Transcript KULTURA OBRAZU MAŁGORZATA WIECZOREK -TOMASZEWSKA KOLEJNE EPOKI HISTORYCZNE: Epoka oralna Przekaz ustny za pomocą słowa mówionego Przestrzenna współobecność interlokutorów Przekaz „twarzą w twarz” Epoka werbalna Utrwalenie doświadczeń,

KULTURA OBRAZU
MAŁGORZATA WIECZOREK -TOMASZEWSKA
KOLEJNE EPOKI HISTORYCZNE:
Epoka oralna
Przekaz ustny za pomocą słowa mówionego
Przestrzenna współobecność interlokutorów
Przekaz „twarzą w twarz”
Epoka werbalna
Utrwalenie doświadczeń, obserwacji, informacji, dzielenie
się nimi
Pokonanie ograniczenia czasu przez pismo i druk
Epoka wizualna
Znaczenie obrazu w komunikacji międzyludzkiej
Przekaz informacji, wiedzy, emocji, doznań estetycznych,
wartości
KULTURA OBRAZU
• Sfera sztuk wizualnych, w tradycyjnym ujęciu obejmuje
malarstwo, rzeźbę, architekturę, obecnie należą
do niej również media audiowizualne – film, telewizja.
• Jest spadkobierczynią tradycji, stanowi muzeum
dziedzictwa kulturowego i jest nieustannym procesem
przekształceń zachodzących we współczesnych
konwencjach obrazowania.
Encyklopedia Mass Mediów
KULTURA OBRAZU
Antropologia obrazu
Otaczające jednostki wyobrażenia wizualne, traktowane
jako odzwierciedlenie oryginalnej formy kulturowej
zbiorowości społecznej
Ikonosfera zawężona do obrazów wzrokowych
IKONOSFERA (wg M. Porebskiego, 1982)
Fakty pojawiania się obrazów. Wchodzą w jej zasięg obrazy bądź te,
które tworzą się na naszych oczach, bądź te, które pojawiły się już
wcześniej. Są wśród nich i takie – widniejące na niebie gwiazdozbiory –
od których powstania dzielą nas miliony lat świetlnych. Są i te, które
przed kilkunastu tysiącami lat pojawiły się na ścianach prehistorycznych
jaskiń, inicjując nieprzerwany ciąg twórczych poczynań myśli
i wyobraźni człowieka.
KULTURA OBRAZU
historia sztuki
Umiejętność wytwarzania rzeczy według reguł
(świadoma wytwórczość ludzka)
DIFFERENTIA SPECIFIKA:
Cechą swoistą sztuki jest wytwarzanie piękna.
Cechą swoistą sztuki jest, że przedstawia, odtwarza rzeczywistość.
Cechą swoistą sztuki jest nadawanie rzeczom kształtu.
Cechą swoistą sztuki jest ekspresja.
Cechą swoistą sztuki jest wywoływanie przeżyć estetycznych.
Cechą swoistą sztuki jest wywoływanie wstrząsu.
Sztuka jest odtwarzaniem rzeczy,
bądź wyrażaniem przeżyć
- jeśli wytwór tego odtwarzania, konstruowania, wyrażania
jest zdolny zachwycać, bądź wzruszać, bądź wstrząsnąć.
Dzieło sztuki jest takim odtworzeniem rzeczywistości,
bądź konstrukcją form, bądź wyrażeniem przeżyć
jakie są zdolne zachwycać, bądź wzruszać, bądź
wstrząsnąć.
Świadomy wytwór człowieka jest dziełem sztuki
zawsze i tylko wtedy, gdy odtwarza rzeczywistość,
bądź kształtuje formy, bądź wyraża przeżycie,
a zarazem jest zdolny bądź zachwycić,
bądź wzruszać, bądź wstrząsać.
Władysław Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć,
Wydaw. Naukowe PWN, 2005.
U POCZĄTKU BYŁ OBRAZ
Kultura obrazu społeczeństw pierwotnych
była rodzajem kodu posiadającego wartość:
- symboliczną (magiczno-religijną),
- funkcjonalną w ceremoniach odnoszących
się do różnych historii.
Egipcjanie
przedstawiali to co wiedzieli o świecie
Grecy tak, jak go widzieli
Artysta średniowieczny
prezentował to w co wierzył
SPOSOBY PREZENTACJI ŚWIATA
OPIS
przedstawienie dążące do obiektywności odzwierciedlenia
zjawisk i procesów,
może być prawdziwe lub fałszywe
WIZJA
subiektywno-emocjonalna wersja opisu, który tworzy się
pod wpływem emocji,
może mieć charakter irracjonalny,
nie podlega ocenie prawdy i fałszu
KONCEPCJA
subiektywna konceptualizacja opisu,
jest wynikiem intelektualnej i logicznej analizy danych,
ocenie prawdy i fałszu nie podlegają spójność i logika koncepcji
(H. Bosch, F. Goia, P. Bruegl).
PROCES RÓŻNICOWANIA SIĘ
KULTURY OBRAZU
W KONTEKŚCIE PARASYMBOLI
PARASYBOL
• Symboliczne doświadczenie danej kultury
• Wewnętrzna mowa różnych form istotnych dla danego
miejsca i czasu
• Kultura obrazu jest naznaczona splotem specyficznych
dla niej układów symboli, który spięty w jedną jednorodną
całość przez nadrzędny p a r a s y m b o l .
KULTURA ZACHODU
• Duszą zachodnią” jest pojęcie przestrzeni,
jako nieskończenie głębokiej, bezgranicznej
rozciągłości.
• Jej portretem jest FAUST, wiecznie nienasycony,
nieukojony, ku czemuś dążący.
• Świat postrzegany linearnie(stawanie się):
przeszłość – przyszłość.
• Wyrazem człowieka faustowskiego stał się
p o r t r e t (twarze w portretach zbiorowych).
KULTURA ANTYCZNA
• Harmonia ciała idealnego:
Apollo, Dawid, Afrodyta.
• Grek żyje punktowo, ahistorycznie,
somatycznie.
• Kształt idealny, piękny obiekt,
bez charakteru, jest fragmentem natury.
KULTURA ARABSKA
• Pojęcie jaskini zorientowanej wyłącznie
do wewnątrz.
• Odwieczne, magiczne zmaganie się
światła z ciemnością.
KULTURA OBRAZU
JAKO PROCES KOMUNIKOWANIA
ZNACZEŃ I WARTOŚCI
Analiza odbioru
ESTETYKA ABSOLUTNEJ WSPÓLNOTY
Znaki artystyczne mają sens tylko wtedy,
gdy to co jest sugerowane przez twórcę
jest odbierane i rejestrowane przez grupę.
Przykłady:
Wspólnota pierwotna
Skoodyfikowana kultura obrzędowa
Analiza odbioru kultury obrazu
cd.
POSTAWA ROMANTYCZNA
Tęsknota za utraconą wspólnota
Przykłady:
Goethe tęskniący za Grecją,
Wagner przywołujący legendy średniowiecza
Analiza odbioru kultury obrazu
cd.
ZAMIERZONA ILUSTRACJA ŻYCIA
CODZIENNEGO
Grupa społeczna przygląda się swemu lustrzanemu
odbiciu, czyniąc ze sztuki element chwały,
zadowolenia, wygody, umocnienia własnej
egzystencji
Przykłady:
Malarstwo i mozaika Cesarstwa Rzymskiego
Sztuka ilustracyjna epoki wiktoriańskiej
„Realizm socjalistyczny”
Analiza odbioru kultury obrazu
cd.
SZTUKA DLA WTAJEMNICZONYCH
Sztuka dla wąskiego grona intelektualistów
Rodzaj schronienia przed prawdziwym życiem
Schronienie dla wartości, forma obrony
Niekiedy w zachwycie nad samym sobą
Przykład:
Salony artystyczne za Ludwika XIV
Sztuka konceptualna XX wieku
Analiza odbioru kultury obrazu
cd.
SZTUKA OSTENTACYJNEJ KONSUMPCJI
Świat wyobraźni podporządkowany uwznioślonej
produkcji,
skierowany ku Bogu lub innym ludziom
Przykłady:
Sztuka baroku – intensywność nagromadzonych uczuć
Sztuka brazylijska, peruwiańska, meksykańska
KULTURA OBRAZU
DYSCYPLINA WIEDZY
PRZEDMIOT BADAŃ
1.
2.
3.
Wsparta na semiotycznym pojęciu przedstawiania
(representation) historia obrazów
Społeczna teoria wizualności – perspektywa postulująca
stworzenie socjologii kultury obrazu (wizualność izolowana
od innych zmysłów)
Wydarzenia obrazowe, w których poszukiwane przez
konsumenta: informacja, znaczenie lub przyjemność,
są powiązane z rozmaitymi technologiami obrazu, przez które
rozumie się konkretne obiekty, przedmioty patrzenia,
jak i przedmioty służące do uwidocznienia obrazu
– od fresków i obrazów olejnych, przez kino i telewizję,
aż po multimedia i Internet.
Nicolas Mirzoeff, The Visual Culture Leader, 1998:3
STUDIA NAD KULTURĄ OBRAZU
interdyscyplinarność
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Antropologia
Archeologia
Dekonstrukcjonizm
Design history
Ekonomia polityczna
Etetyka
Feminizm
Fenomenologia
Filmoznawstwo/teoria
filmu
Filozofia
Historia i teoria
architektury
Historia społeczna
Historia sztuki
Krytyka literacka
Krytyka sztuki
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
Lingwistyka
Marksizm
Postkonstrukcjonizm
Proksemika
Psychoanaliza
Psychologia postrzegana
Semiotyka
Socjologia
Struktualizm
Studia afroamerykańskie
Studia kulturowe
Studia nad dziedzictwem
kulturowym
Studia nad fotografią
Studia nad mediami
Studia postkolonialne
Teoria krytyczna
STUDIA NAD KULTURĄ OBRAZU
interdyscyplinarność
Ujmowanie kultury obrazu w kontekście szerszej kultury,
do której przynależy jako miejsce społecznych interakcji
odnoszących się do kategorii tożsamości rasowej,
etnicznej itp...
Narzędzia analizy otaczającej nas sfery wizualnej:
- sposoby tworzenia obrazów,
- ich główne komponenty,
- ich kulturowa recepcja (odrzucenie, dyskusja,
transformacja)
Kultura obrazu powiązana z kondycją postmodernistyczną
kultury.
VISUAL LITERACY
ruch umiejętności wizualnych
• http://sites.hsij.nl/tve02/index.swf
C:\DocumentsandSettings\Małgosia\Desktophttp://site
s.hsij.nl/tve02/index.swf
• Wprowadzenie specjalnych kursów czytania obrazów
(zarówno nieruchomych, jak i ruchomych, czyli zdjęć
i filmów) dla dzieci i dorosłych.
• Pomoc w rozpoznawaniu komunikatów wysyłanych
przez nas samych i przez innych (język ciała,
interakcje symboliczne).