Transcript Превентивни прегледи кај возрасни и стари лица Д-р Дарко Илиев Центар за семејна медицина Медициски факултет УКИМ „Св.

Превентивни прегледи кај
возрасни и стари лица
Д-р Дарко Илиев
Центар за семејна медицина
Медициски факултет
УКИМ „Св. Кирил и Методиј “
Скопје
Цели
• Да дефинираме како се категоризирани скрининг
тестовите
• Претставување на сегашните препораки и
превентивни прегледи кај возрасни и стари лица
Задача
• Користење на препораките за превентивни
прегледи и совети во секојдневната работа
Центар за семејна медицина
• Препораките за превентивните услуги се
базирани на докази и се наменети за
подобрување на здравствените резултати од
болести на срце, рак, инфективни болести и
други состојби и случаи што влијаат врз
здравјето на децата, адолесцентите,
возрасните и бремените жени.
Центар за семејна медицина
ОЦЕНКА НА ПРЕПОРАКИТЕ
Ниво на доказ (ННД)
ОПИС
А
Услуга која има голема сигурност дека
бенефитот е доста значителен.
Б
Постои голема сигурност дека
бенефитот е умерен или постои
умерена сигурност дека придобивката е
умерена до значителна.
Ц
Препорака против рутинско давање на
услуги. Постојат мислења кои го
подржуваат обезбедувањето на услуги
кај одредени пациенти. Постои барем
умерена сигурност дека придобивката е
мала.
Д
Препорака против услугите. Постои
умерена или висока сигурност дека
услугата нема бенефит, туку само штета
што ја надминува придобивката.
ОЦЕНКА НА ПРЕПОРАКИТЕ
Ниво на доказ (ННД) „I“- означува дека
сегашните докази не се доволни да се
процени состојбата на придобивка и
штетата од услугата.
Доказ не може да се утврди поради
недостаток на квалитет и конфликт на
интереси.
Центар за семејна медицина
Препораки за добро здравје на
сите лица на 50-80+ години
Престанок на пушење
Физичка активност - Отсуство на физичка активност
е ризик фактор за појава на ХНБ, КВЗ, остеопороза,
карцином.
Едукација за здрава храна и поддршка за
одржување на здрава телесна тежина
Совет за конзумација на алкохол во што
помали количини
Вакцина за грип‐ сите мажи и жени >50
години еднаш годишно;
Аспирин – доколку нема ГИТ
контраиндикации
ПАП тест до 65та година
Препораки за превентивни прегледи
со ННД А и Б
Карциноми
• рак на дојка – ннд Б
• колоректален карцином – ннд А
• Аневризма на абдоминална аорта – ннд А
Кардиоваскуларни • Висок крвен притисок – ннд А
заболувања
• Дислипидемии – ннд А и Б
Метаболни
нарушувања
• Обезност – ннд Б
• Дијабет тип 2 – ннд Б
Мускулоскелетни • Остеопороза – ннд Б
пореметувања
Центар за семејна медицина
Препораки за скрининг на рак на
дојка
• Оваа препорака се однесува за жени на
возраст ≥ 40 години, кои не се изложени на
ризик (генетски или зрачење)
• Мамографија со или без клинички преглед
на дојка на секоја 1-2 година - ННД Б
Центар за семејна медицина
Препораки за скрининг на рак на
дојка
• Нема доволно докази за поддршка или отфрлање на
клиничкиот преглед како скрининг метода -ННД I
• Препораките велат дека самопреглед на дојка не се
препорачува - ННД I 2002, ННД Д 2011
• Горната старосна граница за мамографија како скрининг
метода е 75 години
• Советување (не рутински) за превентивни лекови за рак
на дојка кај лица со позитивна фамилијарна анамнеза
(tamoxifen, raloxifen). ННД Б
Центар за семејна медицина
Скрининг за колоректален карцином
НА СЕКОИ 3-5 ГОДИНИ
• Препорака за скрининг за колоректален
карцином кај сите пациенти на возраст од 5075 год., користејќи го тестот за окултно
крварење, колоноскопија или
сигомоидоскопија. ННД А
Сензитивност
Специфичност
колоноскопија
флексибилна
сигмоидоскопија
Центар за семејна медицина
тест на
окултно
крварење
Скрининг за рак на простата - ННД I
• Мажи на возраст помеѓу 50-75 години
• ПРОСТАТА СПЕЦИФИЧЕН АНТИГЕН – ПСА е многу
почувствителен од дигитално-ректален преглед(ДРЕ).
Конвенционалниот ПСА тест со вредност до 4,0 г/л може да
пропушти рано откривање на ракот. Намалувањето на
вредноста ќе ја зголеми проценката за лажно позитивни
резултати. Варијациите кај ПСА скринингот сеуште не
демонстрирале подобрување на здравствените резултати.
• Лекарите треба да разговараат за потенцијалната корист или
штета од ПСА скринингот со пациентите што имаат помалку од
75 год. Мажите што спаѓаат во оваа група треба да бидат
информирани за недостатокот во доказите и нивната лична
желба треба да нѐ води во одлуката дали го направат тестот.
• Скрининг на 4 години=1година
Центар за семејна медицина
Препорака за скрининг за абдоминална
аневризма на аорта (ААА)
Еднократен ехо преглед за скрининг за ААА кај
мажи на возраст од 65-75 години кои пушеле
во текот на животот. ННД Б.
Не е препорачано скрининг за ААА кај
непушачи. ННД Ц.
Препораките велат дека не е потребен
скрининг за ААА кај жени. ННД Д.
Центар за семејна медицина
Скрининг за висок крвен притисок
(ВКП)
• ВКП кај возрасните се смета систолен КП
над 140 mmHg, или дијастолен над
90mmHg – две или повеќе мерења во
неколку последователни посети
• На секој две години за сите лица над 18
годишна возраст. ННД А
Центар за семејна медицина
Скрининг за пореметувања во липидниот
статус (дислипидемии) кај возрасни
НА СЕКОИ 5 ГОДИНИ :
• кај сите мажи над 35-та год. ННД А
• кај жени со ризик фактори за КСБ над 45-та год . ННД А
• Мажи под 35 год и жени под 45-та год. со повисок ризик
за КСБ. ННД Б
• Скрининг кај мажи под 35 год и жени над 20-та год. без
ризик за КСБ. ННД Ц
Тотален холестерол и HDL фракција (без разлика дали е
на гладно)
Центар за семејна медицина
Скрининг за дијабетес тип 2
НА СЕКОИ 3 ГОДИНИ
•Се препорачува скрининг за дијабет тип 2 кај пациенти
без симптоми чиј крвен притисок е повисок од 135/80
mmHg со или без терапија. ННД Б
•Моменталните докази се недоволни за да се процени
балансот на користа и штетата за скрининг за дијабет тип 2
кај пациенти без симптоми кај кои крвниот притисок е
135/80 mmHg или понизок. ННД I
Ниво на гликоза во крв на гладно, ОГТТ, HbA1c
Центар за семејна медицина
Нутритивен статус
• Mini Nutritional Assessment за проценка на
потхранетост (нормален нутритивен статус, ризик
за малнутриција, малнутриција)
• Скрининг кај сите возрасни пациенти и
континуирано следење и советување. ННД Б
• Мерење на БМИ ( 30-35 класа I, до 40 класа
II , над 40 класа III)
• Обем на половина (мажи над 102цм и жени
над 88цм= повисок ризик за КВБ)
Центар за семејна медицина
Проценка на функционални
способности
• Barthel-индекс. Проценка на степен на
независност во обавување на
секојдневните активности кај стари лица
кои живеат сами.
• Katz ADL индекс проценка на шест
секојдневни активности (капење, облекување,
тоалет, движење, континенција, хранење).
Проценка на ментален статус
Скрининг за депресија ‐ кај сите мажи и жени >50
години; ННДБ
• Ризик групи – историја на претходна депресија, нејасни
соматски симптоми, претходни панични атаки, хронична
болка, злоупотреба на супстанции;
Проценка:
• Во последните 2 недели дали сте почувствувале
заинтересираност или во обавуање на
секојдневните активности?
• Во последните 2 недели дали сте се чувствувале
лошо, депресивно или безнадежно?
• ГДС скала – 30 прашања ги опфаќа
секојдневното расположение, ставови и
чувства во последната недела (нормално,
умерена депресија, тешка депресија)
• Скрининг за деменција - само доколку има
нарушувања во меморијата MMSE (MiniMental State Examination 5-10 мин.ориентација, забележување, внимание и сметање,
сеќавање, говор и разбирање)
Проценка на слух и вид
• Слух: анамнеза или шепотење на 20 см од
увото;
• Острина на вид (кај асимптоматските
постари пациенти не го подобрува видот)
ННД Ц, интраокуларен притисок;
Скрининг за остеопороза
На две или повеќе години
• Рутински скрининг кај жени над 65 години, и кај жени со
повисок ризик над 60 години. ННД Б
• Не се препорачува рутински прегледи кај жени во менопауза
под 60 години, или кај жени на возраст од 60-65 без повисок
ризик. ННД Ц
• Мажи ННД I
- Дензитет на вратот на фемурот со помош на X зрачна
апсорпциометрија (DXA) е најдобар предиктор за фрактури на
колкот како и на останати фрактури. Најновите испитувања
покажуваат дека испитувањето на дензитетот на периферните
коски во ПЗЗ може да детектираат зголемен ризик за фрактури во
скоро време (1 година) кај постменопаузални жени.
Центар за семејна медицина
Користете ги препораките за превентивни
прегледи во секојдневната работа и водете
соодветна евиденција
Центар за семејна медицина