Transcript pps
Сөембикә рәссамнар күзе белән Сөембикә (шулай ук Сөенбикә) — улы Үтәмеш-Гәрәй бәлигъ булмаган вакытта Казан ханлыгы патшабикәсе (1549-1551). Юсыф бәк кызы, Җангали, СафаГәрәй, Шаһгали ханнары хатыны. Сөембикә — Ислам тарихында ил белән идарә иткән беренче мөселман хатынкызларның берсе. Камил Муллашев , “Сөембикә ханбикә”, 1997 ел Сөембикә-Ногай морзасы Юнысның кызы була. 1533 нче елны аны Мәскәү тарафыннан Казан ханы итеп куелган Җангалигә кияүгә бирәләр. Озак та үтми, Казан халкы каршы чыгып, ул үтерелә. Шул ук елны Сөембикә Казан ханы Сафагәрәйнең хатыны була. Алар яратышып, бик матур гына яши башлыйлар. Аларның Үтәмешгәрәй атлы уллары туа. Алар бергә бик аз яшәп калалар, Сафагәрәй үлә. Казан ханы итеп Үтәмешгәрәйне билгелиләр.Малай үсеп җиткәнче дәүләт белән Сөембикә идәрә итәргә тиеш була. Рушан Сәмсетдинов, «Сөембикә портреты» Кулъязмалардан күренгәнчә: ул бик матур, ягымлы,укымышлы хатын-кыз буларак сурәтләнә. Сөембикә-ислам дөньясында, мөселман хатыннары арасында , дәүләт башлыгы булган хатыннарның берсе. Әлбәттә, аның дәүләт белән идарә итүе ике ел гына. Тик шушы кыска гына вакыт эчендә дәул халык мәхәббәтен яулый алган. Ильяс Фәйзуллин, “Сөембикә илчеләр кабул итә”, 2001 ел В.Г.Худяков, “Сөембикә ханбикәне Казаннан алып китү”, 1870 ел Ләкин һәр заманның да яхшы кешеләре булган кебек начарлары да була.Морзалар Сөембикәгә каршы чыгалар,ничек тә аны тәхеттән читләштерергә тырышалар. Үз әтисе Йосыф бәк, Ногай морзалары үтенеченә колак та салмый, аны Мәскәүгә җибәрәләр. Китәр алдыннан Сөембикәгә ире Сафагәрәй каберенә барырга һәм халык белән саубуллашырга рөхсәт бирелә. Сафагәрәйнең кабер ташы өстендә һәм халык каршында нинди сүзләр сөйләве билгесез. Әмма фольклорда "Сөембикә елавы” һәм "Саубуллашу сүзе” кергән юллар да сакланган. Искәндәр Рафиков, “Сөембикә портреты”, Хаҗи Абдулла Дубин, “Сөембикә” Нияз Хаҗиәхмәтов, “Сөембикәнең Сафагәрәй белән хушлашуы”, 2004 ел Васил Ханнанов, “Сөембикә”, 1995 ел Бакый Урманче, “Сөембикә”, 1976 ел “Казан патшабикәсе Сөембикә” Анастасия Бузенеева, “Сөембикә биюе” Фиринат Халиков, “Саубуллашу”, 2001 ел Ф.А.Зиязов., «Сөембикә», 1998 ел Билгесез рәссам, “Ханбикә Сөембикә улы белән” (тоткынлыкта), XVII йөз