Transcript Гузориши баъзе масъалаҳо доир ба имконият ва қобилияти

Нақш ва мавқеи
ҷавонон дар рушди
иқтисодиёти
ҷумҳурӣ
Муминова Ф.М.
Маркази тадқиқоти стратегии назди
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон
29 ноябри соли 2012
Рушди оянда ва ҳалли мушкилоти камбизоатӣ аз
имконият ва қобилияти ҷавонон вобаста аст……
Ахоли дар синну соли 15 - 30, хаз. нафар
2676,4
2015
2666,6
2014
2013
2637,2
2595,6
2012
2558,3
2011
2522,3
2010
2461,2
2009
2350,0
2400,0
2450,0
2500,0
2550,0
2600,0
2650,0
2700,0
Гузориши баъзе масъалаҳо доир ба имконият ва
қобилияти ҷавонон ……
1. Таҳсилот ва ҷавонон
Таносуби миқдории хатми мактабҳои
таҳсилоти умумї ва қабули донишҷӯён
ба муассисаҳои таҳсилоти касбӣ




Тамоюл – фоизи фарогирии хатмкунандагони
синфҳои 9 ва 11 ба муассисаҳои таҳсилоти касбӣ
тадриҷан паст аст – ҳоло тахминан 42%
Оќибатњои имконпазир – ба воя расидани насли
нав бо тањсилоти нокифоя ва малакањои мањдуди
касбї, ғайриимкон гаштани болоравии
раќобатпазирии мамлакат
Вазифањо – баланд бардоштани фарогирї ва
сифати таълим, амалї ва истифодашаванда будани
таълим дар пайдо намудани шуғл дар бозори
мењнат ва инчунин зарурати тағйир додани
«мактаби дониш» ба «мактаби лаёќат»
Дар баробари ин албатта - афзоиши фарогирии
чавонон бо тахсилоти мактаби, аттестатхои дар
бораи тахсилоти миёна гирифташуда, на њамеша
кафолати омодагї барои гирифтани касб шуда
метавонанд.
50 46,6
40
39,6 41,6
43,4
37,6 42,6 38,6
45,3
42,7 42,9 42,4
30
20
10
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Гузориши баъзе масъалаҳо доир ба имконият ва
қобилияти ҷавонон ……
2. Таҳсилот ва бекорї

аз рӯи маълумотҳои тадкикоти бозори мехнати соли 2009 аз шумораи
умумии бекорон 99,2% дорои маълумот мебошанд, дорои ихтисос
(таҳсилоти олӣ, миёна ва ибтидоии касбӣ).

сатҳи баланди бекорӣ дар байни ҷавонон (15-29 сола) 15,4%- ро
ташкил дод. Асосан сатҳи бекории ҷавонон дар шаҳрхо баландтар аст
– 27%.

дар гурўњи љавонони бекор гурўњњои махсуси хатарнок мављуданд асосан, ин гурўњ онњое мебошанд, ки ба бозори мењнат бори аввал
баромадаанд – хатмкунандагони муассисањои таълимии сатњњои
гуногун, ки таљрибаи шуѓли касбиро надоранд.
Гузориши баъзе масъалаҳо доир ба имконият ва
қобилияти ҷавонон ……
2. Таҳсилот ва бекорї
Дар асоси натиҷаҳои пурсиши корфармоён ва муассисаҳои тахсилоти касбӣ оид
ба мушкилот ва дурнамои бокортаъминшавии хатмкунандагон –
мутахассисони ҷавон чунин хулосаҳо шуданд (тадқиқоти Агентии давлатии
ҳифзи иҷтимої, шуѓли аҳолї ва муњоҷират дар њамкорї бо Маркази
ҷумњуриявии роҳнамоии касбї» дар шаҳри Душанбе :
- намояндагони муассисаҳои таҳсилоти касбӣ ба зиёд нишон додани
имконияти бо кортаъминшавии мутахассисони ҷавон майл доранд (53,1%)
дар ҳоле, ки 50%-и корфармоён чунин мешуморанд, ки мутахассисони ҷавон
хеле кам бо кор таъмин мешаванд. Чунин мавќеи тарафҳо далели он аст, ки
механизми мушаххаси воридшавии мутахассисони ҷавон ба бозори меҳнат
вуҷуд надорад ва тадбирҳои мавҷуда, аз ќабили ташкил намудани
таҷрибаомўзии истеҳсолӣ дар ташкилоту муассисаву корхонахо ба таври
зарурӣ амал намекунанд;
- корфармоён барои бо кор таъмин намудани мутахассисони ҷавон на он қадар
майл доранд, гарчанде талабот ба ин мутахассисонро муҳим медонанд.
Бинобар ин, зарур аст, ки тадбирҳои муосири ҳавасмандгардонии
корфармоён барои бо кор таъмин намудани мутахассисони ҷавон таҳия ва
амалӣ карда шаванд - барои мисол квотаҳои ҷойҳои корӣ барои мутахассисони
ҷавон дар муассисаҳои давлатӣ.
Гузориши баъзе масъалаҳо доир ба имконият ва
қобилияти ҷавонон ……
2. Таҳсилот ва бекорӣ

Проблемаи консептуалии тањсилоти касбї- вобастагии суст ба бозори
мењнат мебошад. Мувофиќи маќсад аст, ки:

сифати таҳияи дурнамоҳои давлатї ва минтаќавии талабот ба мутахассисон
дар ояндаи кўтоҳмуддат, миёнамўҳлат ва дарозмўҳлат бо дарназардошти
талаботи бахши воқеии иќтисодиёт бояд ташкил гардад

амалияи баргузории ярмаркањои ҷойњои холии корї барои донишҷўёни
муассисањои таълимии миёнаи махсус ва олї, њамчун яке аз роњњои
имконпазири мутобиќати калон ба талаботи корфармо

амалияи тарбияи мутахассисон аз рўи «квотаи президентї» бо дарназардошти
эњтиёљоти иќтисодиёти минтаќаи мушаххас вусъат дода шавад. Зимнан,
таъмини шаффофияти ин љараён ва ташкили мониторинги доимии
мањсулнокии чунин тарбияи маќсадноки мутахассисон муњим аст.

Проблемаи консептуалии шугл – кофи набудани тачрибаю малакаи
фаъолияти касби. Мувофиќи маќсад аст, ки:
сиёсати дастгирии лоихахои инноватсиони, ки аз тарафи чавонон пешниход
мегарданд
маблаѓгузории хурд бояд ба баланд бардоштани шуѓлнокии чавонон равона
карда шавад


Гузориши баъзе масъалаҳо доир ба имконият ва
қобилияти ҷавонон ……
3. Таҳсилот ва нерӯи зеҳнӣ

шумораи аспирантхо сол аз
сол меафзояд – дар давоми
даҳ сол қариб ду маротиба
шумораи аспирантхо
То чи андоза ин далели он аст,
ки:
- иқтидори кормандони илмӣ ва
сифати таҳсилоти баъди
дипломӣ баланд шудааст?
2008
- сатҳи талабот нисбат ба
сифати омодасозӣ ва ташкили
таҳсилоти баъдидипломӣ паст
шудааст?
2002

1556
2010
1256
1161
1182
2006
870
864
883
2004
1052
980
811
2000
839
0
200
400
600
800
1000
1200 1400 1600
Гузориши баъзе масъалаҳо доир ба имконият ва
қобилияти ҷавонон ……
3. Таҳсилот ва нерӯи зеҳнӣ
Андешидани тадбирњои зерин мувофиқи мақсад аст:
 таъсис ва дастгирии марказњои илмї ва таълимию истењсолї дар
назди муассисахои таълимии касби ( донишгоххои олии кишвар);
 баланд бардоштани љолибияти фаъолияти илмї барои олимони љавон
тавассути зиёд намудани грантњо барои фаъолияти тадќиќотї,
ташаккули барномаи махсуси дастгирии гурўњњои тањќиќотии
љавонон ва лоињањои тадќиќотї, ки аз љониби олимони љавон ва
гурўњњои эљодї, ки олимони љавон сарварї мекунанд, амалї
мегарданд;
 рушд ва такмили низоми аспирантура ва докторантура;
 тањия ва тасдиќи шохисњои самаранокии тањсилоти касбї ва
рейтинги муассисањои таълимї дар сатњи давлатї;
 босуръат љорї намудани амалияи маблаѓгузории меъёрии сарикасї, ки
барои таъмини шаффофияти таќсимоти маблаѓњои буљетї ва вобаста
намудани њаљми маблаѓгузорї бевосита ба истеъмолкунандаи
хизматрасонии тањсилотї имкон медињад.
Гузориши баъзе масъалаҳо доир ба имконият ва
қобилияти ҷавонон ……
4. Муҳоҷирати таҳсилотӣ ва неруи зеҳнӣ

Муассисањои таълимї, ки тањсилоти махсус ва олї медињанд, бештар дар
шањрњои љумњурї ба таври мутамарказ љойгир шудаанд. Ин омили
муњољирати одамони љавон мегардад ва яке аз омилхои бештар дар шахр
боки мондани чавон (хатто баъди хатми муассисаи таълими) мегардад. Дар
натича дар шахр имкониятхо, лекин бекори низ баландтар аст.- Зарурати хеле
тагйир додани сифати истикомат дар дехот ва шугл ба гайр аз сохаи
кишоварзи хеле мухим аст…….

Мухочирати таълими ба хоричи кишвар низ чой дорад ва на танхо барои
гирифтани маълумоти оли, балки барои тахияи рисолахои илми. Хеле мухим
мегардад, ки робитахои Марказхои тадкикотии чумхури бо чунин нафарон
зич бошад – мавзуъхои тадкикот бевосита ба натичанокии рушди чумхури
нигаронида шавад
Гузориши баъзе масъалаҳо доир ба имконият ва
қобилияти ҷавонон ……
4. Бозори меҳнат ва шуғл

Кишоварзӣ соҳаи асосӣ барои
истифода бурдани меҳнати ҷавонон

Лекин сатҳи маош дар ин бахш аз
ҳама пасттарин аст- тахминан -150 –
160 сомонӣ

Дастгирии мутахассисони ҷавон дар
деҳот хеле муҳим аст- пешниҳоди
замин, қарзҳои имтиёзнок барои
фаъолияти соҳибкории хурд
Шуғли аҳолӣ аз рӯи синну сол ва
намудҳои фаъолият, бо фоиз
Гузориши баъзе масъалаҳо доир ба имконият ва
қобилияти ҷавонон ……
5. «Лифт»-и иҷтимоӣ

дарки маълумотнокӣ ҳамчун кафил барои шуғл ва татбиқи
имкониятҳои «лифт»-и иҷтимоӣ

таъмини дастрасии хизматҳои иҷтимоӣ – маориф ва тандурустӣ
ҳамчун омили таъмини имкониятҳои баробар

Баҳогузорӣ ба мутахассисон фақат бо назардошти сатҳи
касбмандӣ

Таҳияи резерви кадрҳои роҳбарикунандаи ихтисосманди касбӣ