Transcript Hoe pak je een ‘tekst’ aan? Een handleiding gebaseerd op de vakgebonden eindtermen ‘moderne talen’ Een vraagje!  Vind je deze cartoon grappig?  Waarom.

Hoe pak je een ‘tekst’ aan?
Een handleiding
gebaseerd op de vakgebonden eindtermen ‘moderne talen’
Een vraagje!
 Vind je deze cartoon grappig?
 Waarom (niet)?
Hoe pak je een tekst aan?
2/17
Vertrekpunt bij elke ‘tekst’:
het communicatiemodel
bericht
zender (1)
doel (2)
inhoud
over iets: thema (6)
wordt er iets gezegd:
boodschap (7)
via
een
medium
(3)
ontvanger (4)
reactie (9)
vorm
op een bepaalde
manier: stijl (8)
in een bepaalde context (5)
Hoe pak je een tekst aan?
3/17
Vraag je telkens af:
(1) zender:
(2) doel:
(3) medium:
(4) ontvanger:
(5) context:
(6)
(7)
(8)
(9)
thema:
boodschap:
stijl:
reactie:
Van wie komt dit bericht?
Wat kom je over de zender te weten?
Individu of organisatie?
Staat de naam vermeld? Beroep? Leeftijd? ...
Wat is het hoofddoel van z'n bericht?
Welk communicatiemiddel werd er gebruikt?
Kranten hebben allerlei soorten teksten:
artikels, advertenties, lezersbrieven,
zoekertjes, strips ...
Voor wie is het bericht bestemd?
Kun je een profiel schetsen van de beoogde
luisteraar/lezer? Leeftijd? Klasse? Interesses? ...
In welke omstandigheden kwam de
communicatie tot stand?
Wat is het onderwerp van het bericht?
Wat wordt er duidelijk gemaakt over het onderwerp?
Hoe werd het bericht verpakt?
Hoe zou de ontvanger reageren op dit bericht?
Hoe pak je een tekst aan?
4/17
Even illustreren:
1 zender:
2 doel:
3 medium:
4 ontvanger:
5 context:
6 thema:
7 boodschap:
8 stijl:
9 reactie:
ZAK, huiscartoonist van De Morgen,
een Vlaamse krant
de lezer aan het lachen brengen,
en aan het denken,
kortom: een geslaagde spotprent maken
een cartoon in een krant
Deze cartoon is vooral gericht op lezers
met interesse voor politiek
je moet wat voorkennis hebben(?)
de 'lezer' ziet deze cartoon op pagina twee
van z'n ochtendkrant op 23 maart 2006, net
onder het standpunt van de hoofdredacteur.
de recente vraag om na de werkvloer ook de
horeca (café’s, restaurants ...) rookvrij te
maken.
dit is een goed initiatief
via een absurde omkering - rokers zijn
kwaad dat niet-rokers kunnen ‘meegenieten’
in het restaurant van hun (dure) sigaretjes.
(vul zelf maar in)
Hoe pak je een tekst aan?
5/17
Achterhaal zo vlug mogelijk
zender & doel ...
3 - ARGUMENTATIEF
1 - INFORMATIEF
2 - PRESCRIPTIEF
Sprookje
Er was eens een man
die altijd rechtvaardig was.
4 - NARRATIEF
H. de Coninck
5 - ARTISTIEK-LITERAIR
Hoe pak je een tekst aan?
6/17
1 - Informatieve teksten
het overbrengen van informatie
voorbeelden
schema, tabel,nieuwsitem,mededeling,
folder, verslag, formulier, brief, e-mail,
documentaire, interview, gesprek ...
Hoe pak je een tekst aan?
7/17
EEN PRESCRIPTIEVE TEKST
Hoe pak je een tekst aan?
8/17
2 - Prescriptieve teksten
Het rechtstreeks sturen van het handelen
van de ontvanger
Voorbeelden:
instructie, opschrift, waarschuwing,
handleiding,gebruiksaanwijzing, publieke
aankondiging ...
Hoe pak je een tekst aan?
9/17
3 - Argumentatieve teksten
het opbouwen van een redenering
voorbeelden:
pamflet, betoog, essay, discussie, debat ...
Hoe pak je een tekst aan?
10/17
4 - Narratieve teksten
het verhalend weergeven van feiten
en gebeurtenissen
voorbeelden:
reportage, scenario, relaas, interview,
hoorspel, verhaal, film, feuilleton,
reisverhaal ...
Hoe pak je een tekst aan?
11/17
Sprookje
Er was eens een man
die altijd rechtvaardig was.
H. de Coninck
5 - Artistiek-literaire teksten
expliciete aanwezigheid van een
esthetische component
voorbeelden:
gedicht, kortverhaal, roman, toneel,
stripverhaal, songtekst ...
Hoe pak je een tekst aan?
12/17
• Misschien zijn er nog wel andere bedoelingen
...
Iemand aan het lachen willen brengen bijvoorbeeld
of
een ander emotie die je wil overbrengen ...
emotieve teksten (?)
• En natuurlijk kunnen zenders (schrijvers,
sprekers, tekenaars ...) niet één maar
meerdere bedoelingen hebben met een ‘tekst’.
Je vraagt je dan best af wat je als het dominante
kenmerk
ervaart.
Hoe pak je een tekst aan?
13/17
TAALTAKEN
Of wat je met een tekst moet doen in klas
Taaltaken op beschrijvend niveau
Taaltaken op structurerend niveau
Taaltaken op beoordelend niveau
Hoe pak je een tekst aan?
14/17
1 Het globale onderwerp bepalen
2 De hoofdgedachte achterhalen
3 Een spontane mening of appreciatie vormen
4 De gedachtegang volgen
5 Relevante informatie selecteren
6 De tekststructuur en -samenhang herkennen
7 Informatie (summier) beoordelen
Hoe pak je een tekst aan?
15/17
Vanuit het communicatiemodel bekeken
1
2
3
4
5
Wie is de zender?
Wat is z'n doel?
Via welk kanaal communiceert hij?
Wie is de ontvanger?
In welke context?
6 Waarover gaat het?
– HET GLOBALE ONDERWERP BEPALEN
Globaal lezen
7 Wat zegt hij erover?
– DE HOOFDGEDACHTE ACHTERHALEN Globaal lezen
Intensief lezen
– DE GEDACHTEGANG VOLGEN
– RELEVANTE INFORMATIE SELECTEREN Selectief lezen
8 Hoe zegt hij het?
– DE TEKSTSTRUCTUUR & SAMENHANG HERKENNEN Intensief
lezen
– EN OP OVERZICHTELIJKE WIJZE ORDENEN
9 Hoe reageert de ontvanger?
– EEN SPONTANE MENING OF APPRECIATIE VORMEN
– INFORMATIE BEOORDELEN
Hoe pak je een tekst aan?
16/17
Even herhalen ...
Tekstsoort
bepalen
Het communicatiemodel
reconstrueren
Taaltaak
Sprookje
Er was eens een man
die altijd rechtvaardig was.
H. de Coninck
Vaardigheid
Hoe pak je een tekst aan?
17/17