Transcript GERİLEME DÖNEMİ (1699-1792) GERİLEME DÖNEMİNE GİRİŞ Karlofça Antlaşması (26 Ocak 1699), Osmanlı Devleti ile Avusturya İmparatorluğu arasında imzalanmış olan bir barış antlaşmasıdır.

GERİLEME DÖNEMİ (1699-1792)
GERİLEME DÖNEMİNE GİRİŞ
Karlofça Antlaşması (26 Ocak 1699), Osmanlı
Devleti ile Avusturya İmparatorluğu arasında
imzalanmış olan bir barış antlaşmasıdır. Karlofça
bugünkü Sırbistan ve Karadağ'ın sınırları içinde
yer alan küçük bir kasabadır.
Sultan II.Mustafa döneminde Osmanlılar
Avusturya İmparatorluğu üzerine üç büyük sefer
düzenlendiler. Ancak 11 Eylül 1697'de uğranılan
Zenta yenilgisiyle ile Osmanlı Devleti bir anda
savunmasız kaldı. Bu arada Venedikliler, Mora ve
Dalmaçya'ya, Lehistan ise Boğdan'a
saldırmışlardı. Aynı dönemde Rusya'nın başına
Deli Petro geçmişti.
GERİLEME DÖNEMİNE GİRİŞ
Deli Petro ,ordusunu modernize etmiş,
boğazlardan Akdeniz'e inme ve Karadeniz'e
egemen olma çabalarına girişmişti. 1695'deki
saldırıda başarısız olmuş, fakat bir yıl sonra Azak
Kalesi'ni ele geçirmişti (6 Ağustos 1696).
Papa Osmanlı Devleti'ne karşı Avusturya,
Lehistan, Rusya,Malta ve Venediklilerden
oluşan bir ittifak oluşturdu. Uzun süren savaşlar
sonunda Osmanlı Devleti yorgun düştü. Özellikle
İngiliz hükümetinin araya girmesi sonucu, Sultan
II. Mustafa barışa razı oldu.
GERİLEME DÖNEMİNE GİRİŞ
 İmzalanan Karlofça Antlaşması ile
 Banat ve Temeşvar hariç, bütün Macaristan ve Erdel
Beyliği Avusturya'ya,
 Ukrayna ve Podolya Lehistan'a,
 Mora ve Dalmaçya kıyıları Venediklilere bırakıldı.
 Karlofça Antlaşması, Osmanlı Devleti'nin büyük
oranda toprak kaybettiği ilk antlaşmadır. Bu
tarihten sonra Osmanlı Devleti'nin gerileme dönemi
başladı. İngiltere'nin barış görüşmelerine aracı
olmasının asıl sebebi Akdeniz'in ve Doğu Avrupa'nın
Rusya kontrolüne girmesini engellemek idi.
GERİLEME DÖNEMİ OLAYLARI
GERİLEME DÖNEMİ OLAYLARI;
I.Gerileme Dönemi Padişahları
II.Gerileme Dönemi Genel Özellikleri
III. 18. Yüzyıl Siyasal Olayları ve Sonuçları
I.
Osmanlı – Rus İlişkileri
II.
Osmanlı – Venedik İlişkileri
III. Osmanlı – Avusturya İlişkileri
IV. Osmanlı – İran İlişkileri
V.
Barış Siyaseti Dönemi
VI. Osmanlı Rus ve Avusturya
İlişkileri (1736 - 1739)
VII. Lehistan Meselesi ve Osmanlı –
Rus Savaşı (1768 – 1774)
VIII. Osmanlı - Rusya ve Osmanlı –
Avusturya Savaşları (1787 –
1792)
GERİLEME DÖNEMİ OLAYLARI
GERİLEME DÖNEMİ OLAYLARI;
I.
Islahatlar
I. Lale Devri Islahatları
II. 1. Mahmut Dönemi
Islahatları
III. 3. Mustafa Dönemi
Islahatları
IV. 1. Abdülhamit
Dönemi Islahatları
V. 3. Selim Dönemi
Islahatları
GERİLEME DÖNEMİ PADİŞAHLARI
 II. Mustafa (1695 – 1703)
Duraklama Döneminin son, Gerileme Döneminin
ilk padişahıdır.
 III. Ahmet (1703 – 1730)
Lale Devri III. Ahmet Devrinde yaşanmıştır.
 I. Mahmut (1730 – 1754)
Batılı tarzda askeri alandaki ilk ıslahatları
yapmıştır.
 III. Osman (1754 – 1757)
Bu dönemde ıslahat yapmayan tek padişahtır.
 III. Mustafa (1757 – 1774)
İlk iç borçlanmalar bu dönemde başlamıştır.
 I. Abdülhamit (1774 – 1789)
I. Abdülhamit devlet memuru olmak için
Müslüman olma koşulunu ortadan kardırmıştır.
 III. Selim (1789 – 1807)
Yeniçeriler tarafından öldürülen 2. padişahtır
.
GERİLEME DEVRİ ÖZELLİKLERİ-I
 Osmanlı Devleti, Karlofça (1699) ve
İstanbul (1700) Antlaşmaları ile ilk
defa geniş toprak kaybına uğrayarak
Gerileme Dönemine girmiştir.
 Osmanlı Devleti, 18. yy. başlarında
kaybedilen toprakları geri alma
politikası izledi. Bu durum Osmanlının
Rusya, Venedik ve Avusturya
devletleriyle savaşmasına neden
olmuştur.
 18. yy.ın ortalarından itibaren ise
savunma politikası izledi. Ayrıca
Osmanlı Devleti askeri alanda
ıslahatlar yaparak toprak kaybını
önlemeye ve eski gücünü korumaya
çalışmıştır.
GERİLEME DEVRİ ÖZELLİKLERİ-I
 Avrupa’nın büyük devletleri
arasındaki çıkar çatışmaları, sürekli
toprak kaybetmesine rağmen,
Osmanlı Devleti’nin siyasal varlığını
uzun süre devam ettirmesinde
temel etkendir.
 İngiltere ve Fransa dost görünümlü
devletlerdir. Bu iki devlet, Osmanlı
Devleti’nin zayıf ve güçsüz de olsa
varlığını sürdürmesini isteyen bir
politika izleyeceklerdir.
 Rusya ve Avusturya ise, emellerini
gerçekleştirmek için XVIII. yüzyılda
beraber; XIX. yüzyılda da Rusya,
Osmanlı Devleti’ne saldırarak
toprak kazanmaya çalışmıştır.
GERİLEME DEVRİ ÖZELLİKLERİ-II
Osmanlı Devleti, Avrupa
devletlerinin askeri ve teknik
üstünlüğünü kabul etmiş ve
öncelikle askeri alanda; XIX.
yüzyılda da yönetim, kültür ve
eğitim alanlarında “Batılılaşma”
çalışmalarına ağırlık vermiştir.
Osmanlı Devleti ; Avrupa’da
başlayan bilimsel gelişmelerden
yeterince yararlanamamış, Fransız
İhtilali’nin getirdiği milliyetçilik
hareketiyle de dağılma ve çökme
dönemine girmiştir.
GERİLEME DEVRİ ÖZELLİKLERİ-II
Gerileme Dönemi’nde de
İstanbul isyanları sık sık
görülmüştür. Bu isyanlar,
özellikle ıslahatlara tepki
olarak gelişmiştir. Dönemin
ıslahatlarının sürekli ve
kalıcı etkiler bırakmaması
da bundandır.
Osmanlı Devleti büyük
devlet olma özelliğini
yitirecektir.
GERİLEME DEVRİ ÖZELLİKLERİ-II
Avrupa, endüstri inkılabını
gerçekleştirecektir. Ürettikleri
malları,kapitülasyonlardan elde
ettikleri kolaylıklarla XVIII. yy.ın
sonlarından itibaren Osmanlı
ülkesine sokan devletler,
Osmanlı Devleti’ni açık Pazar
haline getireceklerdir. Bu
durum XIX. yy.da II.
Abdülhamit Dönemi’nde (1876
– 1908), “Düyun-u Umumiye”
yoluyla Osmanlı maliyesinin
devre dışı kalmasına yol
açmıştır (1881).
A)OSMANLI-RUS İLİŞKİLERİ
 XVII. yüzyılın sonlarında
güçlenmeye başlayan Rusya’nın
bazı tarihi emelleri vardı. Bu
amacını gerçekleştirmek için
Kutsal İttifak’a katılan Çarlık
Rusyası, 1700 İstanbul
Antlaşması ile Azak kalesini
alarak Karadeniz’e ulaşmayı
başarmıştır. Çarlık Rusyasının
tarihi emelleri:

- Karadeniz’e inerek Kırım’a
yerleşmek

- Balkanlarda yaşayan
Ortodoks halkları himaye altına
almaktı.
A)OSMANLI-RUS İLİŞKİLERİ

Rusya bu emellerini
gerçekleştirerek sıcak
denizlere (Akdeniz) açılıp,
gücünü artırmak istiyordu.
Rusya’nın tarihi emellerini
engellemek ve kaybettiği
toprakları geri almak
isteyen Osmanlı Devleti,
XVIII. yüzyıl başında Rusya
ile savaşlara başlamıştır.
A)OSMANLI-RUS İLİŞKİLERİ
1711 yılında yapılan Prut
Savaşını kazanan Osmanlı
Devleti ile Rusya arasında Prut
Antlaşması imzalanmıştır.
Osmanlı Devleti, Rusya’dan Azak
kalesini geri almıştır.
Bu başarı Karlofça Antlaşması ile
elden çıkan toprakların geri
alınabileceği umudunu
güçlendirmiştir. Ancak devlet
adamlarının ileri görüşlü
olmamaları Prut Antlaşmasından
gereği gibi yararlanılmasını
engellemiştir.
B)OSMANLI-VENEDİK İLİŞKİLERİ
 Azak kalesinin alınmasından
sonra kaybedilen toprakları geri
almak için umutlanan Osmanlı
Devleti ile Venedik arasında
savaş başladı (1715).
 Osmanlı – Venedik Savaşı’nın
nedenleri şunlardır:
1) Venediklilerin Karadağ halkını
Osmanlılara karşı kışkırtması
2) Venediklilerin Akdeniz’de
Osmanlı gemilerine
saldırması
B)OSMANLI-VENEDİK İLİŞKİLERİ
3-)Venediklilerin baskısına
dayanamayan Mora halkının
Osmanlılardan yardım
istemesi

1715’te başlayan savaşlar
sırasında Osmanlı Devleti,
Karlofça Antlaşması ile kaybettiği
Mora Yarımadası’nı geri aldı.
Osmanlının elde ettiği başarılar
Karlofça Antlaşması’nın
garantörü olan Avusturya’yı
harekete geçirmiştir.
C)OSMANLI-AVUSTURYA İLİŞKİLERİ
Venediklilerden Mora’nın
alınmasından sonra, sıranın
kendisine geleceğini düşünen
Avusturya, garantörlük hakkını
kullanarak harekete geçti ve
1716’da Osmanlı – Venedik
Savaşı’na katıldı.
Avusturya ile yapılan savaşta
Osmanlı Devleti mağlup oldu.
Temeşvar kalesi, Banat eyaleti
ve Belgrad Avusturya’nın eline
geçti (1717).
C)OSMANLI-AVUSTURYA İLİŞKİLERİ
İngiltere ve Hollanda’nın araya
girmesiyle Pasarofça
Antlaşması yapıldı (1718).
1. Belgrad, Temeşvar, Banat,
Küçük Eflak ve Kuzey Sırbistan
Avusturya’ya bırakıldı.
2. Mora, Osmanlılarda kaldı.
3. Dalmaçya ve Hersek
taraflarında bazı kaleler
Venediklilere verildi.
PASAROFÇA ANTLAŞMASI’NIN SONUÇLARI
(1718)
 - Avrupa ile Balkanlar arasında
kapı durumunda olan Belgrad’ın
Avusturya’ya geçmesi, bölgedeki
güç dengesini bozmuş,
Avusturya Balkanlara inmeye
başlamıştır. Osmanlı Devleti’nin
Orta Avrupa'daki varlığı sona
ermiştir.

- Fenerli Rumlar, Eflak ve
Boğdan’a yönetici olarak
gönderilmiş, Balkanlardaki
halktan alınan vergiler
azaltılmıştır.
PASAROFÇA ANTLAŞMASI’NIN SONUÇLARI
(1718)

- Osmanlı Devleti,
Avrupa’daki olaylardan uzak
kalıp barışçı bir siyaset
izlemiştir.Barış siyaseti Pasarofça
Antlaşması’yla kesinleşmiş ve
Osmanlı Devleti batıda
genişleme çalışmaları yerine
savunma tedbirlerine önem
vermiştir.

- Antlaşmanın yapılmasında
etkili olan İngilizlere daha
önceden verilen kapitülasyon
hakları genişletilmiştir.
PASAROFÇA ANTLAŞMASI’NIN SONUÇLARI
(1718)

- Avrupa ile
ilişkiler artmış ve
Osmanlı Devleti, bu
yıllarda Avrupa’nın
gerisinde kaldığını
kabul etmiştir.
Pasarofça
Antlaşması Osmanlı
tarihinde Lale
Devri’nin başlangıcı
olmuştur
(1718 – 1730).
D)OSMANLI-İRAN İLİŞKİLERİ

Osmanlı Devleti,
Pasarofça Antlaşması’ndan
sonra doğu siyasetine
önem verdi. Bu sırada İran
karışıklık içindeydi. Bu
durumdan faydalanarak
batıdaki kayıplarını
unutmak isteyen Osmanlı
Devleti, Rusların
Kafkasya’ya girmesi üzerine
İran’a savaş açtı.
D)OSMANLI-İRAN İLİŞKİLERİ
Osmanlı ve Rus kuvvetlerinin
Kafkasya’ya girmesi iki taraf
arasında gerginliğe neden
oldu. Fransa’nın girişimiyle
Osmanlı Devleti ile Rusya
arasında İstanbul Antlaşması
imzalanmıştır (1724).
Bu antlaşmayla Osmanlı
Devleti ile Rusya arasında ilk
ittifak yapılarak İran toprakları
iki devlet arasında
paylaşılmıştır.
OSMANLI-İRAN İLİŞKİLERİ-II
I. Mahmut Dönemi’nde
İran ile savaşlar yeniden
başladı. Bir yıl kadar
devam eden savaş
sonunda Osmanlı
Devleti ile İran arasında
Ahmet Paşa Antlaşması
imzalandı (1732). Bu
antlaşma İran’da
tepkiyle karşılandı.
OSMANLI-İRAN İLİŞKİLERİ-II
İki taraf arasında savaşlar
yeniden başladı ve 1746’ya
kadar devam etti. İran’daki iç
karışıklıklardan dolayı Nadir
Şah’ın barış istemesiyle Kasr-ı
Şirin Antlaşması’nı yeniden
geçerli hale getiren bir
antlaşma yapılmıştır (1746).
Bu tarihle başlayan Osmanlı İran arasındaki barış dönemi
günümüze kadar devam
etmiştir.
BARIŞ SİYASETİ DÖNEMİ
 Osmanlı Devleti, Pasarofça
Antlaşmasından sonra
Avrupa’ya karşı barış siyaseti
izledi. Avrupa’da genişlemeden
daha çok savunma tedbirlerine
önem verildi. Ayrıca Osmanlı
Devleti, Avrupa’daki
gelişmeleri yakından takip
ederek yeniliklerden
yararlanma yoluna gitti. Bu
amaçla Avrupa’nın önemli
merkezlerine geçici elçilik
heyetleri gönderilmiştir.
LALE DEVRİ(1718-1730)
 Lale Devri, Osmanlı
Devleti'nde, 1718 yılında
Avusturya ile imzalanan
Pasarofça Antlaşması ile
başlayıp, 1730 yılındaki
Patrona Halil İsyanı ile sona
eren dönemdir.
 Bu dönemin padişahı III.
Ahmet, sadrazamı Nevşehirli
Damat İbrahim Paşa'dır. Zevk
ve sefa devri olarak bilinir.
Adını, o dönemde İstanbul'da
yetiştirilen ve zamanla ünü
dünyaya yayılan lale
çiçeklerinden alır.
LALE DEVRİ(1718-1730)
Osmanlı Devleti ilk defa bu
devirde batıdan bazı
yenilikleri almaya
başladı.Nedim, Lâle Devri'nin
günlük hayatını ve
İstanbul'un tasvirini aşağıdaki
unutulmaz mısralarla
yapmıştır:Bu şehri Stanbul kî,
bî müslü bahâdir; bir sengine
yekpare Acem mülkî fedadir.
Bazari hüner madeni ilmü
ulemadir.
LALE DEVRİNİN ÖZELLİKLERİ
 Bu dönemde Avrupa ile savaş
yaşanmamış, barış içinde
yaşamak fikri ortaya çıkmıştır.
Osmanlı Devleti Avrupa'yı daha
iyi tanıyabilmek için Paris,
Londra gibi şehirlere elçiler
göndermiştir. Bu devirdeki
diğer yenilikler ve ıslahatlar
şunlardır:
 Sait Efendi ve İbrahim
Müteferrika tarafından 1727'de
İstanbul'da ilk matbaa kuruldu.
 Yeniçerilerden bir itfaiye
bölüğü oluşturuldu.
LALE DEVRİNİN ÖZELLİKLERİ
 Yalova'da kağıt, İstanbul'da
kumaş ve çini fabrikaları
kuruldu.
 Yeni kütüphaneler açıldı;
Doğu ve Batı eserleri
tercüme edildi.
 Çiçek aşısı yaygınlık
kazandı.
 Lağımcı ve Humbaracı
ocaklarında ıslahatlar
yapıldı.
 Mimarlık, resim ve minyatür
sanatları gelişti.
PATRONA HALİL İSYANI(1730)
 Halkın büyük bir kısmı zor
durumdayken İstanbul'da bazı
devlet büyüklerinin rahat bir
yaşam sürdürmeleri,
eğlenceye düşkünlükleri
huzursuzluklara sebep
oluyordu. Patrona Halil isimli
bir yeniçeri bu durumdan
memnun olmayanları yanına
alarak isyan çıkardı. İsyan
sonucu Nevşehirli Damat
İbrahim Paşa ve yakınları
öldürüldü.
PATRONA HALİL İSYANI(1730)
Padişah III. Ahmet tahttan
indirildi, yerine I.Mahmut
getirildi.
NOT: İsyancıların saray,köşk
ve lale bahçelerini tahrip
etmelerine rağmen
matbaaya dokunmamış
olmaları;yeniliklere karşı
olmadıklarını ve isyanın
sebebinin yaşanılan zevk-ü
sefa olayına tepki olduğu
anlaşılmaktadır.
OSMANLI-RUS-AVUSTURYA İLİŞKİSİ
(1736-1739)
 Osmanlı Devleti’nin, Pasarofça
Antlaşması’ndan sonra
Avrupa’daki olaylara karışmama
konusundaki ısrarlı tutumuna
rağmen, rahat durmayan Rusya,
Avusturya ile ittifak kurdu.
Osmanlı – İran Savaşından
yararlanan Rusya; Kafkaslardaki
sınır sorunlarını bahane ederek
1736’da savaşı başlattı. Azak kalesi
ve Kırım’ı İşgal ederek halkı
kılıçtan geçiren Rusya, Osmanlı
Devleti’yle arasında tampon
devlet olan Lehistan’ın içişlerine
de karışmaya başladı. oldu.
OSMANLI-RUS-AVUSTURYA İLİŞKİSİ
(1736-1739)
 Bu gelişmeler üzerine Osmanlı
Devleti İle Rusya arasında
savaş başlamış oldu.
 Osmanlı – Rus Savaşları’nın
başlamasından sonra
Sırbistan, Bosna ve Hersek’i
almak isteyen Avusturya da
Osmanlı Devleti’ne savaş açtı.
Böylece Osmanlı Devleti
Avrupa’nın iki büyük
devletiyle savaşmak zorunda
kaldı. Osmanlı Devleti iki
cephede de başarılı olmuştur.
BELGRAD ANTLAŞMASI(1739)
 Bu savaşların kazanılmasında
Humbaracı Ahmet Paşa’nın
(Kont De Boneval) orduda
yaptığı ıslahat ve savaş için
hazırladığı planların da önemli
katkısı olmuştur. Osmanlı
Devleti’nin Belgrad’ı kuşatması
ve Rusları Kırım’dan
çıkarmasından sonra
Fransa’nın devreye girmesi
üzerine Belgrad Antlaşmaları
imzalandı (1739).
BELGRAD ANTLAŞMASI(1739)
 Buna göre;
1. Avusturya, Pasarofça
Antlaşması ile aldığı yerleri
Belgrad dahil geri verecektir.
2. Azak kalesi yıkılmak
şartıyla Rusya’ya
bırakılacaktır.
3. Rusya, Karadeniz’de
savaş ve ticaret gemisi
bulundurmayacaktır.
4. Rus Çarı protokol
bakımından Avusturya
İmparatoruna ve Fransa
Kralına eşit sayılacaktır.
BELGRAD ANTLAŞMASININ ÖNEMİ
1) Osmanlı Devleti, XVIII. yüzyılda son
kazançlı antlaşmasını imzalamıştır.
2) Karadeniz yeniden Türk Gölü haline
getirilmiştir.
3) Askeri alanda Avrupa tarzında
yapılan ıslahatların faydaları
görülmüştür.
4) Rus Çarı protokol bakımından
Osmanlı Padişahına denk hale
gelmiştir.
5) Osmanlı Devleti İsveç ile, Rusya ise
Avusturya ile ittifakını
güçlendirmiştir.
BELGRAD ANTLAŞMASININ ÖNEMİ
 Antlaşmaların
imzalanmasında
arabuluculuk yapan
Fransa Osmanlı
Devleti’nden yeni
imtiyazlar elde
etmiştir. Bunların en
önemlisi
kapitülasyonların
sürekli hale
getirilmesidir (1740).
BELGRAD ANTLAŞMASININ ÖNEMİ
Osmanlı Devleti, XVIII.
yüzyılda, Prusya’nın
gayretleriyle bazı ilişkilere
girmiştir. İki devlet arasında
ticaret antlaşması yapılmıştır
(1761). Bu gelişmeler, 1787’de
Osmanlı Devleti ile Rusya ve
Avusturya savaşları sırasında
iki devlet arasında (Osmanlı –
Prusya) ittifak yapılmasına
zemin hazırlamıştır.
LEHİSTAN MESELESİ VE OSMANLI RUS
SAVAŞI(1768-1774)
 Bu savaşın temel nedeni Lehistan
meselesiydi. XVIII. Yüzyılda Osmanlı Rus ilişkilerinde Lehistan önemli rol
oynamıştır. Osmanlı Devleti, Rusya ile
arasında tampon bölge olan
Lehistan’ın Rus nüfuzu altına
girmesini istemiyordu. Ancak Ruslar
da Lehistan’dan ellerini hiç
çekmiyorlardı.
 1763 yılında Lehistan Kralının ölümü
üzerine Rusya, Lehistan’ın içişlerine
karışmaya başladı. Rusların bu
tutumu karşısında Leh milliyetçileri
ayaklandı. Rusya da Lehlileri
cezalandırmak üzere bölgeye asker
gönderdi.
LEHİSTAN MESELESİ VE OSMANLI RUS
SAVAŞI(1768-1774)
 Podolya arazisi karşılığında
Osmanlı Devleti’nden yardım
isteyen Lehliler, Ruslardan kaçarak
Osmanlı topraklarına sığındılar.
Lehlileri takip eden Rus
kuvvetlerinin sınırı geçerek birçok
Lehliyi ve bazı Türkleri öldürmesi
üzerine yeniden Osmanlı - Rus
Savaşı başlamıştır (1768).
 Ukrayna’dan Tuna’ya doğru
ilerleyen Ruslar, Kırım’a girdiler.
Kazandığı başarılara güvenen
Ruslar, etki alanını Mora’ya kadar
genişletmek için harekete geçtiler.
LEHİSTAN MESELESİ VE OSMANLI RUS
SAVAŞI(1768-1774)
 Baltık Denizinden kalkan Rus
donanması, İngilizlerin yardımıyla
Cebelitarık’tan geçerek Mora
kıyılarına gelmiştir.
 Rusların kışkırtmalarıyla çıkan
ayaklanmalar kısa sürede
bastırıldı. Mora’dan ayrılan Rus
donanması İzmir’in Çeşme
Limanı’na baskın yaparak Osmanlı
donanmasını yaktı (1770). Cezayirli
Hasan Paşa’nın gayretleriyle Ruslar
Ege Denizi’nden çıkarılmıştır.
KÜÇÜK KAYNARCA ANTLAŞMASI(1774)
 Rusların karada ve denizde başarıları
Avusturya’yı harekete geçirdi.
Rusların genişlemesinden çekinen
Avusturya, Rusları girdikleri
yerlerden çıkarmak için Osmanlı
Devleti’yle gizli bir Antlaşma yaptı.
Savaşın genişlemesini istemeyen
Prusya’nın araya girmesiyle Osmanlı
Devleti’yle Rusya arasında Küçük
Kaynarca Antlaşması imzalandı
(1774).
 Bu savaşlar sırasında Rus
donanması ilk defa Akdeniz’e
açılmıştır. Ayrıca Lehistan; Rusya,
Avusturya ve Prusya arasında
paylaşılmıştır.
K.KAYNARCA ANTLAŞMASI VE ÖNEMİ-I
K.KAYNARCA ANTLAŞMASI VE ÖNEMİ-I
Antlaşmanın Maddeleri:
1. Kırım bağımsız olacak, ancak Kırım halkı Müslüman
olduğu için dini bakımdan Osmanlı halifesine bağlı
kalacaktır.
 İlk defa halkı tamamen Türk ve Müslüman olan bir
toprak kaybedilmiştir.
 Rusya Kırım’ı ele geçirmek için önemli bir adım
atmıştır.
 Osmanlı Devleti, siyasi ilişkilerde ilk defa halifeliğin
gücünden yararlanmaya başlamıştır. Böylece Kırım
ile dini ve kültürel bağını devam ettirmeyi
amaçlamıştır.
K.KAYNARCA ANTLAŞMASI VE ÖNEMİ-I
2. Azak kalesi, Kabartay bölgesi, Yenikale, Kerç, Kılburun kaleleri,
Dinyeper ile Buğ ırmakları arasınaki araziler Ruslara
bırakılacaktır.
 1. ve 2. maddelerle Osmanlı Devleti, Karadeniz kıyılarını
bir daha geri alamamak üzere kaybetmiştir.
3. Rusya, Osmanlı Devleti’nin yönetimi altındaki Ortodokslarla,
Eflak ve Boğdan Beylerinin haklarını koruyabilecektir.
 Osmanlı Devleti Ortodoksların koruyuculuğunu Ruslara
bırakmıştır.
 Rusya, Osmanlı Devleti’nin içişlerine karışma fırsatı elde
etmiştir.
 Rusların Panslavizm politikasına ortam hazırlanmıştır.
K.KAYNARCA ANTLAŞMASI VE ÖNEMİ-II
4. Rusya, Karadeniz’de donanma bulundurabilecek ve ticaret
gemileri serbestçe boğazlardan Akdeniz’e geçebilecektir.
 Karadeniz Türk gölü olma özelliğini kaybetmiş,
Karadeniz’in kuzey sahilleri Rusların denetimine
girmiştir.
 Rusya ilk defa boğazlardan sıcak denizlere geçme
imkanı elde etmiştir.
 Rusların güney yönünde genişlemesine ortam
hazırlanmıştır.
5. Ruslar, Fransa ve İngiltere’ye verilen kapitülasyonlardan
faydalanabilecektir.
 Rusya ilk defa kapitülasyonlardan yararlanma hakkı
elde etmiştir.
K.KAYNARCA ANTLAŞMASI VE ÖNEMİ-II
. Ruslar İstanbul’da sürekli elçi bulundurabilecek ve
gerekli gördüğü yerlerde konsolosluk açabilecekti.
Rus konsoloslarına Fransa ve İngiltere
konsolosluklarına verilen haklar tanınacaktır.
 Rusların Balkanlarda sık sık isyan çıkarmalarına
zemin hazırlanmıştır.
7. Osmanlı Devleti Rusya’ya savaş tazminatı
ödeyecektir.
 Osmanlı devleti tarihinde ilk defa savaş
tazminatı ödemiştir.
6
K.KAYNARCA ANTLAŞMASI VE ÖNEMİ-II
8. Rusya savaş sırasında işgal ettiği Eflak, Boğdan ve
Akdeniz’deki adaları Osmanlı Devleti’ne geri
verecektir.
 Osmanlı Devleti de buralarda; genel af ilan
edecek, halktan bir süre vergi almayacak, halk
istediği yere göç edebilecekti. Rus Hristiyanları
kutsal yerleri ziyaret edebilecekti. Rusya
yukarıdaki istekleriyle bu bölgelerin halkını
kendine bağlamayı amaçlamıştır.
K.KAYNARCA ANTLAŞMASI SONUCUNDA:
 Dünyanın sayılı büyük
devletlerinden biri
olma özelliğini
kaybetmiştir.
 XIII. yüzyıldaki en ağır
antlaşmayı imzalamıştır.
 Diplomasi bakımından
Osmanlılara yardım
ettiği için Avusturya’ya
Bukovina arazisi
verilmiştir.
K.KAYNARCA ANTLAŞMASI SONUCUNDA:
 Rusya, Küçük Kaynarca Antlaşması
ile elde ettiği çıkarları hayata
geçirmek için harekete geçti. Kırım’ı
ele geçirmek amacıyla Kırım’ın
içişlerine karışmaya başladı. Ruslar,
kendi taraftarı olan Şahin Giray’ı
Kırım Hanı seçtirdiler.
 Bu gelişmelerden dolayı Osmanlı –
Rus savaşı yeniden gündeme geldi.
Ancak Fransa’nın arabuluculuk
yapması üzerine taraflar arasında
Aynalıkavak Tenkihnamesi
imzalandı (1779).
K.KAYNARCA ANTLAŞMASI SONUCUNDA:
 Yeni düzenlemeye
göre Rusya,
Kırım’dan çekilmeyi,
Osmanlı Devleti de
Şahin Giray’ın
hanlığını kabul etti.
Böylece iki devlet
arasında çıkabilecek
bir savaş
önlenmiştir.
OSMANLI - RUS & AVUSTURYA
SAVAŞLARI(1787-1792)
Aynalıkavak
Tenkihnamesi’nden sonra
Rusya, Kırım’ı ele geçirmek için
önemli bir adım atarak gerçek
amacını ortaya koydu. 1783’te
Rus Çariçesi II. Katerina’nın
Kırım’ı ele geçirmesi, Osmanlı
topraklarında yayılma isteğini
artırdı. Rusya amacına
ulaşmak için Avusturya
İmparatoru ile gizli bir
antlaşma yaptı.
OSMANLI - RUS & AVUSTURYA
SAVAŞLARI(1787-1792)
1787 – 1792 Savaşlarının
çıkmasında;


Rusların Kırım’ı işgal etmeleri
Kırım’ın işgalinin Müslüman
Türklerin yaşadığı bir yer olması
yanında, Karadeniz’in kuzey ve doğu
kıyıları ile Anadolu, Boğazlar ve
İstanbul’un Rus tehdidi altına girmesi
 Osmanlı Devleti’nin Rusların
yayılmasını engellemek istemesi
 Rusya ve Avusturya’nın kendi
aralarında Osmanlı Devleti’ni
paylaşmaları (Grek Projesı) ve Bizans
İmparatorluğu’nu yeniden kurmak
istemeleri etkili olmuştur.
Ziştovi antlaşması -1791
Bu nedenlerden dolayı Osmanlı
Devleti 1787’de Rusya’ya savaş
açtı. Kısa bir süre sonra savaşa
Avusturya da katılmıştır.
1789 yılında Fransız
İhtilali’nin başlaması, içerisinde
birçok ulusu barındıran
Avusturya’nın savaştan
çekilmesine neden oldu. Osmanlı
Devleti’yle Avusturya arasında
imzalanan Ziştovi Antlaşması’na
(1791) göre; Avusturya savaştan
önceki sınırlarına geri çekilmiştir.
Yaş antlaşması-1792
 1787’de başlayan savaş
sırasında Rusya’ya karşı
kayda değer bir başarı elde
edilemedi. Avusturya’nın
savaştan çekilmesiyle yalnız
kalan Rusya savaşa devam
etmemiş ve Osmanlı Devleti
ile Yaş Antlaşması’nı
imzalamıştır (1792).
Buna Göre;
Dinyester nehri iki devlet
arasında sınır oldu.
Osmanlı Devleti, Kırım’ın
Rusya’ya ait olduğunu
kabul etti.
OSMANLI - RUS & AVUSTURYA
SAVAŞLARI(1787-1792)
Sonuç olarak, Osmanlıların Kırım’ı
kurtarma istekleri ile Rusya ve Avusturya’nın
Grek Projesi gerçekleşmedi.
 Osmanlı Devleti yeni topraklar kaybetti ve
Gerileme Dönemi sona ererek Dağılma
Dönemi başladı.Fransız İhtilali’nin çıkması
Osmanlı Devleti’nin toprak kaybını azaltmıştır.
Bu antlaşmaların yapılmasıyla ortaya çıkan
barış ortamı III.Selim’in ıslahatlarına zemin
hazırlamıştır.

OSMANLI - RUS & AVUSTURYA
SAVAŞLARI(1787-1792)
GERİLEME DÖNEMİ,ÇARLIK RUSYA’YLA İMZALANAN 1792 YAŞ ANTLAŞMASI
İLE SONA ERMİŞ;DAĞILMA VE ÇÖKÜŞ DÖNEMİ BAŞLAMIŞTIR
HAZIRLAYAN:
Maşuk YOĞURTÇUOĞLU