Transcript Instrumenty muzyczne Spis treści Wiadomości  Test  Autor  W zależności od źródła dźwięku ( a jest nim drgający wibrator, czyli zasadnicza część instrumentu np.

Instrumenty muzyczne
Spis treści
Wiadomości
 Test
 Autor

W zależności od źródła dźwięku ( a jest nim drgający
wibrator, czyli zasadnicza część instrumentu np. struna,
słup powietrza, membrana, blaszki metalowe itp. )
instrumenty dzielą się na trzy główne grupy :
 Strunowe
 Dęte
 Perkusyjne
Dalsze podziały w obrębie tych grup opierają się na różnicy
w sposobie pobudzenia wibratora do drgania, bądź na
specyficznych właściwościach dźwięku.
Podział Instrumentów
STRUNOWE
(chordofony), źródłem dźwięku jest drgająca struna
I. Smyczkowe :
a.) Skrzypce
Współczesne skrzypce wywodzą się
ze skrzypiec barokowych, które
wyewoluowały z kilku instrumentów
używanych wcześniej (łuk, fidel,
Lira da Braccio zwana Violą de
Braccio, Rebek, gęśliki podhalańskie,
Crwth, i prototyp skrzypiec,
najprawdopodobniej powstały w
Polsce - Polisch Geige) . Barokowe
skrzypce wyglądały nieco inaczej niż
współczesne, miały nieco krótszą
szyjkę, płaski i krótki gryf, struny z
jelit zwierzęcych, nie używano także
podbródka.
Do najsłynniejszych budowniczych skrzypiec
wszech czasów należy Antonio Stradivari.
Wytworzył on około 1100 egzemplarzy, z
których wiele zachowało się do dziś. Skrzypce
Stradivariego są przedmiotem pożądania
współczesnych instrumentalistów, stać na nie
jednak tylko najbogatszych,
często też są własnością instytucji, fundacji lub
skarbu państwa.
b. ) Altówka
muzyczny instrument strunowy z grupy
chordofonów smyczkowych. Altówka jest nieco
większa od skrzypiec, ma niższy, głębszy i
łagodniejszy ton. Większa od skrzypiec, ale na
tyle niewielka, by można grać na niej jak na
skrzypcach opierając na ramieniu.
c. ) wiolonczela
Początki wiolonczeli sięgają XVI wieku.
Instrument podobnie jak inne z tej rodziny skrzypce, czy altówka wyewoluował z violi da
braccio. Pierwszy raz wiolonczela wspominana
jest przez Martina Agricolę w 1529. Pisze on o
niej jako o basowym instrumencie smyczkowym
posiadającym trzy struny. W innych pismach z
tego okresu mówi się też o czterostrunowej
wersji. Pierwszym znanym twórcą wiolonczel
był Nicola Amati (zmarły 1684), jednak dopiero
jego uczeń, słynny Antonio Stradivari, stworzył
standard instrumentu obowiązujący do dziś.
Między innymi ustalił jej długość na 29 1/2 cala
(75 cm) o dwa cale mniej niż wiolonczeli
Amatiego (80 cm). Na wiolonczeli gra się
siedząc, obejmując kolanami pudło rezonansowe,
które dodatkowo oparte jest nóżką o ziemię.
Gryf wznoszący się pionowo w górę znajduje się
na wysokości przedramienia i ramienia.
Wiolonczela posiada piękne, niskie, melancholijne brzmienie,
choć w wysokim rejestrze brzmi jasno, czasem nawet
„błyskotliwie”. Będąc częścią kwartetu smyczkowego,
orkiestry kameralnej i symfonicznej jest także ważnym
instrumentem solowym. Od czasów baroku do
współczesności powstała olbrzymia liczba utworów
muzycznych specjalnie na wiolonczelę.
d. ) kontrabas
Kontrabas, podobnie jak inne instrumenty z tej
rodziny (skrzypce, altówka i wiolonczela)
powstał w początkach XVI wieku. W
przeciwieństwie do wymienionych wyżej, nie ma
źródeł w żadnym z dawnych instrumentów.
Początkowo prawdopodobnie był wiolonczelą o
niższym stroju. Ze względu jednak na to, że
pudło wiolonczeli było zbyt małe, by
odpowiednio wzmocnić tak niskie dźwięki,
zaczęto budować instrumenty większych
rozmiarów. Pierwsze znane odniesienie do
instrumentu pochodzi z pism Preatoriusa (15711621). Pisze on o instrumencie nazwanym violon
da gamba sub-base. Był to monstrualny
instrument o wysokości ponad ośmiu stóp (ponad
2,4 m), posiadający pięć strun.
II. Szarpane :
Harfa - instrument strunowy szarpany (chordofon) w kształcie stylizowanego trójkąta, jeden z
najstarszych instrumentów muzycznych.
Gitara - Instrumenty podobne do dzisiejszych gitar są znane od ponad 5000 lat. Gitara być może
wywodzi się z instrumentu cithara, używanego w starożytnych Indiach i Azji Środkowej.
Instrumenty podobne do gitary pojawiają się w starożytnych rzeźbach i figurkach z Susa w
Iranie. Słowem qitara Arabowie nazywają różnego rodzaju lutnie – poprzedników dzisiejszych
gitar.
Lutnia - Dawny instrument ze strunami szarpanymi(najpierw gęsim piórem, potem palcami).
Odgrywał pierwszoplanową rolę w muzyce renesansu i wczesnego baroku, dopóki nie wyparł
go klawesyn.
Mandolina -mandolina wywodzi się z miniaturowej lutni. W jednej z galerii w Waszyngtonie
znajduje się obraz pędzla Angelo Gaddi (1369-1396) przedstawiającego anioła grającego na
miniaturowej lutni nazwanej mandora.
Mandolina była instrumentem typowym dla wiejskiego i miejskiego folkloru w Europie
południowej i wschodniej.
Bałałajka - rodzaj instrumentu muzycznego;
należy do rodziny gitar (strunowy, szarpany),
ludowy instrument rosyjski i ukraiński. Posiada
trójkątny korpus rezonansowy i trzy struny.
Cytra -
ludowy strunowy instrument muzyczny,
szarpany o płaskim pudle rezonansowym.
Pochodzi z terenów Niemiec i Austrii, popularny
również w Indiach pod nazwą Swarmandal.
Cytrę stroi się za pomocą klucza.
Klawesyn - znany już powszechnie w Europie od
okresu renesansu instrument strunowy szarpany
wyposażony w klawiaturę, zaliczany do cytr.
III. Klawiszowe :
Fortepian - Pierwsza wzmianka o fortepianie
pochodzi z roku 1598 z listu Paliariono do
księcia Modeny, w którym pisze on o
instrumencie nazywając go Piano e forte. Nie
jest jednak jasne, czy chodziło o w pełni
młoteczkowy instrument, czy jakąś odmianę
innego tradycyjnego instrumentu. Ewolucja
wczesnego fortepianu w instrument znany
dzisiaj była wspólnym dziełem Ludwiga van
Beethovena i londyńskiego wytwórcy
fortepianów Broadwooda. Postępująca głuchota
Beethovena wymagała głośniejszych
instrumentów. Fortepiany Broadwooda
produkowane specjalnie dla Beethovena stawały
się coraz większe i głośniejsze. Ostatecznie
wyposażone były w trzy struny dla każdego
dźwięku, rozpięte na stalowej ramie. Kształt
pudła rezonansowego instrumentu, także zaczął
się zbliżać do dzisiejszego. Stopniowo też uległa
powiększeniu rozpiętość skali fortepianu.
Pianino - klawiszowy, młoteczkowy, strunowy
instrument muzyczny spokrewniony blisko z
fortepianem ze strunami ustawionymi pionowo.
Popularność zdobyło pianino w drugiej połowie
XIX wieku gdy w mieszczańskich domach
zaczęło ono wypierać fortepian z powodu
niższej ceny i mniejszych rozmiarów. W Polsce
po wojnie pianina były produkowane w
fabrykach "Defil" w Lubinie, Calisia (fabryka) w
Kaliszu, oraz "Legnicka Fabryka Fortepianów i
Pianin" w Legnicy. Do dnia 20 września 2007 r.
pianina i fortepiany produkowane były w
Kaliszu, w dawnej fabryce Arnolda Fibigera
znanej jako Calisia (fabryka).

Cymbały - cytra płytowa; do gry na nich
używa się pałeczek, którymi uderzane są struny.
Instrument ten jest szczególnie popularny w
muzyce ludowej, istnieje wiele jego wersji, np.
santir (Persja), czang (Rosja), santur (Indie),
yankum (Korea), yangqin (Chiny). Cymbały
wykorzystał też Zoltán Kodály w swojej operze
"Háry János".
Cymbały należą do instrumentów strunowych
uderzanych, ale nie mają mechanizmu
klawiszowego.
DĘTE
( aerofony ) – źródłem dźwięku jest słup powietrza drgający wewnątrz
piszczałki
Dęte drewniane :
a.) wargowe :
Flet –
instrument dęty drewniany z grupy aerofonów wargowych. Zazwyczaj ma postać cienkiej,
pustej w środku rurki (istnieją również flety o innych kształtach, np. okaryna).
Najbardziej znanymi odmianami fletów są flet poprzeczny, popularny instrument muzyki
poważnej, oraz flet prosty, powszechnie wykorzystywany jako pomoc dydaktyczna na
zajęciach wychowania muzycznego w szkołach.
Flet piccolo - pikolo, pikulina – instrument dęty
drewniany z grupy aerofonów wargowych. Mała
odmiana fletu poprzecznego, charakteryzująca się
wysokim i przenikliwym dźwiękiem.
b.) pojedynczostroikowe
Saksofon - w przeciwieństwie do większości innych
instrumentów nie ma swojego, archaicznego
poprzednika. Został wynaleziony od razu w swym
praktycznie niezmienionym kształcie w roku 1840
przez belgijskiego wytwórcę instrumentów
Adolpha Saxa i opatentowany w 1846.
Klarnet - Charakterystyczną cechą barwy klarnetu jest
tzw. stopliwość, czyli łatwość zlewania się z
barwą innych instrumentów drewnianych,
blaszanych czy smyczkowych.
Klarnet basowy -jest to instrument podobny do klarnetu i
saksofonu, posiada charakterystycznie zakrzywioną
baryłkę, a czara głosowa na końcu jest skręcona. Barwa
dźwięku podobna do klarnetu, brzmienie nieco niższe.
c. ) podwójnostroikowe :
Obój Posiada kilka odmian:
 Obój miłosny (d'amore)
 Rożek angielski
 Obój myśliwski (oboè da caccia)
Obój to także nazwa językowego (stroikowego) głosu
organowego, którego barwa przypomina prawdziwy obój.
Rożek angielski -to altowa odmiana oboju, stąd technika
gry różni się nieznacznie. Instrument ten wywodzi się od
tzw. oboju myśliwskiego. Ostatecznie wykształcił się
około połowy XVIII wieku.
Fagot - jest większy niż obój i rożek angielski, brzmi
niżej. Nie jest instrumentem transponującym.
Wykorzystywany jest w orkiestrze kameralnej,
symfonicznej, jako instrument solowy, w jazzie oraz w
różnego typu zespołach instrumentalnych.
Kontrafagot - jest instrumentem dętym o najniższym
stroju w składzie orkiestry symfonicznej.
Odpowiednikiem smyczkowym pod względem
wysokości stroju jest (w przybliżeniu) kontrabas. Do
czasów współczesnych kontrafagot nie był
postrzegany jako instrument solowy. Dopiero w XX
wieku powstało szereg kompozycji na ten instrument.
Dęte blaszane :

Trąbka - brzmienie trąbki w dużej mierze zależne jest od techniki gry i może być łagodne i
melodyjne bądź ostre i wibrujące. Charakterystyczna dla tego instrumentu jest duża siła
dźwięku i donośność. Zastosowanie tłumików pozwala na zmianę siły i barwy dźwięku.
Istnieje również trąbka cyfrowa umożliwiająca wydawanie z niej innych dźwięków niż dźwięk
trąbki.
Róg ( waltornia ) - Najbardziej pierwotną formą rogu był prawdopodobnie róg pochodzenia
zwierzęcego, przeważnie bawoli lub barani. Świadczy o tym jego nazwa i to nie tylko w języku
polskim. Także we francuskim cor, włoskim corno, hiszpańskim cuerno, angielskim horn,
niemieckim Horn lub Waldhorn (z tego ostatniego wywodzi się alternatywna nazwa polska waltornia).
Puzon Należąc do do grupy instrumentów dętych blaszanych, puzon najbardziej
spokrewniony jest z rodziną trąbek, z której wyodrębnia się dopiero około XIII wieku, kiedy
proste dotychczas trąbki zaczęto budować w kształcie litery S. Wydłużając się coraz bardziej,
otrzymały one nową postać: środkowy odcinek rury stał się prosty, a części zakrzywione
przybrały w stosunku do niego położenie równoległe. Na tym etapie wykształca się puzon jako
największa rozmiarami trąbka. Swą ostateczną postać otrzymał najprawdopodobniej w XV
wieku.
Tuba - Pomysł zbudowania tuby pierwszy wysunął
Wilhelm Wiprecht – kapelmistrz armii pruskiej,
a zrealizował go w 1835 r. producent
instrumentów Johann Gottfried Moritz z
Berlina.
Dęte z mechanizmem klawiszowym :
Organy - to klawiszowy, aerofoniczny oraz idiofoniczny
instrument muzyczny; budowany najczęściej w
kościołach, filharmoniach, salach koncertowych,
aulach. Organy piszczałkowe są największym
instrumentem nieporównywalnym z żadnym innym,
jaki został wymyślony, pod względem rozmiarów
przestrzennych, ilości źródeł fal dźwiękowych,
sumarycznej mocy emitowanej do otoczenia,
dynamiki i bardzo często różnorodności barw i
możliwości kolorystycznych. Przewyższają nawet w
wielu aspektach orkiestrę symfoniczną, chociaż na
organach gra tylko jeden człowiek.
Źródłem dźwięku jest słup powietrza
przemieszczający się w piszczałkach.
Organy w Atlantic City Convention Hall, USA instrument jest największy na świecie i został
wpisany do Księgi Guinessa jako największe organy
świata oraz jako największy i najgłośniejszy
instrument, jaki kiedykolwiek zbudowano.
Akordeon - instrument muzyczny z grupy aerofonów.
Rodzaj harmonii, oparty na stroikach przelotowych.
Prąd powietrza, zagęszczony przez ręcznie
poruszany miech, wywołuje dźwięk, wprawiając w
drganie stroik.
PERKUSYJNE
Źródłem dźwięku jest drgająca membrana lub cały instrument, względnie część
instrumentu
Membrafony :
a.) kotły -instrument perkusyjny z rodziny
membranofonów. Składa się z błony zwanej
membraną rozpiętej ponad korpusem
zwyczajowo wykonanym z miedzi o kształcie
misy. Muzyk grający na kotłach (kotlista)
wydobywa z nich dźwięk uderzając w naciąg
instrumentu odpowiednią pałką z
wykończeniem filcowym. Odwrotnie niż w
większości bębnów, kotły wydają dźwięk o
określonej wysokości.
b.) bębny :
- wielki
- podłużny
- mały (werbel )
- bębenek brazylijski ( tamburyn )
Idiofony :
a.) metalowe :
-
Dzwonki
Czelesta - dźwięk powstaje w nim w wyniku
uderzania uruchamianych przy pomocy klawiszy
młoteczków w metalowe płytki połączone z
rezonatorem skrzynkowym, które wydają dźwięk
zbliżony do dzwonków. Czelesty, z racji jej
tajemniczego, baśniowego brzmienia, użył Piotr
Czajkowski w tańcu wieszczki cukrowej w balecie
Dziadek do orzechów. Innymi znanymi utworami, w
których pojawia się czelesta, są Planety Holsta (część
Neptun) oraz Koncert na smyczki, perkusję i czelestę
Beli Bartoka. Po czelestę chętnie sięga też przemysł
filmowy (m.in. muzyka do filmu Harry Potter).
-
Dzwony rurowe
Talerze
-
Trójkąt
-
wibrafon
-
Gong
-
Tam - tam
b. ) drewniane
Ksylofon - instrument muzyczny z grupy idiofonów
uderzanych, składający się z szeregu chromatycznie
strojonych sztabek z twardego drewna (wibratorów,
od których wielkości zależy wysokość dźwięku),
ułożonych w jednym lub więcej rzędach na
słomianych wałkach i uderzanych drewnianymi
pałeczkami.
Kastaniety - składający się z drewnianej rękojeści, do
której przymocowano z jednej lub obu stron pary
drewnianych (rzadko kościanych) muszelek
związanych sznurkiem. Przy potrząsaniu muszelki
uderzają w znajdującą się między nimi drewnianą
płytkę. Pierwotne kastaniety, używane przez
hiszpańskie tancerki, nie miały rękojeści i grające
trzymając muszelki między palcami zderzały je ze
sobą.
Mambrafon
Marakasy - rodzaj gruchawki, której korpus wykonany jest z
gliny, skorupy orzecha lub dyni, osadzony na drewnianym
trzonku. Wewnątrz tak utworzonej puszki rezonansowej
znajdują się twarde nasiona, kamyczki itp., wydające
przy potrząsaniu marakasami charakterystyczny szelest.
Pudełeczka
Terkotka
Klekotka
Test
1.
Jak dzielimy instrumenty w zależności od źródła
dźwięku ?
a.) trzyczęściowe, dwuczęściowe, jednoczęściowe
b.) strunowe, dęte, perkusyjne
c.) sopranowe, altowe, tenorowe, basowe
DOBRZE !
ŹLE
2. Z czego miały wykonane struny skrzypce barokowe ?
a.) metalu
b.) miedzi
c.) jelit zwierzęcych
DOBRZE !
ŹLE
3. Jak nazywa się najsłynniejszy budowniczy skrzypiec
wszechczasów, który jednocześnie stworzył
standard wiolonczeli ?
a.) Antonio Stradivari
b.) Angelo Gaddi
c.) L. van Beethoven
DOBRZE !
ŹLE
4. Jak w pismach Preatoriusa ( 1571 – 1621 ) po raz
pierwszy nazwano kontrabas ?
a.) viola da gamba
b.) lira da braccio
c.) violon da gamba sub-base
DOBRZE !
ŹLE
5. Od ilu lat są znane instrumenty muzyczne podobne
do dzisiejszych gitar ?
a.) 2000 lat
b.) 5000 lat
c.) żadna z tych odpowiedzi nie jest poprawna
DOBRZE !
ŹLE
6. Który instrument strunowy szarpany wyposażony w
klawiaturę jest zaliczany do cytr ?
a.) pianino
b.) klawesyn
c.) gitara
DOBRZE !
ŹLE
7. Na jaką chorobę cierpiał Ludwig van Beethoven ?
a.) głuchota
b.) gruźlica
c.) paraliż
DOBRZE !
ŹLE
8. W jakiej słynnej operze zostały wykorzystane
cymbały ?
a.) „Straszny dwór” - S. Moniuszko
b.) „Wesele Figara” - W. A. Mozart
c.) „Hary Janos”
- Z. Kodaly
DOBRZE !
ŹLE
9. Co jest źródłem dźwięku w instrumentach dętych ?
a.) drewniany stroik
b.) drgający słup powietrza
c.) drgająca membrana
DOBRZE !
ŹLE
10. Jakiej narodowości był twórca saksofonu – Adolph
Sax ?
a.) niemieckiej
b.) belgijskiej
c.) austryjackiej
DOBRZE !
ŹLE
11. Charakterystyczną cechą barwy jakiego instrumentu
dętego jest stopliwość ?
a.) obój
b.) trąbka
c.) klarnet
DOBRZE !
ŹLE
12. Inna nazwa rogu to …
a.) waltornia
b.) harmonia
c.) oboe da caccia
DOBRZE !
ŹLE
13. Gdzie znajdują się największe organy świata ?
a.) w Szwecji
b.) w Niemczech
c.) w USA
DOBRZE !
ŹLE
14. Muzyk grający na kotłach to …
a.) kotlarz
b.) kotlista
c.) obie odpowiedzi są poprawne
DOBRZE !
ŹLE
15. W muzyce do którego filmu, ze względu na
tajemniczość brzmienia często używana jest
czelesta ?
a.) „Tajemnica Brokeback Mountain”
b.) „Piraci z Karaibów”
c) „Harry Potter i ….”
DOBRZE !
ŹLE
16. Jaki kształt mają drewniane rękojeści kastaniet ?
a.) koła
b.) gwiazdy
c.) muszli
DOBRZE !
ŹLE
KONIEC TESTU
Gratuluję trzeźwości umysłu w rozwiązywaniu zadań
i dziękuję za wspólną zabawę
Autor : Izabela Jania
kl. II c
KONIEC