralne, bazy BN). EBBE –
koncepcja a realizacja. Estreicher w Internecie:
teksty, grafika i fotografika, głos, filmy.
Prezentacje, wyszukiwania na zajęciach,
aktywność materiał źródłowy [wykład]
Pytania dotyczące bibliografii Estreicherów
• Co to jest bibliografia narodowa retrospektywna i jaka jest jej relacja od bieżącej bibliografii
narodowej?
• Cztery serie Estreichera – wymień je i omów metodycznie poszczególne człony
• Jakie rodzaje układów zastosował Estreicher w swoich bibliografiach i dlaczego?
• Co to są zestawienia specjalne u Estreichera – wymień kilka z nich i omów specyfikę
• Dlaczego elementy układu krzyżowego są uznane za niezwykle nowatorskie rozwiązania w
Bibliografii Polskiej?
• Co znaczy słowo reedycja , czego dotyczy i jakie są jej plusy w stosunku do ….
• Co znaczy pojęcie Mały Estreicher i zeszyt specjalny Estreichera? Omów specyfikę.
• Mówi się, że bibliografii Estreichera to jednocześnie bibliografia: inkunabułów , starych druków,
czasopism i bibliografii specjalnej aktorek – omów zagadnienie.
• Czemy służy EBBE i dlaczego jest opracowane i kontynuowane
• Co znaczy pojęcie kontynuacja Estreichera – przedstaw zagadnienie na podstawie strony BN.
10 – 11. Bibliografie historyczne
Specyfika bibliografii specjalnych, dziedzin i zagadnień.
Bieżąca bibliografia historyczna od 1902 – „Kwartalnik Historyczny” i plejada
redaktorów (Barwiński, Friedbergowa, Baumgart). Nowe podstawy
metodologiczne bibliografii historycznej – bieżąca: Gruca, Gąsiorowski,
http://www.bibliografia.ipn.gov.pl/
bibliografia retrospektywna: Finkel „Bibliografia historii polskiej” i reedycja
Maleczyńskiego;
„Bibliografia Historii Polski XIX wieku”: (Bachulska, Handelsman Przelaskowski,
Płoski, Chojnacki, Sokołowska).
„Selekcyjna Bibliografia Historii Polskiej”: Madurowicz – Urbańska, Bieńkowski
„Bibliographieportal zur Geschichte Ostmitteleuropas Herder Institute”.
http://www.litdok.de/cgi-bin/litdok?lang=de
„Bibliografia Pamiętników Polskich” Maliszewskiego. Prezentacja, materiał
źródłowy, aktywność wyszukiwanie bieżące [wykład]
Przedruk fotooffsetowy Finkla w roku 1955
Przedruk fotooffsetowy T. 1:-3 Warszawa 1955; obejmuje wydawnictwa samoistne oraz
rozprawy i artykuły z czasopism dot. dziejów Polski od czasów najdawniejszych do 1815;
zasięg chronologiczny 1900, w odniesieniu do źródeł (Dodatek 2) do 1815r dzieli się na:
I Wiadomości wstępne (archiwa i biblioteki oraz nauki pomocnicze historii),
II Źródła, które rozpadają się na dwa działy: 1) dokumenty, akta, mowy, relacje; listy ; 2)
kroniki, roczniki, żywoty, pamiętniki i pisma polityczne; następny dział to:
III Opracowania obejmuje historię wewnętrzną i polityczną; historia wewnętrzna dzieli się
na: I Geografia i etnografia, II. wiara i Kościół , III: Prawo t ekonomia, IV. Oświata
(Cywilizacja i kultura); historia polityczna : obejmuje: historię powszechną, historię
Słowiańszczyzny i historię Polski i w obrębie źródeł i historii politycznej układ wg
chronologii przedmiotowej; w obrębie historii wewnętrznej segregowanie rzeczowe wg
treści; T. 2 zawiera też Dodatek 1, w którym zawarte są uzupełnienia po 1900 r. w podziale
jak w części zasadniczej dzieła; skorowidze osób, miejscowości i autorów XIX w.; Dodatek
2 (wyd. 1914 rok) zawiera tylko wiadomości wstępne i źródła.
2014-01-24
by adam
Kontynuacja Finkla – Bibliografia XIX wieku
1917 Prace już podjęto w roku 1917 – 1923 (zachęta Finkla) i miała ona objąć lata 1815 – 1865. Adres
bibliograficzny: nazwisko, imię,, tytuł, miejsce i rok wydania i ilość stron. Artykuły nawet te w których raz
pojawiła się nazwa Polska!
1918- 1924 – 1932 z inicjatywy St. Dembego zasiłek. dla Bibliografii
1927 (39 tyś fiszek) zmieniono nieco układ Finkla (ograniczono działy literatura i sztuka)
1932 wstrzymano zasiłek na Bibliografię
1932 – 1934 zasiłek fundacji Rockefellera (Biblioteki Piłsudskiego, Rapperswill, Londyn, Szkoły Narodowej Polskiej
na Batignolles , Londyn, Paryż)
1933 próby kontaktu z przedstawicielami: Rosji, Białorusi, Łotwy i Estonii.
Rezygnacja z układu Finklowskiego (zniesiono podział na źródła i opracowania) podzielono całość na dziewięć
grup rzeczowych – chronologia wydawnicza do 1930 roku.
1937 ukończono zbieranie (140 tyś. opisów). Podzielono ją na dziewięć działów: I Wstęp; II Biografie; III Geografia
historyczna i historia regionalna; IV Historia polityczna; V Historia wojskowa; VI Historia prawa; VII Historia
stosunków ekonomiczno-społecznych; VIII Historia religii i Kościoła; IX Historia kultury i oświaty.
2014-01-24
by adam
Pytania dotyczące bibliografii historycznych
• Cechy charakterystyczne bibliografii historycznych jako bibliografii specjalnych i
dziedzinowych zarazem?
• Historia powstania Bibliografii Historii Polskiej Ludwika Finkla i jej cechy metodyczne?
• Historia nieudanej reedycji Bibliografii Historii Polskiej Maleczyńskiego.
• Kontynuacja BHP Finkla – przedsięwzięcie, realizacja i dokonania (posiłkuj się katalogiem
BN).
• Selekcyjna Bibliografia Historii Polski (red Madurowicz-Urbańskiej) – historia powstania i
cechy charakterystyczne
• Bieżąca Bibliografia historii Polski od 1902 do wersji elektronicznej współcześnie
• Bibliografia historyczna jako odbicie stanu nauki historycznej – przedstaw zagadnienie
• Bibliografia Dahlmana / Weitza – przedstaw wydania na World Cat.
12 – 13. Bibliografie Literackie.
Specyfika bibliografii literackich. Bieżąca Bibliografia Literacka (
Wisłocki, K. Bartoszewicz , Radomir i Stefan Wierczyński, St.
Łempicki, W. Hahn, P. Grzegorczyk).
„Literatura polska… G. Korbuta - dwa wydania: „Stary Korbut”
(Bibliografia literatury polskiej. Nowy Korbut).
„Słownik współczesnych pisarzy polskich” ser I (Korzeniowska) i ser
II (Czachowska),
„Współcześni polscy pisarze i badacze literatury” (Czachowska,
Szałagan). Bibliografie i piśmiennictwo informacyjne, uzupełniające po
roku 1989 np. „Bez Cenzury 1976 – 1986” pod red J. Kandziory. IBL
– portal i informacje online. PBL i „Bibliografia BARA” - online
Prezentacje, materiały źródłowe, wyszukiwanie bieżące, aktywność
[wykład].
Pytania z zakresu bibliografii literackich
• Cechy charakterystyczne bibliografii literackich – wymień i omów trzy główne cechy!
• Zakres i zasięgi pojęcia literaturoznawstwo i odzwierciedlenie w bibliografii literackiej
• Dzieło Gabriela Korbuta – dlaczego w nazwie nie występuje nazwa bibliografia?
• Nowy Korbut – kontynuacja tradycji i nowe rozwiązania.
• Serie Nowego Korbuta – podaj i omów cechy charakterystyczne.
• Słownik Współczesnych Pisarzy polskich dwie serie jako kontynuacja „Nowego Korbuta”
• „Współcześni Polscy Pisarze i Badacze Literatury … jako następny etap rozwoju bibliografii
Korbuta.
• „Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski”. Kompilacja R. Lotha
• Ostatnie dokonania IBL -„Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku”- Alicja
Szałagan. Polscy pisarze i badacze literatury przeł. XX i XXI wieku. Słownik bibliograficzny. Tom 1
• IBL i PBL on-line
14. System bibliografii lokalnych i regionalnych. Nie
obowiazuje!
Specyfika i uzupełniająca rola bibliografii
regionalnych i lokalnych. SBP Ogólnopolski
portal Bibliotekarski. Bibliografie regionalne i
lokalne: Bibliografia Śląska (Historii Śląska),
Pomorza Gdańskiego, Bibliografia Warszawy,
regionalna Wielkopolski. Referat, aktywność
[wykład]
15. Bibliografia stopnia drugiego – nie obowiazuje!
Historia bibliografii bibliografii (Taylor). Hahn,
Sawoniak, Bieńkowa, Baza BN: Wykaz polskich
bibliografii nieopublikowanych. Referat, aktywność
[wykład]
Formalne aspekty zaliczenia przedmiotu Źródła Informacji
- ogólne
• Wymogi na zaliczenie ćwiczeń: obecność (dwie dopuszczalne
nieobecności), aktywność (dobra ocena), prezentacja,
wyszukiwanie bieżące (dobra ocena),
• Cztery wyszukiwania obowiązkowe, pisemne (razem 240
wyszukiwań), wrażenie prowadzącego!. Wyszukiwania po dwa z
następujących bloków tematycznych:
• Bieżąca bibliografia narodowa do 1939 roku
• Estreicher
• Bibliografie historyczne
• Informatory literaturoznawcze
• Zrozumienie poleceń, zapis poleceń, odpowiedź na pytania, cytata
bibliograficzna
Tematy do zagadnienia Estreicher
•
•
•
•
Życiorysy Estreicherów
Karol Estreicher jako teoretyk bibliografii
Warsztat bibliograficzny Karola Estreichera
Pojecie bibliografii narodowej w ujęciu Estreichera i ewolucja
poglądów na temat bibliografii narodowej.
• Motywacja i przebieg prac nad bibliografią polską na podstawie
trzech wstępów: Mały Estreicher, Zeszyt dodatkowy, I tom
reedycji.
• Kontynuacja Estreichera: Bibliografia Polska 1901-1939
• K. Estreicher a T. Wierzbowski. Różnice i podobieństwa w
koncepcjach ich dzieł bibliograficznych.