Transcript Δήμητρα Καρκάνη Κτιστάκη Τερζίνα («τερζής» = ράπτης κρητικής ενδυμασίας) Ονομάζομαι Δήμητρα Καρκάνη Κτιστάκη, γεννήθηκα στα Ασκύφου Σφακίων και διδάσκω την κρητική φορεσιά.

Δήμητρα Καρκάνη Κτιστάκη
Τερζίνα («τερζής» = ράπτης κρητικής ενδυμασίας)
Ονομάζομαι Δήμητρα Καρκάνη Κτιστάκη, γεννήθηκα στα
Ασκύφου Σφακίων και διδάσκω την κρητική φορεσιά από το
1986 έως και σήμερα. Την τέχνη διδάχθηκα από τον τελευταίο
τεχνίτη (τερζή) στα Χανιά, αείμνηστο Βασίλη Ποθουλάκη.
Την περίοδο εκείνη, επικρατούσε ανησυχία για την διατήρηση
και συνέχεια αυτής της σημαντικής τέχνης.
Ευτυχώς με πρωτοβουλία της Νομαρχίας Χανίων
πραγματοποιήθηκε ένας κύκλος σεμιναρίων από τη ΝΕΛΕ, με
τον Βασίλη Ποθουλάκη, ο οποίος και δίδαξε την πλήρη
ανδρική φορεσιά.
Τα σεμινάρια ολοκληρώθηκαν σε περίπου 3 χρόνια, στη
διάρκεια των οποίων αρκετές γυναίκες κατέκτησαν διάφορα
στάδια της τέχνης και 3 γυναίκες από εμάς ολοκληρώσαμε τα
μαθήματα.
Ξεκινήσαμε από απλές βελονιές σε τσόχα, περάσαμε στην
παιδική φορεσιά και στην συνέχεια στην ανδρική. Κάθε βήμα
απαιτούσε χρόνο και πολύ προσπάθεια. Πρέπει να αναφέρω
ότι οι τελευταίοι τεχνίτες δεν έραβαν γυναικείες φορεσιές μια
και οι γυναίκες είχαν εγκαταλείψει την παραδοσιακή τους
φορεσιά, σταδιακά πριν το 1900.
Διαθέτοντας λοιπόν μόνο ένα παλιό γυναικείο κοντόχι από την
προγιαγιά μου, άρχισα να αναζητώ πληροφορίες για την
γυναικεία φορεσιά.
Επισκέφτηκα μουσεία και λύκεια της Κρήτης και της Αθήνας.
Στηρίχθηκα στην υπάρχουσα βιβλιογραφία. Εξαιρετική πηγή
πληροφοριών υπήρξαν για μένα τα δύο βιβλία της Ευαγγελίας
Φραγκάκη για την ανδρική και γυναικεία φορεσιά. Αρωγός σ’
όλη αυτή την δύσκολη προσπάθεια στάθηκε η αείμνηστη
Αριούλα Ξενάκη (ενδυματολόγος του τουριστικού συλλόγου)
και τα λύκεια Ελληνίδων.
Ο δάσκαλος μας, Βασίλης Ποθουλάκης πέθανε ξαφνικά σε
ηλικία 84 ετών και πριν προλάβει να ολοκληρώσει όλα αυτά
που είχε να μας διδάξει. Η ΝΕΛΕ προκειμένου να μπορέσουν
να ολοκληρώσουν τα εργόχειρα τους όλες η μαθήτριες, ζήτησε
από αυτές που είχαν παρακολουθήσει όλο τον κύκλο, να τις
βοηθήσουν.
Από τότε η ΝΕΛΕ συνέχισε να διοργανώνει σεμινάρια
εκμάθησης της τέχνης της Κρητικής φορεσιάς, κάθε χρόνο.
Στα πρώτα χρόνια αυτών των σεμιναρίων συμπαραστάτης και
εμψυχωτής υπήρξε ο Αντώνης Βασιλακάκης, άριστος τεχνίτης
από τα Πλατάνια Αμαρίου και ίσως ο τελευταίος γνήσιος
τερζής στη Κρήτη.
Υπήρξα μάλιστα βοηθός του σ’ ένα σεμινάριο του ΚΕΓΕ
Χανίων, μια πολύτιμη εμπειρία για μένα αλλά και για τις
μαθήτριες.
Τελειώνοντας θα ήταν παράλειψη από μέρους μου να μην
αναφέρω και να ευχαριστήσω ανθρώπους που η βοήθεια και η
συνδρομή τους υπήρξε καθοριστική σ’ όλη αυτή την δύσκολη
διαδρομή μου.
Συγκεκριμένα αναφέρω την αείμνηστη Αριούλα Ξενάκη, τον
Στέλιο Μπαλαντίνο, την Ελένη Μυλωνάκη, από το Ρέθυμνο
την Ιωάννα Βαλαρή, από το Ηράκλειο την αείμνηστη
Χρυσούλα Κούνδουρου Ξανθουδίδου, την αείμνηστη Χριστίνα
Περράκη και την κ. Τσενόλογλου που είχε την ενδυματολογική
επιμέλεια στο Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο Κρήτης.
Η πραγματοποίηση πολλών σεμιναρίων μέσα και έξω από τα
Χανιά, η συμμετοχή μου σε εκθέσεις στην Ελλάδα και στο
εξωτερικό υπήρξε για μένα μια σημαντική και πολύτιμη
εμπειρία. Ευχαριστώ όλους αυτούς που μου πρόσφεραν αυτή
την ευκαιρία να βοηθήσω στην διάσωση της τέχνης της
παραδοσιακής φορεσιάς της Κρήτης.
Ξεκινώντας τα μαθήματα της τέχνης της Κρητικής φορεσιάς, στην αρχή
ασκούμαστε πάνω σ’ ένα κομμάτι τσόχα με τις διάφορες βελονιές (σχέδια).
Απαραίτητο εργαλείο είναι ο γάντζος που θα χρειαστεί να τον
κατασκευάσουμε.
Θα χρειαστούμε το χοντρό κορδόνι που λέγεται γαϊτάνι που ράβεται στις
ραφές και στα τελειώματα και τα λεπτά κορδόνια (τεχρίλια) που κάνουμε
όλο το κέντημα και τα τυλίζουμε σε ξυλάκια (αριστερότροφα και
δεξιόστροφα).
.
Υλικά γυναικείας φορεσιάς
Πάνω σ΄ ένα κομμάτι τσόχα κάνουμε τις πρώτες βελονιές
Υλικά ανδρικής φορεσιάς
Στέλιος Μπαλαντίνος
Αντώνης Βασιλακάκης
Τερζίδες
Η επίσημη Ανδρική Φορεσιά της Κρήτης
Η πλήρης ανδρική Φορεσιά
Η φορεσιές αυτές διαμορφώθηκαν
κατά το τέλος της Βενετοκρατίας.
Για να κατασκευάσουμε την ανδρική
φορεσιά θα χρειαστούμε τσόχα
καλής ποιότητας χρώματος ανοικτό
μπλε.
Από τσόχα κόκκινη, με κόκκινα
τεχρίλια γαϊτάνι και κουμπιά.