Transcript UMIEJĘTNOŚCI KOMUNIKACYJNE DZIECKA W ASPEKCIE PRZYGOTOWANIA DO NAUKI SZKOLNEJ mgr Jolanta Szczepocka neurologopeda ŁCRE Łomża Plan wystąpienia 1. 2. 3. 4. 5. Kultura żywego słowa Rozwój mowy dziecka Wady wymowy u dzieci Przesiewowe badania logopedyczne Rola nauczyciela.

UMIEJĘTNOŚCI
KOMUNIKACYJNE DZIECKA
W ASPEKCIE
PRZYGOTOWANIA DO NAUKI
SZKOLNEJ
mgr Jolanta Szczepocka
neurologopeda
ŁCRE Łomża
Plan wystąpienia
1.
2.
3.
4.
5.
Kultura żywego słowa
Rozwój mowy dziecka
Wady wymowy u dzieci
Przesiewowe badania logopedyczne
Rola nauczyciela w kształtowaniu umiejętności
językowych dziecka
Posługiwanie się mową i językiem jest
cechą ludzką i tylko ludzką
Dzięki mowie:



poznajemy otaczający świat
wyrażamy swoje uczucia
nadajemy komunikaty
Współczesny język cechują:

ubóstwo
bylejakość
niedbała wymowa

moda na szybkie, skrótowe porozumiewanie się


Na szczególną uwagę zasługuje
rozwijanie i kształtowanie mowy
i języka w czasie przygotowania
dzieci do podjęcia nauki w szkole.
Kultura żywego słowa
To nauka o wygłaszaniu utworów literackich w sposób
artystyczny, a także o artystycznym mówieniu w życiu
codziennym

starannie

z wyraźną artykulacją

z odpowiednimi akcentami wyrazowymi i
zdaniowymi

z odpowiednią intonacją

poprawnie

sugestywnie

wykorzystując odpowiednie środki ekspresji:
frazowanie, akcent logiczny, siła i wysokość głosu
„Artykulacji trzeba się uczyć od początku,
podobnie jak dzieci – wychowania, gdyż
artykulacja jest grzecznością aktorów, podobnie
jak punktualność jest grzecznością królów
i należy ją pielęgnować przez całe życie. (…)
Zwracając się do publiczności wypada być
rozumianym, a więc wymawiać wyraźnie.”
C. Coquelin
Co powinien nauczyciel?




Znać podstawy kultury żywego słowa od strony
teoretycznej i praktycznej
Świadomie wpływać na rozwój mowy dziecka
Pamiętać, że „podejmując pracę nad rozwojem,
doskonaleniem i korygowaniem mowy dziecka,
trzeba przede wszystkim samemu mówić
poprawnie”
Stale doskonalić swoją wymowę
Czym jest według Peipera sztuka żywego
słowa?
„Jest to ćwiczenie głosu i ćwiczenie gardła dla
wydobycia z nich wszystkiego, co najlepsi
poprzednicy już z nich wydobyć zdołali i
jeszcze tego, co wydobyć możemy my. Jest
wynikiem wnikania w brzmienie słów – dla
odkrycia nowych możliwości wyrażania
człowieka; jest to kształtowanie mowy w
brzmienia potrzebne naszej epoce, potrzebne
do wypowiadania człowieka nowoczesnego”
Do najczęstszych wad czytania, mówienia,
recytacji należą:




zbyt szybkie tempo
zbyt długie frazy (za mało pauz, pauzy zbyt krótkie)
brak modulacji wysokości głosu (głos monotonny)
nie wyróżnianie wyrazów mających zasadnicze
znaczenie (brak akcentów logicznych)
Wyrobienie sprawności i precyzji ruchów
oddechowych, fonacyjnych, artykulacyjnych
można osiągnąć poprzez świadome, uważne,
systematyczne ćwiczenia:




oddechowe
głosowe
narządów mowy
ćwiczenia dykcji (wyrazista wymowa samogłosek i
spółgłosek, odpowiednie tempo mowy)
Ćwiczenia oddechowe




Prawidłowe oddychanie to podstawa dobrej wymowy,
a przede wszystkim silnego, dobrze postawionego
głosu
Zwiększają pojemność płuc
Uczą ekonomicznego zużywania powietrza podczas
mówienia
Wzmacniają mięśnie biorące udział w oddychaniu





Rozładowują napięcie emocjonalne i psychiczne
Działają uspokajająco po dużym wysiłku fizycznym i
psychicznym
Są pomocne w korekcji wad wymowy, zaburzeń
komunikacji (np.: jąkanie, opóźniony rozwój mowy,
wady słuchu)
Kształtują umiejętność synchronizowania pauz
oddechowych (tzn: wdechu) z treścią wypowiedzi
Są istotnym elementem ćwiczeń logorytmicznych
(muzyczno-ruchowych) prowadzonych np.: w ramach
profilaktyki logopedycznej, które uwrażliwiają dzieci
na zjawiska wspólne dla muzyki, ruchu i mowy (na
rytm, tempo, wysokość dźwięku, jego melodię,
akcentowanie i wymowę
Ćwiczenia głosowe
Cel ćwiczeń głosowych:


ustalenie wysokości głosu właściwej dla danej osoby
tzn: takiej z jaką mówi najłatwiej, w sposób
najbardziej swobodny, z najmniejszym wysiłkiem
wyrobienie miękkiego ataku (nastawienia głosu),
kiedy wiązadła głosowe zaczynają drgać jednocześnie
zbliżając się do siebie, tzn: wcześniej niż nastąpi ich
zwarcie



ustawienie głosu czyli wyrobienie umiejętności
kierowania głosu „na maskę” tzn. na sklepienie
podniebienia twardego. Tak kierowany głos ma
pełniejszą barwę, jest mocny i wydobywany bez
wysiłku
wyrobienie umiejętności modulowania siły głosu
(szept, półgłos, głos pełny, krzyk)
wyrobienie umiejętności modulowania wysokości
głosu, za pomocą której wyrażamy nasze uczucia
Nie powinny trwać zbyt długo, aby nie
powodowały zmęczenia krtani.
Ćwiczenia narządów mowy



Sprawne funkcjonowanie narządów mowy, to
warunek prawidłowego wymawiania wszystkich
głosek
Doskonalą sprawność mięśni, od której zależą ruchy
narządów mowy i poprawność wymowy
Sprzyjają usuwaniu wielu wad wymowy
Ćwiczenia dykcji


Ćwiczenia wyrazistej artykulacji samogłosek i
spółgłosek (staranna artykulacja powoduje
zwolnienie tempa mowy)
Tempo mowy (zbyt szybkie tempo zmniejsza
wyrazistość artykulacji. Dokładna artykulacja
powoduje zwolnienie tempa mowy)
R. Steiner pisze, że:
„…samogłoski związane są z życiem intymnym,
wewnętrznym człowieka, z przeżyciami duchowymi,
uczuciami, sympatiami i antypatiami…”
W ćwiczeniach musimy odwoływać się do
wyobraźni, nadawać im odczucia ludzkie, cechy
osobiste. Są więc samogłoski ponure i wesołe,
głupkowate i uśmiechnięte, zrozpaczone
i przekorne, oburzone i agresywne, potulne,
surowe, łagodne, melancholijne i bezczelne.
Jak ludzie.
„Pojawia się cały tłum a-dziewczyn. Siadają…
Rozpoczyna się rozmowa:
 a-znudzona: a-a-a-a-a(ch!)
 a-melancholijna:aa-aa-aa(chch)
 a-cierpiąca:a…a…a…a…(cha…cha…)
 a-zaskoczona:aa!...a…a…a!...
 a-niechętna: aaaaa
aaaaa
 a-poirytowana: a! a! aa!
 a-zmieniająca barwę (co ty sobie
wyobrażasz?):aaaaaaaaaaaaaa
 a-witająca radośnie: a! aa! a! aa!
a-podejrzliwa: aaaaaa
 a-ukłuta nagle szpilką: a!! a!!
Wszystkie atakują dźwięki miękko, co nie jest łatwe,
i zmieniają barwę”.

Żarcik:
MYSZ RYŻ ŻRE
ŻRE MYSZ RYŻ
RYŻ MYSZ ŻRE
JEŻ ŻRE TEŻ
MAKAKA MA KAMA
DAMA KAMA KAKADU MA
DUMA DAMA – MAKU KAKADU
MAKAKA MAKU KAKADU DA
Pamiętaj,
nie uczysz się jeździć na rowerze , czytając
instrukcję. Musisz po prostu to zrobić. Sama
wiedza nie wystarczy. Podobnie jest
z komunikacją.
Zaangażuj się więc i …ćwicz.
Powodzenia!
ROZWÓJ MOWY DZIECKA
Nie przebiega identycznie u wszystkich dzieci.
Jest on uwarunkowany genetycznie
i uzależniony od wpływu środowiska oraz od
psychofizycznego rozwoju dziecka.
Według Leona Kaczmarka w rozwoju mowy
wyróżnia się cztery okresy:




okres
okres
okres
okres
melodii (0 – 1 rok życia)
wyrazu (1 – 2 rok życia)
zdania (2 – 3 rok życia)
swoistej mowy dziecięcej (3-7 rok życia)
OKRES MELODII (0 - 1 rok życia)
 Krzyk nieuświadomiony – w ten sposób dziecko
komunikuje się ze światem, gdy jest np.: głodne lub
coś je boli,
 Krzyk celowy, świadomy – powoduje, że pojawia się
bliska dla dziecka osoba
 Głużenie (2-3 miesiąc) – wydawanie różnego rodzaju
dźwięków nieartykułowanych, dzięki nim dziecko
ćwiczy narządy artykulacyjne. Głos matki wyraźnie
budzi zainteresowanie malucha



Gaworzenie (6-7 miesiąc) – powtarza dźwięki
zasłyszane z otoczenia np. pa pa, ba ba, ma ma.
To trening słuchu, uwagi i woli. Dziecko wchodzi w
dialog wokalny z bliskimi
Aktywne reagowanie na mowę (7-8 miesiąc) –
dziecko zaczyna poznawać różne przedmioty i
zaczyna reagować na ich nazwy
Około 1 roku życia dziecko rozumie już dużo, często
mówi w swoim języku stosując prawidłową
modulację głosu. Potrafi świetnie pokazywać „jaki
duży urosnę” podnosząc wysoko rączki, wchodzić w
zabawy typu dźwiękonaśladowczego. Świadomie
przyciąga uwagę dorosłych poprzez używanie
gestów, rzucanie zabawek, pokazywanie i modulację
głosu
OKRES WYRAZU (1 - 2 rok życia)
 Poprawne używanie prawie wszystkich samogłosek z
wyjątkiem nosowych (ą, ę)
 Wymawianie spółgłosek takich jak: p, pi, b, m t, d,
n, k, j ś, ź, ć dź. Pozostałe głoski są zastępowane
innymi o zbliżonym miejscu artykulacji
 Mowa dziecka charakteryzuje się jednowyrazowymi
wypowiedziami
OKRES ZDANIA (2 – 3 rok życia)
W tym czasie mowa ulega dalszemu doskonaleniu.
Dziecko powinno już wypowiadać głoski :
 Wargowe: p, b, m oraz zmiękczone: pi, bi, mi
 Wargowo-zębowe: f, w, fi, wi
 Środkowojęzykowe: ś, ż, ć, dź, ń, ki, gi
 Tylnojęzykowe: k, g, ch
Przedniojęzykowo-zębowe: t, d, n
 Przedniojęzykowo-dziąsłowe: l
Pod koniec tego okresu mogą pojawiać się
głoski s, z, c, dz, a niekiedy sz, ż, cz, dż. Jednak
w związku z małą sprawnością narządów mowy,
bywają zastępowane łatwiejszymi głoskami.

OKRES SWOISTEJ MOWY DZIECIĘCEJ (3 – 7 rok
życia)
 Zasób słownictwa dziecka jest wciąż bogacony,
 Rozwijają się umiejętności budowania zdań
złożonych,
 Dalszy rozwój artykulacji – pojawiają się kolejno
głoski syczące, szumiące oraz „r”
DZIECKO 6-letnie
Wypowiedzi dziecka sześcioletniego najczęściej
przyjmują formę realizacji wielozdaniowych. Dziecko
potrafi już:
 uwzględnić kolejność zdarzeń i łączące je zależności
przyczynowo-skutkowe,
 stosuje prawidłowo formy gramatyczne,
 używa dość bogatego i zróżnicowanego słownictwa,




zasób słów i ton głosu odpowiadający danej sytuacji,
pozwalają dziecku w sposób satysfakcjonujący
wyrażać swoje opinie i pragnienia,
opowiadając o obrazku dziecko nie ogranicza się tylko
do wymienienia przedstawionych na nim osób i
przedmiotów, ale tworzy dłuższe wypowiedzi,
rozumienie kierowanych do sześciolatka treści,
wiadomości, poleceń czy opowiadań, nie powinno
stanowić dla niego żadnego problemu,
realizacja wszystkich dźwięków języka polskiego
powinna być prawidłowa.
Do siódmego roku życia:





dzieci doskonalą struktury słowne i gramatyczne
języka
potrafią ocenić i skorygować swoje błędy
rozumieją żarty, przenośnie i wyczuwają sarkazm
potrafią słuchać i opowiadać co usłyszały
rosną kompetencje językowe
MOWA DZIECKA IDĄCEGO DO
SZKOŁY POWINNA BYĆ
KOMUNIKATYWNA, WYRAŹNA
I PŁYNNA, WTEDY ZDECYDOWANIE
GWARANTUJE DOBRY START
SZKOLNY.
Posłuchaj, jak mówię
KLAUDIA – wiek 6,2


„Tutaj wszyscy siadają do stołu. Babcia i dziadek siedzą na
fotelu. Mała dziewczynka bawi się takim żółwikiem. (yyy) Mama
(yyy) nosi jakieś tam filiżanki. Chłopiec chce jakiś chlebek.
Babcia chyba coś tutaj maluje. Dziadek trzyma kotka. (yyy)
Piesek patrzy na dziewczynkę, która się bawi żółwikiem. I jest
(yyy) włączony (yyy) telewizor. Jest zapalone światło.”
„Jechał szybko na rowerze. Się przewrócił i bardzo płakał, a
rower był wtedy taki pognieciony, zepsuty. Poszedł do mamy i
mama mu dała plasterki.”
KUBA – wiek 5,11


„Tate, mame, chłopake, pies, dzidziuś, samochód, kot, bacia.
Dzidziuś tyma kota. Dziecyna je, a mama ma (eee) dzanet. Pies
patsy dzidziusia. Tu idać samochód. Bacia ziu je. Tata im daje
jedzenie. Jest obiad.”
„Jezza, pat, boli, mama klei”.
MATEUSZ – wiek 5,6

„Jedno dziecko się bawi. Drugi pieszek patrzy na niego. A w telewizorze
jest klaun. Kotek jest na ksieś… fotelu. Oblaz wisi na ścianie. Mama
niesie dzbanek. Na stole są kwiatki w wazonie. Babcia siedzi na kseśle.
Tata tsyma chleby. Na dzieci świeci lampa. Są poukładane ksiąski na
półce, a na naiwyssej półce stoi kwiatek.”

„Chłopiec jeździ na lowelu. Chłopiec na kamień najechał i się
przewrócił. Wstał i miał lanę na nogach. I poszedli lazem do doktora. I
pani doktor zakleiła mu plaster.
PIOTREK – wiek 5,10

„Tata ma bułkę. Siadek trzyma kota. Małe siesko się bawi. Chłopsyk
siedzi przy sztole. Mama niesie herbatę. Babsia siesi na fotelu.
Włączony jest telewizor. Piesz sztoi. Jeszt zapalone światło. Siesą przy
sztole i szoś jeszą i piją.”

„Jechał szybko chłopczyk. Później się przewalił. Później płakał i poszedł
do domu. Bolało go kolano. Mama zakleiła ślady po tym wypadku.”
Najczęściej występujące wady wymowy
u dzieci
Istotną sprawą jest zwrócenie uwagi na to, jak
dziecko wymawia określone głoski. Czym innym jest
fizjologiczny proces nauki poszczególnych dźwięków
mowy (który może być opóźniony), a czym innym
zniekształcenie dźwięków mowy, (które trzeba jak
najszybciej korygować). Nie wolno zatem mylić wad
wymowy z jej niedojrzałymi, rozwojowymi formami, jak
też dopatrywać się ich w regionalizmach, które stanowią
lokalną normę językową.
Innym źródłem nieporozumień jest utożsamianie normy
mowy mówionej z normami mowy pisanej. Nie należy
wymagać wymawiania głosek tak jak się je pisze, np.:
 nie wymagamy wymowy ę przed ł, np.: wzięła ( ma
być wzieła), piętnaście ma być pietnaście
 nie uczymy wymowy doliterowej: jabłko ma być
japko

pamiętamy o zasadach zanikania dźwięczności:
zamiast staw ma być staf, książka (poprawna
wymowa to ksiąszka)
Dyslalia
to nieprawidłowości związane z wymawianiem jednej
lub wielu głosek, przez co mowa dziecka jest
zniekształcona lub mało zrozumiała.
W grupie tej przede wszystkim wyróżniamy:

seplenienie - nieprawidłowa wymowa głosek s, z, c, dz, sz, ż,
cz, dż, ś, ż, ć dź. Najczęściej powstaje w okresie kształtowania
się mowy. Przyczyny powodujące seplenienie to: nieprawidłowa
budowa narządów mowy, upośledzony słuch, naśladownictwo,
nieprawidłowy zgryz, obniżona sprawność języka i warg,
a także niektóre stany chorobowe górnych dróg oddechowych




rotacyzm – nieprawidłowa realizacja głoski r. Bezpośrednią
przyczyną jest niedostateczna sprawność ruchowa języka
nieprawidłowa wymowa głosek k, g, które są wynikiem
niewłaściwej pracy języka
mowa bezdźwięczna (ubezdźwięcznianie). Przyczyną
bezdźwięczności jest zwykle zaburzenie słuchu
fonematycznego np.: szaba zamiast żaba, cieci zamiast
dzieci. Przy bezdźwięczności z reguły występuje obniżenie
napięcia mięśniowego, wargi i policzki są wiotkie, głos zwykle
cichy, monotonny, bezbarwny
dyslalia całkowita (bełkot), gdy wszystkie lub prawie
wszystkie głoski są zniekształcone lub nieprawidłowo
realizowane, wskutek czego mowa jest niezrozumiała lub
rozumiana tylko przez najbliższe otoczenie
Dziecko z wadą wymowy:





ma problemy zróżnicowaniem elementów mowy,
ma problemy z dokonywaniem analizy i syntezy dźwiękowych
form wyrazów w tym zakresie,
trudności pojawiające się w pisowni dzieci wadliwie mówiących
są bardzo często takie same jak ich wady wymowy,
u tych dzieci często występują zaburzenia słuchu fonemowego i
kinestezji artykulacyjnej. Dziecko nie jest w stanie odróżnić
słuchem głosek mało kontrastowych,
największe trudności sprawia rozróżnianie głosek stanowiących
opozycje:
- dźwięczna – bezdźwięczna (p-b, f-w, t-d)
- ustna – nosowa (o:ą, e:ę)
- szereg głosek dentalizowanych (s:sz:ś, z:ź:ż)
Nieprawidłowa wymowa stanowi
zarówno przyczynę niepowodzeń w
nauce, jak też może mieć wpływ na
kształtowanie osobowości dziecka,
które może stawać się nieśmiałe,
wycofane oraz niechętne do brania
udziału w życiu klasy i szkoły.
Najważniejsze przyczyny wad wymowy:
1. Zmiany anatomiczne aparatu artykulacyjnego:

nieprawidłowa budowa języka,

nieprawidłowa budowa podniebienia

wady zgryzu

rozrost trzeciego migdałka
 rozszczepy warg i podniebienia

polipy

skrzywienia przegrody nosowej
2. Nieprawidłowe funkcjonowanie narządów artykulacyjnych:

niska sprawność języka, warg, żuchwy,
 zakłócona praca mięśni napinających i przywodzących wiązadła
głosowe

trudności koordynacji pracy wiązadeł głosowych z pracą nasady
3.



4.
5.
Nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu
nerwowego:
zaburzenia analizy i syntezy słuchowej
zaburzenia słuchu fonemowego, które powodują trudności w
różnicowaniu dźwięków mowy
zaburzenia kinestezji artykulacyjnej (czucie pozycji i ruchów
narządów mowy względem siebie, właściwych głoskom).
Nie zwracanie uwagi na własną wymowę, dziecko
nieświadomie w różny sposób wymawia te same wyrazy. Gdy
nikt nie zwraca na to uwagi, to ta błędna artykulacja jest
realizowana.
Obniżony poziom inteligencji dziecka.
Przesiewowe badania logopedyczne
Badanie przesiewowe pozwala
nam ocenić poziom rozumienia,
słownictwa, gramatyki, wymowy,
stan głosu i płynność mówienia.


Kiedy przeprowadzamy badanie?
W jaki sposób?





Badania przesiewowe prowadzimy na początku roku
szkolnego.
Są to badania indywidualne, w takim pomieszczeniu,
gdzie nie ma obawy, że ktoś zakłóci przebieg
badania.
W czasie jego przebiegu dziecko siedzi przy stole,
naprzeciw badającego.
Badanie prowadzimy w dobrym tempie. Staramy się
przeprowadzić wszystkie próby w czasie jednego
spotkania.
Badanie przerywamy, gdy dziecko objawia
zniechęcenie lub zmęczenie. Można je dokończyć w
innym czasie.
Możemy wykorzystać następujące metody:
 obserwację
 wywiad
 próby niewystandaryzowane (karty mowy)
 testy językowe np.: PTL (Przesiewowy Test
Logopedyczny)
Obserwacja
 Jest stosowana samodzielnie lub stanowi
uzupełnienie innej metody. Należy obserwować
wypowiedzi dziecka w różnych sytuacjach
komunikacyjnych. Im więcej takich sytuacji, tym
pełniejsza obserwacja. Jest ona zawężona, jeśli jest
prowadzona jedynie w gabinecie logopedy. Wyniki
rejestrujemy.
Wywiad
 Obserwacja jest zazwyczaj uzupełniana wywiadem z
rodzicami/opiekunami, nauczycielami. W czasie
wywiadu gromadzimy dane biograficzne, dotyczące
ważnych dla rozwoju mowy wydarzeń w przeszłości
oraz dane aktualne.
Karta rozwoju mowy dziecka
 Jest ważnym uzupełnieniem Testu Językowego. Karta
i test stanowią rozdzielną całość, co znaczy, że
można je stosować łącznie lub niezależnie od siebie.
Karta ułatwia zapisanie i podsumowanie informacji
uzyskanych w czasie wywiadu, obserwacji i rozmowy
z dzieckiem.
Testy Językowe
 Można je podzielić na przesiewowe (selekcyjne,
odsiewające) i zasadnicze (pełne). Testy
przesiewowe służą do szybkiego wyselekcjonowania
dzieci podejrzanych o zaburzenia mowy.
Wynikiem badania przesiewowego jest podział
dzieci na kategorie:


Kategoria I obejmuje dzieci, u których nie stwierdza się
odchyleń od normy. Jest to z reguły grupa najbardziej liczna.
Dzieci te powinny korzystać z systematycznych zajęć
ortofonicznych, które mają na celu pobudzać rozwój mowy,
chronić od wypaczeń, usprawniać narządy artykulacyjne
Kategoria II to dzieci zagrożone wadami wymowy (np.: mowa
szybka, niepewna, cicha, wady zgryzu). Tu zalecana jest czujna
obserwacja, nasilenie działań profilaktycznych. Czasami
powinniśmy skierować na dokładniejsze badania np.: ortodonta,
laryngolog


Kategoria III to dzieci, u których wymowa nie jest jeszcze do
końca utrwalona, ale wciąż mieści się w normie rozwojowej.
Czasami wystarczą tutaj ćwiczenia profilaktyki logopedycznej,
czujna obserwacja oraz dobra współpraca między nauczycielem
i rodzicem. W przypadku przedłużających się trudności z
wymową, dziecko jest kierowane na terapię logopedyczną
Kategoria IV to dzieci z wadami wymowy i zaburzeniami
komunikacji, które wymagają specjalistycznej terapii
logopedycznej
Badania przesiewowe wytyczają nam kierunki
dalszych działań, określają zakres współpracy
(nauczyciel – rodzic – terapeuta) oraz pomagają
odpowiedzieć na pytania:
 czy należy podejmować terapię?
 jeśli nie, to dlaczego?
 jeśli tak, to kiedy?
 jaką formę pomocy należy zastosować (porada,
profilaktyka logopedyczna, terapia)
 czy dziecko wymaga pomocy specjalistycznej?
 kogo należy w to zaangażować?
W JAKI SPOSÓB NAUCZYCIEL MOŻE
ZAPEWNIĆ DZIECKU KORZYSTNE
WARUNKI WSZECHSTRONNEGO
ROZWOJU?
Badanie standaryzacyjne Skali Gotowości Szkolnej (maj 2006)
pokazało, że największy wpływ na poziom umiejętności
poznawczych, szkolnych i społecznych u dzieci 6-letnich
ma opanowanie umiejętności językowych takich jak:




tworzenie spójnych wypowiedzi, złożonych i powiązanych ze sobą
logicznie i gramatycznie zdań
chronologiczne przedstawianie przebiegu zdarzeń
prawidłowe ujmowanie relacji przyczynowo-skutkowych
używanie bogatego, zróżnicowanego słownictwa
Dlatego w zabawach i ćwiczeniach dla dzieci 6 letnich powinniśmy
koncentrować się na rozwijaniu tych właśnie umiejętności.
Najbardziej korzystne warunki wszechstronnego
rozwoju zapewnia dzieciom nauczyciel, który:
 bardzo dobrze zna dzieci, ich realne możliwości i
ograniczenia
 rozumie potrzebę współpracy z rodzicami i zachęca
ich do współdziałania
 informuje rodziców na bieżąco o postępach dziecka
 stwarza atmosferę bezpieczeństwa, wzajemnego
szacunku i zaufania, w której każde dziecko będzie
otwarte, odważne i radosne
 poprawnie się wypowiada – zgodnie z normami
języka polskiego, a zarazem swobodnie i naturalnie






organizuje zabawy w grupie rówieśniczej, angażując
wszystkie dzieci (najbardziej naturalne środowisko
stymulujące rozwój umiejętności językowych)
aranżuje różne zabawy, ale nie kieruje nimi w sposób
dyrektywny
proponuje dzieciom wspólne rozwiązywanie
problemów, wspólnie się zastanawia, ale nie narzuca
swojego rozwiązania
stawia pytania, prowokuje dzieci do uzasadniania
swoich wyborów
jest dynamiczny i spontaniczny w działaniu
mówi do dzieci, ale przede wszystkim ich słucha




jest otwarty na propozycje dzieci, zachęca je,
motywuje do wypowiadania się na forum grupy
akceptuje i cieszy się z wypowiedzi dzieci, bez ich
oceniania
dba o to, aby usprawnianie umiejętności językowego
komunikowania się przebiegało w formie naturalnej
zabawy-rozmowy i były wplatane w codzienne zajęcia
prowadzone każdego dnia
wprowadza zabawy z wykorzystaniem historyjek
obrazkowych w celu rozwijania umiejętności
zauważania przyczyny i skutku, wzajemnych relacji,
zachodzących zmian i słownego ich wyrażania
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
Bibliografia
Demel G., Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, „WSiP”,
Warszawa 1978
Kaczmarek L., Nasze dziecko uczy się mowy, Wydawnictwo
Lubelskie, Lublin 1988
Sachajska E., Uczymy poprawnej wymowy, „WSiP”, Warszawa
1987
Styczek I., Logopedia, Warszawa 1980
Tarkowski Z., Przesiewowy Test Logopedyczny, Wydawnictwo
Fundacji Orator, Lublin 1999
Toczyska B., KAMA MAKAKA MA, Glottispol, Gdańsk 1996
Frydrychowicz A., Koźniewska B., Matuszewski A., Zwierzyńska E.
Doradca Nauczyciela Sześciolatków, CMPPP, Warszawa 2006