Λογιστική παρακολούθηση και αποτίμηση ενσώματων παγίων

Ενσώματες ακινητοποιήσεις

είναι τα υλικά (ενσώματα) τα οποία: • Κατέχονται από μια επιχείρηση για χρήση στην παραγωγή ή στην παροχή αγαθών και υπηρεσιών, για εκμίσθωση σε άλλους, ή για διοικητικούς σκοπούς • Αναμένεται να χρησιμοποιηθούν για διάρκεια περισσότερη της μίας χρήσεως

Λογαριασμοί Παγίων

: εδαφικές εκτάσεις, κτίρια - εγκαταστάσεις κτιρίων - τεχνικά έργα, μηχανήματα - τεχνικές εγκαταστάσεις - λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός, μεταφορικά μέσα, έπιπλα και λοιπός εξοπλισμός, ακινητοποιήσεις υπό εκτέλεση και προκαταβολές κτήσεως παγίων στοιχείων, ασώματες ακινητοποιήσεις, έξοδα πολυετούς απόσβεσης, συμμετοχές και λοιπές μακροπρόθεσμες απαιτήσεις

Βασικές έννοιες 1

• • • • •

Απόσβεση

είναι η συστηματική κατανομή του αποσβεστέου ποσού ενός πάγιου στοιχείου κατά τη διάρκεια της ωφέλιμης ζωής του.

Αποσβεστέο ποσό

είναι το κόστος ενός πάγιου στοιχείου ή άλλο ποσό το οποίο αντικαθιστά το κόστος, στις οικονομικές καταστάσεις της επιχείρησης, μειωμένο κατά την υπολειμματική του αξία.

Υπολειμματική αξία

είναι το καθαρό ποσό που προσδοκεί η επιχείρηση να λάβει για ένα πάγιο στο τέλος της ωφέλιμης ζωής του μετά την αφαίρεση των αναμενόμενων εξόδων διάθεσης

Κόστος

είναι το ποσό που καταβλήθηκε σε μετρητά ή ταμειακά ισοδύναμα ή η εύλογη αξία άλλου αντιτίμου που δόθηκε, προκειμένου να αποκτηθεί ένα πάγιο στοιχείο κατά την ημερομηνία απόκτησης ή κατασκευής του.

Πραγματική αξία

ή εύλογη αξία

είναι το ποσό για το οποίο ένα πάγιο στοιχείο μπορεί να ανταλλαγεί μεταξύ μερών που έχουν γνώση του αντικειμένου και ενεργούν με τη θέληση τους σε αυτή

Βασικές έννοιες 2

• • • •

Ωφέλιμη ζωή

στοιχείο είναι το χρονικό διάστημα που αναμένεται το πάγιο να χρησιμοποιείται από την επιχείρηση ή ο αριθμός των μονάδων που αναμένεται να λάβει η επιχείρηση από το πάγιο

Λογιστική αξία

της αξίας του είναι το ποσό με το οποίο ένα πάγιο στοιχείο αναγνωρίζεται, μετά την αφαίρεση των συσσωρευμένων αποσβέσεων και των συσσωρευμένων ζημιών λόγω μείωσης

Ζημία λόγω μείωσης της αξίας

η λογιστική αξία ενός στοιχείου του ενεργητικού υπερβαίνει το ανακτήσιμο ποσό του είναι το ποσό κατά το οποίο

Ανακτήσιμο ποσό

του.

είναι το ποσό που η επιχείρηση προσδοκά να ανακτήσει από την μελλοντική χρήση ενός πάγιου συμπεριλαμβανομένης της υπολειμματικής αξίας πωλήσεως

Κριτήριο αρχικής αναγνώρισης ενσώματων παγίων

Το κόστος ενός ενσώματου παγίου πρέπει να αναγνωρίζεται ως στοιχείο του ενεργητικού εάν και μόνο εάν: α. πιθανολογείται ότι τα μελλοντικά οικονομικά οφέλη που συνδέονται με το στοιχείο αυτό θα εισρεύσουν στην επιχείρηση και β. το κόστος αυτού του στοιχείου για την επιχείρηση μπορεί να αποτιμηθεί βάσιμα

Παράδειγμα

Η επιχείρηση ΕΕΕ αντάλλαξε αυτοκίνητο αξίας € 40.000 με μηχάνημα εύλογης αξίας € 50.000. Να καταχωρήσετε το γεγονός α) στην παραπάνω περίπτωση, β) στην περίπτωση που η επιχείρηση δεν μπορεί να αποτιμήσει αξιόπιστα την εύλογη αξία του μηχανήματος

Περίπτωση α

Περιγραφή Μηχανήματα Μέσα μεταφοράς Κέρδος από ανταλλαγή παγίων Χρέωση 50.000

Πίστωση 40.000

10.000

Περίπτωση β

Περιγραφή Μηχανήματα Μέσα μεταφοράς Χρέωση 40.000

Πίστωση 40.000

Αρχική αποτίμηση ύστερα από αγορά στοιχείου Κόστος κτήσης πάγιου στοιχείου

Όταν ένα ενσώματο πάγιο στοιχείο αποκτάται με αγορά

μετρητοίς

, καταχωρείται στα βιβλία στο κόστος κτήσης του.

Στο

κόστος κτήσεως

περιλαμβάνονται: η τιμή αγοράς, οι δασμοί εισαγωγής, οι μη επιστρεπτέοι φόροι αγοράς (π.χ. φόρος μεταβίβασης ακινήτων, ο μη εκπιπτόμενος ΦΠΑ, το κόστος μεταφοράς, το κόστος διαμόρφωσης του χώρου, το κόστος εγκατάστασης, οι επαγγελματικές αμοιβές π.χ. αρχιτεκτόνων και μηχανικών, κάθε άλλο κόστος που απαιτείται για να λειτουργήσει το στοιχείο.

Όταν ένα ενσώματο πάγιο στοιχείο αποκτάται με της περιόδου της πίστωσης.

πίστωση

, καταχωρείται στα βιβλία με την αξία που έχει μετρητοίς, και η διαφορά της αξίας αυτής με το τίμημα επί πιστώσει, συνιστά χρηματοοικονομικό έξοδο που πρέπει να βαρύνει τα αποτελέσματα

Αρχική αποτίμηση ιδιοκατασκευαζόμενου στοιχείου

Όταν ένα ενσώματο πάγιο στοιχείο

ιδιοκατασκευάζεται

, καταχωρείται στα βιβλία στο κόστος κατασκευής του.

Στο

κόστος κατασκευής

περιλαμβάνονται: το κόστος αγοράς των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν, το άμεσο κόστος μετατροπής των υλικών, τα άμεσα εργατικά, με το ενδεχόμενο κόστος δανεισμού

Μεταγενέστερη αποτίμηση ενσώματου πάγιου στοιχείου

Tο ΔΛΠ 16 προβλέπει τις εξής 2 μεθόδους: α) τη βασική μέθοδο του κόστους κτήσης και β) την εναλλακτική μέθοδο της εύλογης αξίας.

Η επιχείρηση πρέπει να εφαρμόζει την μέθοδο που επέλεξε για όλα τα ενσώματα πάγια στοιχεία που ανήκουν στην ίδια κατηγορία Τα πάγια περιουσιακά στοιχεία εμφανίζονται στις οικονομικές καταστάσεις στο κόστος κτήσης τους, εκτός και εάν επήλθε αναπροσαρμογή της αξίας των ακινήτων, όπως και συμβαίνει ανά 4 χρόνια σύμφωνα με τον νόμο 2065/1992 Οι παραπάνω παρατηρήσεις αναφέρονται αναλυτικά στο προσάρτημα

Μεταγενέστερη αποτίμηση

Μέθοδος του κόστους Μέθοδος της εύλογης αξίας Κόστος κτήσης

πλέον

Δαπάνες βελτίωσης

μείον

Συσσωρευμένες αποσβέσεις Συσσωρευμένες ζημίες απομείωσης Εύλογη αξία Μείον Μεταγενέστερες συσσωρευμένες αποσβέσεις Μεταγενέστερες συσσωρευμένες ζημίες απομείωσης Η εύλογη αξία των εδαφικών εκτάσεων πρέπει να εκτιμάται από ανεξάρτητους επαγγελματίες εκτιμητές. Η εύλογη αξία των μηχανημάτων εκτιμάται στην αγοραία αξία τους που προσδιορίζεται από εκτιμητές, εκτός και αν δεν υπάρχουν στοιχεία οπότε και αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος της αξίας αντικαταστάσεως τους.

Παράδειγμα αύξησης της λογιστικής αξίας πάγιου στοιχείου λόγω αναπροσαρμογής

• Το ΔΛΠ 16 ορίζει ότι όταν η λογιστική αξία ενός πάγιου στοιχείου αυξάνεται λόγω αναπροσαρμογής, η αύξηση πρέπει να φέρεται απευθείας σε πίστωση λογαριασμού ιδίων κεφαλαίων, με τίτλο «αποθεματικό επανεκτίμησης».

• Η μείωση της λογιστικής αξίας λόγω υποτίμησης καταχωρείται στη χρέωση του λογαριασμού ιδίων κεφαλαίων «αποθεματικό επανεκτίμησης» και κατά το υπερβάλλον βαρύνει τα αποτελέσματα.

• Στις 31/12/2001, η επιχείρηση 3Α αποκτά μηχάνημα αντί € 100.000, το οποίο αποσβένει με ετήσιο συντελεστή 5%. Στις 31/12/2003, η πραγματική αξία του μηχανήματος εκτιμάται € 130.000. Η 3Α εφαρμόζει την μεταγενέστερη μέθοδο αποτίμησης της εύλογης αξίας. Να καταχωρήσετε την αναπροσαρμογή

Κόστος κτήσης -Αποσβέσεις 2 ετών Αναπόσβεστη αξία Εύλογη αξία Διαφορά επανεκτίμησης Περιγραφή Αποσβεσμένα Μηχανήματα Μηχανήματα Περιγραφή Μηχανήματα Ίδια κεφάλαια 100.000

10.000

90.000

130.000

40.000

Πίστωση Χρέωση 10.000

Χρέωση 40.000

10.000

Πίστωση 40.000

Έννοια απόσβεσης

• Απόσβεση είναι η διαδικασία επιμερισμού της αποσβεστέας αξίας ενός περιουσιακού στοιχείου στο χρόνο της παραγωγικής του ζωής • Επιβάλλεται από τη λογιστική αρχή της συσχέτισης εξόδων και εσόδων • Το αποσβεστέο ποσό ενός ενσώματου παγίου πρέπει να κατανέμεται συστηματικά καθ΄ όλη την ωφέλιμη ζωή του • Η χρησιμοποιούμενη μέθοδος απόσβεσης πρέπει να αντικατοπτρίζει το ρυθμό ανάλωσης των οικονομικών ωφελειών του στοιχείου από την επιχείρηση.

• Η απόσβεση διαφέρει από τα άλλα λειτουργικά έξοδα διότι δεν προκαλεί καμιά ταμειακή εκροή – Αλλά μειώνει το φορολογητέο εισόδημα

Αίτια αποσβέσεων

• Εκμετάλλευση των παγίων • Πάροδος του χρόνου • Οικονομική απαξίωση • Ανεπάρκεια των παγίων

Υπολογισμός του εξόδου της απόσβεσης

• Ωφέλιμη ζωή • Κόστος κτήσης • Υπολειμματική αξία • Μέθοδος υπολογισμού – Το σύνολο των αποσβέσεων κατά την ωφέλιμη ζωή είναι ανεξάρτητο της μεθόδου

Παράδειγμα

Τα παρακάτω δεδομένα αφορούν ένα φωτοτυπικό μηχάνημα ιδιοκτησίας της Αντώνης ΑΕ: • Κόστος κτήσης • Υπολειμματική αξία • Ωφέλιμη ζωή € 37.400

€ 1.400

3 χρόνια Ζητείται να υπολογισθεί η απόσβεση για κάθε χρόνο της ωφέλιμης ζωής

Σταθερή μέθοδος

• Ετήσια απόσβεση= (ΚΚ-ΥΑ)/έτη ωφέλιμης ζωής • Είναι η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδος

Έτος 1 2 3 Αποσβεστέα αξία 36.000

Συντελεστής 1/3 36.000

1/3 36.000

1/3 Ετήσια Απόσβεση 12.000

12.000

12.000

Συσσωρευμένες αποσβέσεις 12.000

24.000

36.000

Αναπόσβ.

Αξία 25.400

13.400

1.400

Μέθοδος του αθροίσματος των αριθμών των ετών της ωφέλιμης ζωής

• Συντελεστής απόσβεσης: (Υπόλοιπα έτη λειτουργίας από την αρχή του έτους)/(αθροίσμα των αριθμών των ετών της ωφέλιμης ζωής) • Ετήσια απόσβεση: (ΚΚ-ΥΑ) * συντελεστή Έτος 1 2 3 Αποσβεστέα αξία Συντελεστής 36.000

3/6 36.000

36.000

2/6 1/6 Ετήσια Απόσβεση 18.000

12.000

6.000

Συσσωρευμ.

αποσβέσεις 18.000

30.000

36.000

Αναπόσβ.

Αξία 19.400

7.400

1.400

Μέθοδος του σταθερού συντελεστή με φθίνουσα την αποσβεστέα αξία (α)

• Συντελεστής απόσβεσης =

1 

N YA KK

• Ετήσια απόσβεση=αναπόσβεστη αξία * συντελεστή

Έτος 1 2 3 Αποσβεστέα αξία 37.400

12.510

4.185

Συντελεστής 0,6655 0,6655 0,6655 Ετήσια Απόσβεση 24.890

8.325

2.785

Συσσωρευμ.

αποσβέσεις 24.890

33.215

36.000

Αναπόσβ.

Αξία 12.510

4.185

1.400

Μέθοδος του σταθερού συντελεστή με φθίνουσα την αποσβεστέα αξία (β)

• Συντελεστής απόσβεσης=3/έτη ωφέλιμης ζωής • Ετήσια απόσβεση = αναπόσβεστη αξία * συντελεστή • Ο νόμος προβλέπει ότι σε περίπτωση που η επιχείρηση εφαρμόζει τη φθίνουσα μέθοδο απόσβεσης και σε μια χρήση η αναπόσβεστη αξία που προκύπτει μετά τον καταλογισμό των αποσβέσεων είναι μικρότερη του 10% της τιμής κτήσης, η επιχείρηση δικαιούται να αποσβέσει στη χρήση αυτή το πάγιο ολοσχερώς.

Μέθοδος των ωρών λειτουργίας

• Συντελεστής απόσβεσης=1/προβλεπόμενος αριθμός ωρών λειτουργίας στην ωφέλιμη ζωή • Ετήσια απόσβεση=(ΚΚ-ΥΑ)*ώρες λειτουργίας μέσα στο έτος * συντελεστή απόσβεσης

Μέθοδος της παραγωγής

• Συντελεστής απόσβεσης=1/προβλεπόμενος αριθμός μονάδων προϊόντος στην ωφέλιμη ζωή • Ετήσια απόσβεση=(ΚΚ-ΥΑ)*μονάδες προϊόντος που παράχθηκαν μέσα στο έτος * συντελεστή απόσβεσης

Απόσβεση για τμήμα του έτους

• Υπολογίζουμε αποσβέσεις μόνο για τους μήνες που το πάγιο χρησιμοποιείται από την επιχείρηση • Αν το πάγιο δεν χρησιμοποιείται δεν υπολογίζουμε αποσβέσεις γιατί δεν δημιουργεί έσοδα – Δεν υπολογίζουμε αποσβέσεις ούτε για την περίοδο που το πάγιο ανήκει στην επιχείρηση αλλά δεν έχει αρχίσει η χρήση του