Transcript © Succession Henri Matisse, De rode kamer (Harmonie in rood), 1908 c/o Pictoright Amsterdam 2010 Matisse tot Malevich De Moderne Tijd We noemen iets.

© Succession Henri Matisse, De rode kamer (Harmonie
in rood), 1908 c/o Pictoright Amsterdam 2010
Matisse tot Malevich
3
De Moderne Tijd
We noemen iets modern als het zo opvallend
nieuw is dat niet iedereen het gewoon vindt.
Zoals dit huis van de Japanse architect Yasuhiro
Yamashita.
Toch is het woord modern
niet zo eenvoudig te
definiëren.
Volgens Van Dale betekent het woord modern tot
de nieuwere tijd behorend en op de manier van
onze tijd.
Die nieuwere tijd begint al rond 1500.
De moderne tijd begint rond 1800. De industriële
revolutie en de Franse Revolutie worden vaak
genoemd als startpunten voor de moderne tijd.
Ontwikkelingen in het laatste kwart van de 19de
eeuw zullen grote invloed hebben op het verloop
van de 20ste eeuw.
De politieke verhoudingen in Europa veranderen als
het Duitse Keizerrijk ontstaat na de PruisischFranse Oorlog van 1870-71.
Otto von Bismark, grondlegger van het
Duitse Keizerrijk
De Europese staten verdelen in 1885 het Afrikaanse
continent onder elkaar op de Koloniale Conferentie
van Berlijn in 1885.
Nationalistische bewegingen komen op in gebieden
die onder Oostenrijks en Russisch bestuur staan.
De internationale spanningen die ontstaan leiden
uiteindelijk tot de Eerste Wereldoorlog.
Ook op het gebied van wetenschap en techniek zijn er
in de wereld na 1870 veel veranderingen.
De industriële revolutie komt wereldwijd in een
stroomversnelling.
Door de verbrandingsmotor kunnen mensen zich
snel en zelfstandig (auto) bewegen (mobiel.)
De Benz Patent Motorwagen
(links ) uit 1885 , gebouwd
door Karl Benz (rechts.)
Op het gebied van communicatie zijn er grote
veranderingen. De telefoon zorgt er in 1876 voor
dat mensen voor het eerst over grote afstanden
met elkaar kunnen praten.
Alexander Graham Bell heeft het eerste
telefoongesprek vanuit New York met
Chicago, 1892
In 1895 zendt Guglielmo Marconi de eerste
berichten in morse over draadloze radiogolven.
Guglielmo Marconi en zijn draadloze
telegraaf in 1896
Door de uitvinding van de film kunnen mensen
voor het eerst bewegende beelden zien.
Roundhay Garden scene. De oudst
bewaard gebleven vroege filmopname door Louis Le Prince, uit
1888.
Ook de manier waarop de mens zichzelf en de
wereld ziet, ondergaat ingrijpende veranderingen.
De invloed van de ideeën van Karl Marx groeit door
de publicatie van het laatste deel van zijn werk Het
Kapitaal in 1885.
De filosoof Friedrich Nietzsche ondermijnt de
Christelijke zeden en moraal. Hij verklaart God
dood.
Eeuwigheid bestaat volgens Nietzsche niet en dus
is de mens eindig en zal hij uiteindelijk
ondergaan.
Ook de wetenschap ondergaat drastische
vernieuwingen.
Albert Einstein formuleert in 1905 de
beroemde Speciale Relativiteitstheorie:
E=mc² met ondermeer de volgende
gevolgen:
Tijd is niet universeel, maar is verschillend voor
waarnemers die ten opzichte van elkaar bewegen.
Gelijktijdigheid is relatief: twee gebeurtenissen die
volgens de ene waarnemer gelijktijdig gebeuren, kunnen
volgens een andere waarnemer na elkaar gebeurd zijn
Deze theorie verklaart bijvoorbeeld hoe het
komt dat je - zittend in een trein - denkt dat jij
wegrijdt, terwijl je een fractie van een seconde
later pas door hebt dat de trein op het perron
naast je wegrijdt en je zelf stilstaat.
Sigmund Freud publiceert in 1899 zijn boek De
Droomduiding over dromen en het
onderbewustzijn.
Freud beweert dat het gedrag van mensen wordt
beïnvloed door driften waarvan we ons niet
bewust zijn.
Al deze veranderingen hebben grote invloed op
het begin van de twintigste eeuw: een tijd van
revoluties en oorlogen.
Kunstenaars reageren op de veranderende
wereld om hen heen.
In het begin van de 20ste eeuw breken ze in
allerlei disciplines met het verleden. De avantgarde is geboren.
© Succession Henri Matisse,
Vrouw met Hoed, 1905 c/o
Pictoright Amsterdam 2010
De Noor Knut Hamsun schrijft in 1890 het boek
Sult (honger) waarin de ik-persoon het
verschijnsel honger beschrijft in vier fragmenten.
Het boek wordt gezien als de eerste
moderne roman en Hamsun krijgt
in 1920 de Nobelprijs voor de
literatuur.
In die tijd zwierf ik met een hongerige
maag door Kristiania, die vreemde stad,
die niemand verlaat zonder erdoor
getekend te zijn.
De Amerikaan Frank Lloyd Wright is één van de
vroege moderne architecten die bij het ontwerpen
uitgaat van de functie van een gebouw in plaats
van het uiterlijk.
Larkin Building, 1904, Buffalo
New York
In 1908 componeert de Oostenrijker Arnold
Schönberg het eerste moderne muziekstuk.
Het vierde deel van zijn Strijkkwartet
Nr. 2 is de eerste compositie zonder
vaste toonsoort.
Klik op het portret om het te beluisteren.
In 1909 begint de Amerikaanse klassieke danseres
Isadora Duncan in Parijs een dansschool.
Ze wijst het formele klassieke ballet af en ontwikkelt
een moderne, primitieve dansstijl op blote voeten.
Klik op de foto voor de enige
filmopname van een dansende
Isadora Duncan.
De Franse dichter Guillaume Apollinaire maakt
caligrammen: vormgegeven gedichten.
Un Terrible Boxeur 1914
Vertaling: Vreselijke bokser bokst
met zijn herinneringen en zijn
duizend verlangens.
In de schilderkunst is het de Fransman Henri
Matisse die in 1905 met het schilderij Dame met
Hoed een nieuwe weg inslaat.
Vrouw met hoed. 1905, Henri
Matisse (1869 - 1954), San Francisco
Museum of Modern Art © Succession
Henri Matisse c/o Pictoright
Amsterdam 2010
Matisse is radicaal anders in het gebruik van kleur.
Kunstenaars over de hele wereld volgen zijn
voorbeeld.
Andere moderne kunstenaars kijken op een
andere manier naar vorm.
Eén van hen is Pablo Picasso.
Pablo Picasso Man met de armen
over elkaar, (1909) c/o Pictoright
Amsterdam 2010
Parijs is het ontmoetingscentrum voor veel avantgardistische kunstenaars.
Dichters, schilders, theatermakers, dansers en
componisten uit heel Europa sluiten er
vriendschappen, wisselen ideeën uit en werken
samen.
Maurice Utrillo, Rue Custine in
Montmartre (1909-10) c/o
Pictoright Amsterdam 2010
Verdiepingsopdrachten:
Webquest:
* Maak een PowerPoint museum met de tien
duurste moderne schilderijen ter wereld.
* Wie is de meest succesvolle levende
moderne beeldende kunstenaar?
* Wie is de meest succesvolle levende
componist?
Einde van de derde les.
De volgende les gaat over Matisse en Picasso.
Roelof Jan Minneboo
Kunst-Cultuur Educatie Advies
in opdracht van: