Transcript Prirodni uslovi

PRIRODNI USLOVI
GEOMORFOLOŠKE KARAKTERISTIKE





Reljef i vode su predominantan utisak prirode Plava.
Planinski masiv Prokletija-centralna zona, zahvata teritoriju
opštine Plav.
Plavske Prokletije obuhvataju prostor visokih planina, od
Bogićevice na istoku, preko grebena duž granice sa
Albanijom na jugu i jugozapadu, Visitora i Zeletina na zapadu,
do Starca na sjeveru.
Poslije Alpa, Prokletije se smatraju najzaglečerenijom
planinom u Evropi.
U ledenom dobu polazili su najveći glečeri Balkanskog
poluostrva, kroz doline Vrmoše, Grnčara i kroz basen
Plavskog jezera.
Geomorfološke karakteristike








Lednički reljef daje glavno obiležje predjelu.
Padine Prokletija su razbijene brojnim prediluvijalnim i postdiluvijalnim dolinama poput
Grebaje, Veruše ili Vusanjske i Ljuče.
Valovske riječne doline su Vruja sa Ropojanom (Grlja), Dolja, Grnčar-Ljuča i
Babinopoljska dolina.
U blizini Gusinja su kanjoni: Vusanjska, Grebajska i Grnčarska grlja.
U kraškim predjelima registrovano je 40 jama, 74 pećina.
Najveći planinski vrhovi na teritoriji plavske opštine (po nekim podacima je i najveći vrh
Crne Gore) Zla Kolata (2.534mnm-na topografskoj karti 2.522mnm), dok je zvanično
najviši vrh Crne Gore na Durmitoru, Bobotov Kuk (2522 m), po podacima MONSTATA,
za 2012.godinu, Maja Rosit (2.522mnm). Bogićevica (2.358mnm), Maja Horolac
(2.199mnm), Maja kolac (2.528mnm), Maja Karanfil (2.119mnm), Popadija (2.057mnm),
Trojan (2.120mnm), Visitor (2.210mnm) i dr.
Gusinjsko-plavska kotlina predstavlja najdublji i najveći lednički oblik. Svojim
prostranstvom podseća na široke alpske doline sa karakterističnim strmim stranama i
ravnim dnom. Naročito je strma lijeva-Visitorska strana, gdje ima nagiba od preko 40o.
Dužina basena od Vjeternika, do lokaliteta Šume, iznad Komarače, iznosi oko 17,5km,
dubina 1000-1300m, a prosječna širina 2-3km.
Najvćeva rječna dolina je dolina rijeke Lima. Polimlje (Gornje Polimlje) pruža se od
Glavice u Brezojevicama do klisure Sućevske kod Andrijevice. Plavskoj opštini pripada
dio Polimlja do sela Kruševa. Lim je otoka Plavskog jezera. Dužina rječnog toka Lima,
od mjesta otoke do granice opštine, je oko 14,5km. Ovdje su zastupljeni fluvijalni i
fluvioglacijalni oblici reljefa.
Geomorfološke karakteristike
Morenski amfiteatar kod Plava
Visinske zone
Rosni Vrh - Maja Rosit (2522 m)




Teren Plav nalazi se na visini od 810mnm, dno doline rijeke Lim prema
Andrijevici, do 2.522mnm Rosni vrh, na Prokletijama.
Najveći dio teritorije opštine Plav je u brdsko-planinskoj zoni, 80% teritorije
(od 1.000-2.000mnm).
Posmatrajući nadmorske visine i pravac riječnih tokova, teritorija opštine
nagnuta od juga prema sjeveru, u pravcu toka Lima.
Rijetko gdje postoji prostor i teren koji ima takav geomorfološki šarm kao
teren opštine Plav.
Hipsometrijska karta
Geološke karakteristike




Područje opštine Plav nalazi se u Kučkoj (najjužniji dio) i
Durmitorskoj zoni (sjeverni dio).
Najmarkantniji geotektonski oblik je navlaka izmedju dvije navedene
geotektonske jedinice. Pruža se tačno dolinom Grnčara, od istoka ka
zapadu, od granice sa Albanijom do ispod Višnjeva, prema jugu, do
granice sa Albanijom.
Tektonska krpa izmedju Vusanja i Višnjeva je od donjotrijaskih
stijena.
U sjeverozapadnom dijelu terena opštine Plav nalaze se veliki izilivi
vulkanskih stijena.
Geološke karakteristike
Geološki sastav terena odslikava mozaik litološke raznolikosti. 17 različitih
litoloških članova navedeno je na maloj površini.
 Od kvartarnih stijena zastupljeni su:
 Aluvijum(al)
 Deluvijumi (d)
 Jezersko barski sediment(j)
 Rječne terase(t1)
 Fluvijoglacijalni sedimenti(fgl)
 Glacijalni sedimenti(gl)
Geološke karakteristike

Mezozoik čine:

Durmitorski fliš(K2)
Krečnjaci Belića (K2,3)
Krečnajci (J,K)
Jurski(J) krečnjaci
Trijaskojurski(T,J) dolomitični krečnjaci i dolomiti
Gornjetrijaski(T3) dolomitični krečnajci, dolomiti i krečnjaci
Daciti, andeziti i njihovi tufovi srednjeg trijasa (aqT2)
Srednjetrijski (T2), mermerisani i uškriljeni krečnajci mjestimično sa
rožnacima
Donjetrijaski (T1),krečnajci, kvarcni i krečnajčki škriljci, kvarcni
konglomerati i pješčari








Geološke karakteristike
Paleozik
čine:
Permotrijaski(P,T) kvarcni konglomerati
Devonkarbonske (D,C), škiriljci i pješčari.
Oko polovina teritorije opštine Plav izgradjena je od
paleozojskih stijena.
Osnovna geološka karta
Hidrogeološke karakteristike





Vodopropusne stijene su karbonati i rječni sedimenti.
 Najvodonosnije stijene su karbonati. Imaju koeficijent filtracije preko 10
-1 cm/s, u zonama koncentrisanog oticanja.
 Aluvijalni sediment od 10 -1, a rjedje do 10 -3 cm/s.
 Glacijalni sedimeni do oko 10 -3 cm/s.
U kompleks vodopropusnih i vodonepropusnih stijena spadaju zone
durmitorskog fliša.
Eruptivi takodje mogu imati promjenljive osobine.
Donjetrijaski sedimenti su slabo vodoprpusne do vodonepropusne stijene.
Devon karbonski sediment su klasične regionalne vodne barijere.
Inženjersko-geološke karakteristike




Dvije osnovne inženjerskogeološke grupe su: nevezane
stijene i vezane stijene.
U nevezane stijene su inženjersko geološke jedinice
pjeskova i šljunkova i glacijalnih sedimenata.
Medju vezanim klase okamenjenih i slabo okamenjenih
stijena, potklase klastičnih stijena, karbonatne i
silifikovane stijene. Metamorfne stijene, škriljci, kvarciti i
mermerisani krečnajci.
Tereni od eluvijuma i deluvijuma mogu se očekivati
pojave nestabilnosti.
Geoseizmičke karakteristike
I Seizmička rejonizacijaosnovni stepen

Opština Plav pripada dijelu Crne
Gore gdje je mogući maksimalni
intenzitet sedam stepeni MCS skale
u 100 godina ,EMS-98 skala
intenziteta.
Karta seizmičke rejonizacije teritorije Crne
Gore
Geoseizmičke karakteristike
II Seizmički hazard


Maksimalno
horizontalno ubrzanje tla
za povratni period od
475 godina, sa
vjerovatnoćom
realizacije od 70%.
Prema EUROCOD-u za
teritoriju Plava iznosi
0,14 do 0,18.
Karta očekivanih maksimalnih horizontalnih
ubrzanja tla
Geoseizmičke karakteristike
III Seizmička mikrorejonizacija
Za teritoriju urbanističkog područja Plava urađena i predata
opštini Plav dokumentacija seizmičke mikrorejonizacije.
Mikrorejonizacijom izražen je uticaj lokalnih seizmogeoloških
svojstava tla određenih lokacija pri dejstvu zemljotresa.
Shodno stanju raspoložive dokumentacije korišteni su podaci iz
Prostornog plana Opštine do 2006.god.(Centar za planiranje urbanog
razvoja Beograd).
Geoseizmičke karakteristike







Na raspolaganju smo imali i kartu,grafički prilog PPO Plav, list br.
06.Geologija i seizmika u razmjeri 1:50 000.
Na karti je dat stepen seizmičkog intenziteta 8,5 za povratni period 200 god.
i ubrzanje za povratni period 200 god. 0,14 do 0,16 i za povratni period 100
god.0,10 do 0,11. (karta iz PPO)
Iako je mikrorejonizacija rađena mnogo ranije, geološki uslovi i osnovni
stepen nijesu bitnije promijenjeni jer se dinamički stepan amplifikacije
određuje na osnovu:
γ-zapreminske težine,
d-debljine, geometrije geološkog sloja,
u-brzina prostiranja seizmičkih talasa.
Zato se i postojeća MSR može smatrati sastavnim dijelom PUP.
Karta -Geologija i seizmika
PPO Plav , 1988.godine
Pedološka karta
Osnovne pedološke
karakteristike terena
Opštine Plav definisane su
preko
Pedološke karte
Crne Gore
R 1:50 000.
Pedološke karakteristike
Zastupljena su sljedeća zemljišta:

Deluvijalno zemljište -deluvijum karbonatni u Dosudju, Martinićima i u podnožju Bora, u
Vusanje, Kruševo i Višnjevo. Beskarbonatni deluvijum na padinama Starca uz
Babinopoljsku rijeku i Kruševo.

Aluvijalna zemljišta- oko Plavskog jezera, veće površine aluvijalnog zemljišta su u dolini
Ljuče, od Gusinja do Plavskog jezera. Pored Vrulje i Grnčara mjestimično se srijeće.
Ona se mogu ubrojiti u najplodnija zemljišta. U najnižim djelovima ugrožena su suvišnim
vodama.

Aluvijalna-deluvijalna zemljišta- u Gusinju, Kruševu, Višnjevu, duž cijele Plavskogusinjske doline, u dolini Djuričke rijeke i Komarače i duž cijelog toka Lima.

Močvarno-glejno zemljište javlja se na obalama jezera i bara oko Plavskog jezera,
obuhvata oko 50ha. Reakcija močvarno-glejnog zemljišta oko Plavskog jezera je
neutrana do alkalna pH u KCl od 6,5-8.
Pedološke karakteristike



U Plavsko-gusinjskoj dolini ima oko 1500ha dubokih
aluvijalnih, aluvijano-deluvijalnih i močvarnih zemljišta
ugroženo poplavama neregulisanih tokova.
Ova zemljišta imaju veliki značaj i kapacitet plodnog
ravničarskog zemljišta u izrazito brdsko-planinskom
području Plavske opštine.
S toga treba regulisati vodotokove, dreniranje i evakuaciju
unutrašnjih voda.
Pedološke karakteristike



Smedje kisjelo zemljište je najrasprostranjenije zemljista na teritoriji opštine
Plav, 55% teritorije Plava. Javljaju se na svim visinskim zonama.
Smedje kisjelo zemljište na škiljcima -u Desnom Metehu, u slivu Hotske rijeke ,
Trokutske rijeke, oko Belaja i na Bogićevici.
Smedje kisjelo zemljište na pješčarima- od Kruševa, preko Murine do
Brezojevica. Daleko veće prostranstvo je na desenoj obali Lima, gdje se u
širokom pojasu prostire od Gračanice (Andrijevica), Zorića, Mašnice, Gornje
Rženice, Velike, Novšića, Lijevog i Desnog Meteha, Prnjavora I Bogaića. Tereni
Kolenovića, Djombalića, Vusanja i Zarunice.pH vrijednost od 3,87 do 6,6. Sadržaj
humusa od 1,5 do 3,5%. Ova zemljišta su predodredjeno za šume i prirodne
travnjake.
Pedološke karakteristike



Smedje kisjelo zemljište na eruptivima- izuzev kiselosti slična su smeđim
kiselim na škriljcima i pješčarima. Veće površine su u slivu Murinske rijeke
i Martinovićkog potoka.
Smedje kisjelo zemljište na rožnacima- iznad Kruševa i Murine, padinom
Visitora do Brezojevice i Gusinja, od Vojnog sela i Kruševa, do vrhova
Maja Borit, Maja Sapica i Djuričke rijeke. Podlogla silikatnih krečnjaka pH
vrijednost od 4,9-6,7. Ova zemljišta najčešće je pod šumama i prirodnim
travnjacima, manje se koristi za oranice i voćnjake.
Smedje kisjelo zemljište na flišu- Najviše ga ima u slivu Dolje. Pretežno je
pod šumama i pašnjacima. pH vrijednost je oko 6,5, a sadržaj humusa je
visok. Proizvodna vrijednost smedjeg kisjelo zemljište na flišu nije velika.
Pedološke karakteristike
Planinske crnice
 Krečnjačko-dolomitna crnica- obrazuje se isključivo na čistim krečnjacima, na
padinama Visitora i Trojana na Prokletijama, dok posmedjenih crnica ima u
Brezojevicama. Sadržaj humusa je od 10-25% .Zemljište isprekidanog kontinuiteta,
velike stjenovitosti.
 Rendzine- "buavice“ je zastupljena na morenskim i glaciofluvijalnim nanosima.
Obrazuje na velikim površinama Prokletija (Belić, Karanfil, Trojana,
Ropojana,Grebaja) i padinama Visitora. Pogodne su za sve vrste šumskog drveća,
osim onih koja su osjetljiva na veliki sadržaj karbonata. Sadržaj humusa je od 630%. Pogodne su za gajenje krompira i drugih ratarskih kultura, kao i za voćnjake.
 Humusno-silikatno zemlijšte (Ranker) -Obrazuje se na eruptivnim i silikatnim
stijenama sa visokim procentom kvarca. Rankeri su zemljišta kisjele i jako kisjele
reakcije. Procenat humusa (od 10-25%). Na teritoriji opštine Plav neznatne su
površine pod rankerom, na području Bogićevice, Starca i Maje Sapit. Najvećim
dijelom su pod pašnjacima , mjestimično obrasli žbunjem kleke, borovnice i bora
krivulja, a znatan dio je i pod šumom.
Pedološke karakteristike
Smedje eutrično zemljište (Eutrični kambisol)

Smeđe zemljište na šljunku i konglomeratu najvećim dijelom je zauzeto naseljima. Slabo
kisele i neutralne rekacije.

Najviše zastupljena zemljišta na teritoriji opštine su smeđa zemljišta na silikatnim
stijenama (smedja kisjela zemljišta) i planinske crnice na krečnjacima.
Bonitet

Visoke plodnosti su sva duboka i srednje duboka zemljišta,aluvijalna i aluvijalno
deluvijalna zemljišta, u Plavsko-gusinjskoj dolini i cijelom dolinom Lima.

Srednje plodnosti pripadaju, takođe, aluvijalna i aluvijalno deluvijalna zemljišta i sva
smeđa zemljišta na krečnjaku i dolomitu do 1500 mm.

Ograničene plodnosti najčešće se koriste kao livade i voćnjaci. To su podzolasta
zemljišta i planinske crnice i buavice.

Niske plodnosti su zemljišta na siparima, strmim stranama, velikim visinama.

Neplodne površine su kamenjari, zemljišta, pod jezerima, gradskim naseljima,
industrijskim i turističkim zonama, individualnim zgradama, putevima, asfaltom, betonom,
parkovima, rudokopima, pozajmišta, deponijama i sl.
VODE
Površinske vode
 Rijeka Lim je najveći vodotok i vodni potencijal opštine Plav.
 Gustina riječne mreže, za najuzvodniji dio sliva (od izvorišta do ušća
Piševske rijeke) iznosi 1.14 km/km2.
 Lim je otoka Plavskog jezera. Ističe iz njega na koti 908.9 mnm.
 Glavna pritoka Lima je Murinjska rijeka, Djurička rijeka, Rženička rijeka,
Velička rijeka, Pepićka rijeka i Komarača.
 Kroz Plavsko-gusinjsku dolinu pad riječnog toka je mali (1-3m/km).
 Dužina toka Lima kroz teritoriju opštine Plav je oko 14,5km.
 Rijeka Ljuča je najveća pritoka Plavskog jezera.
 Rijeka Vruja formira se od voda Grlje i Alipašinih izvora.
HIDROGRAFSKA KARTA OPŠTINE PLAV
GUSTINA I TIPOVI RJEČNE MREŽE I JEZERA
Režim vodotoka

Prosječne godišnje padavine do HS Plav 1.986 mm.
Tabela: Proticaji
Režim vodotoka
Karakteristike prosječnog oticanja na hidrometrijskoj stanici Plav
Legenda: F-ukupna površina; Pbr-bruto padavine; Pn-neto padavine; I-isparavanje;
φ -koeficijent oticanja; Qsr-prosječni proticaj; q-pecifično oticanje;
W-zapremina ukupnog oticanja.


Specifični moduli oticanja HS Plav 55.3 l/s/km2 .
Srednji godišnji proticaji Lima je 19.3 m3/s-na HS Plav.
Glavni vodoprivredni problemi u slivu Lima su:
neregulisani režim voda,
bujični nanosi ,
erozija i
zagadjenje.
Kvalitet vode rijeka u Plavu bi mogao biti pretežno A1 klase, ako bi se eliminisao uticaj
nutrijenata.
Mogućnost energetskog korišćenja voda
Prikaz snage pojedinih vodotokova







Velička rijeka- Srednji godišnji proticaj za razmatrani period je 0,277 m3/s, najmanji 24 l/s,
a najveci 1,74 m3/s.
Snaga N (MW)-od 0.068 do 0.348, tokom godine.
Murinska rijeka - Srednji proticaj za profil Murinske rijeke je 0,468 l/s, namanji 0,083 m3/s,
a najveći 3,42 m3/s. Radi hidroenergetskog istraživanja na Murinskoj rijeci je radi
odredjivanje snage hidropotencijala vršena analiza u dva dijela toka ove rijeke, od kote
860mnm do kote 966mnm, pod nazivom „Murino“ i do kote 966mnm do 1200mnm, pod
nazivom „Murino-uzvodno“.
„Murino“ -Snaga N (MW)-od 0.121do 0.731, tokom godine.
„Murino-uzvodno“- Snaga N (MW)-od 0.229 do 1.385, tokom godine.
Babinopoljska rijeka
Snaga N (MW)-od 0.312 do 2.279, tokom godine.
Jezera

Glacijalna jezera - Plavsko, Ridsko, Visitorsko,
Ropojansko (Čamerikino), Tatarijsko, Holoračko i
dr.

Plavsko jezero nalazi se na teritoriji opštine Plav,
u zoni u kojoj se dolina Ljuče nastavlja u dolinu
Lima. Jezero se nalazi na 906,72mnm.
Najveće je planinsko jezero Crne Gore, sa
površinom 1,99km2 . Prosječna dubina jezera je
3,86m, zapremine 7.690.950m3.
Apsolutna amplitude je 236cm. Led na jezeru se
javlja gotovo svake godine. Minimalne mjesečne
temperature vode su od 0,6oC (januar) do 12,5oC
(avgust).
Providnost vode tokom ljeta je 4,2m. Za proteklih
četrdeset godina površina je smanjena za deset, a
zapremina za sedamnaest odsto.



Izobate-reljef korita Plavskog jezera
Jezera

Ridsko (Hridsko) jezero nalazi se na nadmorskoj visini od 1.970m.
Površina Ridskog jezera je 36.376m2 (prema podacima iz GIS-a
površina jezera iznosi 25.747m2, dok je površina Malog Rida 1.454m2).
Prosječna dubina jezera je 1,9m, zapremina jezera je 62.897m3.
Amplituda vodostaja iznosi 1,5m. Voda jezera se ljeti zagreje samo do
16,5 o C. Providnost se poklapa sa dubinom.

Visitorsko jezero-Visitorsko jezero se nalazi na planini Visitor, po kojem
je i dobilo naziv. Nalazi se na nadmorskoj visini od 1.820m. U vrijeme
visokih vodostaja površina jezera je 5 000 m2, a u vrijeme niskih
vodostaja 4.212 m2 sa prosječnom dubinom od 2,3m, zapremineje 9.857
m3 ,a pri visokim vodostajima 13.000 m3. U ljetnjem periodu temperatura
vode najveća je oko 12 h kada dostize 18oC.
Podzemne vode








Aluvijalni sedimenti plavsko-gusinjkog basena (dolinska dna riječnih tokova)
su potencijalno značajna ležišta podzemnih voda.
Veoma izdašni izvori dreniraju karstni teren.
Najizdašniji je AlipašinI izvor, ima izdašnost od 1.0m3 /s (hidrološki
minimum).
Izvor Grlje, kod Vusanja,izdašnost ovog izvora je oko 50 l/s.
Vrela Bajrovića u dolini Grnčara izdašnosti je od 49-73 l/s.
Izvorište Veličke rijeke.
Postoji i veći broj manjih izvora.
Kvalitet podzemnih voda je I, A klase, pogodan za piće i flaširanje.
Mineralne vode



Podaci o hemijskom sastavu vode na Trokutskoj rijeci (x=4
712 500,y=7 415 450).
pH vrijednost=3,4.
Ova vrijednost pokazuje jasno kisjelu vodu.
KLIMA
Na osnovu Kopenove rejonizacije, na području Plava prepoznata su dva
klimatska tipa:
 Klimatski tip Cf- umjereno topla i vlažna klima s toplim ljetom, dolinski dio
teritorije,
 Klimatski tip Df:
• umjereno hladna i vlažan klima s toplim ljetom od 1000mnv do 1500mnv,
• vlažna borealna klima, veoma hladne zime sa puno snijega dok su ljeta
svježa, na preko 1500mnv.
Klimatski parametri
Temperatura vazduha
 Srednja godišnja temperatura iznosi 8,6oC.
 Apsolutno max. temperatura iznosi 36,3oC.
 Apsolutno min. temperatura iznosi -29,8oC.
Oblačnost
 Srednja godišnja oblačnost iznosi 5,6 desetina.
Klimatski parametri
Vlažnost vazduha
 Relativna vlažnost vazduha izmedju 74 i 77%. U zimskom
periodu znatno povišena, izmedju 77 i 85%. Za razliku od
naselja, na većim nadmorskim visinama relativna vlažnost je
znatno manja.
Insolacija
 U sjevernom i centralnom dijelu oko 1.800 časova, dok je u
južnoj zoni i do 2.000 časova sunčevog sijanja.
Klimatski parametri
Padavine
 Srednja godišnja suma padavina je 967,2 mm.
 Maksimalna visina snježnog pokrivača u Plavu je 136
cm.
 Snježni pokrivač traje oko 5 meseci.
 Broj kišnih dana je oko 100 u godini,a broj dana sa
sniježnim pokrivačem oko 120 na planinskom dijelu
opštine.
Vjetrovitost
 Dominira „sjeverac“ u zimskom, a južna i jugozapadna
strujanja u ljetnjoj polovini. Ima dosta tišina, više od pola
godine nema vjetrova.
MINERALNE SIROVINE
Navodi se jedino pojave šljunka.
 Pojave šljunka i pijeska u dolini Grnčara. Aluvijalni nanos
ispunjava rječno korito Grnčara, uglavnom od šljunka, pijeska,
mulja i pljeskovite gline.
 Šljunak i pijesak u dolini Grnčara je akumuliran.
 Površina oko 5-6 ha, a procijenjena debljina iznosi 3 do 5 m.
 Procjenjuje se da su perspektivne rezerve šljunka i pijeska od
200 do 250.000 m3.